Morgunblaðið - 18.04.1944, Síða 7

Þriðjudagur 18. apríl 1044
MORGUNBLAÐIÐ
T
Endurbætur ú lundbroti - og
fyrirhleðslu ú Urðum
í Vestmunnueyjum
VESTMANNAEYJAR munu'
vera eitt stormasamasta bygðar
lag þessa lands, enda eru eyjarn
ar þannig ,í sveit settar*. Liggja
í haíi úti, en þó í nágrenni við
hinn mikla Eyjafjallajökul,
sem svo oft sendir okkur kald-
ar og örlagaríkar kveðjur. Hef-
ir gróður eyjanna um aldarað-
ir orðið hart leikinn af þessu
mikla valdi, ásamt með hinum
hrammþungu úthafsöldum, sem
sorfið hafa sig upp í gróður
eyjanna og veitt þar djúp
svöðusár.
Sá er þetta ritar hefir veitt
þessu athygli, alt frá æskuár-
um fram á fullorðinsár, og því
gjörst svo ,,framgjarn“ að rita
nokkrar blaðagreinar, fyrst
1934 og síðar, er allar hafa
hnigið í þá átt að stöðva bæri
eyðingu gróðurs, og græða að
nýju gömul „sár“.
Bæjarstjórn Vestmannaeyja
átti nú nýlega 25 ára starfs-
afmæli og hefði mátt vænta
þess af fulltrúum fólksins, að
þeir hefðu komið auga á þetta
nauðsynja og fegurðarmál,
enda þeim skyldast, en svo
reyndist þó ekki. En þegar það
var sýnt, að ekki var að vænta
frumkvæðis bæjarstjórnarinn-
ar, hóf undirritaður „sókn“ á
tiltölulega opinberum vett-
vangi, þ. e. á aðalfundi Búnað-'
arfjelag Vestmannaeyja árið
1937, og flutti stjórnin tillögu
(sem samþykt var í einu
hljóði) þess efnis að senda á-
skorunarskjal til alþingismanns
kjördæmisins, sem fjekst und-
irritað af bæjarstjórn og öllum
áhrifamestu fjelögum bæjar-
ins, þess efnis, að hann beitti
sjer fyrir því á Alþingi að fá
samþykta fjárveitingu úr Um-
boðssjóði Vestmannaeyja, til
þess að stöðva eyðingu gróðurs
á Heimaey og annarsstaðar á
Eyjum, sem honum og auðnað-
ist. Því árið 1938 var samþykt
þingsályktunartillaga, sem
heimilaði ríkisstjórninni að
veita fje til þessara umbóta,
sem hún einnig hefir gert, 2—3
síðastliðin ár, og að sögn kunn-
ugra mun fjárveiting í þessu
skyni nema alt að kr. 40.000.00.
Ríkisstjórnin fól svo Búnað-
arfjelagi Islands framkvæmdir
verksins hjer, sem svo sendi
hingað trúnaðarmann sinn.
Hann mun hafa gert uppdrátt
og skipulagt verkið (þ. e. fyrir-
hleðslu og gróðurbætur á Urð-
um). En að mínum dómi og
þeirra, er athugað hafa, er
verkið, eða byrjun þess, stórleg
mistök, eins og nú mun að vik-
ið. —
Lýsing á verkinu.
ÞAR SEM hæðin er mest, er
moldarbakkinn 6.70 metr. og er
grjótfyrirhleðslan hlaðin alla
hæðina, auk þess er, að óþörfu,
að baki hleðslunnar nokkurra
metra þykt „púkk“; mætti
komast af með þriðjung þess,
sem notað er. Fyrirhleðsla í
þessari hæð er fásinna ein, auk
hins stóraukna kostnaðar, sem
af henni og óþarfa „púkkun“
leiðir. Væri svona „voldugur“
varnargarður fyrir ágangi
sjávar nauðsynlegur, má full-
yrða, að vjelbátaflota Eyja
væri þá ekki lengur skjóls auð-
ið á Vestmannaeyjahöfn. Má
af þessu sjá, og slá föstu, að
verk þetta hefir ekki náð til-
gangi sínum, hvað nauðsyn,
fegurð, að ógleymdum kostn-
aði viðkemur, og því sjónar-
miðum okkar svo fjarri.
Hugsun forvígismanna.
NOKKRU EFTIR Tyrkjarán-
ið 1627 gerðu Vestmannaey-
ingar vígi á stað þeim, sem síð-
an nefndist „Skans“, til þess
að vera viðbúnir, ef Tyrkir
herjuðu Eyjarnar aftur. En
umbætur, svo sem fyrirhleðsla
gegn sjávargangi og gróður-
bætur á þessum sjávarbökk-
um, voru þá ekki framkvæmd-
ar. En í byrjun 19. aldar var
hjer sýslumaður í Eyjum, J. N.
Abel að nafni, sem þá gekst
fyrir samskonar mannvirki og
hjer um ræðir. Ljet hann hlaða
tveggja metra háan sjávar-
garð (sem staðið hefir um hálfa
öld), en græddi svo alla hæð
baklAns í vallgróna brekku.
Hina alkunnu prýði á innsigl-
ingu á innri höfn Eyja. Þetta
verk hefi jeg talið þess vert að
taka til fyrirmyndar í öllum
greinum, þegar framkvæma
skal samskonar verk og um-
bætur hr. Abels á gróðurspjöll-
um, og varnargarð fyrir ágangi
sjávar frá ,,Skansi“ að Urðar-
vita, eða til vara suður fyrir
Kirkjubæi, og er vert að hafa
að markmiði, grjót og gróður í
rjetturrf hlutföllum. Þar sem á-
minstur moldarbakki er hæst-
ur, og sjávargangur hvað mest
ur, teljum vjer 3ja metra háan
garð nægilegan (mætti því hjer
spara alt að 4ra metr.), en hæð
fyrirhleðslu í framhaldi færi
eftir landslagi.
En frá varnargarði komi af-
líðandi grasi gróin brekka, sem
þá kæmi í áframhaldi og i
fögru samræmi við verk Abels
sýslumanns. Að sjálfsögðu þarf
að lagfæra samtímis landið
upp frá bökkunum, þ. e.
„Skans“ svæðið og Miðhúsa-
tún, er að þessu verki tengist,
þ. e. að taka burt „holt og hæð-
ir“ og flytja í gil, skorninga
og lautir, og þar með fá hrein-
ar línur í fýrirhleðslu og gróð-
ur.
Hjer hefir í aðalatriðum ver-
ið lýst hugmynd forvigismanna
þessa verks. En þar sem að
mestu leyti hefir verið gengið
á snið við hugmynd vora og
verkið unnið margfalt dýrar en
þörf gerist, auk þess sem gjör-
samlega er gengið framhjá
þeirri hlið málsins, sem okkur
„innfæddum“ Vestmannaey-
ingum er hugleikið, en þ. e., að
það, sem hjer er framkvæmt,
verði Eyjunni okkar til prýði.
Mótmæli.
SAMKVÆMT því, sem fyr
greinir, sáym vjer þann köst
vænstan að hreyfa þessu máli
og gera við það athugasemdir
á aðalfundi Búnaðarfjelags
Vestmannaeyja, enda hafði mál
þetta að lokum komist þar á
framfæri, og fengið áheyrn yf-
irvaldanna, eins og að íraman
greinir. Svohljóðandi tillaga
var borin fram og samþ. með
öllum gftiddum atkv.:
„Aðalfundur Búnaðarfjelags
Vestmannaeyja haldinn hinn
27. jan. 1944, mótmælir, að
fyrirhleðsla á Urðum verði
framkvæmd í því formi, sem
byrjun sýnir, þar eð mjög skort
ir á, að verkið sje framkvæmt
eftir frumkvæði forvígismanna,
þ. e. stjórn Búnaðarfjelags
Vestmanneyja frá árinu 1937,
og verkið unnið með óhæfileg-
um og óþörfum kostnaði, og
fegurðarhlið þess með öllu
slept“.
Það sem vakir fyrir tillögu-
mönnum sem og greinarhöfundi
er, að mannvirki þetta verði
gert á þann veg, að nútíð og
framtíð megi vel við una, að
verkinu verði haldið áfram ár
frá ári, uns því er að fullu lok-
ið, og að, teknar verðí til greina
þær leiðbéiningar til úrbóta,
er fyr greinir. En það er á valdi
ríkisstjórnarinnar eða urnbjóð-
anda hennar, Búnaðarfjelagi
Islands, að gera á verki þessu
sjálfsagðar breytingar, og það
nú þegar, til- þess að stöðva
frekara landbrot og efla varnir
gegn sjávargangi. Enda verð-
skuldar þessi óvenjulega fagri
staður, sem vart mun eiga sinn
líka á þessu landi, að hann verði
varðveittur frá hinum eyðandi
öflum, og að endurbæturnar
fari að öllu leyti sómasamlega
úr hendi.
Páll Odclgeirsson.
Myrna Loy skilin
LEIKKONA sú, sem oftast
hefir farið með hlutverk fyrir-
myndar eiginkvenna í kvikmynd
um, Myrna Loy, er nú skilin við
annan mann sinn. Að sögn henn-
ar skildu þau í bróðerni.
Bílferja á
JEG HAFÐI ekki ætlað mjer
að skrifa meira um þetta mál,
enda ekkert fram komið, sem
með rökum hefir hrakið mína
hugmynd, en eins og vænta
mátti af mjer óvönum að skrifa,
hefir sjálfsagt margt ekki verið
nógu skýrt tekið fram til að
fyrirbyggja misskilning.
Skal jeg þá lítillega víkja að
grein Friðriks Björnssonar í
Morgunblaðinu fyrir skömmu,
þar sem hann víkupmeð nokkr
um orðum að minni grein. Jeg
vakti máls á þessu í fyrstu
vegna þess, að mjer fanst í
blaðaskrifum gengið fram hjá
þeim möguleika, að þarna væri
um samgönguleið að. ræða yfir
Hvalfjörð, sem frá þjóðhagslegu
sjónarmiði væri ódýrust, stór-
virkust og fljótast hrint í fram-
kvæmd, og vil jeg ekki að svo
stöddu taka neitt til baka af
því, sem jeg sagði í minni fyrri
grein. En verði þessi leið
nokkru sinni rannsökuð af sjer
fróðum mönnum, og hún Ijett-
væg fundin, mundi jeg helst
hallast að skipshugmynd Ólafs
Björnssonar, þó jeg hinsvegarj
búist við, að skipið og það, sem
þarf að gera, svo að það komi
að tilætluðum notum, verði svo
risavaxið fyrirtæki, að það
komist aldrei nema á pappír-
inn.
Þegar jeg gerði afkastaáætl-
un ferjunnar, gerði jeg ráð fyr-
ir forfallalausum góðviðrisdegi,
sem gæfi mestu afköst, með það
fyrir augum að sýna, hvað gera
mætti, ef nóg byðist, hinsveg-
ar datt mjer ekki í hug að
halda, að svona mikil umferð
yrði alla daga ársins, en jeg
ætla líka að halda því hiklaust
fram, að allmarga daga á sumr
inu mundi umferðin verða svo
mikil, að ferjan mundi ekki
hafa við, þó með þessum afköst
um sje reiknað.
Nú skyldi maður hugsa sjer
sólbjartan sumardag, það væri
útiskemtun í Ölver eða íþrótta-
mót uppi í Borgarfirði. Þykir
F. B. í alvöru ólíklegt, að sunn
an Hvalfjarðar kæmu til slíkr-
ar skemtunar 500—600 manns,
þa er ótalin öll önnur umferð
þann dag. Þessu fólki þarf að
koma heim aftur, en við það
tvöfaldast talan gagnvart ferj-
unni. Tökum 30 sæta vagn, sem
fer daglega milli Akraness og
Reykjavíkur eina ferð hvora
leið, t. d. eftir lokin, og hafi alt
af fullfermi, hann fer 60 sinn-
um í ferjuna á mánuði og flyt-
ur 1800 manns; þetta er aðeins
einn bíll, sem flytur 30 manns
daglega fram og til baka, eða
900 menn. Jeg get ekki sjeð, að
í þessu felist neinir hugarórar.
Þá virðist, að ekki sje farið al-
ment að gera sjer Ijóst, hvað
umferðin er nú þegar orðin
mikil, og er þó von um, að hún
aukist allverulega, þegar sum-
arleyfin koma alment til fram-
kvæmda. Heilir landshlutar,
sem enn eru ekki í vegasam-
ibandi, eiga eftir að koma í sam
jband við aðalvegina, ásamt
margumtöluðum ferðamanna-
straum útlendum. Það er því
freistandi að geta sjer til, hvað
margt fólk hefir ferðast á um-
ræddri leið síðastliðið sumar.
Einhversstaðar hefi jeg sjeð, að
m.s. Laxfoss hafi flutt 44 þús-
Hvalfirði
und manns yfir árið. Þá hefir
gengið bátur milli Akraness og
Reykjavíkur alt árið, hann fer
allmikið fleiri ferðir en m.s.
Laxfoss; gæti jeg trúað, að hann
hafi flutt ca. 16 þúsund manns
og er sjálfsagt ekki of í lagt, en
þá er öll umferðin um Hval-
fjarðarveginn ótalin. Eftir þvi,
sem jeg leit til í sumar, var um-
férð þar afarmikil, og þætti
mjer ekkert ólíklegt, að sá hlut
ur yrði ekki mikið minni en
m.s. Laxfoss, eða hátt upp að
100 þúsund manns umferðin
öll. Ef þessar tölur hefðu stoð
í veruleikanum, sem jeg fyrir
mitt leyti efast ekki um, og
maður reiknaði með að ferjan
fengi þetta, þá vildi jeg meina,
að 2/3 umferðarinnar færu
fram á 4 sumarmánuðunum og
yrði þá meðaltala á dag 55(1
manns.
Jeg veit ekki, hvort F. B. eða
aðrir hafa rjett á að kalla þetta
draumóra, án þess að færa nokk.
ur rök fyrir sig, en hinu get jeg
ekki gert að, þó F. B. virðist
ekki grípa þann einfalda sann-
leika, að sá maður eða bíll, sem
fer heiman frá sjer, þurfi að
komast heim aftur, en við það
tvöfaldast auðvitað umferðin.
F. B. kallar sjóveikina grýlu,
þar er jeg á annari skoðun. Jeg
gæti dregið upp ljótar myndir
af sjóveiki, hrakningum, fata-
spjöllum og öðrum vandræðum
fólks á sjó og við löndun, ef
jeg vildi.
Að jeg megi ekki hafa mína
skoðun á þessu máli, þó jeg sje
Akurnesingur, því vísa jeg
heim aftur.
Þá segir F. B.: „Býður nokk-
ur betur“. Jeg undirstrika þait
orð í fullri alvöru, býður nokk-
ur betri lausn á umferðaöng-
þveitinu, sem nú ríkir?
Oddur Hallbjarnarson,
Akranesi.
Æfiniýrið
á bifhjólinu
LONDON í gær: — 15 ára
drengur í enskri borg hefir ver-
ið sektaður um 2 sterlingspund
(52 krónur) fyrir misnotkun á
bifhjóli. Pilturinn hafði kom-
ist yfir gamalt bifhjól, sem
hann gat komið í gagnfært
stand á undraverðan hátt. Hann.
safnaði sjer sigarettukveikjara
bensíni þar til hann hafði fengið
nóg til að reyna hjólið.
En í reynsluförinni var pilt-
urinn handtekinn. Hann var
kærður fyrir að hafa ekið á bif-
hjóli, sem ekki hafði neitt skrá-
setningarnúmer, enga hemla og
auk þess fyrir að hafa ekið
mótorfarartæki án þess að hafa
til þess ökuskírteini. „Þannig
fór um sjóferð þá“.- —Reuter.
Hætt að hita ýmsar stofn
anir í Bretlandi.
London í gærkveldi: — Til-
skipun var gefin út um það í
dag, að frá og með morgun-
deginum og til þess 21. október
n. k. megi ekki hita upp neinar
skrifstofur nje skemtistaði. —
íbúðarhús og sjúkrahús má
hinsvegar hita. — Reuter.