Vísir - 29.06.1957, Blaðsíða 3

Laugardaginn 29. júní 1957
VÍSIR
r a
talið, hefur orkuverabygging við
Volgu og önnur fljót, sem renna
í vatnið, hindrað rennsli í það,
svo talið er að vatnið sé á þann
hátt rænt 580 rúmkílómetrum
árlega af vatni sem annars
myndi hafa runnið í það.
Áfíeiðingarnar alvarlegar.
Afleiðingarnar af uppþornun-
Ýmsar uppástungur hafa kom-
ið fram um það hvernig megi
stöðva þetta óheillavænlega nátt-
úrufyrirbæri. Sú tillaga sem tal-
in er nýtilegust er sú, að gera
stiflu yfir norðanvert Kaspiahaf,
þar sem vatnið er 450 kílómetra
breitt, eða svipuð vegalengd og
frá Vestfjörðum til Austfjarða í
loftlínu. Vatnið er þarna grunnt,
inni eru mjög alvarlegar. Víða ’ aðeins 3,5 metra djúpt að meðal-
Óvíða á landinu er eins mikið æðarvarp og á Mýrum í Dýrafirði. Myndin hér að ofan
2—300 blika — ef ekki fleiri — og liver situr hjá kollu sinni, er liggur á eggjum.
sýmr
í norðurhluta hafsins hafa sigl-
ingar stöðvast vegna grynninga,
sem komið hafa þar sem áður
var skipgengt. Til þess að halda
gömlum siglingaleiðum opnum
tali. A þessum garði eiga svo
að vera hlið fyrir skipaumferð
og járnbrautarteinar. Þessi fram
kvæmd yrði til þess að vatns-
borðið í nyrðri hluta vatnsins
er lagt í mikinn kostnað við upp- ^ myndi hækka, en á hinn bóginn
gröft með dýpkunarskipum. Þar myndi syðri hluti Kaspiahafsins
sem Volga rennur í Kaspíahafið verða enn verr úti, grynnka 1:1
eru fiskibæir, sem um aldaraðir ( muna. Höfundur þessarar tillögu
hafa verið vel settir til styrju- er rússneski haffræðingurinn B.
veiða, en nú komaast bátarnir' A. Apollov.
ekki þar að landi vegna grynn-! Á eynnni Artema fyrir austan
Æðarvarp má stórauka hér m.a.
með stofnun útungunarstöðvar.
(Ljósm • Þ Jós ) inga og fiskiveiðarnar frá þess Baku hefur verið gerð geysistórt
um stöðum eru smám saman að líkan af Kaspiahafinu og þar
leggjast niður. Þar að auki hafa glíma vísindamenn og tæknifræð
í rlvfjuM' tekjur eigenttu
vurpluntlu um 2 tnillj. kr
Víðíul við Ólaf Sigurðsson
á llcllulaiidi.
Hér á landi munu nú vera
framleidd árlega um þrjú þús-
und kíló æðardúns og miðað við
það að andvirði hvers kílós sé
650 Itrónur, munu samanlagðar
tekjui- æðarvarpsbænda vera sem
næst tveini milljónum króna af
þessum atvinnuvegi einum.
Sá maður íslenzkur, sem mest
og bezt hefur kynnt sér æðar-
varp á íslandi, sögu þess og
'lifnaðárháttu æðarfuglsins mun
vera Ólafur Sigurðsson bóndi á
Hellulandi í Skagafirði. Fyrir
nokkrum dögum hitti fréttamað-
ur Vísis Ólaf að máli norður á
Akureyri og innti hann frétta
af æðarvarpi i landinu og fram-
tíðarhorfur á því sviði.
Ölafur sagðist telja að þessi
atvinnugrein ætti framtíð fyrir
höndum, enda þótt hinu væri
ekki að neita að minna hafi verið
hugsað um æðarvarp siðustu ár-
in heldur en áður var gert. Ber
þar margt til, ekki sízt fólks-
fæð og vankunnátta. En æðar-
dúnn er eftirsótt vara og dýr
og má búast við hún fari ört
hækkandi í verði m.a. vegna
þess að æðardúnn er mikið not-
aður í búninga flugmanna, sem
stýra þrýstiloftsflugvélum og
enn sem komið er þekkist
ekkert jafn gott stoppefni eða
rnillifóður í slíka búninga sem
-æðardúninn. En æðardúnn þykir
og gersemi í sængurfatnað,
svefnpoka og fleira, og fyrir
bragðið verður hann æviniega
eftirsótt vara.
Ólafur sagði að hvergi í heim-
inum væri framleitt meir af
æðardúni heldur en á Islandi,
-enda þótt þessum atvinnuvegi
hafi hrakað siðustu árin. En
æðarfuglinn á sér erkióvin þar
sem svartbakurinn er og það er
álitið að svartbakurinn eti um
þriðjung allra æðarfuglseggja
og þar að auki svo 80 til 90%
unganna eftir að þeir skríða úr
eggjunum. Fyrir bragðið er æð-
arfuglsstofninn minni en skyldi.
Ólafur telur að auðvelt sé að
koma upp æðarvarpi á flestum
jörðum, sem að sjó liggja eða
vötnum og lífsskilyrði séu víðast
hvar afburða góð fyrir fuglinn.
En í öllum varplöndum þarf
mikla umhirðu, algera friðun og
byrgi fyrir fuglinn. Og til þess
að unnt verði að koma stofn-
inum sem fyrst upp, telur Ólaf-
ur eðlilegast að koma á laggirn-
ar stórri útungunarstöð undir
þetta í litlum stíl á Akureyri
undir umsjá Iíristjáns Geir-
mundssonar. Þá munu og Rúss-
ar hafa ráðgert að koma upp
stórri útungunarstöð fyrir æðar-
varp heima hjá sér. Með útung-
unarstöð megi margfalda á
skömmum tíma afrakstur æðar-
varpsins í landinu og þá geti
þetta orðið mikil og happsæl at-
vinnugrein, auk þess sem hún er
í senn göfgandi og skemmtileg.
Nokkuð telur Ólafur ábóta-
vant um þekkingu á lifnaðar-
háttum og ferðum æðarfulgsins,
enda hafi lítið veriö gert hér-
lendis í því efni að undantekn-
umsjá hins opinbera þar sem um rannsóknum dr. Finns Guð
varpeigendur geta keypt æðar- mundssonar. Meðal annars gat
unga á svipaðan hátt og hæsna- j Ólafur þess að litið hafi verið
ræktarmenn kaupa hænuunga. gert að því að merkja æðarfugl.
Tilraun hefur verið gerð með I
Riíssar óttast, að Kaspía
haf sé að þorna.
Vatnsborð þess lækkar ört
með hverju ári.
því úr Volgu koma tveir þriðju
hlutar af því vatni sem í Kaspia-
hafið fer. Auk þessa, sem hér er
fiskimiðin eyðilagst, og svo ört
að á nokkrum undanförnum
árum hefur aflinn minnkað um
helming frá því sem áður var.
90% af allri styrju.
Hér er um að ræða geysimikil
verðmæti og afla sem skiptir
þúsundum lesta árlega, því 90
prósent af allri styrju, sem veidd
er í heiminum, kemur úr Kaspia-
hafinu. Nú er þessum dýrmæta
fiskistofni hætta búin og þar
með hinum heimsfræga rúss-
neska kaviar (styrjuhrognum)
enda er með hverju ári sem líð-
ur, erfiðara að fá kaviar í
Moskvu. Sulfatsaltframleiðslan í
Kara Bogas-víkinni hefur einnig
stórlega minnkað vegna upp-
þornunar. Rússneskir vísinda-
menn hafa ætlað að þornun
hafsins valdi rýrnun, sem nemur
1 milljarði rúblna árlega í þjóð-
artekjum sovét Rússlands.
Eyðimörkin sígur að.
Lækkun yfirborðs Kaspiahafs-
ins hefur einnig í för með sér
miklar loftlagsbreytingu í héruð-
unum umhverfis það. Landið í
kring þornar og skrælnar og
heitir vindar frá Asíu, sem frek-
ar eru orsök en afleiðing af upp-
þornunarinnar, blása nú tíðar
yfir þessi landsvæði og valda
skrælnun gróðurs og á eftir
kemur eyðimörkin.
ingar við þetta erfiða úrlausnar-
efni. Rússneskir vísindamenn
eru allir sammála um það, að
eitthvað verður að gera til þess
að hindra að Kaspiahafið þorni
upp, en hvernig verði farið að
þvi er enn óráðið. i ^
Stífla yfir Kaspiabaflð.
Míkil bílafram-
Eeiðsla Breta.
I maí-mánuði framleiddu
Bretar samtals 41,500 bifreiðar
af öllu tagi.
Er þetta hámarksframleiðsla,
og fór meira en helmingurinn
til útlanda, en útflutningsverð-
mætið nam 15 milljónum
punda. Til Bandarikjanna —
verðmætasta markaðslandsins
— fóru um 8000 bifreiðar.
Framleiðsla Frakka
fer vaxandi.
Þótt Frakkar eigi við mikla
erfiðleika að stríða á ýmsum
t sviðiun, fer iðnframleiðsla þeirra
vaxandi.
j Síðasta iðnaðarvísitala, fyrir
marz, sýndi 11% aukningu mið-
að við meðaltal á síðasta ári,
, og 3% meiri en í janúar. Um
| 22.000.000 manna eru starfandi í
, landinu, og atvinnuleysingjar að-
: eins um 82,000.
Kaspialiafið er að þorna upp.
Yfirborð þess hefur verið að
lækka í márga áratugi eða jafn-
vei heila öld. Nú er hægt að
finna gamalt f jörumál þess langt
fyrir ofan vatnsborðið og það
sem einu sinni var botn þessa
auðuga hafs, er nú að finna
langt frá núverandi vatnsborði.
Það er eftirtektarvert, hvað
vatnið hefur stórlega minnkað
síðan 1929. Frá því ári hefir
yfirborð þessa stærsta stöðu-
vatns í heimi lækkað um tvo
og hálfan metra og uppþornunin
virðist halda áfram í vaxandi
mæli. Það svæði, sem þornað
hefur, er orðið þrjátíu þúsund
ferkílómetrar, eða sem næst
þriðjungurinn af flatarmáli Is-
lands.
Orsakirnar fyrir slíkri þornun
Kaspiahafs eru margar, en fyrst
ber að telja mikla hækkun á
meðalhita yfir árið á svæðinu
umhveríis Kaspiahafið og á
Volgusvæðinu, sem hefur af-
rénnsli í vatnið. Á síðustu hundr-
að árum hefur meðalhitastig
hækkað um 1% stig, sem svara
til þess að afrennsli Volgu hefur
minnkað um 10 til 15 af hundr- ‘ Nýlega var haldin hersýning í Lundúnum, þar sem Elísabet drottning afhenti lífverði sínum
aði, en það er mjög afdrifaríkt1 nýjan fána. Á myndinni sést einnig Filippus prins og licrfoginn af Gloreester (næstum í hvarfi).