Morgunblaðið - 19.08.1944, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Laugurdagur 19. ágúst 1944.
- ÍSLENSK ULL
Islandsáætlun
Fyrir nokkrum árum stofn-
uðu tvœr merkiskonur í Rvík,
Jaær, frú Anna Ásmundsdóttir
og frú Laufey Vilhjálmsdóttir
fyrirtæki er þær nefndu Is-
iensk ull. Fyrirtækið er braut
arstöð á milii þeirra smáfram-
Jeiðenda xit um land er selja
heimilisiðnað sinn, unninn úr
ísl. ull og hi'nna, sem kaupa
])ær. Báðar þessar konur hafa
eignast staðgóða þekkingu á
þjóðlegum heimilisiðnaði. Frú
Anna lærði tóvinnu af tmigda
anóður sinni Guðlaugu í ólafs-
dal, er á sínum tíma stóð í
fremstu röð íslenskra kvenna
í þeim efnum. Áhugi Onnu
hafði tendrast við þann arin-
eld, sem best lýsti landsmönn
um á seinni hluta 19. aldar í
Jandbúnaðar- og heimilisiðn-
aðarmálum. Torfi í Ölafsdal
og Guðlaug kona hans bygðu
þann arin upp.
Frú Laufeyju Vilhjálmsdótt
ur er í blóð borinn áhugi á
menningarmálum landbúnaðar
ins, er svo flestum farið í
þeirri merku ætt.
Fyrirtækið, „íslensk •TJ1I“
hefir hlotið miklar vinsældir
um alt land. Það er tvennt í
senn: Umboðsverslun fyrir þá
er framleiða ullarvörur til
sölu, þannig, að það tekur á
móti prjónlesi, vefnaðarvör-
um og allskonar ullarbandi og
annast sölu á því, gegn óvenju
Jágiun umboðslaunum. Hins-
vegar er það líl& skóli fyrir
þessa framleiðendur með þeim
hætti að það sendir skiftavin-
um sínum, sem þess æskja,
sýnishorn af því besta og
fullkomnasta í þessum iðn-
greinum að ógleymdum sýn-
ingiim, sem það hefir á hverj-
um vetri í Reykjavík á þessum
iðnaðarvörum. — Ennfremur
hafa þær Laufey og Anna,
farið, langferðir um landið að
sumrinu og haft sýningar í
sveitunum og leiðbeint fjölda
af fólki í heimilisiðnaði.
Fyrir neytendur hefir fyrir
tækið einnig haft mikla þýð-
ingu. Fjöldi af kaupstaðar-
búum kaupir fallegar, skjól-
miklar og endingargóðar flík-
ur úr íslenskri ull og hefir
fullkomlega skilið, að það er
ávinningur, því margt kemur
til greina. Fyrst og fremst er
slitþol ísl. ullarinnar viður-
urkennt og á allan hátt svarar
hún hún betur þeim náttúru-
skilyrðum, sem við eigum við
að búa, en útlendar ullar og
Iiómullarviirur. Hinsvegar er
]>að þjóðleg skylda lands-
manna að nota framleiðslu
síns eigin Jands fremur en út-
Jenda, ef gæði eru ekki lakari.
Og raunar hefir þessi heil-
brigði og þjóðholli hugsunar.
háttur stóraukist á seinni ár-
um, hvað sem sagt er um versl
unarhöft.
Síðan fyrirtækið ,,lslensk
Ull“ tók til starfa, hafa í
sambandi við það komið í Jjós
ýmsar þýðingarmiklar og at-
hyglisverðar staðreyndir. Er
]>á fyrst frá því að segja, að
um langt skeið hefir eftir-
spurnin eftir ullarvörum hjá
fyrirtækinu, verið margföld á
við framboðið, enda hefir verð
inu á þeim, verið stilt í hóf,
veldur þar miklu um hin lágu
umboðslaun, er það tekur, þá
hefir það ásannast að fram-
leiðendur, sem náð hafa leikni
,og geta boðið vandaða vöru,
hafa hlotið góð laun fyrir verk
sín. Fyrir nokkru síðan, átti
jeg leið til Reykjavíkur. Bóndi
úr nágrenninu l)að mig, að
taka af sjer 10—20 kg. af
ullarbandi og selja það fyrir
sig í „lsl. U1J“ eða hvar ann-
arstaðar þar sem verð byðist
best. Jeg seldi „Isl. UJ1“ band
ið fyrir kr. 28 kg. Þegar jeg
kom norður aftur og afhenti
bóndanum sölureikning og
andvirðið fyrir l)andið, Jjet
hann svo ummælt, að hann
hefði ekki í annan tíma haft
betri daglaun, en við að spinna
þetta band á spunavjel sem
hann átti í fjelagi við sveit-
unga sína. En þess er að geta,
að bændur eiga á ýmsum tím-
um, eltki kost hárra daglauna,
en þá getur heimilisiðnaður-
inn af ýmsu tagi, verið hent-
ug og hagkvæm ígripavinna,
og svo eru slík störf þrosk-
andi bæði líkamlega og and-
Jega fyrir starfshæfni hvers
manns.
Ýmsir útlendir menn hafa
keypt ullarvörur hjá „Isl. 1111“
og margir þeirra hafa látið í
ljós undrun sína yfir því, hvað
þessar handunnu vörur væru
ódýrar. Margsinnis mun fyrir-
tækið hafa átt þess kost að
selja ulJarvörur til Ameríku,
svo sem peysur o. fl. en aldrei
hefir af því getað orðið vegna
þess að fyrirtækið hefir aldrei
haft við eftirspurninni hjer
innanlands. Þó hefði verið
hentugt á þessum árum, að
kynna þessa framleiðslu er-
lendis og hefði getað orðið
til mikilla hagsbóta seinna
meir.
Anna Ásmundsdóttir og
Laufey Yilhjálmsdóttir hafa
með starfsemi tsinni, l>rotið
aJlstóra vök í þann ís, sem Jeg-
ið hefir Jöngum yfir ullarfram
leiðslu landsmanna, því bæði
er það vansæmd og skaði að
selja hana mest alla óunna úr
landi og munu fáar menningar
þjóðir slíkt gera nema Islend
ingar, að fara svo með hrá-
efni sín.
Þess skal getið, að Alþingi
hefir sýnt fyrirtækinu skiln-
ing og viðurkenningu, með því
að veita því nokkurn árlegan
fjárstyrk, er það makleg og
þörf .hjálp, því auðsætt er það
að tilkostnaður við rekstur
þess er mikilJ, samanborið við
umsetningU og lág umboðs-
laun. T, d. má geta þess, að
sýnishorn af ýmsum ullarvör-
um, sem send eru víðsvegar
lit ,um Jaud, kosta mikið, og
þó þeim sje skilað aftur, sem
flestir eða allir skiftavinir
gera, er þeir hafa af þcimi
lært, þá eru þau oftlega svo
notuð, er þau koma aftur, að
þau eru þá lítt söluhæf vara.
En einmitt þessi sýnishorn,
sem þessir iðnframJeiðendur
fá lánuð hjá „ísl. UJ1“, eru
ákaflega þýðingarmikil fyrir
þá, til þess að þeir nái ]>eirri
fullkömnun í gerð hverrar
vörutegundar, sem æskileg er.
Það má fullyrða að þessi að-
ferð, til þess að kenna fólki,
sem þessa grein heimilisiðn-
aðar stunda, það besta, sem
þekkist á hverjum tíma, nálg-
ast það að vera eins nota-
drjúg eins og þó fólkið nyti
tilsagnar á námskeiði eða
skóla.
Mitt heimili Jiefir á undan-
förnum árum liaft allmikil við
skifti við „Isl. UU“ og hafa
þau viðskifti á allan hátt gef-
ist veí og verið heimilinu til
hagslióta, finst mjer jeg vera
í þakkarskuld við fyrirtækið
svo eigi megi minna vera en
jeg láti þess opipberJega get-
ið, sem það hefir gert fyrir
himilisiðnaðinn á landinu og
til þess eru þessar línur rit-
aðar.
p. t. Reykjavík, 6. maí 1944.
Magnús I. Jónssoon.
— Suður-Frakkland
Framh. af 1. síðu.
aftur og virtist það nú vera í
fullkomlega sjófæru og víg-
færu standi.
Hersveitirnar fyrir norðaust
an Toulon hafa sótt fram um
nokkra kílómetra til vesturs og
norðvesturs, en sveitirnar á
hægra fylkingararmi munu því
nær komnir til Cannes, en þar
er mótspyrna Þjóðverja allhörð
Frjettir, sem borist hafa um
fall Cannes, hafa ekki hlotið
neina staðfestingu í aðalbæki-
stöðvum bandamanna ennþá.
Manntjón í her bandamanna
er sagt mjög lítið, enda er mót
spyrnan þvínær engin víða. —
Liðsauki streymir stöðugt á
land. Allmargir þýskir her-
menn hafa verið teknir til
fanga, þar á meðal einn hers-
höfðingi.
Hafnarkvíarnar í Toulon eru
sagðar mjög illa leiknar og er
búist við að Þjóðverjar vinni
nú að því að eyðileggja þær
svo sem þeir megi.
Finnar taka herstöð
Finska herstjórnin tilkynn-
ir í dag, að áhlaupasveitir
Finna fyrir austan Loumolen-
vatn ha£i gert snöggt áhlaup
á eina herstöð Rússa þar og
tekið hana eftir litla viður-
eign. Annars var hvarvetna
kyrt á vígstöðvunum. Finnar
skutu niður eina flugvjel
Rúðlwi. — Reuter.
EXQUISITE!
Long Wearing
The Idol of the feminine World
* :— ------------------•*
1001 — 330■ Fi#»K 'A*»d«í. N«w Yo»l» .
með gleraugum frá TÝLI
TIL skýringar tillögu minni
um íslandsáætlun, sjá Lesbók
Morgunblaðsins 9. júlí 1944, vil
jeg í bráðina taka þetta fram
til að varna misskilningi:
1. Að sú tillaga er annars eðl-
is en hugmyndin um þegn-
skylduvinnu.
Þetta á að vera algerlega
frjáls starfsemi, blátt áfram
fómar-þjónusta í þágu ætt-
jarðarinnar, okkar yndislega
lands og við fólkið, sem þar
býr, bæði alda og óborna, og
máske öllu heldur þá kynslóð,
sem á að koma og koma mun.
Sem frjáls starfsemi á hún að
vera ólögbundin, laus við reglu
gerðir, skrifstofuhald, tilkostn-
að, skriffinsku og allar þær til-
færingar, sem óhjákvæmilega
mundu fylgja lögum um þegn-
skylduvinnu. — Þegnskyldan
skapar ekki hið rjetta hugarfar,
hún er skylduskattur, en engin
fórn. Fórn er ávalt frjáls. Hún
er ávöxtur af vissu, æskilegu
hugarþeli, og á sjer vissust fyr-
irheit um heiður og blessun,
öllum til handa, Hún er æfing,
sjálfsuppeldi.
2. Jeg ætlast til að það starf,
sem unnið er til Jþess að koma
hugmyndinni í framkvæmd á
hverjum stað, sje unnið sem
fórnarstarf, þ. e. kauplaus. —
Góðir menn og konur eigi síð-
ur, eldri og yngri verða að
vinna fyrir hana, halda henni
vakandi og kynna hana og
skýra hana fyrir þeim, sem eigi
hafa kynst henni, eða veitt
henni athygli, og sýna fram á
það — sem á eigi að reynast
torvelt — að hver sem sinni
henni, hækki heiður sinn eigin,
um leið og hann hækkar heiður
ættjarðarinnar. — Jeg trúi því
alls ekki, að skortur væri á
fólki á hverjum stað til að hafa
forgöngu svo góðs málefnis.
3. í sveitum yrði framkvæmd
in tiltölulega auðveld vegna
þess, að í flestum sveitum er
vegna mannfæðar allauðvelt að
ná til allra, og einkum, ef menn
skifta með sjer verkum.
í kaupstöðum og fjölmennum
þorpum og t. d. í Reykjavík,
yrðu menn að- skifta með sjer
verkum enn meir, þannig að
hver hópur sjálfboðaliða tæki
að sjer vissar götur eða bæj-
arhverfi, svo öllu yrði haldið til
haga. Hjer veltur í rauhinni alt
á því að vilja. Óteljandi sinnum
er að vilja sama sem að geta.
Sá sem ekki vill eða nennir, má
í vissum skilningi segja, að
ekki geti, þó hann hefði öll skil
yrði til að geta, ef hann aðeins
vildi beita viti og hæfileikum.
4. Jeg geri ráð fyrir því, að
sumir leggi til vinnu, aðrir pen
inga allt eftir ástæðum.
Vinnuna má nota á hverri
líðandi stund einhverju nauð-
synjamáli á hverjum stað til
framgangs. Peningana getur
verið hagkvæmt að geyma til
fyrirhugaðra framkvæmda,
þegar sá rjetti tími kemur og
íyrirhuguð framkvæmd ein eða
önnur hefir fengið sinn nauð-
synlega undirbúning. Slíkt er
öllum ljóst.
Jeg treysti alþjóð manna til
að veita íslands-áætlun minni
sitt örugga fylgi. Engan mun
iðra þess, nje neins, sem gert
er af fórnfúsum huga.
Enginn má hugsa svo:
Jeg hefi ekkert gott af þessu.
Fyrst og fremst væri nú slíkt
alls eigi sannleikur. Þó ekki
væri öðru til að dreifa er það
sæmdin, sem er í aðra rönd og
sæmdin er sífelt heiðurslaun.
Án hennar má enginn vera.
Enginn á trygging á Jengra
lífi en deginum í dag, eða
stundinni, sem er að líða. Sá
sem vildi aðeins vinna að því,
sem hann sjálfur væri öruggur
að njóta, yrði helst að stinga
báðum höndum x vasana og
hætta að vinna blátt áfram.
Sá sem byggir hús, hann
byggir það fyrir not líðandi
stundar, en umfram alt fyrir
komandi tíma. Sjálfur á hann
engin ráð á komandi tíma, að
eins líðandi stund.
í sveitinni eru bændur og
búalið í önnum vegna heyskap-
arins. Heyið á alls ekki að nota
fyrr en vetrar að. Kýr og kind-
ur bjarga sjer úti sem stendur.
Enginn bóndi veit, hvort
hann sjálfur lifir lil næsta vetr
ar. En hver bóndi má vita, að
þó hann hnígi að velli áður en
að því kemur, þá lifir einhvdr
og nýtur þess, sem hann aflar
með erfiði og óteljandi svita-
dropum.
Lífið heldur áreiðanlega
áfram og og heiður hvers sem
lifir á líðandi stund, fölnar eigi
nje deyr, hvorki að honum lífs
nje liðnum.
Reynivöllum 10. júlí 1944.
Halldór Jónsson.
Frakkland yfirgefið?
Framh. iaf bls. 1.
málanna vestan Parísar. Lausafregnir herma að vísu, að
framsveitir bandamanna sjeu komnar til Versailles, þar
sem friðurinn var saminn 1918, en líklegra er þó hitt, sem
fleiri heimildir eru um, að barist sje austan Chartres, í
svo sem 30 km. fjarlægð frá úthverfum Parísarborgar.
Þjóðverjar sjálfir segjast nú hafa mist borgina Orleans,
en óljós er hvert Bandaríkjamenn stefna þaðan.
LIÐIÐ í FALAISE ARGENTAN GILDRUNNI
Frjettaritarar með herjum bandamanna herma, að allur
sjöundi herinn þýski hörfi hratt austur á bóginn. Þýðir
það að megnið af hernum í Falaise-Argentan gildrunni
hafi sloppið þaðan austur á bóginn, sem og voru Mkur til
áður, er illa gekk að loka opi gildru þessarar. Var það
mest vegna harðvítugra skriðdrekagagnáhlaupa bryn-
sveita þeirra, sem áður voru sloppnar úr gildrunni.