Morgunblaðið - 20.05.1944, Blaðsíða 9

Laugardagnr 20. maí 1944
MOBdÖNBLAPIÐí
9
FLÓTTIIMIM FRÁ EYJL SKELF
ÁÐUR EN við skildum sagði
sonurinn mjer frá ungri ekkju,
sem átti heima í þorpi í um
það bil tíu mílna fjarlægð. ,,Ef
þú ert alveg að missa kjarkinn,
skallu fara og heimsækja haria“
sagði hann. „Hún mun hjálpa
þjer. Hún hjálpar öllum Eng-
lendingum. — Segðu henni, að
pabbi hafi sent þig til hennar“.
Það leið ekki á löngu þar til
jeg gerði mjer það Ijóst, að jeg
yrði að heimsækja þessa ekkju.
Hungrið er ægilegur förunaut-
ur. Augu manns sjá ekki leng-
ur þá fegurð, sem skaparinn
hefir veitt Krit — árnar og
fossana, skörðóltu fjallahrygg-
ina, hvílsendar slrendurnar og
fíngerðan roðann á fjöllunum
um sólarlagsbil. — Hugsanir
manns snúast aðeins um mat
og þak yfir höfuðið. — Maðui
veit, að hvorki er að vænta
neinnar sendingar nje hjálpar
að heiman. Einasta von mín var
sú, að herir okkar myndu koma
aftur og ná eynni á sitt vald.
Mjög fá útvarpsviðtæki voru
til á eynni, en í einu þorpmu
heyrði jeg í útvarpinu skýrt frá
því, að Rommel sækti á nýjan
leik fram til Egyptalands. Orð-
rómur gekk um það, að erind-
rekar bresku leyníþjónustunn-
ar væru þegar komnir til Krít-
ar, en þessar sagnir reyndust
ekki hafa við rök að styðjast.
Vopnlausir vorum við alger-
lega hjálparvana gegn Þjóð-
vei jum. Ógerlegt var að ná sjer
í vopn. Grískir lögreglumenn
fengu t. d. ekki nema fimm
kúlur í hvern riffil. Eftir all-
mikla leit fann jeg að lokum
þoripð, þar sem ekkjan unga
átti heima.
Jeg hitti Eleftheriu.
FYRSTI maðurinn, sem jeg
rakst þar á, var uppgjafaher-
maður, sem barist hafði með
Bandaríkjamönnum í síðasta
stríði. Lifði hann á reitum sín-
um hjer uppi í fjöllunum. Var
hann mjög vingjamlegur við
mig, klappaði á öxlina á mjer
og kallaði mig strákinn sinn. —
Hann fylgdi mjer til heim-
kynna ekkjunnar og kynti mig
fyrir henni. Hún var aðeins
ung stúlka, en þó vann hún und
ir eins traust mitt. — Fornafn
hennar var Eleftheria — kom-
ið af orðimi Eleutheria, sem á
grísku þýðir „frelsi“.
Það reyndust mjer nægileg
meðmæli að nefna „pabba“. —
Tveir Ástralíumenn dveljast
hjer hjá mjer — báðir veikir,
vesalingarnir — og sex aðrir
fela sig í hlöðunni, en þú ert
velkominn líka“, voru fyrstu
orðin, sem hún sagði við mig.
Hún hafði falleg dökk augu, og
tinnsvart hárið fjell í bylgjum
vfir herðar hennar. í augum
hennar mátti lesa angurværð,
sem var blandið hlýleika. Til-
boð hennar um hæli var sett
fram af meiri myndugleik, en
jeg hafði nokkru sinni búist
við. Brátt komu aðrir þorps-
búar á vettvang. Jeg var fyrsti
Englendingurinn sem kom til
þorpsins, og þeir voru áfjáðir
i að bjóða mig velkominn. All-
komu með mat. Jeg kom mjer
fyrir i hlöðunni hjá hínum.
Enda þólt Elcftheria væri að
ir tóku í hendina á mjer og
y
Eftir Sidney IRobinson
3. grein
Hjer birtist niðurlag greinarinnar um breska her-
manninn, sem flýði frá Krít. Lýsir hann í þessum
kafla greinarinnar síðustu verudögum sínum á eynni,
ást hans og Eleftheriu, giftingu þeirra og brottförinni
fró eynni. — Hcima í Englandi er þeim hjónum vel
i'agnað, en slcyldan kaliar á ný, því að síyrjöldinni er
enn ekki lokið.
eins luílugu og eins árs, var
hún þá orðin ekkja og átti 3
ára gamlan d.reng. Er hún var
sextán ára, hafði þegar margt
á daga hennar drifið. Maður,
sem bar brennandi ástarhug íil
hennar, en hún hafði neitað að
giftast, nam hana á broll og
lokaði hana inni í afskekkíu
húsi úti í skógi, þar til hún
samþykti að giftast honum. —
Hann var drepinn í bardögum
í Albaníu. Hún var ekki rík.
Hún hafði ofan af fyrir sjer og
syni sínum með því að mála
hús nágrannannaoghjálpaþeim
við þvotta eða prjóna. Hún átti
ekki nema lítinn mat handa
okkur, en nágrannarnir hlupu
undir bagga. Líf okkar færðist
aftur í venjulegar skorður. Við
tókum að vinna á vínekrunum
og unnum okkur svo mikið inn.
að við gátum einnig hjálpað
henni
Viðkynning okkar og þorps-
búa var þá hin ágætasta, en
við vissum, að brátt myndi
einnig þetta fólk verða skelk-
að. Einn daginn bárust svo þau
skilaboð frá grísku lögreglunni
að Þjóðverjar væru á leiðinni
til þess að safna saman öllum
ungum mönnum ti]» þvingunar-
vinnu Bróðir Elertheriu flvði
þegar í stað inn í skcginn. —
Þegar Þjóðverjarnir ekki fundu
hann, tóku þeir móður hans,
og kvéðust ekki láta hana lausa
fyrr en hann gæfi sig fram. I
nágrannaþorpinu höfðu allir
karlmenn flúið upp iil fjali-
anna íil þess að komast hjá
skrásetningu.Daginn eftir voru
heimili þeirra brunarústir eui-
ar. Þegar bróður Eletheriu voru
( færðar frjettimar, gaf hann sig
} fram. Þjóðverjar ljetu þá lausa
! gömlu móður hans'. sem var sex
! tíu og fimm ára að aldri, en
1 dæmdu hann í tólf mánaða f ,'ng |
elsi.
Gildra Þjóðverjanna.
VIÐ höfðum yfirgefið þorpið
áður en Þjóðverjarnir komu,
en er við snerum aftur. hafði
jeg fengið hitasóíl. — Hinir
áströlsku fjelagar mínir íærðu
mjer mat,' og læknir úr na-
grannaþorpinu kom með lækn-
islyf. Eleftheria hjúkraði mjei
dag og nótt, og jeg veit, að
það var umhj’ggja hennar og
löngun að sjá mig aftur full-
frískan, sem í raun og veri’
læknaði mig. Jeg tók nú að
skilja hvernig í öllu lá. Það
var dásamlegt að vita, að ein-
hverjum þótti vænt um mig og
Ferfætt pósthús

' » ' ' ' A. ~C
, W -

í Kína eru ekki pósthúsin og póstafgreiðslnrnar á hverju strái,
og þar er sú einltennilega aðfcrð höfð, að „pósthúsin“ koma til
póstnotendanha, en ekki þeir á pósthúsin. Hjer sjest eitt póst-
húsið. — asni, sem er farið með um sveitirnar og slcilar fólkið
brjefum sínum til mannsins, sem sjest á myndinni með asnanum.
fannst jeg meira virði en aliir
og allt annað. Sennilega segio
þið, að ástin sje allíaf dásam-
leg, en hún var mjer ívöfalt.
meira virði þessa verudaga
mína á Krít, þegar- England
virlist eins fjarlægt og iunglið
og Þjóðverjarnir og dauðinn
rjett við bæjardýrnar.
Morguninn éftir var mikið
um að vera í þorpinu, þegar
fimmtiu breskir . hermenn
komu þar við á leið sinni niður
til strandarinnar. Eins og eldur
í sinu barst orðrómurinn um
það, að breskúr kafbátur hefði
komið inn á afskekktan flóa á
norðurströnd eyjarinnar, og
biði okkar þar. Sumir höfðu
meira að segja sjeð kafbát. —
Allir voru fagnandi og vongóð-
ir um að komast nú bráft heim.
Auðvitað vildi jeg slást í hóp-
inn með þeim, en Eleftheria
bað mig að fara hvergi, því að
hún óttaðist að hjer væri um
að ræða gildru af hendi Þjóð-
verja. Enn einu sinni bjargaði
hún lífi mínu. Þetta var gildra,
og rúmlega 150 breskir her- |
menn fjellu í hana.
En nú fór móður Eletheriu að
þykja nóg um hlýhug dóttur
sinnar til Englendingsins. Það
braut í bága við dýpstu sann
færingu. hennar og allar erfða-
venjur. Faðirinn lagði aftur á
móti með þögninni blessun áína
yfir samband okkar. Hann var
hár og grannur maður um sjö-
tugt, en sjerstaklega hraust-
bj’gður. Hvaðst hann hafa unn-
ið við járnbrautarlagningu í
nánd við Chicago fyrir fimmtíu
árum síðan og augu hans Ijóm-
uðu, þegar hann minnlist á
Ameríku. Einn bræðrá hans
hefir enn brauðgerð í New York
og mágur hans, Johannes, rek-
ur veitingahús í Chicago.
Um margra ára skeið sendu
þeir fjölskyldu hans mánaðar-
lega tíu dollara, þar til styrj-
öldin kom í veg fyrir frekari
peningasendingar. — Faðirinn
var hrifinn at Ameríkumönnum
og enskunni og geðjaðist einnig
vel að mjer.
Útlitið sortnar aftur.
EN NÚ hófst erfiðasti tími
okkar. Uþphafið var það, að
spjald var fest á húsvegg bæj-
arstjórans og stóð þar letrað:
„Til breskra hermanna. Við
vilum, að margir ykkar hafast
við í fjöllunum. Við ráðleggj-
um ykkur að gefa ykkur þegar
í stað fram við þýsku yfir-
völdin. Með ykkur mun verða
farið sem striðsfanga. Þeir, sem
ekki fylgja þessu ráði og násí í
borgaralegum klæðum munu
verða skotnir sem njósnarar.
Gríkkjum, sem aðstoða þessa
fanga, mun verða harðlega
refsað“.
Daginn eftir komu Þjóðverj-
ar, og á síðustu slundu gat El-
eftheria komið okkur á brott og
í helli í fimm milna fjarlægð
frá þorpinu. — Þjóðverjarnir
hjeldu áfram, en eitthvað ugg-
vænt lá í loftinu. Á hverjum
morgni færði Eletheria okkur
mat, þar til allt virlist aftur
orðið örugt. Jeg einn sneri þá
aftur, en þegar frjetlin um end
GAIMIMA
urkomu mína barst um þorpið,
urðu íbúarnir gramir, og bæj-
arstjórinn sjálfur kom heirn til
Eleftheriu.
„Ef vinur þinn verður ekki
farinn innan þriggja daga, mui)
jeg segja Þjóðverjum til hans“,
sagði hann.
,,Ef þú svíkur enska vininn
minn. skal jeg sjá um það, að
Þjóðverjarnir taki þig líkaf',
svaraði Eleftheria. Fjandskap-
ur þorpsbúa beindist eftir þetta-
að henni' en ekki mjer. Ásök-
uðu þeir hana um það, að iefla
öllu þorpinu í hættu. Bæja: -
stjórinn spáði því, að Þjóð-
verjar mj'ndu gera skyndiárás
og væru allir þorpsbúar dauða
dæmdir. ef jeg íindíst þarna.
Við Eleftheria ræddum mál-
ið og morguninn eftir fór jeg
á brott. Þorpsbúar drógu nú
andann Ijettar. Eftir að dimmt
var orðið. sneri jeg aftur iil
hlöðunnar, eins og við Eleft-
heria höfðum komið okkur sam
an um. í nokkrar vikur faldisl
jeg þarna og fór aldrei út.
Eleftheria annaðist um mig.
Kvöld nokkurt komu Ástralíu-
mennirnir einnig aftur, og El-
efheria veitti þeim líka húsa-
skjól. Daglega færði hún okkur
mat. Þetta líf var feikileg iauga
áreynsla fvrir hana engu síður
en okkur, en við áttuin tkkl
annars úrkosta.
Við neyðumst til að yfirgefa
þorpið.
SNEMMA á árinu 1943 komu
allt í einu fimmtiu enskir her-
menn gangandi inn í þorpið -—
Voru þeir allir i borgaralegum
búningi, og vaknaði nú aftur
gamli orðrómurinn um erind-
reka bresku leyniþjónustunn-
ar, sem komnir væru til eyjar-
innar og ættu að undirbúa brott
för okkar. Þeir gistu allir i
hlöðunni um nóttina og hjeldu
áfram för sinni daginn eftir,
Einni klukkustund eftir að þeir
voru farnir, komu þrjár flutn-
ingabifreiðar, hlaðnar þýskum
hermönnum. — Þeir voru að
kanna hjeraðið. — Eleftheria
flutti okkur nú aftur i mikluni
flýti til hellisins í fjöllunum.
Hún bjargaði okkur undan
Þjóðverjunum, en bæjarsljór-
inn komst nú að því, að við
værum enn í nágrenninu. Þorps
búar gerðu nú aðsúg ao Eleft-
heriu og hótaði að brenna
heimili hennar, en hún Ijet
hvergi bugast og var ákveðin
í að vernda okkur. En ástandið
var nú orðið óþolandi, og kvöld
ið eftir komum við okkur sam
an um það, að við yrðum að
fara. Þessi ákvörðun var
þjmgsta áfallið fjTÍr Elefther-
iu. Tárin blinduðu dökku aug-
un hennar.
„Mjer er alveg sama um á-
hættuna", sagði hún. „Jeg get
verndað ykkur".
Þegar jeg leit í andlit henn-
ar, gerði jeg mjer alt í einu
ljóst. að jeg gat ekki yfirgefið
hana. Eina lausnin á málinu
var sú, að jeg gengi að eiga
hana, og hún kæmi síðan með
okkur. Hún fjellst á þetta, og
jeg varð mjög hreykinn, þvi að
jeg vissi, að jeg var að kvæn-
ast hugrökkustu stúlkunni í
heiminum. Fvrst tilkyntum við
Pramli. á bls. 12.