Alþýðublaðið - 11.01.1958, Blaðsíða 7

Laugardagur 11. janúar 1958
Alþý5ubla5i8
T
4
i m
TRYGGVI GUNNARSSON
í .Sigtúnúm.' Þéir’ menn, sem þess að setja svip sinn á Sel-
komu -þár mest við sögu voru foss, á umliðnum árum, aðrir
Jón Þorláksson og Steinn en þeir, sem hér hafa verið
Steinsén, . Með Flóaáveitunni nefndir og skulu hér aðeins
vár' stigið' merkilegt spor til nefndir tveir látnir heiðurs-
biétt.rá lífsskilyrða og afkomu menn.
fólksins í nágrerini Ölfusárbrú-
arihnar.
TVEIB ARISTÓKRATAR.
Ýmsir menn hafa orðið til
Grimur Thorarensen, fyrrum
bóndi og hreppstjóri í Kirkju-
bæ á Rangávöllum dvaldi á Sel-
fossi síðustu æviárin, við verzl-
unarstörf og í skjóli Egils, son-
£
ar síns. Grímur lézt árið 1936,
74 ára að aldri. Hann var á sín-
um tíma mikill athafnamaður
í búnaði og nágrönnum hans á
Selfossi líður hann ekki úr
minni, svo sérstæður persónu-
leiki var hahn.
Fram á síðustu ár mátti sjá
vörpulegan eldri mann fara í
daglegar gönguferðir frá ,Fo?si‘
■ (Selfossbænum) og austur Aust
I urveg, innfyrir „Hlöð“, snúa
i þar við og ganga sömu leið til
baka. Þótt líkaminn væri orð-
inn nokkuð hrumur síðustu ár-
in, leyndi það sér ekki að hér
fór „fvrirmaður", enda var sá
Magnús Arnbjarnarson frá Sel-
fossi, um langan aldur merkur
og mikils metinn lögfræðingur
í Reykjavík, sem á sínum tíma
tók virkan þátt í sjálfstæðisbar
áttu þjóðarinnar, við góðan orö-
stír.
Báðir þessir látnu heiðurs-
menn tmru sannkallaðir aristó
kratar, þeir voru tengdir Sei-
fossi. sterkum böndum og eiga
þar margt skyldmenna í þessu
vaxandi þorpi, sem á síðustu ár-
um hefur hafið nýtt landnám á
vestari bakka Ölfusár.
Nú liggur leið „barnanna“,
sem óku yfir gömlu Ölfusár-
brúna hið örlaga ríka kvöld 5.
september 1944, yfir háreista
og glæsilega Ölfusábrú, sem í
dag tengir Seifossbyggðina sam
an. Nú • hafa þau gerzt nýtir
borgarar hins vaxandi hreppsfé
lags beggja megin Ölfusár.
Minningarorð
öf Aiidrés
SKf
raunveru
Á GAMLÁRSDAG lézt að
heimili sínu Bárugötu 8 í
Reykjavík frú Ólöf Andrés-
dóttir, ekkia Guðna Jónssonar
verzlunarmarms. Hún var jörð
uð frá Fríkirkjunni hinn 6.
janúar.
Ólöf var fædd 2. september
1868 á Stóru Háevr.i á Eyrar-
bakka. Foreldrar hennar voru
Andrés Ásgrímsson Litlu Há-
eyri og Guðbiörg Árnadóttir
ættuð frá Þjóðólfshaga í Holt-
um. Ólöf ólst upp með föður
sípum, hiá foreldrum hans, Ás
grími Eyiólfssyni og Öanu Ás-
grimsdóttur að Litlu Háeyri
þar til faðir hennar giftist Mál-
fríði Þorleifsdóttur hins ríka
Kolbeinssonar á Stóru Háeyri.
Þá ólst hún upp föður sínum og
stjúpu unz faðir hennar dó
1883 42 ára að aldri. Andrés
faðir Ólafar var bóndi og verzl
unarmaður við Lefoliisverzlun.
Hann var greindur maður og
vel að sér. Börn hans og Mál-
fríðar, stjúpu Ólafar, voru
þessi. Þorleifur, forstjóri Fípu
verksmiðjunnar, Andrea kona
Hannesar Jónssonar kaup-
manns og Ingveldur kona
Helga Skúlasonar bónda á
Herru í Holtum. Föðursystur
Ólafar voru þekktar konur
austanfjalls, þær Valgerður
kona Jóns í Móhúsum, Ingveld-
ur kona Adólfs á Stokkseyri
og Guðríður í Garðbæ, kona
Guðmundar Sigmundssonar ís
húsvarðar.
Árið 1885 giftist Málfríður
stjúpa Ólafar Jóni Svein-
björnssyni ættuðum frá Kluft
um í Ytri Hrepp. Hann keypti
brátt iörðina Bíldsfell í Grafn-
ingi og gerðist þar stór og at-
góður. En hans naut ekki
lengi við. Þau fluttu suður ár-
ið 1920. en 1911 devr Guðni,
59 ára að aldri Andrés var þá
16 ára og þá revndi hann, soni"
urinn, sem hafði verið auga-
BÆJARSTJÓRNARMEIRI
HLUTINN er nú byrjaður sýn-
ingar sínar og væntanlega að
undirbúa skrautprentun verð-
andi þaðr sem hann ætlar ein-
hvern tíma að gera fyrir Reyk-
víkinga. Þetta er að vissu leyti
gott og blessað — ekkert verð-
ur gert án áforma og úndir-
búnings. En sporin hræða í
þessu tilfelli. — það hefur áður
reynzt nokkúr munur að orð-
um og athöfnum íhaldsins, og
kjósendur munu vonandi dæma
það eftir athöfnunum en ekki
orðunum.
Nú stendur yfir sýning í
þjóðminjasafninu á framtíðar-
skipulagi bæiarins og er hún
sem vænta rnátti glæsileg um
margt. Það vantar ekki, að
skipulagsfræðingarnir kunni
að krota á pappír og hafi lesið
bækur. Hitt er svo annað mál,
hvernig framkvæmdin á draum
órum beirra, sem sýndir eru
fyrir hverjar kosningar, tekst.
í höndum veizlustjóra bæjar-
ins og gæðinga hans.
Við Hlíðarbúar höfum sér-
an, — hvort smá spottar, sem
mom aka á 2—3 mínútum,
muni kosta 9 milljónir. Þetta
sést ekki á teikningum, en það
verða vafalaust fengnir er-
lendir sérfræðingar til að af-
saka afglöpin, þegar að þeim
kemur, því enn hafa þau ekki
brugðizi Reykvíkingum frek-
ar en litsynningurinn.
Það er raunar sitthvað fleira,
om misfarizt hcfur í hinum
fögru teikningum af Miklu-
braut á sínum tíma. Sjálfur
bærinn byggði fjölbýlishús svo
nærri götunni, að hún er á
mörg hundruð metra svæði of
mjó. Siðan var þarna leýft við
eina mestu umferðaræð bæjar-
ins, að byggja fjölsbýlishús
bannig, að tröppur snúa beint
út í bílaþvöguna. Ætli það
burfi ekki að setja grindverk
meðfram þeirri gangstétt eins
og víðar — en slíkt sést ekki á
fögrum teikningum.
Ekki veit ég, hvað eitt af hin-
um mörgu og góðu hringtorg-
um í Reykjavík kostar. Þau eru
til fyrirmyndar, t.d. á Mikla-
staka ástæðu til að íhuga, torgi. En heyrt hefi ég, að sum
hvernig tekizt hefur um skipu- beirra hafi kostað á aðra mill-
lagsstörfin í okkar ágæta jón. Þess vegna mætti ætla, að
hverfi. Þótt önnur byggðalög ^ skipulagssérfræðingarnir —
séu yngri, er of snemmt að eða hinir pólitísku húsbændur
dæma bau enn, en Hlíðarnar, beirra, hugsuðu vel um, hvar
eru rúmlega áratugs gamlar og | slík torg koma að mestum not-
skipulagsfræðingarnir höfðu , um. Því þykir okkur Hlíðarbú-
um frekar einkennilegt, að
slíkt torg skuli vera á mótum
ar. Börn Jóns Sveinbjörnsson
ar og Málfríðar eru Sveinbjörn
Jónsson hæstaréttarlögmaður
og Má’fríður, ekkia Kolbeins
í Kollafirði, áður pift Gunnari
Þórðarsvni frá Hala í Holtum.
í Bíldsfelli kynntist Ólöf
bróður Jóns Sveinbjörnssonar,
Sveinb;rni. Þau eignuðust son
sem skíröur var Andrés (naini
afa síns). Hann fæddist 1. fe- Ukaparmannmum, sem las fyr-
brúar 1895 að Bíldsfelli. Árið 1 ’-r ^na blmda. Þegar l3os
éinnig fagrar hugmyndir fyrir
10 árum.
Það fyrsta, sem hvarflar að , Eskihlíðar og Lönguhlíðar, við
Hlíðabúa, þegar hann sér Þóroddstaði. Það kunna að vera
sina glæsilegu sýnins'u, er
einhverjar ástæður fyrir því,
hvort mar"ar af breiðgötun- leikmönnum. Hitt virðist liggja
um á tpikni'ip'unum muni
revnast pins osr Miklabraut, —
hvort það' muni þurfa að flytia
jarðveginn burt og setja nýj-
í augum uppi, að það hefði ver-
ið rík þörf á slíkum hringakstri
á mótum Miklubrautar og
Lönguhlíðar. Þar er nú eitt
allra hættulegasta horn bæjar-
ins, þótt í nýskipulögðu hverfi
sé og vérður' þar árlega fjöldi
árekstra. Ef til vill mega þessi
torg ekki vera .of þétt á hinum
fögru teikningum. Ef til vill er
fallegra á blaðinu að hafa það
við Eskihlíð. En raunhæft er
það varla.
Þegar talað er við skipulags
arkitekta, hvort sem eru ungir
eða gamlir, telja þeir það sjálf
sagðan hlut, að leggja beri göt-
ur með tilliti til umferðar,
beina henni urn aðalbrautir en
friða sjálfar íbúðargöturnar.
Ekki var þó hægt að fram-
kvæma þetta hjá okkur. Göt-
urnar í Hlíðahverfi eru allar
opnar í báða enda og þannig
lagðar, að þær bjóða umferð-
inni eftir sér, milli austurs og
vesturs aðallega. Þess vegna
eru í rauninni allar austur-vest
ur-hlíðarnar aðalumferðargöt-
ur og börnum okkar stórunr
hættulegri en þurft hefði
Þegar talað er við skipulags-
arkitekta, telja þeir að leikvell
ir og annað slíkt eigi að sjálf-
sögðu að vera í hverfi, þar sem
6 000 manns býr. í Hlíðunum
er einn örlítill leikvöllur, við
Mjóuhlíð. Hann er þannig stað
settur, að sýnilega hefur orðið
slys á teikningunum — það
koma þríhyrningar milli húsa,
sem ekki var gott að nota sem
íbúðalóð. Það er leikvöllurinn.
En að hugsað væri fyrir þokka-
legurri leikvelli og hann settur
miðsvæðis í hverfið — nei, það
gleymdist víst, hvort sem það
var á hinum upprunalegu,
fögru teikningum eða ekki.
Þegar talað er við skipulags
arkitekta, telja þeir vf’irleitt
sjálfsagt að koma verzlunum í
íbúðarhverfum fyrir saman,
svo að húsmæður geti keypt
allar nauðsynjar á einum stað
ekki of fjarri, og sérstaklega að
verzlunum sé forðað frá mestu
umferðaræðunum. Það er ekki
þægilegt fyrir mæður að þurfa
að fara með smáböm eða senda
5—10 ára börn einmitt út á
verstu umferðagöturnar og
homin. En þannig er þetta í skreyta hatt íhaldsins. Þess
Ólöf Andrésdóttir
steinn móður sinnar. Nú blasti
-tvennt við sjónum, forsjá heim
ilisins og menning hans og
menntun. Þetta tókst giftu-
samlega hvort tveggja. Andrés
var heimili sínu og móður stoö
og stytta. Hann lærði í Stýri-
mannaskólanum og varð hafn
sögumaður í Reykavík vel lát-
inn í starfi og meðal félaga
og samstarfsmanna. Dæturnar
eru einnig vel gefnar. Elín er
skrifstofustúlka í Reykjavík
en Þórdís er gift Alexander
Bridde bakarameistara. Öll
hafa börnin verið samhent og
góð móður sinni og réynast
Heimili Ólafar var alltaf
hinir nýtustu menn í þjóðfé
hafnasamur bóndi. Þar bjng'gu la§\,nu
þau Má’fríður og Jón lengi við ®lr,
mikla rausn og þar var Ólöf með glæsibrag.sokum frabærr-
hjá beim á blómaskeiði ævinn- ar smekkvisi pg hagsym i ollu.
" Huri var hm agætasta mooir,
eiginkona og húsmóðir.
Síðustu 8 árin sem Ólöf
lifði var hún Wind.
Andrés Sveinbjörnsson hafn
sög'umaður, sonur Ólafar dó
12. iúlí 1955 ógiftur og barn-
laus. Það var þung raun fyrir
hina öldruðu móður að siá á
bak góða drengnum, dreng-
1898 giftist Ólöf Guðna Jóns-
syni verz’unarmanni ættuðum
frá Háholti á Skeiðum. Þau
reistu bú á Eyrarbakka og starf
aði ha’nn sem verzlunarmaður
við Lefolisverzlun. Þar bjuggu
þau í 12 ár. Þau eignuðust
tvær dætur, Elínu og Þórdísi.
Þetta var efnilegur systkina-
hópur og allir sem eitt í fjöl-
skyldunni. Guð'ni var ágætis
maður, vel að sér og drengur
Hliðahverfinu? — Verzlanirnar
eru settar á mestu umferða-
hornin, t.d. við Lönguhlíðina.
augnanna slokknuðu, þá bar
hann liós kærleikans að sálar-
sjónum hennar og það ljós hef-
ur á'n efa lýst henni í sorginni
og vfir til æðri heima, þar sem
sonurinn góði hcfur tekið á
móti henni. Og á jólunum
deyr hún frá jólaljósunum-
nær níræð að aldri í umsjá
dætranna og ástvinanna allra.
Blessuð sé minning hennar.
Elísabet Jónsdóttir.
vegna læt ég mér í léttu rúrni
sýningar og sýndarrit, en skoða
þá sýningu sem er bærinn sjálf
Svo er ekki betur fyrir verzlun ur. Það er hvimleitt að vera
arþörfinni séð, sérstaklega fjöl i einn þeirra, sem ekki eiga bíl,
breytni verzlana með stöðum
fyrir fiskbúðir og slíkt, en svo
að búðir spretta upp í kjöllur-
um og bílskúrum, eins viðkunn
arilegt og það nú er. Slíkt er að
sjálfsögðu ekki sýnt á hinum
fögru teikningum — en þannig
er veruleikinn.
Fleira slíkt mætti telja til,
sem allt sýnir, að það er óbrú-
að bil milli kosningasýning-
arma og áróðursmyndanna, sem
og verða því að horfa á hægum
gangi í vinnuna á allar þær vit-
leysur, sem gerðar hafa verið
vegna lélegs undirbúnings und
ir sjálf verkin (ekki sýningarn
ar) og lélegrar stjórnar bæj-
arins.
’Hlíðahverfi eru bæjarhlutí
átta-íbúða húsanna, þar sem
fjórir eiga slotið, en hinir fjór-
ir búa í kjöllurum og á rishæð-
um og létta stórlega á bygginga
Framhald á 8. síðu.