Morgunblaðið - 20.05.1944, Blaðsíða 4

5
MORGUNBLAÖIÐ
Laugardagur 20. maí 1944
Samkomulag í vegavinnudeilunni
Greinargerð ríkis-
sijórnarinnar
Á fimtudaginn . náðist
samkomulag í vinnudeilu
þeirri, sem undanfarið hef-
ir staðið milli Alþýðusam- '
bandsins og ríkisstjórnar-1 Ríkisstjórnin var fús til að
innar. I greiða gildandi kaup verklýðs-
Málinu hafði verið skotið fjelaga á fjelagssvæði þeirra og
undir irrskurð Fjelagsdóms Sama kaup og síðastliðið ár ut-
og fjell sá dómur í gær-1 an fjelagssvæðanna, en jafn-
morgun. Dæmdi Fjelags- framt bauð hún kaupjöfnun á
dómur verkfallið ólöglegt. ! stóru svæði, sem fól í sjer veru-
Hjer fer á eftir greinar- iega liækkun frá fyrra ári, sök-
gerð um deiluna, sem ríkis- um þess að hún hefir talið sam-
stjórnin sendi blöðunum til ræmingu vegavinnukaupsins í
birtingar og ennfremur nið- sveitunum rjettmæta og æski-
urstöður Fjelagsdóms. iega.
Meðan að samningarnir stóðu
yfirýgaf Alþýðusambandið út
í yfirlýsingu um það, að verk-
í fall yrði hafið í vegavinnu um
Jalt land 3. maí, ef samningar
hefðu þá ekki tekist. Verkfalli
1 var einnig lýst við vitabygging-
í LOK marsmánaðar hófust ar, þótt ekki væri ríkisstjórn-
umræður um kaup og kjör í inni kunnugt um að ágreiningur
vegavínnu milli vegamálastjóra Væri um kaup og kjör í slíkri
f. h. ríkisstjórnarinnar og samn vinnu. Þrátt fyrir þessa hótun
inganefndar er Alþýðusamband í garð ríkisstjórnarinnar, leyfði
ið tilnefndi. Hinn 2. maí slitn- hún vegamálastjóra að halda á-
aði upp úr samningaumleitun- fram samningaumleitunum.
um og var þá ágreiningur um Að kvöldi 2. maí var útsjeð
eftirfarandi þrjú atriði: fum að Alþýðusambandið vildi
1. Alþýðusambandið gerði engar verulegar tilslakanir gera
kröfu til að meðlimir allra fje- á ofangreindum atriðum og
laga innan sambandsins skyldi næsta dag átti að hefjast verk-
hafa forgangsrjett til allrar fallj Sem ríkisstjórnin taldi
vinnu við vegagerð og brúa- ■ vera ólöglegt, áleit hún sjer því
smíði. I skylt að slíta samningum og
Ríkisstjórnin neitaði þessu krefjast dómsúrskurðar um
skilyrðislaust þar sem hún gat verkfallið. Alþýðusambandið
ekki viðurkent þá meginreglu, fyrirskipaði samúðarverkfall í
að allir landsmenn ætti ekki no'kkrum ríkisstofnunum, frá
jafnan rjett til vinnu hjá rík- morgni 15. maí, sem það, er til
inu. Þar að auki er þess að kom, treystist þó ekki til að
gæta, að meira en helmingur iata koma til framkvæmda.
þeirra, sem unnið hafa að vega- j Fjelagsdómur hefir í dag
gerð, eru ófjelagsbundnir menn dæmt verkfalið ólöglegt.
úr sveitum landsins, sem með j Um það leyti er málflutningi
þessu hefði verið gerðir rjett- var i0kið fyrir Fjeiagsdómi hóf-
lægri en aðrir og átt algerlega Ust samtölin að nýju fyrir at-
undir högg að sækja með vega- beina sáttasemjara ríkisins.
vinnu 1 Sættir tókust í gærmorgun um
2. Á síðastliðnu ári krafðist framangreind atriði, á eftirfar-
Alþýðusambandið þess að andi grundvelli:
hvergi væri unnið.á dag lengur j i^Aiþýðusambandið fjell al-
en 8 slundir fyrir dagkaup. Nú geriega frá kröfunni um for-
krafðist sambandið hinsvegar gangsrjett fjelagsbundinna
að unnið væri nærri 10 stundir verkamanna innan Alþýðusam
daglega með dagvinnukaupi 5 bandsins.
Fjelagsdómur dæmdi verkfallið ólöglegt
Álþýðusambandið tók þá af-
stöðu að hafna þessu boði.
Reykjavík, 19. maí 1944.
Niðurstöður Fjelags-
daga vikunnar, laugardagurinn j
2. Á nokkrum stærstu fjall-
frí, þegar verkamenn óskuðu vegUnum yfir sumarmánuðina
ráða vinnuhóparnir því sjálfir
með einföldum meirihluta,hvort
þeir vinna 10 stundir á dag í
6 daga eða nærri 10 stundir í 5
daga á viku með dagvinnu-
kaupi, eða 8 stundir í 6 daga. Á
öðrum stöðum sem verkamenn
og unnið væri svö langt frá
heimilum að ekki þætti henta
að þeir færi heim daglega.
Afstaða ríkistjórnarinnar til
þessarar kröfu var, að til þess
að komast hjá mjög almennri
óánægju meðal vegavinnu-
manna, sem áberandi var sið- vinna fjarri heimilum sínum
asta ár, sjerstaklega á fjallveg-
tim, með 8 stunda vinnudag-
inn, krafðist ríkisstjórnin þess,
að vegavinnumönnum væri það
í sjálfsvald sett hverjum hóp
fyrir sig, og skyldi meiri hluti
ráða, hvort unnið væri
a) 10 stundir á dag í 6 daga,
b) nærri 10 stundir á dag i
5 daga eða
c) 6 stundir á dag í 6 daga
alt með dagvinnukaupi.
3. Alþýðusambandið gerði
kröfu til, að sama fyrirkomulag
yrði um kaupgreiðslu og svæða
skiftingu og var sxðastliðið ár,
þannig að greitt væri gildandi
kaup verklýðsfjeJaga á hverju
fjelagssvæði, en ulan þeirra
væri greitt kaup þess verk-
ráða vinnuhóparnir því, hvort
unnið sje í nærri 10 stundir dag
lega með dagvinnukaupi alla
daga vikunnar nema laugar-
daga eða 8 stundir á dag í 6
daga.
3. Sama meginregla um kaup
og kaupsvæði sem gildandi var
í fyrra, gildi einnig á þessu ári,
þannig að greitt er gildandi
kaup verkalýðsfjelaga á fjelags
svæðunum en utan þeirra sama
kaup og á því fjelagssvæði sem
næst er, en þó með vissum tak-
mörkunum. Ríkisstjórnin bauð
Hjer fer á cftir kafli sá,
úr forsendum Fjelags-
dóms, sem hann byggir
niðurstöður sínar á:
MEÐ LÖGUM nr. 80 1938 um
sljettarfjelög og vinnudeilur
voru fyrst leidd í lög hjer á
landi fyrirmæli um það, eftir
hvaða reglum stefna mætti til
verkfalla og verkbanna hjer. •—
Eru ákvæði um þetta í 11. kafla
laganna. í 14. gr. þeirra er
kveðið á um það, hverjum sje
heimilt að gera verkfall og verk
bann, en í 15. gr. þeirra eru á-
kvæði um það, á hvern hátt
stjettarfjelög eða fjelög atvinnu
rekenda skuli taka ákvörðun
um að hefja vinnustöðvun. —
Telja verður að upptalning 15.
gr. sje tæmandi, enda kemur
það ljóst fram í athugasemdum
miJliþinganefndar þeirrar, er
samdi frumvarpið að lögunum,
því í athugasemdinni við
nefnda grein segir beinlínis, að
vinnustöðvun, sem samþykt sje
á annan hátt en í greininni get-
ur, sje ólögmæt. Ákvörðunin
um að hefja vinnustöðvun þá,
sem umræðir í máli þessu og
hófst 3. þ. m. var tekin og fyr-
irskipuð af stefnda og hefir því
ekki verið haldið fram í mál-
inu að ákvörðun um að hefja
hana hafi vcrið tekin fyrir 24.
apríl í hlutaðeigandi verklýðs-
fjelögum sjálfum, samkv. regl-
um ofangr. 15. greinar stjett-
arf jelaganna og verður lögmæti
hennar því ekki bygt á þeirri
ástæðu.
Er þá athuga hvort stefndi
hafi að lögum haft sjálfstæðan
rjétt til þess að hefja vinnu-
stöðvun þessa eða hvorl hann
fxafi fengið umboð til þess frá
stjeltarfjelögunum.
Nú er það svo, að þótt það
sje alþýðusambandið, sem á-
kveðið hefír og fyrirskipað um-
rædda vinnuslöðvun, eru það í
reyndinni stjettarfjelögin sem
eru í sambandinu (þ‘. e. fjelags
menn þeirra) sem leggja niður
vinnu og hefja vinnustöðvun.
Eiga því ákvæði 15. gr. laganna
beint við um þetta tilfelli. Og
þareð sú grein eins og áður seg
ir,' verður að teljast hafa tæm-
andi ákvæði að geyma um það,
hvernig taka beri ákvörðun um
að hefja vinnustöðvun, hefði
þurfti að taka það sjerstaklega
fram í lögunum, ef sambönd
stjettarfjelaga eða stjórnir
þeirra ættu að hafa sjálfstæða
heimild til þess.Skiftir því ekki
máli i þessu sambandi, hvaða
reglum kann að hafa verið beitt
um þetta fyrir gildislöku laga
Skemtileg bék
brúavinnu. En til þess að því
umboði gæti falist rjettur iil
þess að fyrirskipa og hefja
vinnustöðvun, hefðu fjelög þau
er hlut eiga að máli, þurft að
gefa stefnda sjerstakt umboð,
sem veitt hefði verið í samræmi
við b-lið 15. gr. 1. nr. 80 1938.
Nú hefir því ekki verið haldið
fram í málinu, að stefndi hafi
fengið umboð, er gefið væri
með þessum hætli og getur
hann því ekki bygt ákvörðun
sína um vinnustöðvun á nefndri
samþykt frá 1942.
Þá verður ekki heldur talið
að stjórn alþýðusambandsins
geti hjer komið í stað trúnaðar-
mannaráða þeirra, sem um get-
ur í c. lið 15. gr. 1. nr. 80 1938,
þegar af þeirri ástæðu, að ekk-
ert hefur komið fi'am í mál-
inu, er bendi til þess, að lög
sljettarfjelags þeirra er hjer
eiga hlut að máli, haf i að geyma
ákvæði um það að henni sje
þar falið slíkt vald. Það virðist
líka vera í andstöðu við tilgang
nefndrar 15. gr. sem leggur á-
herslu á, að fjelagsmenn í stjett
arfjelögunum taki sjálfir þátt
í ákvörðun um að hefja vinnu-
slöðvun, ef fjelögin gætu al-
ment afhent ákvörðunarrjett
sinn að þessu leyti í hendur
sambandsstjórnarinnar einnar.
Loks verður ekki talið, að
stefndi geti nú bygt neinn rjett
til vinnustöðvunar á því, þó
stefnandi hafi ekki s.l. vor mót
mælt verkfalli því er þá var
boðað.
Samkv. framansögðu verður
að telja ao þar sem ekki hefir
verið gætt skýlausra fyrirmæla
15. gr. 1. nr. 80 1938 um á
kvörðun um að hefja verkfall
það, sem umræðir í máli þessu
og hófst 3. þ. m. verði ekki hjá
því komist að dæma það ólög-
legt og geta yfirlýsingar þær,
er borist hafa frá verklýðsfje-
«
lögunum eftir á, um að þau hafi
verið samþykk framangi'eindri
fyi'ii’skipun stefnda, ekki hagg
að þeirri niðui’stöðu. Ber því að
taka dómkrÖfur slefnanda tili
greina.
James Harpole: Spítalalíf.
Dr. Gunnl. Claéssen þýddi.
213 bls. ísafoldarprent-
smiðja h.f. Rvk 1944.
HÖFUNDUR þeirrar bókar,
sem hjer um ræðir, er bersýni-
lega góðum vilja gæddur til
þess að miðla öðrum af þekk-
ingu sinni, og það eru, sem bet
ur fer, margir aðrir. En þeir
eru ekki allir jafn lagtækir á
það. En þessi höf. er bæði
íþróttamaður og listamaður í
þeirri grein. Honum er alveg
fullljóst, hvað mikið þarf að
segja mönnum af íians grein
og hvernig eigi að segja það
svo skiljist, enda þótt sögð sje
miklu minna en hálf saga, og
það er íþrótt. Höf. þessarar
bókar er Englendingur,. og
hvað sem annars má um þá
segja, er þeim eitt sjerstaklega
vel gefið, að segja frá svo að
skemtilegt sje, og það jafnvel
þótt efnið sje harla ómerkilegt.
Þeir eru gæddir prýðilegri frá-
sagnargáfu — þótt undarlegt
sje er frásagnarlist í bili lítils
metin í þessu landi, sem á þó
alla bókmentafrægð sína upp
á hana —, eins og menn kann-
ast við frá leynilögreglusögu-
höfundum þeirra, því fáir taka
þeim fram, þó efnið sje kljent.
Hjá þessum höfundi fer alt
saman, vel valið og rjettilega
tilsniðið efni, sett fram með al-
veg frábærri leikni, og það er
list.
Þessi bók er hreina fyrirtak
fyrir mig og aðra mína líka til
þess að öðlast af ýmsa þá þekk
ingu um starf lækna og getu,
sem hverjum manni er skylt
að hafa, og þegar framsetning-
in er slík, að maður les bókina
eins og bestu skáldsögu, þá þarf
ekki að sökum að spyrja, að
það hljóti að fara fyrir henni
eins og fór fyrir bók sama höf-
undar, „Úr dagbókum skurð-
læknis“, sem dr. Gunnlaugur
Claessen þýddi, fyrir að mig
minnir, þrem árum, því hún
seldist upp á skömmum tíma
og þótti skemtilegasti lestur.
Það má svo prýða sem níða,
og á það ekki síst við þýðend-
að samræma vegavinnukaupið nr- 80 1938.
sem er mjög misjafnt, lægst er
1,65 í grunnkaup og hæst kr.
2,45 með því að hækka talsvert
Umboð það er stefndi fjekk
á alþýðusambandsþinginu ’42,
var að sjálfsögðu nægilegt til
kaup á nokkrum svæðum gegn þess, að hann gæti gert bind-
lýðsfjelags, sem næst væri, en því að lækkun til samræmingar
þó með vissum takmöi kunum, jkæmi fram annarsstaðar.
Eftir þessum málsúrslitum . ur, því þeir geta með almenn-
þykir rjett að stefndi greiði um klaufadómi sínum og eins
stefnanda málskostnað, er þyk með misskildum tilraunum,
ir hæfilega ákveðinn kr. 500 kr.; tyrfnum og stirðum, til þess að
rita svo nefnt gott mál, gert
Því dæinist rjett vera:
besta rit ólesandi með öllu. Dr.
yerkfall það, er stefndi, Al- Gunnlaugur Claessen þýðir
þýðusamband Islands ákvað að eðlilega og óskrúfað eins og
hefja og hófst 3. maí 1944 er mentaður íslendingur talar, og
ólögmætt. ,
Slefndi greiði stefnanda, Geir
G. Zoega f.h. ríkisstjórnar ís-
svo á það að vera. Þegar jeg
vgr \ að lesa bókina, fann jeg
aldrei til þess eitt andartak, að
lands kr. 500.00 í málskostnað jeg væri með þýðingu í hönd-
innan 15 daga frá birtingu (unum, svo var málið lipurt, en
dóms þessa, að viðlagðri aðför það er fátítt um íslenskar þýð-
að lögum.
Frost spilla gróðri í
Bretlandi.
London í gær —: Hörkufrost,
sem komu fyrra hluta þessa
mánaðar í Bretlandi, hafa mjög
ingar, að maður finni það ekki
í hverju spori.
Það er vinningur að því að
fá á íslensku slíkar bækut' með
slíkum frágangi.
Guðbr. Jónsson.
London í gærkveldi —: Pjet-
andi samninga við stefnanda
um kaup og kjör í vega- og urlegt.
spilt gróðri í landinu víðsveg-^ur Júgóslafakonungur hefir
ar. Þannig eyðilögðust óhemju rekið ríkisstjórn sína í Cairo
miklir kartöflugarðar og einn- frá völdum, en mun biðja einn
ig frusu ber og blöð og vísar af aðstoðarmönnum sínum, fyr
að ávöxtum. Tjón er talið gif- verandi landstjóra í Króatíu,
’að mynda stjórn aftur.