Vísir - 07.09.1957, Blaðsíða 4

4
visnt
Laugardaginn 7. september 195'
K
í
Enginn má skilja orð mín svo,
að ég sé fylgjandi stéttaskipt-
ingu eða stéttabaráttu innan
nokkurs þjóðfélags, þótt ég víki
orðum að þeirri fjölmennu stétt,
sem orðin er gersamlega rétt-
laus meðal vor.
á landi“ tekur af aflanum! Sann- gagnlegt en heyskapar, og eigi er jafngamah og þetta strauiii-1 lánd gæti tvöfaldað aflamagi
orðir og glöggvir menn hafa heldur af því, að eigi sé lengur kerfi. Volgur .Golfstraumssjói ! þeh-ra.af þorski.
sagt mér, að raunverulega til íslenzkir, náttúrumöguieikar | flýtur þar undir Pólstrauminn á
hrökkvi allur aflinn af skipun- fyrir framhaldi veiðanna og sjó- ' ca. 100 faðma dýpi. Eðlisþyngd
um — upp og ofan — ekki fyrir sóknar um næstu mánuði og allt
kostnaðinum, þótt sjómönnun- árið út, náttúruauðæíi, sem ís-
um væri ekki ætlað að fá neitt lenzka þjóðin á sjálf með alveg
Hvert það ríki, sem sjálfu sér
er sundurþykkt, hversu lengi
fær það þá staðist?
Vér þurfum þó ekki að leita
lærdónls um þennan ófögnuð til
bibliunnar. Næstum þvi öll þjóð-
félög Norðurálfu hafa oröið
fyrir ósköpum stéttabaráttunn-
ar í sögulegri tið. Máske er
Island hið eina þeirra, sem
sloppið hefir við hana þangað
til nú. Lausnin, sem þjóðskör-
ungar fyrri tíma fundu gegn
þessu böli, var einveldið. En ein-
veldið afmáði ekki stéttirnar,
Jieldur dró aðeins úr áhrifum
þeirra á landsstjórnirnar. Og
þegar svo rangindin og stétta-
kúgunin í skjóli einveldisins, og
jafnveí með einveldið sem tæki
S sinni þjónustu, var að gera út
af við almúgann, kom franska
byltingin og strikaði út um sinn
öll stét i arforréttindi.
! kaup eða hlut.
Er þá að undra, að frá borg-
sama rétti og hún á þetta land.
Ég á hér við fiskimiðin og
um og bygðum heyrist látlausar hafnirnar við Grænland. Þar
kröfur um að fá afla til vinnslu er setið yfir rétti íslendinga og
lagðan upp hjá sér, en aldrei þeim fyrirmunuð veiðin.
heyrist óskir eða kröfur um, að j 1 fullkomnu stóttaþjóðfélagi,
menn úr borgum eða byggðum þar sem ekki er lengur til nokk-
sitji fyrir skipsrúmunum á skip- ur þjóðarmetnaður, heldur að-
unum! eins stéttvisi, þar sem ekki eru
Er nú svo komið hér á landi,
að hér sé réttlaus stétt? Svo er,
og hún fjölmenn. Mér væri ekki
þörf að nefna hana með nafni,
því aiiir vita, hver hún er: ís-
lenzku sjómennirnir. Islenzka
sjómannastéttin á engin heildar-
samtöi:, sem nokkur baráttu-
xháMur sé í. Og í þeim ærið
veiku samtökum sem sjómenn
hafa, þykir mjög skorta á stétt-
vísi þeirra í þeirri stéttarbaráttu
eða óö'd, er nú gengur yfir land
vort.
Ýmislegt er þessu til skilnings
og skýringar.
Sú stéttaskifting og stétt.a-
barátta, sem nú hrjáir land vort,
■er öll í hinum gyðinglega anda
Karls Marx.
En það mundi ekki verða til
neins gagns fyrir íslenzka sjó-
inonn, að hefja verkföll á himna-
valdið eða heimsmarkaðina, þar
-sem útgerðarvörurnar eru
keyptar og aílinn seldur. Það
gæti aðeins orðið svipa og eyði-
legging á sjómennina. Álögun-
um, sem á þá eru lagðar með
kauphækku.num annarra stétta,
dýrtið og skottum, geta þeir
ekki velt yfir á aðra. Þeir verða
sjálfir að bera þetta eða slig-
ast undir því. — Hluta-
s. jómenn eru ekki verkamenn,
heldur smáir framleiðendur, er
starfa á samvinnugrundvelli og
vinna gæði úr skauti náttúrunn-
ar. Og um togarasjömenn er að
vis-su leyti eins ástatt, þvi til
lengdar getur útgerðin ekki
greitt þeim meira kaup en það,
sem fæst fyrir aflann á erlend-
um rriörkuðum, að frádregnum
kostnaði.
Þess vegna heíir ranghverfan
af aliri þeirri kauphækkun, dýr-
tið og skattaoki, sem stéttabar-
átta, óstjórn og ofstjórn síðustu
áratuga hefir skapað, lent að
lokum á herðum sjómannanna,
sem ekki geta þessu fargi af
sér velt.
Þetta taumlausa ranglæti hef-
ir af sér leitt upphrópanir og
staðhæfir.gar, sem aldrei hafa
áður heyrst hér á landi, svo sem
t. d^ þessa, að ekki sé komandi
fyrír islenzk fiskiskip inn í ís-
lénzkar hafnir, þvi lýðurinn a
landi vilji hafa allt, sem á skip-
inu er. Ekki get ég ábyrgzt, að
þetta sc nrkvæmlega rétt,
írreðilega séð. En reiknið þið nú
iút, hve mikinn hluta „lýðurinn
IsEenzkir sjómenn o<
GrænlandsmiÓ
Þar er éhemfta afia að
» •
a
fá
Þegar svona er komið launa-
málum sjómanna, má spyrja.
hvort hægt sé lengur aö ræða
um þá sem stétt. Rikisþrælar
eða þjóðfélagsþrælar, mannlegt
búfé, sem kastað er í tuggu, svo
þeir lifi og geti unnið, eru þeir
ekki. En hvað eru þeir þá?
Þetta er þó aðeins eitt atrið
úr hinu almenna réttarleysi ís-
lenzkra sjómanna. Vekur það
máske nokjíurt hneyksli, þótt
Danjr geri íslenzka sjómenn al
gerlega réttlausa á Grænlandi, í
alíslenzku landi þeirra, þar sem
Islendingar eru þegnar og inn-
lendir menn, en Danir útlending-
ar, útlendir ofbeldismenn og rétt
indaræningjar. Spyi'jið forystu-
lið stjórnmálaflokkana á Islandi
um þetta.
En hvernig haldið þið, að hin-
um skipulögðu ísl. stéttum,
t.d. bændum eða verkamönnum,
mundi líka það, ef þeim væri
fyrirmunað öll arðbær bjargræð-
isvinna nema fáa mánuði á ár-
inu, t. d. á útmánuðúm vetrarins
lengur til þjóðarhagsmunir eða
þjóðarsæmd, heldur flokksliags-
munir og flokksdýrkun, þar sem
þjóðfélagið er aðeins orðið fóta-
skinn flokka og stétta, þar getur
annað eins og þetta átt sér stað,
ef það kemur niður á réttlausri
stétt, annars ekki. En hvernig
haldið þið, að viðbrögðin yrðu,
ef Danir fyrirmunuðu bændum
Islands' að slá seinni sláttinn á
túnum sínum eða vinna nokkurt
þarílegt búverk á jörðúm sín-
um eftir fyrsta slátt, eða fyrir-
munuöu verkamönnum eða iðn-
armönnum að stunda nokkra
arðbæra atvinnu eftir „loka-
dag“ á vori? Og ættu
Danir þó vissulega sama
rétt til að fyrirmuna þeim þetla
og íslenzkum sjómönnum afnot
af grænlénzkum höfnum eðá
landi og sjó, hvar sem er á
Grænlandi. Þetta er og aðeins
þolað vegna þess, að íslenzkir
sjómenn eru réttlaus og áhrifa-
laus stétt, en ekki af því, að
þjóðrækni, þjóðarsæmd, þjóðar-
eins og er um sjómenn? Haldið , metnaður og réttlætiskennd sé
að það kæmi ekki fljótt I allt með öllu útdautt hér á landi,
þið,
hljóð úr horni frá stéttarsam-
tökum þeirra og hlífðarlaus
krafa til þingmanna stéttarsam-
takanna, að þeir og allt þjóðfé-
lagið beiti sér fyrir því, að þess-
um hindrunum sé tafarlaust
rutt úr vegi. Víst mundi það
reynast fleirum en sveitabú-
skapnum harla meinlegt, eí störf
lians mætti aðeins stunda 3 til 4
mánuði 'á. árinu, og lieyskapur-
jnn t.d. reynast bændum sein-
tekinn á góu og þorra. Ef Danir
sætu svo yfir hlut verkamanna,
að þeir gætu aðeins unnið arð-
bæra vinnu í 3 til 4 mánuði úr
árinu, murjdú þeir þá tetja sig
hart og illa leikna, og ekki
mundu þeir þá sleikja Dani eins
og sumir þeirra sleikja þá nú?
En hver ber sig upp undan
því, þó.tt syona sé með sjóménn-
ina farið?
Þetta er það réttlæti, sem
sjómennirnir eiga við að búa.
Fárast nokkur um það? Þegar
dimmustu, veðurhörðustu og
lífshféttulegustu mánuðum1 árs-
ins, þegar sjaldnast gefur á sjó
er lokið, og bliðviðri byrja, eru
sjómennirnir reknir í land á loka
daginn. Ekki er þetta af þvi,
að ekki sé sól og sumar til íleira
þótt dofnað iiafi yfir þessu öllu
i seinni tíð.
I-Iið mikla líf og óherhjumíkia
fiskigengd i sjónum við Græn-
land mun eiga rót sina-að rekja
til móra kalds og volgs.. sjávar-
straums við Grænlánd. Fiskið og
auðæfin í sjóhum við Grænland
vatns er, sem kunnugt er, mest
við 4° hita. Einhvern tima um
eða eftir áramót verður kuldinn
svo mikill í Pólstraumsjónum
við Vestur-Grænland, að fiskur-
inn flýr úr honum ofan í volga
sjóinn fyrir neðan 100 faðma
dýpi. Eítir það stendur allur
Grænlandsfiskurinn eins og í
girðingu á djúpmiðum Græn-
lands. Aðhald hans að vestan er
hyldýpi Davissunds (Suður-
botns) en að austan og ofan
sjávar á minna en 100 faðma
dýpi. Þegar fyrstu fiskiskipin
koma til Grænlands, en skip
hafa komið þangað í marz og
apríl standa í vesturhöllum
grunnanna á ca. 130 til 150
faðma dýpi, 30 til 40
Að lokinni vetrarvertíð hdr vií
land fá færeyslvu bátarnir aðr£
vertíð, síst lakari, en með litlurr
tilkostnaði, við Grænland. Þót
aút anrrað væri í slíku Iagi serr
vera ætti, er það öldungis von
laust, að íslenzka útgérðin gæt
með vetrarvertíðina eina keppi
við Færeyinga og Norðmenr
með tvær eða þrjár uppgripa
vertíðlr á árinu. Þetta ætti hvei
maður að geta séð.
Er Jón Þorláksson flutti Græn
landsmálið á'Alþingi 1931, studdi
enginn maður það mál jafn
drengilegar þá (og 1932) og Pét-
ur Ottesen. Síðan 1945 hefir Pét-
ur Ottesen hreyft Grænlands-
málinu svo til á hverju þingi.
Um stefnu hans, að krefja Dani
um að afhenda Gi'ænland og
faðma þykkar kasir af þorski leggja málið í dóm, ef viðunandi
sem bíður þess, að sjórinn volgni samningar ekki nást, ættu alíir
svo við botn uppi á grunnunum að geta samsinnt og sameinasí
(upp i ca. 2°C við botn), að um, því önnúr leið til lausnar
hann geti gengið inn á þau á því máli er ekki til. Til þesá
og lifað þar í ofáti á loðnu og að geta vænzt nokkurra undir-
síli. Þelta gerist i fyrri hluta tekta Dana í þessu máli, þurfa
júlí eða nálægt 15. júlí ár hvert. íslendingar að standa fast á eign-
Á línu er þarna aðeins hægt ar' °g yíirráðarétti íslands yfir
að fá fisk á hvern öngul. En
í botnvörpu má á stuttri stundu
moka upp sannarlegum ósköp-
um af afla. Á þessum tíma árs
liggja veiðiskipin mest kyr.
Tíminn fer í aðgerð á fiskinum,
en veiðin er aðeins stuttrar
stundar verk. Er Islendingar
hafa náð rétti sínum á Græn-
landi, ættu þeir að sigla með
fiskinn aðeins blóðgaðan í kæld-
Grænlandi, sem stjórnin í Khöfn
lét greinilega í Ijósi 1814, er hún
lét Grænland fylgjast með Is-
landi undir Noregskrónu, og
sem danska ríkisstjórnin sjálf
, lýsti margsinnis yfir á þingi Sþ.
í nóv. 1954 og danska utanríkis-
málaráðuneytið ítrekaði síðan
heima fyrir í yíirlýsir.gu sinni
írá 27/11 1954.
Fari Islendingar að biðja Dani
um lestu.m (ef kælingar reynist 1 Um hafnir á Grænlandi (með
þörf) inn á grænlendzkar hafnir öðrum hætti en þessum), verður
og láta gera að honum og full- það óðara lagt út sem sönnun
verka -hann þar. Ef þannig væri fyrir því, að ísland hafi gefið
að farið, er ég sannfærður Um
að í bliðviðrinu þarna mætti á ca
2 mánuðum moka upp eins mikl-
um aíla á hvern bát og á allri
vetrarvertíðinni hér. Væri veitt
með línu, mundi útbúnaður og
veiðárfæri frá vetrarvertíðinni
duga við Grænland.
Um miðjan júlí eða heldur fyr
gengur fiskurinn inn á grunnin
og tekur að elta loðnu og síli.
gengur til norðurs, svo og inn
að landi, og dreifist um allan
sj'. Eítir miðjan ágúst fer hann
að verða stöðugri við botninn.
Þótt bátar frá Islandi héldu
' fram þorskveiði sinni við Græn-
iand fram í. júlí, þyrfti það alls
>kk: að iiindra. að þeir gætu
íekið þátt í síldarlotteríinu við
Norðurland. En það er líklegt,
að slík framhaldsveiði við Græn-
Grænland upp og viðurkenni
yfirréttur Danmerkur yfir því.
Með slikri fásinnu mundu þeir
lílca um leið slá úr hendi
sér möguleikana til að fá það,
sem þeir biðja um, ef þeir vildu
í bráð eða lengd sætta si.g við
minna en það að fá öllu lar.dinu
skilað aftur.
Núlifandi isl. kynslóð ber
skylda til aö varðveita allan ísl.
rétt og ö!l isl. landssvæoi og
skila þeim til óborinr.a kynslóða.
Grænlandsmálið er prófsteinn á
það, .hvort ísl. þjóðin á e.nn til
þá réttlætiskend og þann þjóðar-
metnað. sem hverri þjóð er nauð-
synlegur til þess að geta lifað
og verið til.
14. maí 1947.
Jön Dúason.
í fljótu bragði kann að virðast, að blcssaðar kýrnar hér ó myndinni séu væntanlegir flug-
farþegar og eigi að fara að koma þeim nauðugum inn í flugvélina. Myndin er tekin i
Hollandi. Maður nokkur liafði keypt þessar kýr og gat ekki komið þeim heim til sín nema
með því.að leggja leið sína yfir flugvöll.