Tíminn - 19.06.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
ná?5a, voru úrslitin enn óljós.
j Win.ston bauð Clementine góða
j nótt með kossi og gekk til hvílu
í þeirri trú að þjóðin vildi að
!hann héldi starfi sínu áfram. Hann
vonaðist til að geta myndað á ný
samsteypustjórn í hlutfalli við
flokksfylgið á þingi.
Rétt fyrir dögun hrökk hann
upp úr værum svefni við sáran
andlegan sársauka, svo að stapp-
aði nærri líkamlegum kvölum.
Sannfæring um algeran ósigur
þrúgaði huga hans — sannfæring,
gem híngað til hafði aðeins geymzt
I undirmeðvitund hans. Hann var
skyndilega viss um, að öll þau
stórvirki, er hann hafði barizt fyr-
ir og barizt gegn, og sem höfðu
knúið hann áfram til hins ýtrasta
um svo iangan tíma, voru að falla
og verða að engu. Að hann mundi
falla og að honum mundi verða
neítað um að eiga þátt í fram-
vindu hdmsmálanna.
Sú þddring og reynsla, sem
hann hafði aflað sér, virðing sú
og velvild, sem hann hafði áunnið
í svo mörgum löndum, mundi
hverfa og verða að engu. Hann
sofnaði' aftur og vaknaðí ekki fyrr
en klúkkan níu.
Clementíne og Winston komu
inn I kortaklefann þennan örlaga.
r&a dag 27. júlí. Tölurnar
streymdu inn.
Clementine fór með Mary til
Woodford, en þar í eigin kjör-
dæmi Winstons var andstæðingur
hans, böndi frá Northampton-
shire, Hancock að nafni, sem ekki
hafði neina reynslu í stjórnmál-
um og var vonlaus um að geta
borið sigurorð af hólmi í kosn-
ingunum.
Þegar atkvæðin voru talin, varð
hún stöðugt órólegri, þegar hún
sá hve atkvæðafjöldi hins óþekkta
keppinautar Churchills jókst stöð-
ugt. Hún varð svo smeyk, að hún
hringdi til Winstons, en frétti þá
bara um svipaða sókn sósíalista
alls staðar á landinu.
Hún beið ekki' eftir úrslitunum
í Woodford. Hún varð að vera
hjá Winston. Þegar hún kom, var
hann utan við sig og órólegur og
starði sem dáleiddur á krítartöl-
urnar á töflunni fyrir framan sig
á veggnum.
Þegar Duncan og Díana hröð;
uðu sér inn til hans, þrammaði
hann fram og aftur um herbergið.
Clementine gekk til hans sí og
æ og hvíslaði einhverju í eyra
honum.
Grunurinn varð smám saman að
vissu, eftir því sem úrslit úr fleiri
og fleiri kjördæmum bárust.
Starfsmaður færði þeim fréttirn-
ar frá Woodford. Andstæðingur
hans hafði hlotið 10,488 atkvæði.
Jafnvel í hans eigin heimakjör-
dæmi hafði.fólk snúið svo harka-
lega baki við honum, og pólitiskt
séð slegið hann í andlitið, eftir
allt stritið og erfiðið í þeirra þágu
á styrjaldarárunum.
Atkvæðin, sem andstæðingur
hans fékk, voru ekki nærri nóg til
að hann kæmist nærri því að sigra,
en samt sem áður voru úrslitin
eins og 10,488 rýtingsstungur í
hjörtu Winstons og Clementine.
Úrslitin voru orðin kunn.
Um hádegisbilið var ljóst, að
þau höfðu beðið ósigur. Öllum
heiminum til undrunar, hafði hon-
um verið sparkað úr starfi!
Winston og Clementine snajddu
hádegisverð ein. Það var fátt rætt
við matborðið. Hún horfði á Win-
ston, um leið og hún sagði: ,,Það
gæti einhver leynd blessun falizt
í þessu“. Hann svaraði: „Sem
stendur virðist hún harla vel
leynd.“
Eftir að hafa fengið úrslitin,
fór hann frá henni og gekk til
herbergja sinna til að skrifa ein-
hverja erfiðustu tilkynningu ævi
sinnar. Hún var gefin út frá
Downing Street 10 og var svo-
felld:
„Vilji brezku þjóðarinnar hefur
komið í ljós með úrslitum at-
kvæðagreiðslunnar, sem birt voru
í dag. Ég hef því lagt þau störf
niður, er mér voru falin á erfið-
ari tímurn.
Mér þykir leitt, að mér skuli
ekki hafa verið leyft að ljúka
verkinu, hvað Japani snertir.
Samt sem áður hafa verið gerðár
í því skyni nákvæmar áætlanir og
undirbúnirtgur og árangur þess
kann að verða ljós miklu fljótar
en við höfum hingað til getað
vænzt.
Afarþung ábyrgð og erfið störf
bæði heima og erlendis falla í
skaut hinnar nýju ríkisstjórnar, og
við verðum öll að vona, að henni
muni takast að leysa þau af hendi.
Hvað mig snertir, er ekki ann-
að eftir en að lýsa einlægu þakk-
læti mínu til brezku þjóðarinnar,
sem ég hefi þjónað þessi ógnar-
ár, fyrir óbilandi og staðfastan
stuðning, sem hún hefur veitt mér
í starfi mínu, og fyrir margan vin-
semdarvott, sem hún hefur sýnt
þjóni sínum.“
Svo sannfærð höfðu þau verið
um að sigurinn yrði þeirra, að
Clementine hafði jafnvel undir-
búið dálítið kvöldverðarsamkvæmi
til að fagna úrslitunum í návist
nokkurra vina. Samkvæmið var
haldið. Winston sagði varla orð
allt kvöldið. Hann var furðu lost-
inn. Hún var lirædd um að áfall-
ið kynni að hafa örlagarík áhrif
á hann.
Hann langaði til að vera við-
staddur, þegar Japanir gæfust
upp skilyrðislaust. En skyldu-
rækni Winstons tók eins og alltaf
endranær yfirhöndina. Samkvæmt
stjómarskránni gat hann beðið
með að leggja niður ráðherra-
störfin unz þi'ngfundur hefði ver-
ið haldinn. Það hefði gert honum
fært, að vera viðstáddur uppgjöf
Japana, án þess að þurfa að segja
af sér, en Bretland þurfti að hafa
réttan fulltrúa á Potsdam-ráðstefn-
únni, og þess vegna var öll frest-
un á stjórnarskiptum, andstæð
hagsmunum þjóðarinnar. „Vilji
kjósenda hefur komið svo skýrt
í ljós, að ég vil ekki bera stund-
inni lengur ábyrgð á málum
þeirra,.“ sagði Winston.
Hann ök þess vegna til konungs-
hallarinnar eftir að hafa beðið um
áheyrn hjá kóngi, og lagði fram
lausnarbeiðni sína.
Fjögurra ára gamall nafni og
barnabarn Winstons, þurfti á ýt-
arlegum skýringum að halda, þeg-
ar honum var sagt, að afi hans
væri allt í einu hættur að vera
forsætisráðherra.
Winston yngri hlýddi á langar
útskýringar ömmu sinnar um það,
hvað stjórnarskipti eiginlega
væru. Aö lokum var hann spurð-
ur, hvort hann hefði skilið það,
sem hún sagði, og hann svaraði:
„Já, ég skil. Nú hef ég fengið
nýjan afa.“
Helzt voru það herimir, sem
Winston hafði leitt til frelsis,
sem sneru baki við honum, hinir
ungu karlar og konur hersins, sem
höfðu greitt sósíalistunum at-
kvæði sitt. Það var hans eigin
harka og þrjózka í þröngsýnum
flokkadráttum heima við, sem
höfðu blindað augu þeirra um
stund, og hulið hinn rétta Win-
ston á bak við heimagerða hreppa-
pólitík.
Clementine var með honum og
deildi með honum hryggð hans
þessar hræðilegu stundir. Hún
fann jafnvel og hann fyrir sárs-
aukanum, sem því var samfara að
vera allt í einu kippt undan allri
ábyrgð, sviptur öllum völdum, ein-
mitt nú á hápunkti styrjaldarinn-
ar, þegar eklri' höfðu enn verið
gerðar upp sakirnar við Japani
og friður hafði ekki enn á-
unnizt. En sem kona stjórn-
málamanns vissi hún að sag-
an, en ekki stjórnmálin, sýna
þakklætið í verki.. Með staðfestu
og samúð lagði hún megináherzlu
á að sá ósigur, er flokkur hans
beið, hnikaði ekki þeim sess, er
han hafði áunnið sér í sögunni,.
né heldur þeirri ástúð og þakk-
læti er fylgjendur hans báru til
hans, og ekki heldur þjóðarstolti
þeirra hans vegna. Hinn almenni
fögnpður, sem þau höfðu alls
HULIN FORTÍÐ
MARGARET FERGUSON
15
löngunaraugum á andlit hans, var
svo nálægur og hýr, hann veitti
henni öryggi, hann var eini veru-
leikinn sem hún skynjaði. Eftir
langa stund lagði hún myndirnar
aftur á sinn stað, afklæddist og
lagðist upp í rúmið.
10. KAFLI
Daginn eftir var ekki stundleg-
ur friður fyrir dyrabjölluhringing
um og síma. Blaðamennina vant-
aði stórfréttir og höfðu uppgötv-
að að heimkoma Tracyar var hið
ákjósanlegasta forsíðuefni, og
komu til að fá viðtöl við hana.
Var hægt að hugsa sér nokkuð
áhrifameira en konu, sem sneri
til fjölskyldu sinnar — óþekkjan-
leg í andliti og án þess að hún
þekkti sjálf nokkra af ættingjum
eða vinum sínum. Nýtt andlit og
minnisleysið var ljómandi góð
frétt, svo að blaðamennirnir vöktu
hið friðsæla Avebury þorp af vær-
um svefni. Fyrsta fréttin um
heimkomu hennar hafði birzt í
sunnudagsblaðinu, ásamt stuttorð
aðri frétt um réttarhöldin yfir
eiginmanni hennar og fangelsun
hans. En þetta var aðeins upphaf-
ið að girnilegri sögu að áliti blaða
mannannna.
Brett og Nan vörðu hreystilega
einkalíf Tracyar. Nan var svo
ákveðin, að Brett fannst hann
verða að tala um það við hana.
Eftir þriðja rifrildi Nans við
ágengan blaðamann, sem stikað
hafði heim að húsinu með ljós-
myndara á hælum sér, sagði hann
vinalega:
— Það er engin þörf að vera
svona grimmdaleg við þá, Nan.
Það jiægir að segja að Tracy kæri
sig (®u um að tala við þá, vegna
þess að hún hafi ekki náð sér og
að við getum heldur ekkert sagt.
Ég er viss um að þeir hafa mann-
legar tilfinningar og skilja hvern-
ig Tracy er innanbrjósts.
— Fjandinn hirði Tracy! Nan
sneri sér öskureið að honum.
— Mér er nákvæmilega sama
hvernig henni er innanbrjósts.
Það er Mark sem ég er að hugsa
um. Hann kemur heim aftur, áð-
ur en langt um líður og þá verð-
ur öll sagan dregin fram í dags-
ljósið aftur og slegið upp í blöð-
unum með stærsta letri.
Hún greip báðum höndum um
brennheitar kinnarnar.
— Og við erum tilneydd að
sætta okkur við uppgerðaralþýð-
leik Tracyar gagnvart honum.
Hverjum mundi detta í hug, að
hann hefði í rauninni sýnt af sér
slíka ragmennsku og ruddaskap.
— Hún veit ekki, að hann gerði
það ekki, svaraði Brett ónotalega
snortinn.
— Við verðum að reyna að sjá
þetta frá hennar sjónarhóli enn
um stund.
— Og það er eini sjónarhóll-
inn, sem nokkru sinni hefur skipt
Mark máli — já, og þig líka ef
út í þá sálma er farið. Þú varst
sannarlega fús að skilja óljósar
bendingar hennar um að það væri
sérstök forréttindi fyrir Mark að
mega sitja í fangelsi hennar vegna.
— Þú hatar hana, sagði Brett
seinlega. — Það skaðar sjálfa þig
meira en hana, og það veiztu vel.
— Og með því meinarðú lík-
lega að ég sé tekin að hegða mér
eins og beizk, vonsvikin gömul
piparjónka? Já og það er einmitt
það sem ég er, og get þakkað
henni það eins og annað. Og nú
getur þú tekið við. Þú skalt fá
að taka vingjarnlega og kurteis
á móti næsta blaðamanni, sem að
garði ber.
Hún arkaði út úr dagstofunni
og Brett strauk þreytulega yfir
hárið á sér og rétti síðan út hend-
ina og tók upp símann sem
hringdi. Tracy var uppi á her-
bergi sínu og hafði ekki heyrt
samtalið, en ef Nan yrði framveg-
is í slíkum ham mundi ekki líða
á löngu unz henni yrði sögð öll
sagan. Veslings Nan. Varla var
við að búast að hún hefði samúð
með Tracy eftir það sem gerzt
hafði, fyrst slysið sem Nan hafði
orðið fyrir og síðan fangelsismál
Marks. Og Nan sá engan mun á
þreytulegu, einmanalegu stúlk-
unni, sem nú var komin heim,
og á hinni sjálfsglöðu, hrokafullu
Tracy sem hafði farið til New
York. Kannski voru það órar úr
honum, að halda þessum tveim-
um persónum alltaf aðskildum í
eigin hugsunum.
Tracy þorði ekki út fyrir húss-
ins dyr vegna áleitni blaðamann-
anna þennan dag. Það var ekki
fyrr en um kvöldið að blaðamenn-
irnir gáfust upp í bili. Nan kom
ekki heim til tedrykkjunnar og
eftir að henni var lokið, lýsti
Brett stuttlega yfir, að hann hefði
verk að vinna og hvarf inn til
sín. Frú Sheldon fór líka og Tracy
fann ákafa löngun h;já sér að anda
að sér fersku lofti og komast út
úr þessu húsi, sem virtist svo
fullt af alls kyns skuggum. Úti
var hlýtt veður, svo að hún þurfti
enga yfirhöfn og smeygði sér út
um eldhúsdyrnar og yfir matjurta-
garðinn. Hún opnaði fomfálegt
hliðið og gekk rösklega eftir mjó-
um gangstígi og hafði á tilfinn-
ingunni að henni hefði tekizt að
flýja. Þetta var í fyrsta sinn síð-
an flugsiysið varð, að hún var ein
síns liðs, hvergi var sálu að sjá.
Himinninn uppi yfir henni hafði
tekið á sig blágrænan lit og hún
fann moldar- og vorangan. Stígur-
inn endaði út við veginn að kast-
alarústunum. Hún hægði göng-
una og gekk áfram án þess að
hugsa um nokkuð sérstakt. Hún
naut hinnar nýju frelsistilfinn-
ingar, sem gagntók hennar og var
full aðdáunar yfir því sem hún
sá.
— Einhverra hluta vegna eru
rústirnar tilkomumeiri í húminu
en í björtu sólskini, finnst þér
ekki?
Hún hrökk í kút þegar hún
heyrði röddina að baki sér. Hún
hafði ekki heyrt fótatakið, hún
haf ði ekki vitað af neinum nálægt.
Hún varð svo hrædd, að hún
greindi ekki manninn sem hjá
henni stóð, hann rann út í þoku
fyrir augum hennar. Hún sá að-
eins að hann var maður á miðj-
um aldri, þrekinn með mikið rautt
hár. Hann hafði hund með sér og
pípu í munninum. Hann leit ekki
út fyrir að vera blaðamaður, en
auðvitað gat hann verið það þrátt
fyrir það. Hverjir aðrir en blaða-
menn mundu ávarpa hana- hér,
þar sem hún þekkti sig ekki.
— Eruð þér blaðamaður? Ég
get ekki talað við yður, hrópaði
hún upp yfir sig.
— Blaðamaður. Maðurinn tók
út úr sér pípuna. — Hamingjan
góða. Hvernig dettur þér það í
hug? En þú hefur kannski ekki séð
mig almennilega. Velkomin heim,
Tracy.
Svo að hann þekkti hana, hún
átti sjálfsagt að kannast við hann
og það var óttalegra en hefði
hann verið óviðkomandi blaða-
maður. Hún þráði skyndilega, að
hún væri komin aftur heim í Pil-
grims Bar. Þar átti hún öruggt
skjól.
— Fyrirgefið. Þökk fyrir. En
nú verð ég víst að fara heim.
— Hvað í fjáranum á þetta að
þýða? Hann starði skilningsvana
á hana.
— Þú ert Tracy, er það ekki?
Þó að þú sért meira en lítið breytt.
Ég vissi það auðvitað og ég þekkti
hreyfingar þínar og fas — þær
hafa ekki breytzt. En ég er Neville
elskan mín — ef svo ólíklega vill
til að þú sért orðin nærsýn.
Neville? Hvorki Brett né nokk-
ur annar hafði minnzt á hann.
Samt sem áður virtist hann meira
en lítið kunnugur eftir tónblæ
hans og orðum að dæma.
— Mér þykir það leitt, sagði
hún vandræðalega. — En ég . . .
ég missti minnið við slysið og ég
þekki ekki aftur . . . fólk sem
þekkir mig. Það er mjög furðu-
legt. . .
— En væna mín, þú þarft ekki
að leika það hlutverk við mig —
ekki þegar við erum alein saman
og enginn heyrir til okkar. Nú
var röðin komin að Tracy að verða'
undrandi.
— Leika hlutverk? Ég skil ekki
14
T í M I N N, föstudaginn 19. júní 1964