Forvitin rauð - 01.05.1980, Qupperneq 9

9
ekki lifað utan líkaina móð-
urinnar og er því ekki orð-
inn sjálfstæður einstakl-
ingur. Það hefur viðgengist
ge'gnum aldirnar að réttur
ófædds barns - sem er þó
talið lífvænlegt - víkur
fyrir lífi móðurinnar, sé
lifi hennar stefnt i hættu
vegna erfiðrar fæðingar eða
sjúkdóms á meðgöngunni.
Og fyrst lif barnsins vikur
fyrir lifi móðurinnar, þá
hlýtur það að vera eðlilegt
að fóstur sem ekki er ein-
staklingur viki fyrir lifi
konunnar þegar um heilsu
hennar er að tefla.
Sigurður: í Englandi er
afstaða læknafélaganna.til
fóstureyðinga byggð fyrst
og fremst á rétti barnsins
til að fæðast velkomið og
við œannsæmandi skilyrði,
og i uppeldi fái það að
njóta sama réttar á allan
hátt og öll önnur börn.
Það má lita á þetta frá
mörgum sjónarhornum. En ég
verð að taka það fram, að
ég held að það verði að
fara einhvern milliveg i
þeesu. Algjörlega frjálsar
fóstureyðingar eru að minu
mati ekki lausn, sem við
eigum að stefna að. Ráðgjöf—
in er náttúrulega mjög
mikilvæg og það er brýnt,
að þjóðfélagið reyni að búa
betur að þessum mæðrum en
það gerir. Það er talað um
félagslegar aðgerðir, en
þegar að er gáð er oft ákaf-
lega litið sem hægt er að
gera. Ekki má gleyma þvi
að ástæðurnar fyrir fóstur-
eyðingum eru mjög marg-
þættar og að það er oft um
að ræða persónulegar ástæð-
ur, sem er mjög erfitt að
ráða við.
Forvitin rauð: Hvað er
hægt að gera til að draga
úr þöffinni fyrir fóstur-
eyðingar?
Sigurður: í fljótu bragði
sagt þá þarf að auka
fræðsluna um getnaðarvarnir
og félagslega aðstoð við
þessa einstaklinga. Auk
þess þyrfti Siðgæðið að
breytast. Það er raunveru-
lega alveg fáránlegt að
láta tilviljunina eina ráða
i svo mikilvægu máli sem
koma barns er. Það þarf
með einhverju móti að inn-
ræta ungu fólki nógu snerma
ábyrgðartilfinningu i þeæu
tilliti og reyndar má segja
það sama um ýmsa fullorðna.
Auðólfur: Ég vil bæta við
það sem Sigurður segir, að
við vitum auðvitað öll að
fræðsla um getnaðarvarnir
er nauðsynleg. Það er þó
min persótrjlega skoðun, að
unglingar á íslandi séu til
tölulega vel upplýstir um
getnaðarvarnir. Af reynslu
minni við að tala við stúlk
ur sem sótt hafa um fóstur-
eyðingu þá mundi ég segja
að þær séu tiltölulega fáar
sem hafa orðið þungaðar
vegna þekkingarleysis á
getnaðarvörnum. Ég held að
samhliða fræðslu um getnað-
arvarnir verði að leggja
áherslu á áþyrgðartilfinn-
ingu við unglingana. Þróuð
þjóðfélög i dag eru þannig
uppbyggð, að einstaklingar
vilja og verða að ráða
miklu um lif sitt og geta
ekki látið tilviljunina
ráða þegar um svo mikil-
vægt mál er að ræða, eins
og fæðing nýs einstaklings
er. Einstaklingar sem hafa
samfarir án getnaðarvarna
verða að gera sér grein
fyrir þvi hvaða eftirköst
tilkoma þungunar muni hafa
og vera tilbúnir að taka
á sig þá miklu ábyrð sem
foreldrahlutverkinu fylgir.
Sigurður: Fræðslan er nú of
tæknileg. HÚn þarf að koma
miklu meira inn á hina sið-
rænu og tilfinningalegu
hiiðar þessa máls. í þvi
sambandi vil ég benda á að
skólakerfinu er mjög áfátt
hvað varðar uppeldislegt
hlutverk á þessu sem á
öðrum sviðum, þótt það
skili fræðsluhlutverkinu
vel.
Forvitin rauð:í skýrslu sem
gefin er út af landlæknis-
embættinu 1979 um fóstur-
eyðingar kemur fram að þær
konur sem fara i slika ~að-
gerð tilheyri flestar mennt
aðri og virkari hluta þjóð-
arinnar. Hvað hafið þið um
þær niðurstöður að segja?
Auðólfur: Ef til vill er
ein skýringin sú að vegna
þeirrar aijdúðar sem almennt
rikir hér á fóstureyðingum,
láti þær konur sem litið
eiga undir sér sig frekar
hafa það að ganga aeð óvel-
komið barn en að fara i
þessa aðgerð og ganga i
gegnum þá reynslu sem henni
er samfara. í þessu sambaitíj
mætti benda á að oft eru
þau félagslegu vandamál sem
eru tilefni til umsóknar um
fostureyðingu þannig vaxin,
að þau verða ekki leyst með
peningum eða annarri ein-
faldri félagslegri aðstoð
t.d. þegar um er að ræða
þungun eftir framhjáhald.
Sigurður: Ég hef lika orðið
var við það, að afstaða
þessara kvenna er öðruvisi.
Stúlka sem er 17-18 ára og
vinnur t.d. i fiskvinnslu
og verður ófrisk, virðist
frekar vera tilbúin að gan^
með barn, en stúlka sem er
i skóla.
Auðolfur: Sennilega kemur
lika inn i þetta mismunandi
viðhorf þessara kvenna.
Stúlka sem vinnur likamlega
vinnu litur kannski meira
á sitt hlutverk i lifinu
sem húsmóður- og móðurhlut-
verk. En hinar sem eru i
langskólanámi og eru að
búa sig undir að takast á
hendur ábyrgðarstörf i þjóð-
félaginu, eru siður reiðu-
búnar að eignast barn á
yngri arum. Það mætti benda
á það i þessu sambandi,að
væru fóstureyðingar bannað-
ar hér á landi, yrði árang-
urinn vafalaust sá, að þær
stúlkur sem vel væru settar
efnalega, færu til útlanda
i fóstureyðingu, en hinar
sem minna mega sin, létu
gera þetta á ólöglegan hátt
hér heima eða Sætu uppi
með óvelkomið barn.
Forvitin rauð: Hvað viljið
þið segja að lokurrn?
Sigurður: Já ég verð nátt-
úrulega að segja það, að
við kvensjúkómalæknar hljót-
um yfirleitt að vera á móti
fóstureyðingum, vegna þess
að það striðir móti öllu
sem við gerum, t.d. i
fæðingarfræði. En hins veg-
ar þá verðum við að meta
það þannig að þessi þjón-
usta sem við veitum er nauð-
synleg og ef við veitum
hana ekki þá yrðu flestar
þessar aðgerðir gerðar við
lélegri skilyrði með af-
drifarikum afleiðingum
fyrir konu,r.
Auðólfur: Auðvitað er ljóst
að fóstureyðing er vand-
ræðálausn. En við verðum
að horfast i augu við þá
staðreynd að hér á landi
er heppilegra að leyfa
fóstureyðingu með vissum
takmörkunum heldur en að
banna þær lagalega og
standa uppi með fóstur-
eyðingar erlendis og e.t.v.
ólöglegar fóstureyðingar og
þær áhættur og óréttlæti
sem þvi mundi fylgja. Við
verðum að vera raunsæ og
reyna að finna heppilegustu
lausnina i hverju einstöku
tilfelli.
MIG RENIKAST
LÆKNÍ5K/\-Ð : |>E<SAR f>ú
FÍNNUR hi) KA5T NÁUA57;
5KALTU LE<S<S]RST pyRÍR
'A DÍMHUM RÓLE^um STAf)
EINANGRUN
ER EKKi MEf) 'a MYNDiNNÍ
VE<5 NA þESS, AE> l>A-t> EK SVo
ÖNNU M KAFi-t) í
„V EK-t) M Æ-TA SK'ó PUNi NNÍ
FyRiR hÓÞhKB ÚÍ-&.”