Alþýðublaðið - 11.01.1958, Blaðsíða 3

3
Laugardagur 11. janúar 1958
AlþýSublaðlS
Aíþýöublaöiö
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 1 490 1 og 14 9 02.
Auglýsingasími: 14 906.
Afgreiðslusími: 149 0 0.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Oheppileg forusta
KOMiMÚN'ISTAR láta mikið af þvi. hvað þeir séu ske-
leggir andstæðingar Sjálfstæðisflokksins í bæjarmálum. Og
víst hafa þeir hátt. En málefnaleg andstaða þeirra í bæj-
arstjórninni hefur ékkí skilað Reylcvíkingum miklum ár-
angri. Því síður hefur hún reynzt Sjálfstæðisflokknum póli-
tískt hættuleg. Hér kennir þess sem sé einu sinni enn, hvað
kommúnistar eru óraunhæfir og eins og utan við íslenzkan
veruleika. Barátta þeirra er því sjónarspiL og sýndar-
mennska, þegar á heildina er litið, þó að auðvitað komi
einstaka sæmilegar undantekningar við þá sögu.
Rök þessarar ályktunar eru hantlhæg. Þegar Alþýðu-
flokkurinn hafði forustu íhaldsandstöðunnar í bæjar-
stjórn Reykjavíkur, var hvert stórmálið öðru athyglis- ■
vcrðara á dágskrá, og bæjarbúar fylgdust með afgreiðsiu
þeirra af Jífi og sál. Þá lá Hka við í sérhverjum bæjar-
stjórnarkosningum, að Sjálfstæðisflokkurinn missti
meirihlutann í Reykjavík, En þetta hefur gerbreytzt við
mannfjölgun kommúnistanna í bæjarstjórninni. Þeir
telja sig íhafa i'orustu um íhaldsandstöðu og þeim ber
vissulega að rækja það hlutverk sem næststærsta flokki
bæjarstjórnarinnar. En hvernig hefur til teldzt? Óneit-
anlega fer lítið fyrir þeim málefnuni, sem kommúnistar
berjast fyrir nema þegar þeir bera gæfu til að fylgja
gömlum eða nýjum baráttumálum Alþýðuflokksins. Og
síðau befur brugðið svo við, að athygli Reykvíkinga á
bæjarmálum he'fur minnkað ár frá ári. Bæjarstjórnar-
fundirnir eru íbúum höfuðstaðarins fjarlægar samkomur.
Og undanfarin ár ltefur Sjálfstæðisflokkurínn átt nokk-
urn veginn vísan sigur í öllum bæjarstjórnarkosningiim.
Honum hefur gefizt vel, að kommúnistar væru forustu-
menn andstöðunnar í bæjarmálunum.
Þessu þurfa Reykvíkingar að breyta. Meginverkefni
bæjarstjcrnarkosninganna, sem nú fara í hönd, eru tvö:
Annars vegar að hnekkja valdi Sjálfstæðisflokksins í Reykia
vík og láta hann þannig gjalda ofstjórnar sinnar og óstjórn-
ar. Hins vegar að láta Alþýðuflokkinn koma í stað komm-
únista sem annan stærsta flokk bæjarstjórnarinnar. Hann
mun reynast vaxinn þeim vanda, sem hefur augsýnilega
( Utan úr heimi )
STJÓRNARSKRÁIN í Frakk |
landi er nú enn á dagskrá þar.
Hún er ekki nema 12 ára göm- |
ul, en þegar árið 1950 tóku ýms
ir að efast um að hún væri mik- !
ils virði. Nú er það sem engin
ný jbóla í Frakklandi. Eitt af
því, sem einkennir franska
stjórnmálamenn er hin mesta
oftrú á öllum lagasetninguni en
um leið næstum eilíileg óá-
nægja með lögin. Þannig nægir
Frökkum ekki að skipta' nm
ríkisstjórn á 6 htánaða fresti,
hcldur skipta þeir um stjórnar-
skrá að meðaltali 15. hvert ár.
Ekki færri en 11 stjórnarskrár
hafa verið í gildi síðan stjórn-
arbyltíngin var gerð, 1789.
Enn einu sinni reyna nú
franskir stjórnmálamenn að
að méð þvi að breyta lagagrein-
, trúa þvi, að öllu verði við bjarg
að. En nú er það alvara. —
Franska kreppan er orðin eins
könar kreppa lýðræðisins. —
Franska þjóðin hefur ekki leng-
ur traust á stjórnarformi sínu,
eða að minnsta kosti ekki hin-
um þjóðkjörnu stjórnarherrtim.
TILLÖGUR GAILLARDS
Stjórn Felix Gaillards reynir
nú að bjarga kenfinu frá íalli
með því að breyta stjórnar-
skránni. Er í tillögum hennar
lagt til, að af þingmönnum sé
svipt réttinum til að ráðskast
með tekjur og útgjöld ríkisins,
að forseti lýðveldisins og for-
sætisráðherra fái vald til að
rjúfa þing, ennfremur að stjórn
arfrumvarp, sem lagt er fram í
þinginu og jafnframt skoðao
sem traustsyfirlýsing, skuli
skoðazt sem samþykkt, svc
fremi ekki algjör (absoiute)
meirihluti þingmanna greiði at-
kvæði gegn því. Með þessu móti
á ríkisstjórnin að fá yfirráða-
rétt í fjárinálum, getur faiið það
kjósendum, að skera upp úr eða
koma á sáttum milli sín og
þings, sem er annaiTar skoðun-
ar, og loks gert ráð fyrir. að
stefna sín sigri, þegar þingið
getur ekki komið sér saman um
aðra stefnu. Að minnsta kosti
mun þetta vaka fyrir stjórninni
með frumvarpi sínu, sem ein-
mitt leggur áherzlu á þessi þrjú
atriði.
FJÁRHAGSMÁL.
í fyrsta lagi eiga þingmenn
ekki að hafa leyfi að bera fram
lagafrumvörp, sem hafa í för
með sér tekjurýmun fyrir ríkið
eða aukningu útgjalda. Meðal
annarra orða geta þeir ekki lagt
til, að afnumdir verðr skattar
og gjöld, sem þegar eru til, og
geta ekki komið með tillögur
um vegagerð eða brúagerð eða
annað þvíumlíkt í kjördæmum.
sínum. Eins og' nú .er ástatt í
þinginu, eru slíkar lagasetning-
ar tðar og ekki minnsti þáttur
þess, að stöðug er ófyrirsjáart-
legur greiðsluhalli á fjárlög-
um.
ÞEIM, SEM SITJA JIJÁ.
í öðru lagi verða öll !aga-
frumvörp stjórnarinnar sjálf-
kratfa að lögum, um leið og
gengið hefu verið til atkvæða í
þinginu og absolut meiri'hluti
þingmanna hefur ekk: greitt at-
kvæði á móti. Það sem hér ligg-
ur á bak við, er að þeir þing-
menn, sem sitja hjá (sem er afar
algengt meðal franskra stjórn-
málamanna, og' skapar oft
mikla erfiðleika), verða algjör-
lega hlutlausir, því að atkvæði
þeirra verða ekki talin með í
talningunni. Hinir þjóðkjörnu
þingmenn verða neyddir til að
taka ákveðna afstöðu til stefnu
stjórnarinnar.
ÞINGROF.
í þriðja lagi fær fosætisáð-
herra rétt til þess 18 mánuðum
eftir kosningar að rjútfa þing,
það er að segja svo fremi forseti.
sé fáanlegur til að skrifa undir
þá tilskipun. Förseti öðlast
sama rétt eftir tvær sjórnar-
kreppur eða tvær tilraunir til
stjórnarmyndunar, sem báðar
hatfa mistekizt. Þessi réttur er
vissulega að nokku leyti til
samkvæmt núverandi stjórnar-
skrá, en takmarkaðri. Og það er
erfð að beita honum ekki. Sé
það gert, fær sá, sem það gerir
stimpilinn „bonapartisti" fyrir
Mfstíð, og það þýðir, að um-
ræddur maður gangi með það í
maganum að koma á einræði.
Edgar Faure er eini st j órmnála
maðurinn, sem hefur neytt
þessa réttar í rúmlega 60 ár, og
þingmenn hafa líka. sýnt hon-
um mikið vantraust. Spummg-
in er nú, hvort fieirt þora að
feta í fótspor hans í þessu efni.
Ef ekki, munu þingmenn ekkl
líta á þessa lagagrein sem neina
beina hótun við lýðræðið.
ÞJÓÐARATKVÆBI
Felix Gaillard, forsætisráð-
herra muit leggja tilíögur sín-
ar fyrir þingið í þessnm mán-
uði, Séu þær ekki samþykktar
með 3/5 atkvæða, svo sem
stjórnarskráin segir fyrir um,
leggur hann málið undir þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Sé tekið til-
lit til þess, að allir öfgaflokk-
arnir: poujadistar, kommúnist-
ar og degaullistar eru andvíg-
ir tillögum stjómarinnar, má
gera ráð fvrir að slík þjóðarat-
kvæðagreiðsla yrði einskcnar
þjóðarúrskurður um lýðræði
sem slíkt.
G. A.
v
i
orðið kommúnistum ofraun.
Oheppileg forusta kommúnista i íhaldsandstöðu bæj-
arstjórnarinnar hefur orðið Reykjavík til mikilla óbeilla.
Eitt hefur þeim sem sé heppnazt. Kommúnistar liafa
fengið Sjálfstæðisflokkinn út x skrýtinn dans. Með þess-
um tveimur flokkum hefur tekizt kapphlaup um margs
konar yfirboð og sýndarmennsku. Og Reykvíkingar borga
að sjálfsögðu brúsann. Kommúnistar minnast aldrei á
sparnað og ráðdeild. En þeir haga sér eins og maður á
uppboði, sem ekkert ætlar að kaupa, en býður samt í af
ofurkappi, til að láta hlutina verða keppinautunum sem
dýrasta. Sjálfstæðismenn hafa látið kommúnistaná kom-
ast upp nleð þetta ábyrgðarleysi. )En þeir áfla ekki fjár-
munanna. Ráðanienn Reykjavíkur jnna af hendi fc böf-
uðstaðarbúa að loknum þessum uppboðum sýndarmennsk
unnar og ábyrgðarleysisins.
Hér er um að ræða eina meginorsök ofstjórnarinnar og
óstjórnarinnar, sem einkennir Reykjávík. Alþýðufiokkur-
inn mun beita auknum áhrifum sínum til þess að losa höf-
uðstaðinn og Reykvíkinga við þennan ófögnuð. Aðrir verða
naumast til þess. verks. Sjálfstæðisflokkurinn vill gjarnan
haida dansinum áfram, og kommúnistar hafa sýnt og sann-
að, að þeir eru ekki vaxnir þeirri ábyrgð að hafa málefna-
lega forustu. Hennar er umfram allt þörf, ef koma á bæjar-
málum Reykjavíkur í farsælt framtíðarhorf. Þess vegna
þártf Alþýðuflokkurinn að mega sín meira. Og honum er trú-
andi fyrir úrslitavaldi í bæjarstjórn Reykjavíkur að kosn-
ingunum loknum.
Atíglýsið i Alþyðublítðinu
( Bækur og fiöTundar )
Holl bók á hverju heimili
Fjölfrreðibókin. Frcvsteinn
Gunnarsson þýddi og stað-
færöi. 220 bls. Setberg. Pvent
smiðjan Oddi. — Reykjavík
1957.
EKKI mun það verða öllum
bóltum jaín-happasælt að koma
út í hrotunni miklu fyrir jólin.
Sumar kafna, að kalla má, í
auglýsingamoldviðrinu, venju-
lega vegna fjárskorts forlaga
sinna. Aðrar eru þess efnis og
eðlis að þær þurfa nokkurn
tíma til þess að afla sér kynn-
ingar og álits. í síðari flokkn-
um er bók sú, - sem hér er til
umræðu, Fjölfræðibókin. Hún
hefur verið auglýst hófsamlega,
enda þótt allsterkt útgáfufvrir-
tæki standi að henni; hvorki
er hún æsirit né metsölubók,
— en hún er samt stórmerk
-bók - • og góð' bók.
Þegar ég var farinn að kynn-
ast. Fjölfræðibókinni nokkuð,
fiaug mér það' í hug, hvílíkur
dýrgripur og gersemi slík bók
hefði þótt fyrir nokkrum ára-
tugum, þegar færrá var um
baikur, og þær, sem fengust,
Freysteinn Gunnarsson.
voru drjúgum fáskrúðugri og
íburðarminni en nú tíðkast.
Fyrir fjörutíu til fimmtíú árum
bótt ekki sé litið lengra aftur,
hefði flestum unglingum bótt
svona bók á við meðal-hval-
relta: Full af fjölbreyttum og
alþýðlegum íróðleik, og hvorki
meira rié minna en 1800 mvnd-
um, þar af 900 litmyndum!
En þrátt fvrir meiri og fjöl-
breyttari bókakost mun mörg-
um þykja fjölfæðibókin mikill
fengur, og sumir munu líta á
hana sem gersemi, sem þeir
skoða oft og fræðast af. Einkum
spái ég henni vinsældum hjá
bókhneigðum unglingum og
jafnvel börnum, því að fram-
setningin er vel við beirra hæfi.
Þó er þetta engin barnabók, -
heldur miðuð við fullorðna les-
endur líka. enda segir þýðand-
inn í formála: „Bókin er upp-
lega samin og gerð-handa ung-
lingum. én sannleikurinn- er nú
sá, að hún er engu síður fyrir
fullorðið fólk. Auk yfiriits'um
landafræði og náttúrufræði er
í bókinni vikið að flestum
helztu viðfangseínum mannlegs
framtaks og hyggjuvits. Hér
eru því óþrjótandi umhugsun-
arefni hverjirm marnii, ökin-
um jafnt sem ungum, sem for-
vitni hefur á því, sem gerzt hef-
ur og er að gerast í þearrir furðu
legu veröld, sem -við hfeim. j.-“’
Hér eru engar autýsingaýkj-
ur á ferðinni, enda er sá, sem
Frainhald á 8. síðu.