Vísir - 10.10.1958, Side 9

Föstudaginn 10. öktóber 1958
VlSlR
9
Svo bera ritstjórar „nýs
helgafells“ sig upp undan því,
hversu áróður Grænlandsáhuga
manna fyrir yfirráðarétti ís-
lendinga yfir Grænlandi hafi
„stórlega“ skaðað málstað ís-
lands í handritamálinu. Vand-
séð mun, hvernig það ætti að
geta rýrt rétt vorn til handrit-
anna, þótt ísland eigi og haldi
áfram að eiga eignar- og yfir-
ráðarétt sinn yfir Grænlandi.
Þetta skýrist þó. Þeir telja
oss aðeins eiga siðferðilegan rétt
til handritanna, með Öðrum orð
um engan rétt. Þeir fara fram
á það að fá handritin sem betl-
arar, sbr. það, sem þeir segja
um stefnu landsstjórnarinnar í
málinu frá upphafi. Segja þeir
satt um það?
Með yfirlýsingu sinni um, að
ísland eigi ekkert annað óút-
kljáð mál vð Dani en handrita-
málið, hafa riístjórar „nýs
lielgafells“ lýst því afdráttar-
laust yfir, að þeir og Island ætli
að gefa upp eignar- og yfir-
ráðarétt íslands yfir Grænlandi
svo og öll óuppgerð mál Islands
og Danmerkur fyrir það eitt, að
Danir skili handritunum, sem
vér eigum sjálfir. Hvað sýnist
ykkur um það?
Sú ágizkun, sem gerir því
skóna, að þeir séu að ala á því
við Dani, að sleppa ekki hand-
ritunum, nema íslendingar gefi
heildarkvittun, sýnist því ekki
vera alveg út í bláinn.
Annað furðanlegt við fram-
komu þeirra er það, að þeir
telja sig þekkja leyndustu ráð
landsstjórnarinnar í handrita-
málinu. Segja þeir satt um þetta
eða ósatt?
Er það satt ,að einhver stjórn-
arherra hafi x nýársboðskap sín-
um lýst yfir því, að ísland ætti
ekkert annað óuppgert mál við
Danmörku en Iiandritamálið?
Er það satt, að þetta sé stefna
landsstjómar vorrar?
Ég spyr þegnsamlega um
þetta af tveimur ástæðum:
1) Ég lá veikur frá því fyrir
jól og langt fram á þetta ár og
fylgdist ekki með því, sem þá
gerðist.
2) Ég spyr einnig vegna þess,
að þjóðhöfðinginn og utanríkis-
málaráðherrann geta ekki að-
eins í sameiningu skuldbundið
þjóðfélagið þjóðréttarlega,
heldur einnig hvor þeirra sem
er, einn útaf fyrir sig. Mýmörg
dæmi eru til, sem sanna þetta.
En nærtækasta dæmið er, má
ske, Ihlensyfirlýsingin svokall-
aða, munnleg orð sögð 22./7.
1919 af utanríkisráðherra Nor-
egs: „at den norske regjering
ikke vilde jjjöre vanskeligheter
ved denne saks ordning1 2 * * * * * * * * 11. Noro-
menn álitu ekki þessi munnlegu
orð skuldbindandi fyrir Noreg.
En Fasti alþjóðadómstóllinn
leit öðruvísi á það. Á þessum
munnlegu orðum og á því, að
hinn forni yfirráðaréttur íslend
inga yfir Grænlandi dæmdist
enn vera óslitnu gildi og taka
yfir allt Grænland, töpuðu
Norðmenn Grænlandsmálinu
5./4. 1933. Form heimilda skipt-
ir, sem kunnugt er, engú máli í
þjóðaréttinum, heldur aðeins
það, hvort gefin hefur verið í
orði eða verki viljayfirlýsing aí
aðila, er getur skuldbundið
landið eftir reglam þjóðarétt-
arins. Ákvæði stjórnlaganna
um það atriði gilda innanlands,
en skipta engu máli út á við.
Þar gilda aðeins reglur þjóða-
I
|
I
réttarins um heimild eða aðild-
arrétt.
Hvar eru svo sannanir pilta
„nýs helgafells“ fyrir því, að
kröfur vorar til yfirráða á
Grænlandi hafi skaðað hand-
ritamálið? Þær eru auðvitað
hvergi. Þeir reyna ekki að
sanna neitt, og geta ekkert
sannað. Öll þeirra orð eru að-
eins ósannaðir sleggjudómar.
Sé litið á tímasamhengið, kem-
ur eitthvað annað út, en að
kröfur vorar til yfirráða á Græn
landi hafi skaðað handritamálið.
Skrif um yfirráðarétt vorn á
Grænlandi eru að vonum til
komnar fyrir tiltölulega stuttu
vörzlu þeirra. Þá greinargerð
Páls lögmanns Vídalíns, sem
Jón Sigurðsson segir að verið
hafi í Steph. 13, hafa þeir fjar-
lægt, og eflaust eyðilagt. Frá-
sögn Brynjólfs biskups um eiða-
tökurnar í Kópavogi 1662 hafa
þeir skorið burt úr bréfabók
hans og eyðilagt.
Frá og með árinu 1927 beind-
ist aðalstarfið fyrir rétti íslands
til Grænlands að fræðilegri
rannsókn um skeið, enda gekk
nú hvorki né rak í handrita-
málinu. En fyrst eftir að hafinn
var harður áróður fyrir rétti ís-
lands til Grænlands, fór að nýju
að koma los á handritamálið.
r orð til
| Ew' vkh&g't &ftil' Bt&BMíM
'handt'itc&máliö 9
Þar hafa eflaust þó vegið þyngst
þau skrif Grænlandsáhuga-
manna, er beinlínis hafa fjall-
að um handritin og bússkipti
íslands og Danmerkur sam-
kvæmt landslögum og þjóðar-
rétti. En fram mun handrita-
málið vart ganga fremur en
Sf5arl hlutl.
önnur mál vor við Dani, fyrr en
þeir eygja ekkert undanfæri frá
því, að verða við réttmætum
kröfum vorum. Og í þeirri sókn
á Grænlandsmálið að ganga á
undan. Leiðin til að fá hand-
ritin, og til þess að ná öllum
öðrum rétti vorum úr höndum
Dana, er aðeins ein, og hún er
sú, að gera þeim það ljóst með
framkvæmdum réttarathöfnum,
að þeir komist ekki undan því,
að standa oss rétt skil í öllum
greinum. „Sá betlar um ánauð,
sem rétt sinn ei rækir..“
Þá staðfesta ritstjórar „nýs
helgafells", að Grænlandsmál-
ið sé ekki réttlætismál, og virð-
ast grunda það á því sjónarmiði,
síðan. En handritamálið er
mjög gamalt. Segja mætti, að
það væri jafngamalt sjálfstæð-
isbaráttunni. En aldrei gekk
þar neitt eða rak. En á
árunum 1921 til 1926—27 birt-
ust mikil skrif um réttartilkall
vort til Grænlands, og 1925 var
lögð fram fyrir lagadeild há-
skólans í Ósló doktorsritgerð'
um réttarstöðu Grænlands í
fornöld. Ekki er það trúa mín,
að samvizka Dana sé mjög hör-
undssár, en ca. 1927 lofuðu þeir
að skila töluverðu af embætt-
isskjölum. En þegar skjölin
komu 1928, reyndust efndirnar
dnskar. Úr því, sem skilað var,
höfðu þeir tínt öll kröfuskjöl ís-
lendinga samkvæmt Gamla sátt
mála, nema eina greinargerð
eftir Finn biskup. Varð hún eft-
ir fyrir hreina handvömm þess,
er tók skjölin út. Þessi skjöl,
sem þeir tíndu úr, voru stór-
merk og ^jölmörg, og áður ó-
kunn, svo til öll frá 18. öld. Þessi
stolnu skjöl hafa þeir annað-
hvort falið eða eyðilagt eða ým-
ist þetta eða hitt. Er þetta ekki
nema í samræm við aðra skjala-
að það sé „fásinna og fullkomin
afneitun eigin hugsjóna, að gera
kröfu til yfirráða á landi, sem
önnur þjóð hefur byggt um
aldaraðir."
Lítum svo á málið frá þessu
þeirra eigin sjónarmiði. Hver er
þessi þjóð, sem byggt hefur
Grænland um aldaraðir? Ekki
eru það Danir, því ekki hafa
þeir byggt Grænland, en sitja
þar aðeins yfir hlut Græn-
lendinga og íslendinga, í landi
sem þeir hafa „innlimað" í
Danmörk, en eiga þó ekkertj
réttartilkall til.
Þegar vér fundum Grænland,
könnuðum það og námum það
ca. 980—986, var það mann-|
laust. íslendingar námu fyrst
bændabyggðirnar, en færðu
síðan skjótlega byggð sína sem!
veiðimenn (setar, búðsetu-'
menn) út um alla Norðursetu,
allt norður á nyrztu tanga vest-
ursetustrandarinnar, og norð-
ur á 78° nbr. á austurströnd-
inni, og var þó landið sannan-
lega nytjað lengra norður. Nú-
verandi íbúar Grænlands eru
beinir afkomendur þessara ís-
lenzku landnámsmanna, sárlítið
blandaðir Skrælingjum. Hefur
sönnunum mínum fyrir þessu í
Landkönnun og landnám fslend
inga í Vesturheimi alls ekki
verið 'andmælt af neinum. —
Skrælingja, huglausra, dug-
lausra, siðlausra, vopnlausra (þ.
e. bogalausra), kolsvartra jarð-
holudverga, 3—4 fet á hæð, þeir
hæstu, varð fyrst vart nyrzt í
Upernivik-héraði 1266. Búa af-
komendur þeirra þar enn; og
þótt þeir séu orðnir mjög bland-
aðir hvítum mönnum, eru þeir
enn alveg gerólíkir öðrum
Grænlendingum í einu og öllu.
Það er siðferðisskylda vor og
réttlætismál, að rétta þessum
löndurn vorum og frændum á
Grænlandi hjálpandi bróður-
hönd, og leggja þeim allt það
lið, er vér megum. Þetta er
stefna vor, Grænlandsáhuga-
manna, gagnvart þeim.
Hafi það verið réttlætismál,
að losa ísland undan ánauð
Dana, þá er það sama réttlætis-
málið, að losa allt land íslenzka
þjóðfélagsins, einnig Grænland,
undan Dönum.
Nú þegar ísland hefur feng-
ið utanríkismál sín í eigin hend-
ur og getur með aðstoð hins al-
þjóðlega dómsvalds heimt
Grænland undan hinni dönsku
ánaiið, en gerir það ekki, berum
vér ábyrgð á framferði Dana £
Grænlandi.
Það er nú almennt viður-
kennd réttarsöguleg staðreynd,
að Grænland hafi verið nýlenda
íslands í fornöld, — að vísu án
arðráns og kúgunar, og að sá
réttur hafi haldizt óslitinn til
vorra daga. Þessa réttarstöðn
Grænlands margviðurkenndi
Danmörk, sjálfviljug og ótil-
kvödd á aðalþingi Sþ. 1954 og í
yfirlýsingu danska utanríkis-
málaráðuneytisins dags. 27./11.
1954 heima í Danmörku. Fasti
alþjóðadómstóllinn leit svo á,
að þessi forni, ísl yfirráðarétt-
ur hefði enn verið við lýði yfir-
Grænlandi 10./7. 1931, og á
grundvelli hans og Ihlens-yfir-
lýsingarinnar frá 2277. 1919
dæmdi dómurinn Grænlands-
málið Dönum í vil, er þá fóru
með utanlandsmál íslands. Rétt
íslands til Grænlands er því
ekki lengur hægt að véfengja af
nokkru viti. Eigi íslendingar
lífsrétt sinn og frelsi undir virð-
ingu annarra þjóða, er vísasta
leiðin til að fyrirgera þeirri
virðingu, að rækja ekki rétt
sinn, og bjóða þar með öllum
heimi að traðka á oss.
Ritstjórar „nýs helgafells“,
sem aldrei hafa snert á ár, sjá
enga skynsemd í Grænlandsmál
inu. En um það eru dómbærarí
íslenzku ^jómennirnir, sem dag-
lega verða vitni að því, að hin
áður auðugu fiskimið við ís-
land eru hröðum skrefum að
breytast í auðn vegna ofveiði.
En lífsafkomu sína eiga þeir og
allir landsmenn undir sjávar-
aflanum.
Ritstjórar „nýs helgafells"
myndu ekki vera slíkir menn
sem orðspor þeirra vottar, ef
þeir litu ekki á alla aðra menn,
er ekki skríða fyrir Dönum, sem
sérvitringa og skýjaglópa, sem
sýna beri umburðarlyndi. —
En ætli þeir ættu ekki að telja
áskrifendátölu tímaritsins síns
upp einu sinni enn, áður en þeitf
aumkvast yfir fæð okkar Græn-
landsáhugamanna.
Vér Grænlandsáhugamenn
hyggjum ekki á nýlendupólitík,
eigi heldur á arðrán eða á-
gengni við einn eða neinn, ekki
heldur á landvinninga, nema
það séu landvinningar, að losa
íslenzkt land og íslenzka þegna
undan danskri ánauð. En það
eru ekki landvinningar. Vér
óskum ekki að skapa annan rétt
Frh. á 10. s. ,
„Gæsamamma gekk á fjall“ gæti þessi mynd svo sem ósköp vel heitið, ef það liitíist bara ekki svo á, að hún var tckin í Ðan-
mörku og þar eru éngin fjöll, eins og menn vita. Annars er v arla við eigandi, að hafa myndina í flimtingum, því í næsta
mánuði verða sennilega flestar gæsirnar, sem á henni eru gerðar höfðinu styttri. Þær vappa hó enn um áhyggjulausar og
stúlkan á myndinni gætir þess að þær séu ekki of -lengi úti á kvöldin.