Morgunblaðið - 07.09.1944, Qupperneq 6

t>
M ' . M M í
MORGUNBLAÐIÐ
> 1.1
Fimtudágur 7. sept. 1944
AF SJðNARHÓLl SVEITAMANNS
EINU SINNI var hrepps-
nefnd ein á Norðurlandi að
semja kjörskrá fyrir yfirvof-
a.ndi þingkosningar. Varð þá
nokkuð rætt um það meðal
nefndarmanna, hvort taka
skyldi mann einn á kjörskrá,
sem nýlega var farinn úr
hreppnum og óvíst var talið,
hvort þangað kæmi aftur.
Hafði hann yfirgefið sæluríki
Framsóknar í þeirri sveit og
lagt leið sína til Reykjavíkur,
þar sem Tíminn segir að
,,íhaldið“ ætli alla að drepa
með óstjórn og ófoærilegum út-
svörum. Þangað sækir klárinn,
sem hann er kvaldastur!
★
ÁÐUR EN umræðum var lok
ið um kosningarjett manns-
ins í hreppnum lagði einn
Framsóknarmaður í nefndinni
þetta til málanna: „Ekkert þýð
ir að taka hann á kjörskrá.
Hann er orðinn kommúnisti“.
■A'
FINST ykkur ekki, lesendur
góðir, þetta vera gott dæmi um
afstöðu Framsóknsrflokksins
tii kjósendanna í landinu? Síð-
an hann fór að eflast til valda,
hefir hann hugsað og starfað
eins og franski konungurinn,
sem Sagði: „Ríkið — það er
jeg“. Þeir, sem ekki fylgja mjer
og minni stefnu, geta ekki
vænst-þess að njóta þeirra rjett
inda- og hlunninda, sem hver
maður er borinn til í siðuðu
lýðræðisþjóðfjelagi. Þetta kom
hvað eftir annað í ljós á valda-
tíma Framsóknar. Þá voru
pólitískir andst.æðingar hans
ofsóttir á margan hátt. Þeir
voru reknir úr ©pinberum skól
um, þeir voru útilokaðir frá
sröðum og embættum og at-
vinnurekstur þeirra var hindr-
aður og hundeltur. Þó það sje
leitt að vera að rekja þessa
ljótu sögu, verður hún að segj-
ast. Hún þarf að rifjast upp.
Það þarf að minna fó'kið á
hana, svo hún verði þvi víti tii
varnaðar í framtíðinni.
★
ÞETTA vanmat á rjetti
fólksins, þessi gorgeirslega fyr
irlitning á skoðunum annara
hefir oft komið óbeint fram í
gaspri Tímans um skipun Al-
þingis síðan kommúnistum
fjölgaði þar. Það láta margir
illa af Alþingi og oft hefir það
fengið óþvegin orð að heyra,
en eitt verður þó aldrei af því
skafið: Eins og það er nú skip-
að, er það rjett mynd af vilja
þjóðarinnar — valið nákvæm-
lega samkvæmt hennar vilja.
Þó að kommúnistar á Alþingi
væru 20 eða 30, væri ekkert
við því að segja, ef þeir hefðu
það atkvæðamagn á bak við
sig, sem rjettlætti þá þing-
mannatölu og þeir hefðu náð
þeim atkvæðum með heiðar-
legum, lýðræðislegum aðferð-
um.
★
TÍMINN japlar jafnan á því,
að stjórnarskrárbreytingin síð
asta hafi gefið kommúnistum
10 þingmenn og það er rjett,
svo langt sem það nær. En það
blað segir aldrei nema hálfan
sannleikann, segi það hann á
annað borð, og þessvegna er
altaf a. m. k. 50% lygi. Sann-
leikurinn allur er sá, að kjör-
dæmabreytingin frá 1942 gerði
OOOOO<O<OOOOOOOOO<
Efti
/*** ^ •
r Gain
<xxxxxxxxx>ooooo<
það að verkum, að nú hafa
allir flokkar þá þingmanna-
tölu, sem þeim ber eftir fylgi
sí*u með þjóðinni. Reynist það
fylgi svo skift, sje þjóðin svo
sundurþykk, að ekki sje við
hlítandi, á hún sjálf að fá kost
á að lagfæra það. Hitt er ekk-
ert nema argasta áfturhald og
vantraust á dómgreind fólks-
ins, &ð ætla sjer að útiloka eða
rýra vald einstakra flokka á
Alþingi og efia vald annara
með ranglátu og gölluðu kosn-
ingafyrirkomulagi.
★
HALDA Framsóknarmenn,
að kommúnistar hefðu orðið
eitthvað viðráðanlegri, þó að
þeir hefðu ekki haft nema 5—6
þingmenn með sínum 11 þús-
und atkvæðum, sem þeir hlutu
við síðustu kosningar? Jeg held
ekki. Þvert á móti. Valdi sínu
í Dagsbrún og öðrum verka-
lýðsfjelögum hefðu þeir beitt
enn óvægilegar og með meiri
frekju, ef gildandi kosningalög
hefðu útilokað þá að hálfu eða
meira úr þingsölunum. Nú, er
þeir hafa þingmannatölu í
fullu samræmi við atkvæða-
magn sitt hjá kjósendum, hafa
þeir ekki upp á neitt að klaga,
og geta ekki afsakað sig í aug-
um fólksins með því, að þeir
sjeu afskiftir um áhrif og þátt-
töku í löggjöf og þingstörfum.
★
AÐ ÞVI leyti er snertir fylgi
mynd af þjóðinni. En ef litið
er á skipun Alþingis frá öðru
sjónarmiði verður annað uppi
á teningnum. Hvaðan eru þing
mennirnir? Hvar eiga þeir
heima? Skiftast þeir jafnt nið-
ur á kjördæmin eftir búsetu?
Eru þeir jafnt úr öllum stjett-
um þjóðarinnar o. s. frv.? Nei,
það er nú öðru nær.
★
EINN inniteppudaginn í
sumar, þegar ekki var sláandi
fyrir slagveðri, fór jeg að blaða
í hagskýrslunum fyrir árið
1942, og m. a. í yfirlitinu um
Alþingiskosningarnar síðustu.
Þar segir, að af 52 þingmönn-
um sjeu 23 búsettir utan síns
kjördæmis, og við frekari rann
sókn kemur í ljós, að af þess-
um 23 eru 20 búandi í Reykja-
vík. Nú hefir Rvík 8 þingmenn
og 3 uppbótarmenn, svo að alls
munu 31 af 52 þingm. búa í
Reykjavík. Er þá svo komið,
að drjúgur tneiri hluti þing-
manna, einnig þeirra, sem
kosnir eru utan Reykjavikur,
eru Reykvíkingar. Enda þótt
sveitirnar skorti bæði lækna,
presta og kennara, er það ein
tegund manna, sem þær aldrei
Vantar: menn, sem vilja fórna
sjer til að gerast fulltrúar
þeirra á þingi. Þá gefa nógir
Reykvíkingar sig fram.
'jV
SUMIR vilja lækna . þetta
með því að hafa þingfulltrúa
Reykjavíkur mjög fáa á þingi
samanborið við íbúaf jölda.
Enda þótt það sje að mörgu
leyti eðlilegt að bafa þá tölu
tiltölulega mjög lága, er það út
af fyrir sig engin lækAing á
þeirri meinsemd, sem hjer um
ræðir. Sveitirnar fengju ekki
þingmenn úr sínum hópi neitf
frekar, enda þótt þingmönnum
Reykjavíkur fækkaði.
Ar
ÞAÐ eina ráð, sem dugir, er
að fólkið í kjördæmununa —
kjósendurnir úti á landsbygð-
inni — velji sjálft frambjóðend
urna úr sínum hópi í stað þess
að taka við mönnum, sem þeim
eru sendir frá flokksstjórnun-
um í Reykjavík. Þetta geta ver-
ið bestu menn og eru það marg-
ir hverjir. — En þeir eru ekki
ákjósanlegir fulltrúar hjerað-
anna á þingi, af því að þeir
eiga þar ekki heima, taka eng-
an virkan þátt í lífsbaráttu
fólksins, þekkja ekki þarfir þess
og vita því ekki hvar skórinn
kreppir. I þessu efni þurfa
sveitirnar og aðrir landshlutar
utan ReykjavíkUr að hefjast
handa og ekki linna fyr en því
takmarki er náð, að allir f»am-
bjóðendur, og þar með allir
þingmenn sjeu búsettir í sínum
kjördrrmum. Það á að vera
þeim metnaðarmál. — Það er
þeirra sjálfstæðismál.
ÞAÐ er líka fróðlegt að sjá
það í hagskýrslunum hvernig
þingmenn skiftast eftir atvinnu.
Maður skyldi ætla, að fjÖlmenn
ustu stjettir þjóðfjelagsins —
verkamenn, bændur og útvegs-
menn — væru þar í glæsilegum
meirihluta. En það er langt frá
því. Skiftingin er þannig, að
embættis- og mentamenn eru
þar í glæsilegum meirihluta,
eða 31 að tölu. — Allar hinar
stjettirnar til samans eiga þar
aðeins 21 fulltrúa. Það er að
vísu satt, að Alþingi er ekki,
og á ekki að vera stjettaþing,
þó mörgum þyki þar meira bera
á stjettarígnum «g hagsmuna-
streitunni heldur en æskilegt
er. En það er áreiðanlega óeðli-
legt og skaðlegt, að okkar aðal-
atvinnuvegir — landbúnaður og
sjávarútvegur — sem næstum
öll þjóðin lifir á. beint eða ó-
beint, skuli ekki eiga fleiri full-
trúa á þingi en nú eru þar.
★
ÞETTA tvent, sem hjer hef-
ir verið rætt •— skifting þing-
manna eftir búsetu og atvinnu
— er ekki neitt háð kjördæma-
skipun eða kosningalögum. —
Strax við næstu kosningar get-
ur fólkið sjálft kippt því lag,
ef það hefir manndóm, sjálfs-
traust og samtök til að velja
frambjóðendurna úr sínum hópi
í stað þess að láta flokksstjórn-
irnar í Reykjayík hugsa og
flokkanna, er Alþingi nú rjett
starfa fyrir sig.
’MMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiniiiiimn
| Þurkuð epli I
Gráfíkjur
Sveskjur
Ferskjur
| Verslunin NOVA |
§j Barónsstíg 27. Simi 1519. §j
riíiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiniiiL
Kari Guðmundsson, iæknir
IVIinningarorð
I DAG verður Karl Guð-
mundsson læknir borinn til
hinstu hvíldar. Þessi fáu minn-
ingarorð eru fyrst og fremst
persónuleg kveðja til þessa
látna vinar míns í þakkarskyni
fyrir samveruna og vináttuna
— en einnig vil jeg sem Dala-
maður, þakka honum dvöl hans
heima og starf hans í þágu hjer
aðs míns. Jeg veit að jeg tala
þar fyrir hönd hinna mörgu,
sem fegnir hefðu í dag viljað
leggja fram sinn þakkarskerf,
en eiga þess ekki kost á þann
hátt, sem þeir helst hefðu kos-
ið.
Karl Guðmundsson var mað-
ur á besta skeiði, fæddur 9. jan.
1903, sonur hjónanna á Grund
í Hnappadal, Ásdísar Þórðar-
dóttur og Guðmundar Benja-
mínssonar. Karl lauk stúdents-
prófi við Menntaskólann í Rvík
vorið 1924 og kandidatsprófi í
læknisfræði við Háskólann vor
ið 1931. Að loknu prófi gegndi
hann læknisstörfum í Borgar-
nesi og Borgarfjarðarhjeraði,
en dvaldi erlendis (í Dan-
mörku) 1982—’33. Hann var
læknir á Þingeyri 1933—1937,
en það ár v*r hann skipaður
hjeraðslæknir í Dalahjeraði og
gegndi því starfi, uns hann varð
að hætta vegna heilsuleysis og
fjekk lausn frá störfum vorið
1942. Síðan átti hann við hin
þungbærustu veikkidi að
stríða, uns hann andaSist á
Landsspítalanum 29. ágúst. s. 1.
Það er sárt að verðá að sjá.
á bak góðum lækni og góðum
dreng á besta aldri. Kaldhæðin
örlög virðast vera þar að verki,
þegar maður, sem helgað hefir
krafta sína og hæfileika því
göfuga starfi að bjarga manns-
lífum, græða sár og draga úr
þjáningum, er sviftur starfs-
mætti á hásumri ævinnar og
verður að berjast við þungbær
og oft kvalafull veikindi, uns
hann hnígur í vaþnn í blóma
lífsins. Svo flókin getur hún
reynst, hin mikla, torræða gáta
lífs og dauða.
Jeg kynntist Karli lækni
fyrst, er hann varð hjeraðs-
læknir Dalamanna. Atvikin hög
uðu því svo, að kynni hófust
fljótlega milli læknisfjölskyld-
unnar og Ljárskógaheimilisins.
Þessi kynni urðu að vináttu,
sem hefir haldist síðan; og seirJ;
mun okkur systkinunum gleym
ast framkoma Karls sem lækn-
is og vinar við foreldra okkar.
Jeg á mörgum persónulega
þakkarskuld að gjalda, en
fæstum frekar en þeim manni,
sem þá bjargaði lífi móður
minnar. Síðan hefir Karl Guð-
mundsson ekki einungis verið
í mínum augum góður læknir,
heldur einnig, og ekki síður,
vinur í raun. Þannig mun jafn
an verða bjart um minningu
hans í huga mínum, — minn-
inguna um góðan lækni og góð
an dreng. Og svo mun fleirþm
fara en mjer, Dalamönnum,
sem öðrum, er kynntust Karli,
sem lækni og manni.
Jeg var tíður gestur á lækn-
isheimilinu í Búðardal, þessí
ár, og jeg minnist með gleði
hinnar innilegu gestrisni lækn-
ishjónanna. Karl læknír var
kvæntur Þuríði Benediktsdótt-
ur, hinni ágætustu konu, sem
var manni sínum hinn samhent
asti förunautur og fyrirmyndar
húsmóðir. Mun margur með
þakklæti minnast ánægjulegra
stunda á því heimili, þar sem
hjónin voru jafnan samtaka
um að gleðja gesti sína sem
mest og fagna þeim sem best.
En því miður naut Dalahjer-
að of skamma stund starfs-
krafta Karls læknis, og of
snemma myrkvaðist hamingju
himinn þessa glaðværa, góða
heimilis. Karl læknir veiktist
og varð að hverfa frá starfi
sínu og heimili. Jeg veit, að hug
ir Dalamanna fylgdu þá þeim
hjónum á brott. með innilegri
samúð og þökk, er þau kvöddu
hjeraðið og bjuggust til dapur-
legrar baráttu við veikindi og
örðugleika. Sú barátta varð
löng og ströng, óg var háð með
hugprýði, uns yfir lauk. Karli
lækni var fyrir löngu orðið
Ijóst, að hverju fór, kvaddi ást-
vini sína síðasta daginn sem
hann lifði, og tók dauða sínum
með mikilli karlmennsku og
stillingu. Ekki má þar heldur
gleymast hlutur frú Þuríðar,
sem var manni sínum ómetan-
legur styrkur í sjúkleika hans
og dvaldi langdvölum við
sjúkrabeð hans til hinstu stund
ar.
Karl læknir var frekar dul-
ur maður, kynntist seint en vel.
Jeg hafði ekki hugsað mjer að
rita hjer mannlýsingu um Karl
vin minn látinn, en þó langar
mig til að segja þetta: Hann
hafði innilegan, fölskvalausan
áhuga fyrir lífsstarfi sínu. —
Hann var góður eiginmaður og
faðir. Hann var tryggur vinur
vina sinna. Hann var dengur
góður.
I dag fylgja honum ástvinir
og vinir síðasta spölinn — til
grafar. Við, sem ekki getum
kvatt hann á þann hátt, send-
um honum innilegar kveðjur
okkar og þakkir fyrir samfylgd
ina og vináttuna, og hörmum
það, hve sú samfylgd varð
stutt. Við vottum konunni hans
og litla drengnum þeirra og
öðrum ástvinum hjartanlega
samúð okkar. Vertu sæll, Karl
vinur! Þú ert horfinn sjónum
j okkar — en eftir eigum við
það, sem ekki fyrnist: minning
una um góðan vin, góðan
dreng.
Jón frá Ljárskóguni.
BEST AF) AUGLÝSA í
MORGUNBLAÐINU