Morgunblaðið - 06.02.1944, Side 6

6
MOEGUNBLAÐIÐ
Sunnudagrir 6. febrúar 1944
rogttttlMfofrife
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfus Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmimdsson
Auglýsingar: Arni Óla
Ritstjórn, augiýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Rödd stúdenta
STÚDENTAR hafa talað í lýðveldismálinu. Áður
höfðu háskólastúdentar lýst nál. einróma fylgi sínu við
málið. Og nú hefir Stúdentafjelag Reykjavíkur haft tvo
umræðufundi meðal stúdenta alment um málið. Stjórn
fjelagsins lagði fram eftirfarandi ályktun, sem var sam-
þykt með 150 atkv. gegn 51:
„Fundur í Stúdentafjelagi Reykjavíkur, haldinn í há-
skólanum 4. febrúar 1944, lýsir yfir þeim eindregna vilja
sínum, að lýðveldi verði stofnað á íslandi, eigi síðar en
17. júní næstkomandi, og með þeim hætti, er stjórnar-
skrárbreytingin frá 15. des. 1942 segir fyrir um og fram
er tekið í' 81. gr. stjórnarskrárfrumvarps þess, sem nú
liggur fyrir Alþingi, og skorar jafnframt á íslendinga að
beita sjer fyrir því, að þátttaka í fyrirhugaðri atkvæða-
greiðslu um yfirlýsingu varðandi niðurfellingu dansk-
íslenska sambandslagasamningsins og um lýðveldis-
stjórnarskrána verði sem allra mest og samboðin þjóð,
sem öldum saman hefir þráð sjálfstæði sitt og barist fyr-
ir því“.
Hjer hafa stúdentar tekið af skarið, og var annars
ekki að vænta af þeim. Þeir hafa aldrei sofið á verðin-
um í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar. Hefir það jafnan
verið svo, að forvígismenn í sjálfstæðisbaráttunni hafa
verið úr hópi stúdenta.
Eftirtektarvert er það, að hjer fyrr meir, voru það
íslenskir Hafnarstúdentar, sem skipuðu sjer ætíð fremst
í fylkingu, þegar sjálfstæðis málið bar á góma.
En nú er svo komið, að það eru eldri og yngri
Hafnarstúdentar, sem telja sig rjettkjörna til að taka upp
baráttu gegn sjálfsögðum rjetti íslendinga. Sú barátta
er vonlaus, en engu að síður sýnir þetta mikla breytingu
frá því er áður var.
Vinna að staðaldri
VINNA FFYRIR ALLA, — það er hinn nauðsynleg-
asti grundvöllur eðlilegrar og heilbrigðrar þjóðfjelags-
þróunar. »
Atvinnuleysið var vandamál þjóðanna á árunum fyr-
ir stríð. Við íslendingar. áttum einnig við þetta vanda-
mál að glíma. Eftir stríðið verður eitt stærsta viðfangs-
efnið að koma-í veg fyrir að atvinnuleysi fái að halda
innreið sína á ný, — að stemma þar á að ósi.
Verkamannafjelagið Dagsbrún fer nú fram á endur-
nýjun samninga við Vinnuveitendafjelagið, þar sem far-
ið er fram á 16% grunnkaupshækkun. Stjórn Dagsbrún-
ar hefir gert grein fyrir viðhorfi sínu til kaupgjaldsmál-
anna í brjefi til Vinnuveitendafjelagsins. Kemur þar
fram sjónarmið, í senn vafasamt og kvíðvænlegt. í brjef-
inu segir m. a.: „Þar að auki neyðumst vjer til þess að'
horfast í augu við þá staðreynd, að atvinnuvegir lands-
ins reynast ekki færir um að sjá öllum verkamönnum |
fyrir stöðugri vinnu, og að með nýju atvinnuleysi vex
áhætta verkamanna mjög. Vjer lítum því alvarlegar á
framtíðina með tilliti til atvinnuleysis, þar sem oss er
ekki kunnugt um, að neinar veigamiklar ráðstafanir hafi
verið gerðar til þess að tryggja verkamenn gegn at-
vinnuleysi, nje til þess að tryggja það, að atvinnuvegir
landsins sjái öllum verkamönnum fyrir vinnu að stað-
aldri“.‘
Ef menn hyggjast að byggja framtíðaröryggi verka-
mannsins á því, að fylla í eyður launataps vegna vænt-
anlegs atvinnuleysis með hærri launagreiðslum þann
tíma, sem vinna gefst, er bygt á sandi. Með því er í fyrsta
lagi, ekki sjeð við þeim vanda atvinnuleysisins, sem ekki
er efnahagslegur, að svo og svo margar hendur sjeu stöð-
ugt iðjulausar í þjóðfjelaginu. Þá er efnahagshliðin held-
ur ekki trygð.
Verkefnið, sem leysa þarf í dag, er „að tryggja það, að
atvinnuvegir landsins sjái öllum verkamönnum fyrir
vinnu að staðaldri“.
Innflutningur
Karakúl-peslanna
í Degi, 3. tölubl. 20. jan., er
grein um innflutning Karakúls-
fjárins og fjárpestanna. Er sök-
ina af þessum innflutningi, eins
og stundum áður, slengt á ríkis-
stjórn Ásgeirs Ásgeirssonar,
sem var við völd 1932—’34.
Þetta er mjög ómaklegt, því að
stjórnin átti ekki sjerstaklega
sök á því að til þessa var stofn-
að. Frumvarp um þett# var
flutt á vetrarþingi 1931 og þá
nokkuð rætt, en náði ekki af-
greiðslu. Eftir þingrofskosning-
arnar á sumarþingi 1931, var
þetta frumvarp eitt þeirra mála
sem þáverandi atvinnumálaráð
herra, Sigurður Kristirfsson,
lagði fyrir þingið. Þá var það
afgreitt. Ekki verður sjeð, að
nein veruleg átök yrðu um mál
ið á þessum þingum, en flestir
ræðumenn vitnuðu í sauðfjár-
ræktarráðunautinn, Pál Zop-
honíasson. Var og vitað að hans
ráðum var fylgt. Þegar málið
var afgreitt, átti Framsóknar-
flokkurinn einn hreinan meiri
hluta á þingi. Tryggvi Þór-
hallsson ráðherra mun hafa ver
ið svartsýnastur sinna flokks-
manna á þingi á þetta mál.
Hann framkvæmdi því ekki lög
in. Þorsteinn Briem varð at-
vinnumálaráðherra ári síðar og
ætlaði heldur ekki að fram-
kvæma þenna innflutning. En
á fyrra þingi 1933 var samþykt
áskorun á stjórnina um að fram
kvæma lögin. Var tillaga um
það flutt af 5 Framsóknarmönn
um og einum Sjálfstæðismanni.
Þá var ekki lengur undankomu
auðið fyrir stjórnina. Þetta
gilti sem fyrirskipun, enda
mundi eigi hafa skort ámæli
um andstöðu „gegn frumvörp-
unum“, ef stjórnin hefði þrjósk
ast lengur. Hvort að það væri
þessi maður eða hinn sem sótti
þetta pestarfje, er auka atriði,
en vissulega hefði sauðfjár-
ræktarráðunauturinn verið best
að þeirri för kominn.
Um gang þessa máls að öðru
leyti, mætti segja margt, en
umrædd Dagsgrein gefur ekki
mikið tilefni til þess.
Læknana getum við náttúr-
lega skammað fyrir að hafa
ekki getað dæknað þenna ó-
fögnuð, en okkur, sem ófróðir
erum í þeim efnum, þer að fara
varlega í þær sakir. Það er
hægra að leiða ógæfuna yfir
en að losna við hana aftur. Vís
indin eru máttvana í því efni
enn sem komið er. Það er satt,
en ef til vill eðlilegt að svo
sje eins og á stendur. Virðist
mjer og að margir sem hafa
haft með þessi mál að gera eigi
þyngri sakir en þeir læknar,
sem reynt hafa varnarráð, enda
þó þeirra viðleitni hafi enn
ekki borið árangur.
J. P.
Sendifulltrúi slasast.
London í gærkveldi — Tveir
menn biðu bana og kínverski
sendifulltrúinn í Suður-Afríku,
Dalten Djang, slasaðist alvar-
lega, þegar tvær bifreiðar rák-
ust á í mikilli regnhriðju á vegi
einum nærri Johannesburg.
Vaf sendifulltrúinn að koma
úr opinberri heimsókn til
Transvaal. .*— Reuter.
Spilapeningar.
HJER í borginni eru fjölda-
margir spilaklúbbar. Kunningj-
ar og vinir stofna með sjer spila-
fjelög og spila bridge eða önnur
spil á ákveðnum dögum vikunn-
ar yfir vetrarmánuðina. Taka
bæði konur og karlar þátt í þess
um spilafjelögum. Virðist þessi
dægradvöl hafa farið í vöxt und
anfarin ár, enda prýðileg skemt-
un, þegar samhentir fjelagar
koma saman.
Spilakvöldin eru eingöngu fje-
lagsleg og fyrir þeim, sem spila-
mensku iðka, vakir aðeins að
skemta sjer í góðum fjelagsskap.
Það mun hinsvegar vera regla í
flestum eða öllum spilafjelögum,
að spilað er upp á peninga. í flest
um fjelögum er spilað lágt og
það, sem vinst er lagt til hliðar
í sameiginlegan sjóð. Þegar spila
tímabili vetrarins er lokið á vor-
in er það siður, að spilafjelag-
arnir eyða öllum sjóðnum í sam-
eiginlega skemtun eitt kvöld,
hvert fjelag eftir sínum smekk
og hentisemi. Mun ekki óalgengt
að spilafjelagar fá sjer góðan
mat og vín, eða þeir fara í ferða-
lag.
•
Uppástunga um eyðslu
spilafjár.
Á DÖGUNUM komst jeg af
tilviljun að því, hvernig eitt
bridge-spilafjelag kvenna hjer í
bænum eyðir spilafjenu. Finst
mjer það fjelag hafa sýnt svo
'fallegt fordæmi fyrir aðra, að
jeg segi frá því hjer, að spilafje-
lögunum forspurðum þó.
■ Frúrnar hafa sem sagt ákveð-
ið að gefa allan spilasjóð sinn í
barnaspítalasjóð Hringsins. Þær
ætla að neita sjer um spilahátíð-
ina, sem þær eru vanar að hafa
á vorin. Telja sig hafa svo mikla
ánægju af spilakvöldunum, að
óþarfi sje að veita sjálfum sjer
verðlaun að spilatímabilinu
loknu, með því að gera sjer sjer-
'staklega glaðan dag. Hugsa senni
lega líka rjettilega, að ef þær
langar til að skemta sjer, þá
muni þær hafa til þess einhver
önnur ráð en að eyða spilasjóðn-
um í það.
Það er nú uppástunga mín, að
fleiri spilafjelög taki upp þenna
fallega sið. Það þarf ekki nema
örlitla sjálfsafneitun til að ,á-
kveða þetta í eitt skifti fyrir öll.
Silasjóðir hvers einstaks fje-
lags eru ef til vill ekki stórir, en
safnast þegar saman kemur og
barnaspítali hjer í bænum er
nauðsynjamál, sem allir hljóta
að hafa ánægju af að styrkja.
•
Kannske fáum við
símaskrá í ár.
ÚTAF smápistli, sem jeg skrif
aði hjer 'i dálkana á dögunum
um símaskrána, hefir Ólafur
Kvaran ritsímastjóri skrifað
mjer eftirfarandi brjef, en hann
er ritstjóri símaskrárinnar. Birti
jeg brjef ritsímastjórans með
mikilli ánægju, því það gefur
mönnum von uiti, að kannske
fáum við nýja símaskrá í ár og
myndu márgir fagna því. —
Brjefið:
„Út af ummælum Víkverja í
Morgunblaðinu fimtudaginn 3.
þ. m., varðandi útgáfu símaskrár
innar, vil jeg leyfa mjer að geta
þess, að það er misskilningur, að
símamálastjórnin hafi enn sem
komið er nokkra ákvörðun um
það tekið, hvort ný símaskrá eða
viðbætir verður gefinn út á
^ þessu ári eða ekki. Hitt er rjett,
að verulegur undirbúningtir að
útgáfunni hefir enn ekki verið
hafinn og valda þar um m. a.
kringumstæður, sem mönnum
eru ekki alment að öllu kunnar.
Þó mun nokkurs pappírs hafa
verið aflað til öryggis, ef útgáf-
an yrði ráðin.
4. febr. 1944
Virðingarfylst
Ól. Kvaran“.
Nýtt Hótel íslancl.
ÞAÐ ER strax farið að ræða
mikið um, hvað gera skuli við
grunninn af Hótel Island. Háfa '
komið fram margar og mismun- ‘
andi skoðanir, flestar þó æði
fráleitar. Einn vill hafa þar bíla-
torg! Falleg prýði í miðbæinn
það. Maður skyldi halda, að bæj-
arbúar væru búnir að fá nóg af
bílaösunni á Lækjartorgi, við .
eystri enda Austurstrætis, þó
ekki væri farið að hrúga sam-
an bílskrjóðum við vesturtak-
mörk aðalgötunnar líka, til við-
bótar við Steindórstorgið. Sumir •
vilja hafa þarna torg. Gæti jeg
trúað, að þeir tillögumenn hafi
ekki athugað fyllilega hvað þeir
erú að segja. Hafa menn ekki
fengið nóg af þeim torgum, sem
fyrir eru, eins og^ þau líta nú út?
Nei, það, sem á að rísa upp af -
grunni Hótel ísland ,er nýtt gisti- .
og veitingahús, sem yrði við hæfi
bæjarins, með rúmgóðum • sölum.
Það vantar og hefir lengi vantað
hjer í bæ gott veitingahús. Eins
og er, er ekki hægt að halda ;
stóra dansleiki í bænum, nema
í anddyri háskólans, eða í List?.
mannaskálanum. Hljómsveitar-
leysið á Hótel Borg hefir það í
för með sjer, að mörg stærri
fjelög geta ekki haldið árshásíðar
sínar.
Það yrði sannkölluð' bæj vW
að því að fá nýtt Hótel ísland á
gamla staðnum. Það eru timbur
hjallarnir í Aðalstræti og Grjóta
þorpinu, sem ættu að hverfa og
þar mættu koma torg.
•
Nordahl Grieg kvöld.
NORSKA ÞJÓÐSKÁLDIÐ átti
marga aðdáendur hjer á landi.
Hann vann hugi allra, sem hon-
um kyntust með framkomu sinni
og kvæðum sínum. Þeir, sem
heyrðu Nordhl Grieg lesa upp í
hátíðarsal Háskólans sumarið
1942 munu aldrei gleyma þeirri
stund.
Nýlega hefir útvarpið á smekk
legan hátt minst danska rithöf-
undarins og þjóðhetjunnar, Kai
Munk. Væri ekki alveg sjálfsagt
að útvarpið hjeldi sjerstakt
Nordahl Grieg kvöld til minning-
ar um þjóðskáldið, sem ljet lífið
í baráttunni fyrir frelsi þjóðar
sinnar.
Hólmfastur brosir.
Hólmfastur stóð í hóp manna,
sem voru að horfa á brunarúsíir
Hótel Island, í gær og brosti.
Er nokkuð broslegt við þetta,
sagði jeg.
— Nei', síður en svo, en það er
með mig, eins og sennilega flesta,
sem lásu Alþýðublaðsleiðarann
í fhorgun. Barnaskapurinn og
rangfærslurnar hjeldust þar í
hendur, eins og svo oft áður.
Þeir eru víst úrillir yfir að
„plágusóknin“ skyldi fara í
hundana hjá þeim.
Hjónaefni. Nýlega hafa opin-
berað trtúlofun sína, ungfrú
Sigurbjörg Runólfsdóttir, Berg-
staðastræti 60 og Benóný
Kristjánsson, Bergstaðastr. 60