Vísir - 04.12.1957, Qupperneq 7

Miðvikudaginn 4. desember 1957
VÍSIR
7
diiHm. ©aníelsson skrif-
ar uiii nV|u bæknrnar.
Míípjssíéss SÍ&kkME' &MSFS h-€&ð
SÍMMB. $MJ
Guðmundur Gíslason Haga-
lín: Sól á náttmálum.
Bókaútgáfan Norðri 1957.
Efni þessarar skáldsögu er
ekki langt sótt, stund hennar
er nútíðin, staðurinn Rif á Snæ-
íellsnesi og Reykjavík. Þetta er
i öllum skilningi samtiðarsaga,
hvert einasta atriði hennar öflug
glíma við mestu vandamál þjóð-
félagsins í dag og við vandamál
nútímamanneskjurnar, sem í
mörgum greinum eru önnur en
næstu kynslóðar á undan. Ekki
svo að skilja, að höfundurinn
leggi allt kapp á að leysa vand-
ann og benda á nýjar, færar leið-
ir út úr honum, ekki beinlínis að
minnsta kosti, skáldið prédikar
ekki, hvorki sem prestur, hag-
fræðingur né bindindisfrömuður.
Nær liggur að álita að Hagalin
beiti aðferð gömlu spekinganna,
sem sögðu: „Þekktu sjálfan þig“.
þann skilning legg ég að minnsta
kosti í verk hans. Hann rann-
sakar hjörtun og nýrun í sögu-
fólki sínu, rýnir það afan í kjöl-
inn og kemst þannig að mörgu
harla merkilegu um heilbrigðis-
ástand okkar Islendinga i dag.
Hann greinir sjúkdómana, þ. e.
þau þjóðfélagsmein, sem okkur
leika harðast. En einnig sér hann
hvar viðnámsþrótturinn leynist,
viðreisnarvonin, lifsvonin. Veit
sem er, Hagalín, að ef við öðl-
umst fullan skilning á því hvar
við stöndum og þeim háska sem
okkur er búinn, þá sé ekki loku
fyrir það skotið, að við tökum á
okkur þá rögg að bjarga okkur
úr ógöngum, sjá fótum okkar
forráð.
Eg held ég láti hjá líða að
rekja söguþráðinn, en hann er
hraður og skemmtilega spunn-
inn, öll sagan gerist á fáum vik-
Um. 1 sem fæstum orðum sagt
snýst þetta. um eina geysimikla
hafnarframkvæmd, sem ekkert
verður svo úr. En i bjarma gull-
draumsins er það sem við kynn-
umst sögupersónunum, og ér sú
aðferð höf. stórsnjöll. — Eins
og við má búast eru viðbrögð
fólksins harla mismunandi. —
Gamli bóndinn, Ásmundur Guð-
mundsson í Hjallatúni vestx’a og
Þorgerður kona hans eru aðal-
persónui'nar, gömlu hjúin þeirra
eru steypt í svipuðu móti, en
börnin þeii’ra fimm, öll farin að
heiman og búsett i höfuðstaðn-
um syðra eru fulltrúar miðaldra
fólksins í Iandinu, barnabörnin
hins vegar og þeirra fylgifiskar
æskan, sem landið á að ei’fa.
Þarna eru og sálgreindir og sýrid
ir fulltrúar fjármálabraskar-
anna, ofdrykkjumannanna, at-
ómskáldanna, stjórnmálamann-
anna og fleiri manntegunda.
Sumt kann að vei’a lítið eitt ýkt
hjá Hagalín, en flest mun þó
standast gagm'ýni og margt
mjög skarplega rökstutt. Dálítið
ber á of löngum sjálfslýsingum
hjá sumum persónunum, og gæt-
ir þar ritgerða- eða x’æðustíls, er
höfundur þar að analýsera þær-
manngerðir, sem almenningi eru
sizt skiljanlegar og nýspi’ottn-
astar í íslenzku þjóðlifi. Ef ég
ætti að nefna þann kafla sög-
xinnar, sem mér þætti bera af, þá
5’i’ði það Reykjavíkurkaflinn
V
fyrri, „Fjórar dætur og einn son-
ur“, þar er Hagalín ferskastur.
Annars tel ég, að í heilö standi
Sól í náttmálum fyllilega jafn-
íæíis þvi, sem Hagalín hefur áð-
ur bezt gert í skáldskap. Hann
hefur enn stokkið hæð sína og
vel það í öllum herklæðum. Það
þótti gott afrek á söguöld. Við
getum vei’ið stoltir af því enn.
Enginn vafi er því, að þessi
skálösaga Hagalins verður mik-
ið lesin og dáð af almenningi.
Norðri hefur vandað frágang
hennar hið yti'a. Hún er 339 bls.
að lengd.

Þórður nefnir bók sína Islenzk-
uð ljóð, en íslenzkuð hefur viðari
merkingu og rýmri en þýdd. Hitt
er þó jafnvist, að sum Ijóðin
mega teljast nákvæm þýðing. En
í ljósmóðurstöi’funum hefur höf-
undur bókarinnar haft það ríkt
í huga, að andinn slokknaði ekki
við þennan flutning í nýjan jarð
veg'. Og þótt unnt sé að þýða sum
söngljóð, er þessu eigi svo fai’ið
um önnur. Þau gætu á köflum
beinlínis orðið skringileg á nú-
tíma íslenzku, væri farið að elt-
ast við orð. Eitt er sameiginlegt
við alla textana (söngljóðin):
þeir hnitfalla að tónlistinni.
þessi Iwæði Schillers vegna
þess, að þau eru á annarri bylgju
lengd en söngljóðin.
Þórður hefur þarria þýtt nokk
ur kvæði eftir Heine. Hann læt-
ur „Minningu“ hans fljóta með
og skýi’inguna (úr Heines Reise-
bilder). Hún er táknmynd þess,
að leggja mikið í sölurnar fyrir
hégóma, en týna við það sinu
eigin lífi.
Islenzkuð ljóð er 80 blaðsíður.
Fuglar Jónasar.
Jónas Árnason: Fuglinn sig-
ursæli og okkar góða kría.
Barnaljóð, með litprentuðum
teikningum eftir Atla Má,
Útgefandi: Anna Þorgríms-
dóttir. Reykjavík 1957.
Hver sem ekki tekur á móti
himnaríki eins og barn, mun alls
Elínborg Lárusdóttir: For-
spár og' fyrirbæri. Sannar
sagnir úr Iífi Krisíínar Krist-
jánsson.
Bökaútgáfan Norðri. 1957.
Þeíta er tuttugasta bók frú El-
inborgar Lárusdóttur. Eins og
nafnið bendir til er hún um dul-
ræna reynslu Kristínar Helga-
dóttur Kristjánsson ljósmóður
og hjúkrunarkonu. Hún er fædd
að Skai’ðshömrum í Norðurárdal
1888. Hún starfar nú sem hjúkr-
unarkona á Elliheimilinu. Retel í
Gimli i Kanada.
Margar frásagnir bókarinnar
eru staðfestar af nafngreidum
heiðurs- og gáfumönnum, t.
d. Slgurði Þórðarsvni söngstjóra
Karlakórs Reykiavíkur, Guð-
múndi sáiuga Friðjónssyni á
Sandi, Eiríki Kristóferssj’ni skip-
herrá og Jónasi Guðmuhdssyni.
Sigurður Þórðarson söngstjóri
skrifar formála fyrir bókinni:
Þar segir meðal ánnai’s:
,.Mér er þaö óblandin ánægja
að fylgja þessari bók um frú
Kristínu Kristjánsson úr hlaði
með fáum orðum. Kemur þar til
eigi sízt, að ég hef þekkt frú
Kristinu lengi og hef átt þess
kost að kynnast af eigin reynd
hinum fjölbreyttu og um leið ó-
venjulegu dulrænu gáfum henn-
ar. Nokkuð af þeirri reynslu
minni er skráð í bókina . ..."
Forsppár og fyrirbæri er 213
blaðsiður.
Aldamót Schillers munu eiga ekki inn í það komast. Mér datt
við Napoleonsstyrjaldir (um í hug þessi fallega setning höfð
1800) og ófrið Breta um likt eftir Jesú, þegar Jónas minn
leyti. 1 Pílagrímnum lýsir Sciller Árnason sendi mér um daginn
andlegum sviptingum sínum, barnaljóð sín, Fuglinn sigursæla,
meðan hann aðhyllist heimspeki en lét hins vegar hjá líða að
' Kants. Þegar hann náði landi á ' senda mér ’ aðrar bækur sínar,
ný eftir þær eldraunir, var hann ritaðar fyrir þá fullorðnu. Já,
engu nær markinu en áður. Það mér fannst þetta eiginlega svo
er svo langt milli himins og jai’ð- ! fallegt af honum, og ég las með
ar, að okkur tekst seint að sam- ljúfu geði um fuglinn sigursæla
eina þau. Þrá Scillers er hverju og okkar góðu kríu, og hló i
barni auðskilið. Við höfum öll kampinn hvað eftir annað, þvi
verið ung í þokudal, er lítið í óra- þetta er svo vel kveðið og fynd-
fjarska gull og græna skóga. 1 ið, og laust við þessa venjulegu
hugarsýn hafa allir erfiðleikar heimsku og lágkúru, sem ein-
horfið. En í átökum við veruleik- kennir flest svonefnd barnaljóð,
ann hefur komið í ljós, að það j (hér undanskil ég náttúrlega
bíður enginn ferjumaður til þess Stefán Jónsson). Myndir Atla
að flytja okkur yfir torfærurnar. Más eru bráðsmellnar og alveg
Við verðum sjálíir að bjarga í stíl við kvæðin. Beztu þakkir,
okkur- uppá eigin spýtur, annars Jónas minn, — ég er viss um, að
gerist ekkert kraftaverk. > bókin rennur út.
Eg hef minnst sérstaklega á Guðmundur Daníelsson.
Falleg skáldsaga eftir
unnanda sveitalíísins.
Guðmundur L. Friðfinnsson: allt leikur í lyndi með frásögn
Leikur blær í laufi. Skáld-
saga. 258 bls. ísafoldarprent-
smiðja Jh.f. 1957.
Tvennt verður maður sann-
færður um, þegar skammt er
höfundar fyrstu 200 síðurnar.
Þá virðist hann allt í einu tapa
niður þræðinum, sem hefir
leikið svo skemmtilega í hendi
hans, svo að hann virðist hafa
komið lestri þessarar bókar, að það að aðaláhugamáli að hespa
höfundurinn hefir góða frásagn-
argáfu og að hann ann sveita-
lífinu —• sveitasælunni, segja
kannske sumir.
Hcnum lætur langbezt að
lýsa fögrum dögum í sveitinni,
söguna af sem fljótast og með
einhverjum hætti — skiptir
ekki máli hvernig, að því er
mönnum sýnist.
Höfundurinn finnur skyndi-
lega hjá sér löngun til að stía
Oþreytandi
söngvavinur.
og um áhrif þau, sem sveitin og elskendunum sundur, og vitan-
náttúran yfirleitt hefir á hann,! lega getur hann það — hann
hefir hann margvíslegar lík-. hefir Völdin — en honum tekst
ingar. Flestar eru skemmtileg- ekki eins vel, þegar hann þarf
ar og vel orðaðar, eins og þeg- ] að láta þau ná saman aftur. í
ar hann ’er að tala um lækina, millitíðinni lætur hann stúlk-
sem eru að flýta sér niður eftir una ala barn í lausaleik, og
brekkunum, af því að þá lang- jbætir svo gráu ofan á svart
| ar til að verða stórir. Þessi lýs- jmeð því að kalla sakleysingj-
irig á svo vel við allt lífið í ann Jón Núpan. Manni dettur
j ° |
; kringum okkur, og þó serstak- j í hug ,að það hafi hlaupið ein-
* lega mannlífið á fyrsta sprett- , hverskonar sadismi í höfund-
inum, að varla verður betur að
orði komizt.
Þórður Kristleifsson: ís-
íeitzkuð söngljóð.
Reykjavík 1957.
Vinur minn Þórður Ki’ist-
leifsson þreytist ekki. Hann
sendi mér Vetrarferðina i fyrra,
nú þessa. Er hér á feroinni ná-
kvæmiega sama hugmynd og lýsa fagurri náttúrunni og un- an eftir um það bil tuttugu ár,
með þýðingu Vetrarferoarinnar: aði sveitarinnar. Hann kann j og eru fundirnir þá ekki sögu-
að opna íslenzu fólki heVna einnig að segja frá ungum elsk- legri en svo, að það er eins og
unaðsemda og fagurra lista þann endum, sem eru ekki alveg þau hafi skilið fyrir einni eða
veg að sýngja inn í eyyra þess og búnir að átta sig á því, að það tveim vikum.
inn, þegar hann rýkur svona
til eftir langar og skemmtilegar
Höíundur kann fleira en að j skriftir. Svo ná nú hjúin sam-
vitund sönglög höfuðs snillinga er ástin, sem laffar þau livort
Síðustu fimmtíu síðurnar eru
tónlistarinnar við ljóð á móður- að öðru. Lýsingar á þeim eru : með mörgum brotalömum, svo
máli þess. í þeim stíl sem hér er fallegar, lausar við væmni og
gert, veit ég ekki betur en þetta einig lausar við það „krydd“,
sé nýung. Og nýunginni hefur sem þeim finnst nauðsynlegt
ekki verið tekið með tómlæti: 1 að hafa með, er finna á sér, að
Guðmundur Jónsson óperusöngv þeir kunna ekki frásagnarlist-
ari hefur tekið Vetrarfei’ðina ina.
inn á vetrardagskrá sína til ílutn i Hér eru um skáldsögu aff’
ings i utvarp.
að þau fyrirheit, sem lesandinn
fær áður, verða að engu. eða
verra en það. í stuttu máli má
segja — eins og raunar hefir
verið sagt þegar — að skáldjór
höfundar hafi legið vel á skeið-
inu í byrjun, en rifið síðan
ræða, sem er fullar 16 arkir, og , undir sér og komið haltur á
leiðarenda. Það er leið'inlegt,
því að þetta ætlaði að verða
frægasta ferð.
J.
Wý IsáSis
Mannamál.
Sagnaþættir eftir Þór-
arfn Viking.
„Maimamál“ lieitir nýútkom-
in bók — sagnrJoættir — sem
Þórarinn Grímsson Víkinglir
hefur skráð.
Þetta er ekki stór bók, rösk-
ar 170 síður, en í henni eru 10
frásagnir, mest af mönnum og
málefnum kringum aldamótiri
síðustu, sumir atburðanna hafa
e. t. v. skeð örlítið fyrr, aðrir
seinna, en a. m. k. sumir þeirra
imunu vekja athygli og þykja
fengur í bókmenntum vorum.
Einn lengsti þátturinn í bók-
inni er svokallaður Sólborgai’-
þáttur, sem kemur mjög vi<5
sög'u Einars skálds Benediktsú
sonar, og fjallar hann um mál
sem Einar hafði með höndufri
norður í Þingeyjarsýslu á unga
aldri — í senn átakanlegt og á-
hrifamikið mál sem mjög var
umtalað á sínum tíma, en nú
löngu fyrnt. Rekur Þórarinri
sögu þessa í stórum dráttum
I og hefur tínt saman ýmis munn-
[ mæli, sem síðar hafa myndazt í
sambandi við Sólveigu og Ein-
ar skáld.
Aðrir þættir í bókinni eru:
Aldamót, Dáðir drýgðar, Gam'-
ariþættir, Á heljarslóðum, Hul-
iðsheimar, Sjóskrímslasögur.
Margt ber á góma, Þingvallaför
og Sólskinsdagar í sveit.
Bókaútgáfan Norðri hefúr
gefið þessa bók út og gert þacl
þokkalega mjög.
komfsfii heim.
Síðastliðiim fimmtiiclag korri
liandknattleiksflokkur ÍR beim
úr ksppnisför um Þýzkaland.
Tildrög íerðarinnar voru þav
að hingað kom í fyrra hand-
knattleikslið ' frá Hasslock í
Þýzkalandi. Ákveðið var þá að
1. R. ingar færu út í nóv. í ár.
Fóru þeir svo út hinn 13 nóvv
1 Þýzkalandi léku þeir við ýms'
ágæt þýzk lið og einnig lið frá
Júgóslavíu og Norður-Afríku.
Alls voru leiknir 16 leikir.
5 þeirra unnu Í.R.-ingar töpuðú
10 og gerðu eitt jafntefli. Alíte
fengu þeir á sig 121 mark og
skoruðu 109.
Má það teljast góður árangur
er á það er litið að aðstæður
eru á margan hátt ólíkar þvf
sem menn eiga að venjast héi*'
heima. Piltarnir voru mjög
ánægðir með ferðina og móttök-
ur allar. 1 ferðinni var grund-
völlur lagður að annarri ferð.
Verður hún til Júgóslaviu til
keppni við lið frá Zagreb, er
þeir kepptu við í Þýzkalandi,
Kom Júgóslavarnir hingað í nóv.
1958 en Í.R.-ingar sækja þá heim
í apríl 1959.
Jóhan Rönning h.f.
Raflagnir og viðgerðir á
öllum heimilistækjum. —
Fljót og vönduð vinna.
Sími 14320.
Jóha" Rönning h.f.