Forvitin rauð - 01.05.1980, Qupperneq 4

4
Fóstureyðingar
Krafa um sjálfsákvörðunarrétt kvenna og stórbættar félagslegar
aðstæður barna og verðandi foreldra
Alþingi samþykkti "lög
um ráðgjöf og fræðslu varð-
andi kynlíf og barneignir
og fóstureyðingar og ófrjó-
semisaðgerðir" árið 1975.
Þessi lög eru oft nefnd
fóstureyðingalögin í dag-
tali þó þau fjalli vissu-
lega einnig um aðra mikil-
væga hlið þessa máls, þ.e.
ráðgjöf og fræðslu. Þau
komu í stað fyrri laga um
sama efni frá 1935 og 1938.
Þau bundu enda á mikið
ófrendarástand og rýmkuðu
möguleika kvenna til að fá
fóstureyðingu hér á landi.
Áður hafði konum verið gert
mjög erfitt fyrir að fá
heimilaða fóstureyðingu og
alvarlegar læknisfræðilegar
ástæður voru skilyrði fyrir
slíku leyfi, en við mat á
þeim ástæðum mátti taka
tillit til félagslegra að-
stæðna. Kona getur nú
fengið fóstureyðingu fram-
kvæmda "þegar ætla má að
þungun og tilkoma barns
verði konunni og hennar
nánustu og erfið vegna óvið-
ráðanlegra félagslegra
ástæðna" eins og segir orð-
rétt í lögunum.
Mikil og áköf umræða
átti sér stað áður en nýju
lögin voru samþykkt. And-
stæðingar rýmkunar á lög-
gjöfinni sögðu að fóstrið
ætti kröfu á vernd og því
að réttaröryggi þess væri
tryggt. Þeir héldu því
m.a. fram að rýmri löggjöf
myndi auka "lauslæti" og
að konur myndu nota aðgang
að fóstureyðingum sem
getnaðarvörn. Þessi skoðun
sýnir gegndarlausa fordóma
gagnvart konum sem vits-
munaverurn og mikla van-
þekkingu á aðgerðinni.
Það gerir engin kona að
gamni sínu að gangast undir
fóstureyðingu.
RÓttækar konur með Rauð-
sokkahreyfinguna í farar-
broddi kröfðust þess að
sjálfsákvörðunarréttur
kvenna til fóstureyðinga
yrði viðurkenndur í hinni
nýju löggjöf. Þrátt fyrir
harða baráttu náði þessi
krafa ekki fram að ganga.
Það er sjálfsagður réttur
hverrar konu að ráða barn-
eignum sínum og þar með
einnig að eiga aðgang að
.fóstureyðingu samkvæmt
eigin ósk. Konur munu
berjast áfram fyrir þessum'
rétti.
Fóstureyðing er og
verður alltaf neyðarúrræði
en engu að síður úrræði
sem konunni á að standa
til boða. Einungis konan
sjálf getur endanlega metið
framtíðarmöguleika sína og
hins ófædda barns. Þess
vegna á hún að ráða því
hvort hún fær fóstureyð-
ingu eða ekki.
Það er ekki ástæða til
að ætla að konur muni mis-
nota löggjöf um frjálsar
fóstureyðingar. Fóstur-
eyðing er svo alvarleg og
erfið fyrir konu að hún
flanar ekki að slíku.
Enginn óskar þess að
konur neyðist til að fá
fóstureyðingu. Til þess
að koma alveg í veg fyrir
það verður að búa mun
betur að verðandi foreldr-
um og bæta uppvaxtarskil-
yrði barna stórlega frá
því sem nú er. í fóstur-
eyðingarlögunum segir að
fræða skuli konu er sækir
um fóstureyðingu "um hvaða
félagsleg aðstoð henni
stendur til boða í þjóð-
félaginu." Þegar kemur að
því að veita konum þessa
fræðslu blasir heldur
ömurlegur raunveruleiki
við. Engin sérstök fjár- ,
hags- eða húsnæðisaðstoð
hefur verið lögleidd hér
fyrir verðandi mæður.
’?æðingarorlof fyrir alla
foreldra er ekki tryggt,
bætur í fæðingarorlofi eru
og mörgum takmörkunum
háðar. Þrátt fyrir kröfur
ASÍ og aukin þrýsting nú
að undanförnu hefur fæð-
ingarorlof fyrir allar
konur svo ekki se talað
um báða foreldra ekki
verið tryggt enn. Fæðing-
arorlofsfrumvarp núverandi
ríkisstjórnar dagaði uppi
á Alþingi eins og oft
hefur gerst með lagafrum-
vörp sem lúta að réttindum
barna og stuðning við
foreldra. Kynlífs- og
foreldrafræðsla er af mjög
skornum skammti þrátt
fyrir ákvæði laga um að
hún skuli veitt í skólum
og á heilsugæslustöðvum.
Getnaðarvarnir eru dýrar
og ófullkomnar og þjónusta
á þessu sviði takmörkuð.
Lögum er illa framfylgt í
þessum efnum t.d. er
heimilt að sjúkrasamlög
taki þátt í kostnaði við
getnaðarvarnir, en sú
heimild hefur ekki fengist
nýtt enn þá. Engar konur
eða verðandi foreldrar
ráða barneignum sínum
meðan málum er svo háttað.
Ef raunverulegur vilji
er fyrir því að fóstur-
eyðingum sé haldið í lág-
marki verður að stórbæta
uppvaxtarskilyrði barna og
búa vel að verðandi mæðrum.
Á meðan svo er ekki eru
konur raunverulega þving-
aðar til að láta eyða
fóstri.
Guðrún Kristinsdóttir
Nanna K. Sigurðardóttir
Eg hætti við!
Ég sótti um fóstureyðingu
vorið '76 en hætti við.
Ég er fædd '58 og var því
18 ára.
Ég notaði engar getnaðar-
varnir, "tók bara sénsinn",
án þess þó að velta því
mikið fyrir mér. Eitt af
því fyrsta sem mér datt í
hug þegar ég varð ólétt var
fóstureyðing, vegna þess að
ég hafði ekki ætlað mér að
eignast barn strax og í
ofanálag voru aðstæður hálf
ömurlegar. Sambandið við
foreldrana var í lágmarki
ixn þessar mundir, ég var
nýbúin að klára 2.bekk
menntaskóla (með ávísun á
upptektarpróf um haustið),
hafði búið þennan vetur með
strák í einu herbergi en
var nýhætt að vera með bæði
stráknum og herberginu.Var
í lauslegu sambandi við
annan náunga sem kom til
greina sem barnsfaðir ásamt
herbergisfélaganum fyrrver-
' andi. Ég hafðist við um
þessar mundir í tómri íbúð
sem átti að selja eða leigja
von bráðar. Hun var óttalegt
drullugreni og ég ráfaði
aðallega um göturnar á þess-
um tíma, því ég var atvinnu-
laus og há'fði reyndar litla
rænu eða löngun til að fara
að vinna.
Það sem fékk mig svo til
að hætta við umsóknina var
fyrst og fremst þetta: Ég
var svo hrædd um að ég
myndi með fóstureyðingunni
drýgja "glæp" sem ég myndi
síðan sjá svo mikið eftir
alla asvi að ég myndi enda
sem alg^ör geðsjúklingur.
Einnig var ég farin að hugsa
um óléttuna, þ.e. þetta
frjóvgaða egg innaní mér,
sem sjálfstæðan einstakling
sem ég hefði engan rétt til
að ráðskast með.
Um þessi atriði hugsaði
ég bara með sjálfri mér -
en ræddi einungis við félags
ráðgjafann um ytri aðstæður.
Aðra ráðfærði ég mig ekki
við. Ég hafði engin kynni
haft af fóstureyðingum. Það
fólk sem ég umgekkst mest
talaði um þær sem eitthvað
hræðilegt eða það talaði
alls ekki um þær. Og barns-
feður mínir horfðu á mig
flower-power og alltelskandi
augum og sögðu að þeir vildu
auðvitað sem flest börn í
veröldina.
Svo ég gekk hugrökk út í
ess'abarnaelskandi veröld
og sagði bless við félags-
ráðgjafann - vegna þessara
"ÖRLAGA" sem ég áleit vera -
og hann huggaði mig með því
að segja að ég yrði örugg-
lega góð mamma.
síðan eru liðin fjögur
ár og ég hef komist að því
að samfélagið vill alls
ekki börn. Ástin á þeim er
mest meðan þau eru í mag-
anum á mömmunni.