Forvitin rauð - 01.05.1974, Blaðsíða 7

til Norðurlandaráðsins ætti að vera. Auk fjöl-
margra umsagna sem nefndinni bárust um tillögurnar,
hélt Norðurlandaráð sérstaka ráðstefnu um málið
í apríl 1972. Svava sat þessa ráðstefnu sem hún
taldi að mörgu leyti fróðlega - ekki síst fyrir
þá sök, að þar fékkst sannreynt, að við íslend-
ingar stöndum nú í ýmsu tilliti framar hinum
Norðurlandaþjóðunum - einkum á þetta við um tryg£-
ingalöggjöfina.
Markmiði ráðstefnunnar verður kannski best lýst
með inngangsorðum eins ræðumannsins, Ryssdals,
hæstaréttardómara fra Noregi, en hún sagði:
jViðleitni okkar hlýtur að beinast að því að kanna
hvernig megi með löggjöf eða á annan hátt, koma
á jafnrétti karla og kvenna, bæði efnahagslegu
og lagalegu"
Við áframhaldandi umræður kom í ljós, að menn
voru yfirleitt ekki sammála um leiðina að þessu
markmiði. Margir drógu í efa, að afnám framfærslu-
skyldu hjóna hefði nokkur afgerandi áhrif í þá
átt að ná jafnrétti, en affarasælla væri að meta
aðra þætti sem réðu meiru um þátttöku kvenna í
atvinnulífinu. í þessu sambandi væri endurskoðun
skattalöggjafar, tryggingalaga og vinnulöggjafar
brýn og þyrfti hún að haldast í hendur við auknar
félagslegar úrbætur. Talsmefln þessarar skoðunar
töldu slíkar aðgerðir - styttingu vinnutímans,
fleiri dagvistunarheimili, bætta menntunaraðstöðu
kvenna - mun þvngri á metunum en hjúskaparlöggjöf-
ina.
Aðrir voru þeirra skoðunar að framfærsluskylda
hjúskaparlöggjafarinnar stuðlaði að því að halda
við hefbundinni hlutverkaskiptingu kynjanna og þá
um leið hinu hefðbundna uppeldi stúlkubarna sem
gerði ráð fyrir því að þær kæmust um síðir á
framfæri eiginmanns. Væri hin gagnkvæma fram-
færsluskylda afnumin mundu konurnar fyrst reyna
að búa sig undir starf og afla sér starfstekna í
jafnríkum mæli og karlmenn, og þá fyrst væri hinu
raunverulega jafrétti náð.
Inn í þessar umræður spunnust hugleiðingar varð-
andi ýmsar tryggingabætur, og þá einkum ekkjulíf-
eyrinn, en margir ræðumenn bentu á, að konur
væru í langmestum meirihluta þeirra sem nytu
tryggingabóta. Bent var á, að ef framfærslu-
skylda í hjónabandi yrði afnumin, mundu útgjöld
hins opinbera aukast að miklum mun, því það
gefur auga leið, að ef eiginmaðurinn hættir að
sjá fyrir konu sinni, þá verður einhver annar að
gera það - ef ekki hún sjálf, þá hið opinbera.
Urðu margir til að benda á, að við yrðum að
horfast í augu við staðreyndir þjéðfélagsins eins
og þær lægju fyrir - konur væru láglaunahópar á
vinnumarkaðnum, meginþorri þeirra með svo lág
laup, að þau na?gðu þeim engan veginn til lífs-
framfæris; konur, sem komnar væru yfir miðjan
aldur væru vanbúnar að fara á vinnumarkað; sums
staðar væri heldur enga vinnu að hafa, annars
staðar engin dagvistunarheimili o.s.frv.
Aðrir sem fylgjandi voru afnámi framfærsluskyld-
unnar í hjónabandi, töldu að þessum sömu fjár-
munum, sem ríkið verði til tryggingabóta til
framfærslu kvenna í þjóðfélaginu, væri betur
varið þeim til sjálfshjálpar. I þessu sambandi
upplýsti einn danskur þingmaður, að á árinu 1966-
67 hefði danska ríkið varið hálfri miljón d.kr.
til menntunar einstæðra, en 116 milj. d.kr. í
ekkjulífeyri.
Yfirleitt voru menn á þeirri skoðun að afnema
bæri tryggingargreiðslur sem tækju mið af hjú-
skaparstett viðkomandi aðila, svo sem ekkju-og
ekkjumannalífeyri, en taka þess í stað upp kerfi
sem miðaði eingöngu við einstaklinginn efnahag
hans og ástæður
Svava dró saman umræðurnar um fyrirvinnuhugtakið
á þessari ráðstefnu með orðum danska deildar-
stjórans Bitsch, að ekki mundi skipta svo miklu
máli, hvort kveðið væri á um gagnkvæma framfærslu-
skyldu í hjúskaparlöggjöfinni eða ekki, þar eð
þaðmundi tæplega hafa áhrif á sambúðina eða
samskipti hjónanna innbyrðis; hins vegar gæti
það skipt máli vegna þeirra áhrifa sem það hefði
á löggjafann á öðrum sviðum og á ýmsar félags-
legar ákvarðanir. Bitsch lýsti þeirri skoðun
sinni, að engin breyting á hjúskaparlögum gæti
leyst þann vanda, sem væri undirrót misréttisins,
en það væru hin lágu laun kvenna.
Inger Margrethe Pedersen, dómari sem er mörgum
kunn hér á landi síðan hún flutti fyrirlestur
hér í Norræna húsinu einmitt um þetta efni -
sagði hins vegar: Við höfum lengi búið við mót-
sögn í lögunum í Danmörku án þess það kæmi að -
sök. - Jafnvel þótt afnumin væri framfærsluskylda
í hjónabandslöggjöfinni, gæti önnur löggjöf
gengið út frá hinu gagnstæða.
Kröfur um fleiri dagvistunarheimili og bætta
félagslega þjónustu urðu til þess að jafnhliða
skoðanaágreiningi um fyrirvinnuhugtakið og
áhrif þess, risu deilur um hvernig búa ætti að
börnunum - hvort þau ættu að alast upp eingöngu
á heimilunum, eða hvort stefna bæri að félags-
legri lausn eða félagslegri aðstoð við uppeldið.
. . . .aö vera c mótí
RcLU&sokku.m!