Vísir - 04.03.1949, Side 7

Föstudaginn 4. marz 1949
V I S I R
7,
Síldveiðar á Faxaflóa.
Siuii aihutftisetnd.
Fiskrannsóknir
1 Morgunblaðinu h. 2.
febr. sl. er birtur útdrátlur
úr fynrlestri er dr. Hermann
Einarsson flutti i báskólan-
um h. 31. jan. sl. og af því
að eg bcfi ýmislegt að athuga
við það sem fréttaritaiinn
hefir birt í blaðinu og eg trúi
tæplega, að rétt sé baft eftir
dr.H. E. vildi eg gera dálitla
athugasamd við greinina,
einkum þessa setningu, sem
hljóðar orðrétt þannig:
„Dr. Hermann telur ó-
yggjandi, að hrygriingar-
stöðvar sunnlenzku sildai’-
stofnanna séu fyrir sunnan
land, eins og fyrr er sagt.
Þangað leiti síldin því vestan
úr hafi á þeim tíma, sem
Iirvgningin stendur yfir. Án
tillits til þess, hvort nokkur
síldarganga kemur hér inn á
flóann eða alla leið í Hval-
fjörðinn eða ekki. En aldrei
hefir það tekizt enn, að hafa
nein not af þeim „síldar-
heimsóknum“ hvað sem síð-
ar kann að verða.“
Það er næstum þvi óskilj-
anlegt, að nokkur maður,
sem jiekkir til sögu sildveið-
anna hér i Faxaflóa. geti
farið með slíkar fullyrðingar
og iná það eigi standa ómót-
mælt.
Það vill nú svo einkenni-
lega til að i vor komandi eru
rétt 50 ár liðin síðan Rekneta-
félagið við Faxaflóa var
stofnað fyrir forgöngu hins
ágæta dugnaðarmanns
Tryggva Gunnarssonar
bankasljóra. 1 ]>etta félag
gengu nær allir þilskipaút-
gerðarmenn i Reykjavik og á
iSeltjarnarnesi og var tilgang-
urinn að afla síldar með rek-
netum úti á hafi og til beitu
handa þilskipum. Þetta lán-
nðist framar öllum vonum
og æ síðan hafa reknetaveið-
ar verið stundaðar vor og
sumar hér vestur *á Jökul-
djúpi af Suðurnesjamönnum
og Akurnesingum og þarf
eigi að lýsa ]iví Iive mikla
hýðingu það Iiefir haft fvrir
bátaútveginn hér við Faxa-
flóa, þó áraskinti liafi orðið
áð þvi, hve mikil síld hefir
gengið hér inn á flóann. Eg
hefi álitið að jiessi síld. sem
veiðist bér úti i Faxaflóa á
vorin sé söiuu tegundar og
dr. Ilermann getur um að
haldi sig hér úti á hafinu á
vcturna. og ganai svo upn að
landi til hryggningar og er eg
honum samdóma um það, en
það er einmitt þessi. sild, sem
við höfum verið að veiða hér
á bugtinni undanfarin 50 ár
(hrygnir i maí og júni).
Eg ætla mér ekki að skrifa
langt mál um þetla atriði því
það er öllum vitanlegt og eigi
sizt þeim,' er stundað bafa
veiðamar.
Auðvitað hefir þessi veiði
ekki verið rekin í stórum stíl
likt og við Norðurland á
sumrin og er það meðfram
af því að sild veður sjaldan
uppi á yfirborðinu hér sunn-
an lands og stafar það senni-
lega af þvi að átan heldur sig
neðar í sjónum eftir hitastig-
inu. En vel má það vera að á
komandi tima verði síldveiði
rekin í stórum stíl, meðan á
hrygningu stendur, ef það
lánast að veiða hana með
binum nýju veiðarfærum á
hvaða dýpi sem er.
Til stuðnings því, sem að
ofan er sagt vil eg leyfa mér
að taka upp unimæli úr rit-
um merkra manna um þetta
mál, sein birtar hafa verið á
prenti. Dr. Bjarni Sæmunds-
son segir í skýrslu sinni til
stjórnarráðsins 1927—28, bls.
53:
„Hin hér um ræddu djúp-
mið, suður og út af Snæfells-
nesi, liafa reynst hin mesta
bjargarlind lrins siðari árin
fyrir togara vora og lóðgufu-
skip, auk þcss sem þau eru
uppgxipa síldarmið á vorin
og sumrin fyrir reknetaveiði
og leggja því drjúgan skerf
til þeirrar beitu, er lóðarskip-
in, bæði gufuskip og mótor-
bátar, þarfnast. Það má segja
að þau liggi mjög vel við fvr-
ir vel haffær skip. úr höfnum
við Faxaflóa . .. .“
„Sildveiðar og sildariðnað-
ur“ er bók, sem Ástvaldur
Eydal Kristinsson ritaði árið
1941 (Rvik). Þar stendur
þetta á bls. 27—28: „Mikið er
nolað af nýveiddri síld og ár-
lega (1941) eru tuttugu til
þrjátíu þúsund tunnur af síld
frystar til beitu. Það aukna
verðmæti af þorskveiðum,
sem síldinni er að þakka, hef-
ir orðið efniviðuj’ í stórkost-
lcgar framfarir á íslandi. . . .
Fyrstu tilraunir Islendinga
með reknetaveiðar á þil-
hvatamaður þess, að þær
væru liafnar. Tilraunirnar
gáfust vel. Veiðunum er
haldið áfram. Þátttakan vex.
Laust eftir aldamótin er rek-
netaveiði orðin algeng við
Islandö
Eg læt þetta nægja til þess
að sýna álit þessara manna á
reknetaveiðunum og þýðingu
þeirra fyrir útvegsmenn og
Jætla eg því ekki að fara
lengra úl í þá sálma, en verið
getur að eg riti áður en langt
um liður,, nokkur oþð um
Reknetatelagið og .stofnend-
ur þess, hina dugmiklu frarn-
faramenn ög brautn’ðj éridtir,
þótt nokkrir þeina séu nú
horfnir af sjónarsviðinu.
Eins og kunnugt er, liafa
fiskveiðaniar liina mestu
þýðingu fyrir velferð þjóðar-
Framh. af 1. slðu.
þeim kleift að segja fyrir um
hvar mest hn-gning eigi sér
stað hverju sirini.’
Það hefir komið i ljós að
þoi'skurinn hrvgnir á mjög
takniörkuðu svæði i sjónum
við Lófót. Það er með öðrum
orðum þar sem blandast sam-
an strandsjór og úthafssjór.
Þetta blöndunarlag getur
verið mismunandi frá ári til
árs og fer eftir því hvernig
strandsjórinn hagar sér
liverju sinni. Stundum nær
hann langt tiFhafs og þá fara
veiðarnar fram þar. Blönd-
unarlag getur líka verið á
Ennjní vitum við lítið
hvernig ]iessu er hátlað á
hrygningarstöðvLim við
strendur Islands. Það er að-
kallandi að koma rannsókn-
um Irið skjótasfa á í þessum
anlega gert þegar hið nýja
skip kemur.
Við vitum ekki hvort
þorskurinn lilýtir sömu lög-
málum hér og við Noreg, og
er það út af fyrir sig ærið
rannsóknarefni. — Fáist
mismunandi djgii, en það
Iiefir hinsvegar áhrif á, á
livaða dýpi - sjómcnnirnir
veiða fiskinn.
jákvæður árangur í þess-
um efnum mun ]iað liafa
nrilda þýðingu fvrir þorslc-
veiðar okkar i framtiðinni.
Rannsóknirnar munu verða
framkvæmdar í tvennu lagi.
Annarsvegar rannsóknir á
ranrtsóknaskipi á ytri skil-
yrðum fiskjarins svo sem
sellu og sjávarliita. En hins-
vegar er upplýsingaöflun og
skýrslusöfnun um svæðin,
sem veiðin fer fram á liverju
sinrii. I því efni verða fiski-
fræðingarnir að standa í
stöðugu sambandi við sjó-
mennina, og er nú verið að
prenta eyðublöð, sem sjó-
mönnunum er ætlað að úl-
fylla. Á þar að gefa upp afla-
magn á mismunandi veiði-
svæðum með eins nákvæmri
staðsetningu og mögulegt er.
Það sem við vilum nú þeg-
ar um göngur þorsksins hér
og liryggningu er
það, að hann leitar yfirleitt á
lieitari stöðvar til lirygningar
og færir sig þá liingað vestur
innar og er það því gleðilegt
að vita, að við höfum nii
eignast nokkra efnilega
menn, sem tekið hafa með á-
gætum próf í náttúruvísind-
um við erlenda háskóla, má
því vænta liins bezta af starfi
þeirra og rannsóknum þegar
stundir líða, því margt er enn
lítt ranrisakað í náttúrunnar
riki og eigi sizt i hafsins
djúpiv En eitt vildi eg óska
þeim lil handa, að þeir vildu
fylgja reglu Dr. Bjarna Sæ-
nnindssonar hins ágæta vis-
indamanns, að fyígja ætið
þvi sejn sannast rcj’irist.
Geir Sigurðsson.
og suður fyrir landið. Þar
hrygnir hann á tímabilinu
frá því í marzmánuði og
fram í mai og á þessu byggist
vertíðin Iiér við Suðurland.
Um það bil 90—92% af þeim
fiski, sem veiðist hér á ver-
tíðinni er hrygningarfiskur.
Aðalsvæðið sem fiskurinn
hrygnir á er frá Vestfjörðum
til Hornafjarðar, en þó yfir-
leilt mest við Suðveslur-
ströndina svo sem Selvogs-
banka og i grennd við Vest-
mannaeyjar.
Síðustu árin liefir sjávar-
liitinn umhverfis Island auk-
izt og iafnframt bafa skap-
azt skilyrði til hrygningar
annarsstaðar og m. a. við
Norðurland. Og samkvæmt
rannsóknum sem gerðar
voru við Norðurland 1947
voru um 25% af þeim fiski
sem þar veiddist lnygningar-
fiskur.
Þá hafa fiskirannsóltnir
leitt það merkilega fyrirbæri
i ljós, að þorskurinn verður
kynþroska á nijög niismun-
andi aldri. Sá fyrsti verður
kynþroska 5 ára og sá síðasti
14—15 ára. Langflestir verða
samt kynþroska 10—11 ára.
Við 11 ára aldur er yfir 90%
af fiskinum komið í bagnýta
vcið. Þetta fyrirbæri hefir
bæði nrikla liagnýta og vís-
indalega þýðingu og byggjast
þorslvrannsóknir og niður-
stöður þeirra að verulegu
levti á þessari fengnu þekk-
ingu.
Enda þótt við vilum þegar
ýmislegt um göngur og
hegðan þorsksins hér við
land. er þó margt sem eftir er
að rannsaka, sem liaft getur
verulega Jivðingu í sambandi
við fiskveiðar hér við laud,
og ]g) ekki hvað sízt þær
rannsóknir, sem getið var
hér að framan.
Norður ferðir
hefjast á ný.
Farþegaflutningar land-
leiðina, milli Norður- og Suð-
urlands, hafa legið með öllu
Jniðri undanfarna 10 daga.
Stafar þetta af ófærð á
lciðinni, sem var með fádæm-
um nrikil. Sem dæmi um
þetta má geta þess, að maður,
sem fór í bifreið norðan iir
Skagafirði s. I. sunnudags-
morgun komst til bæjarins
seinl í fyrrakveld og varð
liann þó að fara nátlfari og
dagfari mikinn liluta leiðar-
innar.
I gær var ráðgert að fara af
stað með fyrsta hópinn nor'ð-
ur og átti að fara í Forna-
Iivannn í gær, en i dag
verður reynt að komast norð-
ur yfir heiðina í snjóbíl.
Vafalaust verða nokkurir
erfiðleikar á að komast,
einkum mcð tilliti til þess að
tvær ýtur, sem eiga að halda
Sala happdrætt«
ismiða SÍBS
gengtir vel.
Hafin er sala á happdrætt-
ismiðum Sambands íslenzkra
berklasjúklinga og gengur
sala miðanna ágætlega, að
því er skrifstofa sambandsins
tjáði Vísi í gær.
Svo scm Vísir hefir áður
skýrt frá, er vinninguriim i.
liappdrættinu splunkuný
Hudsonbifreið, „model 1918“
og mun vafalaust marga
fýsa að eignast slíkan kjöi-
grip. Ilver happdrættismiði;
koslar aðeins 10 krónur og
er þess vegna fullvíst, að
margir munu freista gæfunn-
ar. Dregið verður þann 8.
mai og verður drætti ekki
frestað.
Sréfc
Hirðuleysl
húseigenda.
Einn er sá ósiður með
okkur Reykvikingum, að
húseigcndur þrifa illa í kring-
um hús sin, og sérstaklega
, er það áberandi, hve fáir
I þeirra lála moka snjó ög
liöggva klaka af gangstéttum
og tröppum við hús sín.
I sjálfum miðbænum er
þetta hátlalag allt of algengt,
cn ef allir gerði jafn hreint
fyrir sínum dyrum og t. d.
Hótel Borg, Haraldur Árna-
son, Biinaðar- og Landsbank-.
inn, svo nokkurir séu nefnd-
ir, væri þrifnaður meiri og
slysahætta minni fyrir gang-
andi fólk.
S.
Langur krókur
til Reykjavíkur.
Menn kunna margar sög-
ur af samgönguerfiðleikun-
um hér sunnanlands undan-
farna daga.
Vísir kann hér eina í viðbót.
Bændur tveir i Þingvallasveit;
átlu erindi til Reykjavikur,
en Mosfellsheiði var ófær,
svo að þeir urðu að fara aust-
ur fvrir vatnið og suður hjá
Ljósafossi. Þaðan og til
Hafnarfjarðar voru þeir 13
tiina á leiðinni um Krýsu-
víkifrveg og voru þeir ]mi á
jeppa.
suðurhluta leiðarinnar op-
inni, eru nú báðar bilaðar.
Situr öiinur föst á Holta-
vörðuheiði, cn hin brotnaði
ofarlega í Norðurárdalnum.
Næsta ferð til Norðui-
lands á vegum póststjóm-
arinnar er ráðgert n. k. laug-
ardag.
skipum voru gerðar á Faxa-
flóa árið 1899. Hafði Bjarni |
Sæmundsson verið öflugur:
| við land