Morgunblaðið - 31.05.1944, Blaðsíða 8

8
M O R « r M R f) A Ð I Ð
Miðvikudagur 31. maí 1914

Mtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Nú reynir enn á Alþingi
ALÞINGI hefir verið kvatt saman til framhaldsfundar
10 júní n. k. Verkefni þessa þings verða fyrst og fremst,
að ganga endanlega frá stofnun lýðveldisins.
Það verður anægjulegt fyrir Alþingi að koma saman
að þessu sinni. Áður en þingfundum var frestað s. 1. vet-
ur, tókst svo giftusamlega til, að fullkomin eining náðist
á Alþingi um stóru málin tvö, skilnaðarmálið og lýðveld-
isstofnunina.
Og nú hefir þjóðin sýnt í verki, að hún fagnaði einingu
þingsins. Sjálf tók hún Alþingi til fyrirmyndar við at-
kvæðagreiðsluna 20. til 23. maí. Áhuginn, sem þjóðin sýndi
við atkvæðagreiðsluna, er meiri en dæmi eru til fyrr hjer
á landi. Og þátttakan í atkvæðagreiðslunni var heimsmet
í lýðfrjálsu landi. Ekki þarf heldur að efast um, hver vilji
þjóðarinnar er, eftir atkvæðagreiðsluna. Hún fylkir sjer
einhuga um stefnuna, sem Alþingi markaði.
Eftir þessi málalok verður ánægjulegt fyrir Alþingi að
koma saman á ný. Gatan er nú greið að hinu setta marki.
En alþingismenn verða vel að minnast þess, að þjóðin
væntir nú mikils af þeim. Þjóðin fagnaði af alhug ein-
ingunni, sem náðist á Alþingi að lokum, um lausn sjálf-
stæðismálsins. En hún ætlast líka til þess, að Alþingi láti
ekki þar við sitja. Það er blátt áfram krafa þjóðarinnar,
að Alþingi heilsi hinu endurheimta lýðveldi með algerri
einingu, innan þings og utan.
Það er þess vegna fyrsta skylda Alþingis nú, þegar það
kemur saman á ný, að taka höndum saman og mynda
þingræðisstjórn, og eiga allir þingflokkar að standa að
þeirri stjórn. Þetta myndi undirstrika enn betur hina al-
geru þjóðareiningu í sjálfstæðismálinu og verða mikill
styrkur út á við.
Nú reynir á Alþingi, að það geri skyldu sína.
,Maðurinn frá Akureyri
ÞAÐ ER nú orðið langt um liðið frá því að Jónas
Jónsson var að skemta Reykvíkingum með margvíslegu
gamansömu oflofi um skoðanabræður sína. Það var á
þeim dögum, sem „tveir turnar“ urðu frægastir og „lífs-
skoðun Ingvars Pálmasonar“ var þungamiðjan í þjóð-
málunum.
Menn voru farnir að kvíða því, að Jónas væri með
aldrinum alveg búinn að missa þessa skemti-gáfu. En úr
því hefir nú ræst.
í síðasta blaði „Bóndans“ syngur Jónas útfararsálminn
með langri gríngrein um Vilhjálm Þór. Hann segir þar
frá því, að á árinu 1934 hafi Vilhjálmur Þór frelsað Ak-
ureyri úr klóm kommúnista, með því að gera allsherjar
sætt við kaupmenn Akureyrarbæjar. Að sönnu hafi Vil-
hjálmur og kaupmennirnir ekki kært sig um að vera að
fjasa um hvað gerðist á hinu nýja friðarheimili. Sam-
búðin hafi verið líkust því „þegar roskinn ekkjumaður
fær lífsreynda ekkju til að standa fyrir búi sínu“.
Tíu árum síðar hafi hin svonefnda maí-deila risið. Þá
var sigurvegarinn frá Akureyri orðinn „vega-, brúa- og
vitamálaráðherra". Nú átti þjóðin alt sitt undir því, hvern-
ig tekið yrði á þessari deilu. „Guði sje lof að til er hæsti-
rjettur“, sagði Magnús Torfason. Og svo er fyrir að
þakka, að nú stóð „maðurinn frá Akureyri“ við stýrið.
Og sjá: „Akureyrarstefnan sigraði"!
Það verður auðvitað að vera algert einkamál milli Jón-
asar Jónssonar og Vilhjálms Þór, hvor þeirra fær góð-
látlegra bros fyrir svona gríngrein. Þá hlið málsins getur
Mbl. látið afskiftalausa.
En hin hlið málsins er engan veginn hættulaus, og það
verða menn að gera sjer Ijóst. Því að fátt er jafn skað-
vænlegt og það, þegar sjálft ríkisvaldið lætur svínbeygj-
ast fyrir ofríki kommúnista, eins og núverandi ríkisstjórn
gerði í þessari svonefndu „maí-deilu“, en síðan er verið
gð telja landsfólkinu trú um, að stjórnin hafi með rögg-
semi unnið glæsilegan sigur!
Skýjadans____________
SVO NEFNAST 13 smásögur
eftir Þórodd Guðmundsson frá
Sandi, er út komu seint á árinu
1943.
„Skýjadans“, smásagan, sem
bókin bdr nafn af, er ekki smá-
saga í raunverulegurrískilningi
þess orðs, heldur æfintýri. En
þetta æfintýri er fallegt, heil-
steypt að formi og vel á svið
sett, því að æfintýrið er stór-
feld leiksýning, þar serp him-
inhvolfið er leiksviðið, en per-
sónur leiksins eru vindar allra
átta og ský himinsins.
,,Feðgarnir“ finst mjer falleg
smásaga. Umhverfið er fjalla-
vatn í faðmi öræfanna. Sagan
er um himbrimahjón, sem nema
þar land. Kvenfuglinn er skot-
inn í hreiðrinu. Karlfuglinn
tekur við skyldum móðurinnar
og kemur einum unga til fugls.
„Fjölskyldan í Furuvíkurey“ er
laglega gerð saga um refahjón,
sem koma — enginn veit hvað-
an — í eyna og berjast þar fyr-
ir lífinu um eins árs skeið.
Heldm- hefði jeg þó kosið, að
enginn jarðskjálfti hefði kom-
ið þar við sögu, til þess að grafa
gren þeirra í urðu.
„Háfeti“ er góð hestasaga.
„Krummahreiðrið“ er stutt
saga um unglinga og væri vel
fallin til lesturs handa þeim.
Yfirleitt virðist Þóroddi tak-
ast best, þegar hann lýsir dýr-
um eða landslagi — töfrum ís-
lenskrar náttúrufegurðar eða
„skýjadansi“ himinsins. Þegar
hann kemur í „mannheim“,
tekst honum best að lýsa börn-
um, en þegar hann snýr sjer að
fullorðna fólkinu og lífsviðhorf-
um þess, bregst honum oftar
bogalistin. — „Krókur á móti
bragði“ er 'saga með allmikl-
um ólíkindablæ. Skammbyssan
er að vísu handhægt vopn, en
varlega skyldu gamlar, íslensk-
ar sveitakonur beita slíku verk
færi, því að fæstum þeirra mun
notkun þess í lófa lagin, og það
enda þótt ástamál dætra þelrra
sjeu illa flækt.
Þá er „Hengiflug“, þar sem
keppinautar í ástum síga í
bjarg, bregða hnífi til að skera
á festi og eru í miklum víga-
hug, ekki svo vel gerð saga, sem
ákjósanlegt væri. Söguhetjan
virðist fara niður í handvað, en
keppinautur hans þó eiga að
draga hann upp. En þótt lýs-
ingin á aðferð bjargsigsins
kynni að orka tvímælis, væri
slíkt þó í sjálfu sjer aukaatriði.
En söguefnið er svo margnotað,
að tæplega er unt að láta það
„verka svo dramatískt“, sem til
er ætlast.
Málið á bók Þórodds er gott.
Hann er smekkvís maður í með
ferð tungunnar. Stíllinn fellur
víða lipurlega að efni, einkum
í náttúrulýsingum, en persónu-
leg einkenni eru ekki fastmörk
uð, enn sem komið er. Þórodd-
ur leitar stíls — og mun finna.
Böðvar frá Hnífsdal.
Churchill á konungs-
fundi.
London í gærkveldi.
CHURCHILL forsætisráð-
herra fór í heimsókn í Bucking-
ham höll í dag og snæddi há-
degisverð með konungsfjöl-
skyldunni. Ræddi forsætisráð-
herrann lengi við George kon-
ung. — Reutfer.
Seinleg atkvæðataln-
ing.
EIN HEIL VIKA er nú liðin
frá því lýðveldiskosningunum
lauk, en ]>ó eru úrslit kosning-
anna ekki að fullu kunn ennþá.
Það er gamla sagan með kosn-
ingaúrslitin hjer á landi, að þáu
koma aldrei fyr en eftir dúk og
disk. Það er eins og allan mátt
dragi úr kjörstjórnunum þegar
sjálfri kosningunni er lokið. Víst
er það rjett, að víða eru slæmar
samgöngur hjer á landi, og-veður
geta bannað ferðalög, jafnvel þó
komið sje fram í maílok, en að
það þurfi að taka heila viku að
safna saman atkvæðakössum í
einni sýslu, er samt ótrúlegt. Það
er ekki ástæðulaus grunur
margra, að hjer sje frekar sleifar
lagi að kenna, en getuleysi.
Það ætti að vera föst venja, að
ljúka talningu atkvæða svo fljótt,
sem frekast er kostur um land
alt, undir eins og kosningum er
lokið. Það væri ekki vanþörf á,
að endurskoða tilhögun þá, sem
höfð er á atkvæðatalningu hjer
á landi við almennar kosningar.
Það hljóta að vera mörg ráð til
að flýta fyrir talningu frá því,
sem tíðkast hefir hingað til.
Óvinsælar kindur.
SAUÐKINDIN er ekki vinsæl
skepna hjá bæjarbúum um þess-
ar mundir. Ástæðan er sú, að
sauðfje hefir gert mikinn u§la í
görðum manna og gróðurreitum,
bæði í sjálfum bænum og úthverf
unum. Um þetta mál var nýlega
rituð grein hjer í blaðið og mun
hún hafa orðið til þess, að þeir,
sem orðið hafa fyrir búsifjum af
völdum sauðkinda í vor og und-
anfarin sumur, hafa tekið sjer
penna í hönd og skrifað mjer línu
um' þessi mál. Því miður get jeg
ekki birt öll þau brjef og kvart-
anir, sem mjer hafa borist vegna
ágangs sauðfjárs á eignir bæjar-
búa. En hjer fer á eftir ýtarlegt
brjef um þessi mál, frá manni,
sem hefir reynsluna af þessum ó-
fögnuði:
Skemdarverk.
„Fyrir nokkrum ^rum keypti
jeg húseign ásamt tilheyrandi
erfðafestulandi, hjer innan við
bæinn. Hafði verið lagður þar
nokkur grundvöllur að trjárækt,
sem jeg hefi síðan reynt að halda
við og auka. Fyrstu kynni mín
af sauðfje Reykvíkinga voru þau,
að dag nokkurn, rjett áður en jeg
flutti í húsið, er jeg kom að líta
eftir því, voru milli 10 og tuttugu
sauðkindur á beit á landinu og
þarf ekki að lýsa gagnsemi þeirr-
ar heimsóknar. Síðan hefi jeg ár-
lega orðið fyrir meira eða minna
tjóni af völdum sauðfjár. Eitt
haustið voru eyðilögð fyrir mjer
ca. 40 hvítkálshöfuð. Annað sinn
var eyðilagður grænkálsforði
minn. Oft og einatt hafa viðkom-
andi blómkálsplöntur eyðilagst af
tráðki og tönnum sauðfjár. Það
eyðilegst og traðkast altaf meira
og minna í hverjum eltingaleik
við þessa sauðþráu varga. Þá
hefi 'jeg orðið fyrir nokkrum
skemdum á birkihríslum. Ein
rolla klipti t. d. ofan af 10—20
birkiplöntum í vor.
Varúðarráðstafanir.
HEFÐI ÞÓ TJÓN mitt orðið
miklu meira en raun er á, ef
jeg hefði ekki viðhaft sjerstaka
varkárni á þeim tímum, sem á-
sóknar fjárins gætir mest. T. d.
má geta þess að tvær nætur í
röð s. I. vor klófesti jeg sömu
dilkrolluna í trjágarðinum, og
lauk ekki ásókn hennar fyrr en
eigandinn hafði flutt hana upp í
sveit. Eina vornóttina voru tveir
hrútar að hagræða sjer undir
stofuglugganum, er mjer af til-
viljun varð litið út um gluggann
um óttuskeið.
Sökum búsetu minnar hjer
innfrá undanfarin ár, hefi jeg
haft góða aðstöðu til þess að
fylgjast með sauðfjárræktarstarf
semi þeirri, sem þrífst í höfuð-
borg íslands nú.
Þegar tún fara að grænka á
vorin og grös eru komin fyrir
sauðfjeð, birtast heilir hópar af
því á túnum um allan Fossvog,
í Sogamýrinni og umhveríis Laug
arnar. Oft eru það túneigendur
sem eiga fjeð og þykjast svo sem
heimildarmenn að því að beita
sin eigin tún.
Vanhirtar girðingar.
EN ÞEIR GÓÐU MENN hafa
ekki að sama skapi áhuga fyrir
girðingum sínum og eftir stutta
stund flæðir vargurinn yfir alt;
meðfram öllum vegum getur að
líta tvílembur og gangi maður
vestur Bústaðaveginn eða Foss-
vogsveginn, sjást þær svo kropp-
andi vio annanhvern sumarbú-
stað, eyrandi engu, hvorki kál-
plöntum nje trjám. Þetta er látið
svo viðgangast þangað til það
langt er liðið á vorið, að Breið-
holtsgirðingin þykir hæf til beit-
ar. Þá er smalað þangað óskila-
fjenu, sem landlausir fjáreigend-
ur hafa þá um stund beitt á göt-
ur og vegi höfuðborgarinnar og
garða samborgaranna, en þeir
sem sjálfir eiga lönd þurfa nú
svo sem ekki að sætta sig við
slíkt. Þetta er mitt land skal jeg
segja þjer og mínar kindur og
eignarrjetturinn er friðhelgur og
svo beita þeir fram í fardaga í
orði kveðnu sín eigin tún en í
raun og veru blóm- og trjágarða
nágrannans. -
í Breiðholtsgirðing-
unni.
EN FJEÐ, sem rekið var í
Breiðholtsgirðinguna unir illa
sliku fæði, sem þar er á boðstól-
um. Það er minnugt safamikilla
ungplantna niður í skjólgóðurh
görðurp, finnur fljótlega smugu
, á girðingunni og heldur af stað
niður í sollinn. Og _þótt bæjar-
landið sje smalað vel á hverjum
morgni þá halda hjarðirnar nið-
ur í bæ, er líður á daginn og um
lágnættið læðast þær inn í garð-
ana og eyðileggja tómstunda-
vinnu fólksins frá því um kvöld-
ið. Það er fyrst er fjeð er rekið
til afrjettar, að maður gengur
ugglaus til svefns.
Dýrðin stendur ekki
lengi.
ÞESSI DÝRÐ stendur þar til í
aflíðandi ágústmánuði. Þá byrja
; framvarðasveitirnar árásir sínar,
! og um rjettir hefst innrásin fyrir
j alvöru. Hópur eftir hóp er rek-
jinn inn á bæjarlandið um þetta
leyti og þegar maður gengur til
j bæjarins um þessar mundir er
alt krökt af fje. Á öllum túnum,
meðfram ölllum vegum. Feitar
og íbygnar tvílemburnar liggja
makráðar undir veggjum nýyfir-
gefinna sumarbústaða og jótra á
frístundavinnu og vetrarforða
kaupstaðarbúans frá síðastliðnu
sumri, ög þarna una þær óáreitt-
ar þar til að jarðbönn neyða eig
endur þeirra tíl að taka þær á
gjof.“ ■