Alþýðublaðið - 07.06.1957, Blaðsíða 6

föstudagur
júní 1957
tó
AlþýfSublaSlg
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Biaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Prentsmiöja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Að gefnu tilefni
STAKSTEINAHÖFUND-
UR Morgunblaðsins er sein-
heppinn í gær eins og fyrri
daginn. Iðja hans er alla
jafna sú að reyna að koma á
sundurlyndi með stjórnar-
flokkunum, en menn eru
orðnir svo leiðir á þeim
sparðatíningi hans, að flestir
eru' hættir að lesa pistlana.
Tilburðirnir eru þar miklu
meiri en getan, og vonbrigð-
in út af vanmættinum leyna
sér ekki. Samt er klaufa-
skapurinn einna mest áber-
andi í gær. Hann gerir þar
að umtalsefni forustugrein
Alþýðublaðsins í fyrradag,
sem raunar var rituð til
kommúnista. Er hann að
reyna að finna þar eitthvað
sér til dálkafyllingar, en
ferst að vonum óhöndulega.
Loks stynur hann því upp,
sem mest hefur fengið á
hann síðustu dagana; hann
getur ekki annað en komið
að því. Hann fer að impra á
eldhúsræðu utanríkisráð-
herra og segir réttilega, að
Alþýðubl. hafi sagt: „Fylgdi
máli hans mikill þungi, enda
má hann gerst um starfsemi
stjórnarandstæðinga vita.“
Síðan segir hann: „Lesendur
blaðsins spyrja að vonum,
hvernig standi á þessari vit-
neskju Guðmundar í. um
starfsemi stjórnarandstæð-
inga.“
'Lesendur Alþýðublaðsins
fara ekki í neinar grafgötur
um það, hvað við var átt með
þeim ummælum um ræðu
utanríkisráðherra, sem vitn-
að var til hér að framan. Að-
alritstjóri Morgunblaðsins
veit það líka ósköp vel, þótt
hann í þrengingum sínum og
sársauka sé svo seinheppinn
að minnast á þetta mál.
Menn ráða stundum ekki við
sig, þegar sýður í sálinni. En
af þessu tilefni, sem herra
aðalritstjórinn hér gefur,
skal rifjaður upp sá kaflinn í
ræðu ráðherrans, sem stjórn
arandstæðingum s víður einna
sárast undan. Gamall máls-
háttur segir nefnilega, að
sannleikanum verði hver
sárreiðastur.
Utanríkisráðherra mælti á
þessa leið: „Allir landsmenn
þekkja nú, hvernig stjórnar-
andstæðingar símuð’u látlaus
an róg og ósannindi um rík-
isstjórnina til erlendra blaða
og fréttastofnana þegar eft-
ír myndun ríkisstjórnarinn-
ar. ÖII var þessi fréttastarf-
semi rekin í þeim tilgangi að
koma af stað tortryggni í
garð íslendinga hjá vinum
þeirra erlendis, veikja álit
okkar og traust, þar með Iáns
traust, og koma í veg fyrir
að okkur tækist að leysa mál
okkar á erlendum vettvangi.
Erlendur blaðamaður, sem
hér var á ferð nýlega, hefur
skýrt frá því í blaðagrein, að
einn af forustumönnum
stjórnarandstöðunnar hér
hafi verið mjög þungorður í
garð Bandaríkjamanna fyrir
að ljá máls á því að veita
ríkisstjórn íslands dollara-
lán. Svona framkoma gegn
hagsmunum þjóðarinnar
þekkist ekki í neinu landi, en
stjórnarahdstaðan hér lætur
sér ekki allt fyrir brjósti
brenna. Ef hún telur sig geta
valdið stjórninni erfiðleik-
um, þá er ekki um það hirt
þó þjóðinni í heild sé bakað
með því tjón. — Sem betur
fór missti áróður stjórnar-
andstæðinga marks á erlend
um vettvangi. Stjórnarand-
stæðingar gerðu með áróðri
sínum erlendis sömu skyss-
una og þeir gera hér heima í
sambandi við efnahagsmál-
in. Þeir gengu of Iangt.“
Það er von að svíði, herra
aðalritstjóri. Hver má gerst
um þessa rógs- og svikastarf
semi Morgunblaðsmanna
vita annar en ráðherrann,
sem orðið hefur að standa í
því á erlendum vettvangi að
leiðrétta ranghermi fylgi-
fiska Staksteinahöfundar og
bæta fyrir óþjóðhollustu
þeirra og afkáraskap? Um-
mælin eru þyngri á metun-
um vegna stöðu hans. Meira
að segja ætluðu þeir Morg-
unblaðsmenn sér þá dul að
fara að kenna Bandaríkja-
stjórn að lifa! Hún mátti
ekki lána íslendingum fé.
Það voru mútur! í æði sínu
gleymdu þeir gersamlega, að
með þessum ásökunum sín-
um á hendur stjórnum vest-
rænna þjóða voru þeir að
blása í glæðurnar austan
járntjalds. Samt þykjast
þeir allra mestir óvinir
Moskvuva'lds. Þetta eru sann
arlega skrýtnar skrúfur!
Jæja, aðalritstjóri góður,
þá er það klappað og klárt,
hvers vegna viðkomandi
ráðherra má gerst um glap
ræði Morgunblaðsmanna
vita. Þetta var ágætt til-
efni til upprifjunar. Mætt-
um við fá meira af slíku?
Auglysið í Alþýðublaðinii

Bœkur og höfundar:
Jóhannes Helgi: Allra veðra
von. Sex sögur. Myndskreyt-
ingu gerði Jón Engilberts.
Setberg. Prentsmiðjan Oddi.
Reykjavík 1957.
HÖFUNDURINN er ekki alls
ókunnur, þó að þetta sé fyrsta
bók hans. Jóhannes Helgi
kvaddi sér rækilega hljóðs með
smásögunni Róa sjómenn, og
ýmislegt fleira hefur birzt eftir
hann á prenti í blöðum og tíma-
ritum. Undirritaður kann þau
skil á manninum, að hann er
vestfirzkrar ættar að minnsta
kosti í föðurkyn, sonarsonur
Matthíasar heitins Ólafssonar
alþingismanns í Haukadal í
Dýrafirði, menntaður ' ú Sam-
vinnuskólanum og nú starfs-
maður alþingis. Skáldskaparfer
il sinn rekur hann í formála
bókarinnar, sem er bersögull og
persónulegur í bezta lagi. Og
svo er þá að líta á sögurnar.
Jóhannes Helgi temur sér
ekki eins nýstárleg vinnubrögð
og ýmsir jafnaldrar hans á
skáldaþinginu. Hann er fullorð-
inslegur og gengur upplitsdjarf
ur og hnakkakertur til sam-
keppni við gömlu meistarana.
Honum liggur mikið á hjarta,
frásagnargáfa hans er rík og
sterk, persónurnar skýrar og
bráðlifandi, stíllinn þróttmikill
og kunnáttusamlegur og atburð
irnir standa í tákni minnis-
stæðra örlaga. Lesandinn sann-
færist fljótt um, að hér er verk
hagur og stórtækur rithöfund-
ur á ferðinni. Vinnubrögðin
koma stundum skemmtilega á
óvart. Jóhannes Helgi beitir til
dæmis samlíkingum með ótví-
ræðum árangri. Hann dregur
upp glöggar myndir og slær
djúpan hljóm. Maðurinn hefur
vestfirzka djöfuldóminn á valdi
sínu. Heppnist honum gerð og
tækni sögunnar vinnur hann
sigur góðs skáldskapar. Og það
auðnast. honum nógu oft í þess-
ari fyrstu bók sinni til að taka
af öll tvímæli um, að hann sé
einn af mönnum framtíðarinn-
ar. Þar fyrir þurftu sumar sög-
urnar að vera betri en raun ber
vitni. Höfundurinn ætlar sér
Jóhannes Helgi.
ekki af sem skyldi, svo að rit-
leiknin ber skáldskapinn ofur-
liði. En þetta er víst ungs manns
gaman.
Eigi að síður er mikill við-
burður að þremur sögum bók-
arinnar. Róa sjómenn þarf
naumast að ræða. Það er ó-
venjulega persónuleg og listræn
saga, þó að efnið geti naumast
talizt frumlegt. Hitt mega heita
stórtíðindi, að Stormur og Nik-
olja standa henni sízt að baki
— öðru nær. 3ú fyrrnefnda er
sennilega snjallasta saga bókar-
innar. Þar rís frásögnin hátt
eins og öldur, sem brotna langt
og þungt utan af víðfeðmu hafi,
og samt er mun meira gefið í
skyn en felst í orðanna hljóðan,
en það ræður úrslitum hins list-
ræna skáldskapar. Nikolia er
meira á yfirborðinu, en verður
áhrifarík og minnisstæð vegna
kynnginnar í frásögninni og
lvsingunum. Þá er komið að bví
að vanþakka: Svarti sauðurinn
er reyfari, sem hér á varla
heima. Blóð í morgunsárinu
dæmist frábær blaðagrein, en
getur ekki kallazt smásaga, því
að skáldskapurinn fer einhvern
veginn forgörðum. Hlið himins-
ins minnir á þjóðsögu eða æv-
intýri, en missir marks. þó að
fimlega sé skotið, enda færið
ekker.t smáræði, hvorki meira
né minna en örlög heimsins og
mannkynsins. En það er sama,
þó að Jóhannesi Helga bregðist
bogalistin öðru hvoru. Mistök-
in stafa af ótaminni stór-
mennsku. Og ungur höfundur,
sem lætur frá sér fara sögur á
borð við Storm, Nikolja og Róa
sjómenn hlýtur að teljast mik-
ill sigurvegari.
Jóhannes Helgi þarf aðeins
að muna þá gömlu en sígildu
speki, að kapp er bezt með for-
sjá — einnig í skáldskap, og þá
leikur hann sér að því að skrifa
miklar og góðar bækur. Veðrið
er kannski of mikið í þessum
sögum. Ungur gróður verður að
njóta sólskins og blíðu til að
festa rætur, komast á legg og
þola storminn og slagviðrið.
Höfundurinn ætti að dveljast
annan daginn í djúpum dali og
brjótast hinn upp á hátinda og
reginheiðar. Þá getur hann lát-
ið næstu bók heita íslenzkt
veður. Þessi er líkust því, að
henni sé búinn staður í norð-
anverðu Grænlandi.
Myndir Jóns Engilberts eru
svo saga út af fyrir sig. Mikið
er gaman, að út skuli gefnar á
Islandi bækur eins og þessi.
Þetta er svo sem hægt, ef menn
vilja •— og tíma.
Helgi Sæmundsson.
KVENNAÞATTU
Ritstjóri Torfhildur SteLngrímsdóttir
ÞAÐ er kunnara en frá þurfi
að segja, hversu seint og illa
gengur hérlendis að fá hvers
konar viðgerðarþjónustu af
höndum innta.
Ef hringt er og beðið um við-
gerðarmann eða fagmann, í nær
því hvaða fagi sem er, er sjaldn-
ast hægt að fá ákveðin svör um
hvenær megi vænta hans og er
þá segin saga að sé einhverju
lofað stenzt það sjaldnast.
Sé hins vegar komið til ýmissa
sérverzlana til að kaupa hjá
þeim hvers konar áhöld eða vél-
ar, er jafnan þægilegt að tala við
afgreiðslufólk og virðist það allt
af vilja gert til að selja viðkom-
andi sem mest og dýrast. Ef beð
ið er um kennslu í meðferð á-
haldsins er oftast hægt að fá
hana að einhverju leyti, en þó
munu undantekningar þar sem
meðferð hvers konar heimilis-
véla, er keyptar hafa verið, er
kennd skipulega námskeiði.
Næsta skrefið er svo venjuleg-
ast það, að eftir að heimilistæk-
ið hefur verið keypt, en kennsla
í meðferð þess verið léleg eða
engin, þá, sökum vankunnáttu
sinnar, mistekst húsmóðurinni á
einhvern hátt í notkun þess svo
það bilar. Nú er að því komið að
reyna á þjónustu fyrirtækisins í
því að fá fljótt og vel gert við l
vélina eða tækið. Þá fer fyrst |
alvarlega að reyna á þolrifin. Sé
húrmóðirin ein heima í húsinu
þorir hún ekki að bregða sér frá
sökum þess að alltaf getur við-
gerðarmaðurinn komið og ekki
væri gott að missa af honum sök
um þess að hann kom að lokuð-
um dyrum. Þannig mega hús-
mæður yfirleitt bíða oft dögum
saman.
Það er alger misskilningur, að
tími húsmæðra sé eitthvað verð-
minni en tími annarra. Þeir við-
gerðarmenn, sem mikið hafa að
gera virðast halda, að þeirra
timi sé hinn eini dýrmæti og
ekkert geri til með þessa við-
skiptavini, þeir geti beðið.
Þarna reikna þeir góðu herr-
ar dæmið rangt. En það er langt
því frá að húsmæður eigi ekki
vopn í höndum gegn þessum al-
genga ósið. Það er sem sé bara
að vera málugar, þó að slíkt sé
þeim oft talið til lasts, þarna er I
það þeim sjálfum a. m. k. til
góðs. Þau fyrirtæki, er þannig
yrðu þess vör að þau eru orðin
þekkt fyrir slæma og seina þjón
ustu, mundu fljótlega reyna að
kippa hlutunum í lag, er þau sjá
að viðskipti glatast og álitinu
hrakar.
Slíkt sem þetta yrði kannske
kallað atvinnurógur, en hvað er
það þá að álíta tíma húsmæðr-
anna svo einskisnýtan að með
hann megi fara eins og hverjum
sýnist? Að mínu áliti er það að
vanvirða starf þeirra svo að á-
stæðulaust er að láta við svo
búið standa.
Samtök húsmæðra eru því
miður ekki sterk eða víðtæk, en
það er vissulega hægt að vinna
mikið saman og mikið getur á-
unnizt án beinna samtaka, svo
sem með þessu svari til þeirra,
er halda að léleg þjónusta sé við
I skiptum þeirra heillavænleg.
ithrar fll sölu
Caterpillar disil-rafstöð 75 KVA
Cummins disil-rafstöð 90 KVA.
LANDSSMIÐJ AN,
S í m i 1680.