Tíminn - 18.11.1964, Qupperneq 7

Mlw v ikUDAGUR 18. nóvember 1964
ÞIN6FRETTIR
TÍMINN
ÞINGFRETTIR
LYSISHERZLUVERKSMIÐJA
Sknli Guðmundsson flytur ásamt
öðrum þmgmönmim svo og upp-
bótarþingmönnum úr Norðurlands
Kjördæmi vestra tillögu til þings-
ályktunar um lýsisherzluverk-
smiðju. Tillagan er svohljóðandi:
Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta nú þegar kanna
sölu hertrar síldarfeiti á erlendum
mörkuðum og gera að öðru leyti
rækilegar rannsóknir á því, hvort
nú sé orðið tímabært að byggia
á Sigiufirði verksmiðju til herzlu
síldarlýsis, samkv. ákvæðum laga
nr. 93 frá 1942. Sýni ranns-óknirn
ar hagstæða útkomu, s^l þegar
hefja byggingu verksmiðjunnar
í greinargerð segir:
Sumarið 1942 samþybkti Al-
þingi lög um að reisa nýjar síldar
verksmiðjur. í niðurlagi 1. gr.
þeirra laga er svo hljóðandi á-
kvæði:
„Enn fremur lætur ríkið reisa
verksmiðju til herzlu síldarlýsis,
þegar rannsóknir sýua, að það
sé tímabært.“
Árin liðu, en verksmiðjan var
ekki reist. Á Alþingi 1944 flutti
Sigurður Kristjánsson, þá 7 þm.
Reykvíkinga, svo hljóðandi tillögu
til þingsályktunar um þetta mál:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að framkvæma svo
fljótt sem auðið er fyrirmæli síð-
ari málsgr. 1. gr. laga nr 93 25.
sept. 1942.“
Tillaga þessi var samiþykkt í
sameinuðu Alþingi 5. jan. 1945.
Á næstu árum var keypt eitthvað
af vélum til væntanlegrar lýsis-
herzluverksmiðju, en verksmiðjan
var ekki reist. Hinn 18. nóv. 1948
urðu umræður um málið í sam-
einuðu Alþingi, í tilefni af fyrir
spurn frá Áka Jakobssyni, þáv.
þm; Siglfirðinga.
Árið 1961 bar Björn Pálsson
5. þm. Norðurlandskjördæmis
mikla þýðingu það hafi, jafnt fyrir
vestra, og 3 aðrir þingmenn, fram
tillögu á Alþingi um málið Hún
var á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta nú þegar fara
fram rannsókn á því hvort tíma-
bært sé að reisa verksmiðju til
herzlu sildarlýsis, sbr. 1. gr laga
nr. 93 25. sept. 1942.“
Tillögu þessari var vísað til
þingnefndar til athugunar. en
hlaut þar ekki afgreiðslu.
Dagana 19. og 20. sept. 1964
var haldinn á Siglufirði ráðstefna
um atvinnumál að tilhlutan verka
lýðsfélaganna þar. Á ráðstefn-
unni var gerð eftirfarandi álykt-
un:
„Ráðstefna verkalýðsfélaganna
á Siglufirði um atvinnumál Siglu-
fjarðar skorar eindregíð á ríkis-
stjórn að undirbúa framkvæmd
laga um byggingu lýsisherzluverk-
smiðju og láta reisa hana á Siglu
firði.
Leggur ráðstefnan áherzlu á, hve
atvinnuppbyggingu bæjarins sem
efnahagslíf landsins, að slík verk-
smiðja yrði reist hér“.
Nú eru liðin 22 ár síðan lögin um
lýsisherzluverksmiðiu voru sam-
þykkt á Alþ., en verksmiðjan hef-
ur enn ekki verið reist. Flutnings
menn þassarar tillögu telja rétt,
að nú sé gerð gangskör að því að
kanna markaðsmöguleika fyrir út-
fluttar afurðir frá lýsisherzluverk-
smiðju og rannsaka að öðru leyti,
hvort nú sé orðið tímabært að
reisa slíka vcrksmiðju á Siglufirði.
Þá er lagt til, að bygging verk-
smiðjunnar skuli hafin án tafar,
ef rannsóknirnar sýna hagstæða
útkomu.
Á ÞINGPALLI
Lúðvík Jósepsson hafði í gær framsögu fyrir frumvarpi er
hann flytur um að þyngja viðurlög og sektir við landhelgisbrotum.
En frumvarp þetta flutti hann einnig á síðasta þingi.
Þórarinn Þórarinsson tók einnig til máls og sagði að það
væri nú komið vel í ljós, að mistök hefðu verið að samþykkja ekki
þetta frumvarp í fyrra, eins og komið hefði fram í fréttum undan-
famar vikur og mánuði. Landhelgisbrot erlendra togara fara vax-
andi og eiga hinar vægu refsingar við slíkum brotxun sinn þátt í
þeirri aukningu og samþykkt þessa frumvarps myndi áreiðanlega draga
úr ásókn veiðiþjófa í landhelgina.
Menntaskóli Austurlands
Eysteinn Jónsson hafði í gær
framsögu fyrir frumvarpi um
Menntaskóla Austurlands að Eið-
um. Allir þingmenn Austurlands-
kjördaemis standa að flutningi
málsins. Þetta frumvarp var einn-
ig flutt í fyrra en náði ekki fram
að ganga. Gerði Eysteinn Jónsson
grein fyrir málinu í framsöguræðu
sinni og sagði að vaxandi skiln-
ingur virtist nú vera fyrir þeirri
nauðsyn að öflugar menntastofn-
anir rísi upp í hverjum fjórðungi
til að styðja að jafnvægi í byggð
um landsins, en nauðsynlegt er,
að slíkt haldist í hendur við öflugt
atvinnulíf, ef byggðin á að þróast
með eðlilegum hætti.
í greinargerð, sem frumvarp-
inu fylgir segir m.a.: 1
Það er eitt af skilyrðum þess,
að byggðin í landinu þróist með
eðlilegum hætti, að ríkisvaldið
styðji sem víðtækasta starfsemi í
hverjum lándsfjórðungi og beiti
sér fyrir framkvæmdum í því
skyni.
Miklu máli skiptir, að skólar og
i aðrar menntastofnanir séu efldar
| í hverjum landshluta og nýjum
I komið á fót.
Með skólalöggjöfinni, sem í gildi
er, var stefut að því að gera
aðstöðu ungmenna til framhalds-
náms hvarvetna á landinu sem
jafnasta, þannig að í kaupstöðum
og hinum fjölmennari héruðum
j landsins gætu nemendur í sþólum
gagnfræðastigsins lokið prófi,, er
! gilti sem inntökupróf í mennta-
| skóla. Þetta hefur greitt götu
' margra æskumanna á námsbraut,
þótt ‘ekki hafi tekizt alls staðar að
ná settu marki, þar sem orðið
hefur sökum þrengsla í héraðs-
skólunum að synja um skólavist
allmörgum, er sótt hafa um inn-
töku í þá skóla. Þannig er því far-
ið um hina merku menntastofnun
Austurlands, Eiðaskóla.
Skólaárið 1963—64 voru samt við
námi heima í fjórðungnum. Allir
gagnfræðaskóla Neskaupstaðar
sátu þá 79 nemendur. Og í ung-
lingaskólum á ýmsum stöðum í
Austurlandskjördæmi stunduðu þá
Menntaskólar verðí
tveír í Reykjavík
Einar Agústsson hafði í
framsögu fyrir frumvarpi
gær, menntaskóla, en frumvarp þetta
um | flytur Einar ásamt Óskari Jóns-
Landamerki
Ólafur Jóhannesson flytur frum
varp til laga um breyting á lög
um um landamerki. í greinargerð
frumvarpsins er gerð sVofelld
grein fyrir þeim breytingum. sem
í frumvarpinu felast:
Samkvæmt núgildandi lagaá-
kvæðum, sbr. 1. mgr. 8. gr. og 7.
og 8. mgr. 9. gr. laga nr. 41/1919,
greiða málsaðilar kaup og ferða
kostnað merkjadómsmanna. Það
er ósanngjörn regla, og í algeru
ósamræmi við almennar reglur
um dómgæzlu nú á dögum. en
samkvæmt þeim eru laun dóm-
enda greidd af almannafé. Ferða
kostnaður er að vísu almennt í
einkamálum talinn til málskostn
aðar, en landamerkjamál hafa þá
sérstöðu, að ferðalög dómend? eru
þar nauðsynleg og lögboðin, og
virðist því sanngjarnt, að ferða
kostnaður sé greiddur úr ríkis-
sjóði. í frumvarpi þessu er lagt
til, að núgildandi skipan í londa
merkjadómsmálum sé breytt og að
ferðakostnaður og kaup merkja
1 dómsmanna verði hér eftir greitt
úr ríkissjóði. Akvæði um kostnað
argreiðslu eru því felld niður úr 1.
mgi. 8. gr. landamerkjalaganna, og
í stað 7. og 8. mgr. 9. gr lag-
anna kemur 7 efnismálsgreinin í
2. gr. frv., er mæiir svo fyrir. að
kaup og ferðakostnaður dómenda
í merkjadómi greiðist úr ríkis-
sjóði. Auk þess eru í frumvarp-
inu gerðar nokkrar smávægileg
ar breytingar, aðallega orðalags-
breytingar, á 8. og 9. gr landa-
merkjalaganna. Verður gerð grein
fyrir þeim í framsögu.
Frumvarp um þetta efni var
eigi afgreiðslu. Er það bví end-
urflutt nú og er nær óbreytl frá
því í fyrra.
syni. Meginefni frumvarpsins er
| að menntaskólar i Reykjavík verði
j tveir, en jafnframt verði stofnað
' ir menntaskólar á Austurlandj og
j Vestfjörðum strax og fé verður
j veitt til þeirra á fjárlögum.
i Einar Ágústsson sagði, að á
j síðasta þingi hefði sams konar
frumvarp verið flutt og því þá
vísað til ríkisstjórnarinnar þar
sem málið væri i athugun hjá
henni og fram færi endurskeðun
á námskerfi menntaskólanna Mik
il nauðsyn er á að ráðast í bygg
ingu nýs menntaskóla •' Reykjavík.
Nemendafjöldi er nú hátt é 10.
hundrað í Menntaskólanun í
Reykjavík og húsnæðisvandræði
skólans mikil. Sú viðbygging við
skólann leysir ekki húsnæðis-
vandræðin nema að litlu leyti,
þar sem henni er aðallega ætlað
að bæta úr þörf húsnæðis fyrir
verklega kennslu. Þar við bætist
það, að mjög óheppilegt er talið
að fjöldi nemenda í menntaskól-
um sé svo mikill sem hann er í M.
R. og talið æskilegt að fjöldi nem-
enda sé 300—500.
Menntamálaráðherra hefui nú
lýst því yfir, að ákveðið hati verið
að byggja nýjan menntaskóla í
Reykjavík, en fyrir því er ekki
lagaheimi'd og nauðsynlegt að
breyta lögunum til samræmis og
Alþingi á að marka brautina sem
farin verður í þessum málum.Nauð
syn er að menntaskólar rís> á
Vestfjörðum og Austfjörðurr og
sagðist Einar vera sammála þeim,
sem berjast fyrir því máli Breytt
ir þjóðfélagshættir valda þv< að
sívaxandi pörf verður fyrir
menntaskóla. Vonir okkar um
batnandi þjóðarhag byggjast í vax
andi mæli á því að tækni og vís-
indi verði tekir í þjónustu at-
vinnuveganna og nauðsynlegt er
að aðstaða manna til að afla sér
æðri mentunai, verði sem jöfnust.
nám 200 nemendur. í þessum
landsfjórðungi voru þá nemendur
á gagnfræðastiginu samtals 410.
En æskumönnum á Austurlandi
gefst ekki kostur á menntaskóla-
námi heima í fjórðungnum. Allid
þeir, er sækja vilja um inntöku í
menntaskóla, verða að, leita það-
an burt.
Þörfin á pví að fjölga mennta-
skólum hér á landi er mikil og
almennt viðurkennd. Reynslan
sýnir, að árangur námsins verður
betri, ef skólarnir eru ekki mjög
stórir, í stað þess að safna sam-
an á einn stað mörgum hundruð-
um nemenda. Þessi reynsla styð-
ur það, að menntaskólar starfi í
öllum landsfjórðungum.
Þegar menntaskólar voru settir á
stofn á Akureyri og á Laugarvatni,
var nokkur andstaða gegn því
að fjölga menntaskólum. Reynsl-
an af starfsemi þeirra hefur fyrir
löngu sannað. að sú ráðstöfun var
rétt að koma á fót þeim mennta-
stofnunum. Svipuð mun þróunin
verða, ef stofnaður yrði mennta-
skóli á Austurlandi.
Að dómi flutningsmanna þessa
frv. er eðlilegt og réttmætt, að
stofnaður verði sem fyrst mennta-
skóli á Austurlandi. enda mjög
mikilvægt, að slík menntastofnun
verði reist og starfi í landsfjórð-
ungnum.
ÞAÐ ER TEKIÐ EFTIR
AUGLÝSINGU I TIMANUMI

PÚSSNINGAR-
SANDUR
HeimkevrðuT pússninsar
! sand’n og vikursandur
sigtaðuT eða osigtaðm við
núsdvrna? eða kominn upp
<3 hvaða Ræð sem et eftir
tskum kaupenda
sandsalan við Elliðavog s.t
-íim? 41920