Morgunblaðið - 26.11.1944, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 26. nóv. 1944.
Reykjavíknrbrjef
F/’amh. af bls. 9
um sjerfræðingum, sem mest-
an kunnleika hafa á þessum
málum. Síðan var lengi beðið
eflir greinargerð frá þessum
ameriska sjerfræðingi, er fór
hjeðan nálega jafnókunnugur
og hann kom. Þegar sú grein-
argerð kom loks, var hún, eins
og vænta mátti að ýmsu leyti
úl í hött og allur sá tími, sem
Vilhjálmur Þór hefir haft mál-
ið í sínum höndum, farinn
sama sem til ónýlis.
Rætt var um það í þinginu,
hvort nú þegar ætti að skipa
stjórn hinnar væntanlegu verk
smiðju, ellegar bíða með það,
uns málið hefði fengið þann
verkfræðilega undirbúning,
sem nauðsynlegur er og Vilhj.
Þór svo léngi hefir tafið- Varð
það ofan á, að fresta að út-
nefna þessa sljórn. En sá frest-
ur er ekki til þess að tefja mál-
ið, eins og allir sjá, nema þeir,
sem kunna að halda, að bænd-
ur geti borið hina tilvonandi
verksmiðjustjórn á túnin sín.
- Jósef f>. Björnsson
Frnmhald af bls. 6.
rúnar dóttur 'sinnar og manns
hennar, Jóhannesar Björnsson
ar frá Hofstöðum. Hann hefir
undra góða heilsu til sálar og
líkama eftir langa æfi og örð-
ug störf. Hann getur ennþá
notið ánægjulegra augnablika,
þegar vonirnar eru að rætast í
lífi þjóðarinnar og landsins,
sem hann elskar. Það sáu
kunningjar hans og vinir vel
framan við stjórnarráðshúsið á
lýðveldishátíðinni 18. júní s.l.
Þar var hann með miklu gleði-
bragði. Þá var ein af hans feg-
urstu hugsjónum að íklæðast
fötum veruleikans.
A þessum merkilega afmæl-
isdegi óska jeg honum og hans
nánustu allra heilla og þakka
honum unnin afrek og alla vin-
semd á liðnum árum. Jeg veit,
að undir það taka stórir hóp-
ar manna, kvenna og karla
nær og fjær.
Jón Pálmason.
Eggert Claessen
Einar Ásmundsson
Oddfetlowhúsið. — Sími 1171.
hæstarjettarmálaflutningsmenn,
Alhkonar lögfrœðistörf
Guðni Jónsson, magister:
TÍMARITIÐ „HELGAFELL“
Úlgáfa tímarita hjer á landi
hefir jafnan verið miklum ann-
mörkum háð. Stuðlar margt að
því, en mest þó mannfæðin.
Vegna hennar verður kaupenda
fjöldinn ætíð takmarkaður, og
. má því vera vel að, ef útgáfan
á að geta borið sig fjárhags-
lega. Á þessu skeri hafa mörg
tímarit vor brotið bát sinn. Þau
hafa orðið skammlíf og skilið
eftir lítil spor. enda þótt ýmis
þeirra færu vel af stað og eft-
irsjá væri að þeim. Aðeins fá-
um timaritum hefir auðnast að
lifa af byrjunarörðugleikana,
en væntanlega hefir ekkert
þeirra farið varhluta af þeim.
Langglæsilegasta tímaritið,
sem hjer á lajidi hefir hafið
göngu sína, er tímaritið Helga-
fell. Á þessi einkunn, sem jeg
vel því, alveg sjerstaklega við
allan ytri frágang þess og út-
lit, sem ber langt af því, sem
vjer eigum að venjast. Þetta er
vissulega mikilsvert atriði, þótt
því sje eigi ætíð sá gaumur gef-
inn sem skyldi. Bækur þurfa
eigi síður en annað að full-
nægja ákveðnum fegurðarkröf-
um um ytra útlit, skreytingu,
prentun, pappír, letur, próf-
arkalestur o. s. frv. Það leynir
sjer ekki, að kostnaðarmanni
Helgafells er þetta fullljóst, því
að ekkert virðist til sparað í
þessu efni. Stórvirkur bókaút-
gefandi skilur líka manna best,
að bókamönnum er ekki sama,
hvort þeir höndunga fallega
bók eða ljóta, snotra og vand-
aða eða hirðuleysislega út
gefna og óvandaða. í þessu
hafa líka orðið miklar fram-
farir hjá oss á síðari árum, —
þrátt fyrir mörg mistök, ekki
síst í bandi og heftingu bóka,
sem verða að lagast og munu
vonandi gera það, er hlutað-
eigendur átta sig á því, að vand
virknin borgar sig best um
síðir.
En sú hin feama einkunn, er
jeg gaf ytra frágangi Helga-
fells, á einnig að flestu leyti við
efni þess og innviði. Ritstjór-
arnir, Magnús Ásgeirsson og
Tómas Guðmundsson, eru báð-
ir þjóðkunnir snillingar, annar
einkum sem Ijóðaþýðari, en
hinn sem Ijóðskáld, en greinar
V
þeirra og ritsmíðar í Helgafelli
bera því glögt vitni, að þeim
leikur einnig mjög í hendi að
rita óbundið mál- Greinar Magn
úsar um bókmentir og önnur
menningarmál eru vel bygðar
og markvissar og jafnan eitt-
hvað á þeim að græða, enda
þótt menn sjeu honum eðlilega
eigi ætíð sammála. En greinar
Tómasar í „Ljettara hjali“ eru
svo ljettar, fyndnar og skemli-
legar, að unun er að lesa.
Auk þess, sem ritsljórarnir
sjálfir hafa lagt af mörkum til
Helgafells bæði í bundnu máli
og óbundnu, hafa birst þar
greinar um ýmis efni eftir
fjölda rithöfunda, innlenda og
erlenda, frumsamdar sögur,
ritgerðir og kvæði. Auosætt er,
að ritstjórarnir sía vel efnið,
birta einungis það, sem þeir
telja eiga erindi til almenn-
ings, eitthvað megi af læra og
vekja til umhugsunar. Þetta
munu og allir tímaritsritstjór-
ar vilja gera, en ritstj. Helga-
fells virðist hafa tekist þetta
í besta lagi, enda styðjast þeir
í starfi sínu við víðtæka þekk-
ingu á bókmentum og þrosk-
aðan smekk á skáldskap.
Síðasla hefti Helgafells ber
það með sjer, að tímaritið er
enn í sköpun, enn er leilast við
að auka á fjölbreytni þess með
því að bæta við nýjum flokk-
um eða dálkum, svo sem skop-
myndaopnu og flokk, sem nefn-
ist Undir skilningstrjenu, þar
sem tíndir eru saman geldinga-
hnappar úr ritum ýmissa þektra
manna eða blöðum hjerlendis,
og lítur svo út sem það gæti
orðið álitlegt skrítlusafn, ef
fram verður haldið. Til nýjunga
má og telja, að bókmentum
barnanna er helgaður sérstakur
þáttur. Er slíkt vel farið, því
að ekki eru allar barnabækur
góðar. Koma því mörgum vel
leiðbeiningar um val þeirra,
ekki síst er þær koma frá jafn
hæfum manni sem dr. Símoni
Jóh. Ágústssyni, er ritað hefir
þátt þenna. Þá hefst og í heft-
inu nýr flokkur, Listastefnur í
Evrópu og Ameríku, eftir Hjör
varð Árnason, og fylgja marg-
ar myndir af gömlum og nýjum
listaverkum. Að mestu er og
nýr eða að minnsta kosti stór-
um aukinn flokkurinn, sem
nefnist I dag og á morgun, en
greinakjarnar um ýmisleg efni,
sem ofarla eru á baugi með
öðrum þjóðum, þar á meðal eft-
ir íslendinga erlendis. Þá hefir
sá háttur og verið upp tekinn
í þessu hefti að birta í sjerstök
um dálki stutt æviágrip höf-
unda þeirra, er efni hafa lagt
til heftisins, og fer vel á því.
Þrátt fyrir þessa upptalhingu
er þó meginefni heftisins enn
ótalið. Þar birtast mörg frum-
samin kvæði, m. a. síðasta Ijóð
norska skáldsins Nordahl
Griegs, Tingvellir, ásamt fleira
eftir hann og grein til minning
ar um hann eftir Magnús Ás-
geirsson. Enn fremur leikþátt-
ur eftir Kaj Munk, er nefnist
Fyrir orustuna við Kanne. Þá
birtist hjer grein um Islenska
fánann eftir Júlíus Havsteen,
sýslumann, um Þekking og
þjóðfrelsi eftir Björn Sigurðs-
son lækni, og um Vísindalega
skoðanakönnun, þýdd grein. —
Loks vil jeg nefna tvær grein-
ar enn í hefti þessu. Onnur
nefnist Tungutak dagblaðanna
(fjögur Reykjavíkurblöð í sex
daga prófi), eftir Bjarna Vil-
hjálmsson cand. mag. Er þar
safnað saman helstu mállýtum,
beygingavillum, setningarrugli
og útlensku-slettum, sem höf-
undurinn fann í dagblöðum
Reykjavíkur sex fyrirfram til-
tekna daga. Er það ófögur upp-
talning, sem vonandi er, að hlut
aðeigendur taki til greina og
læri af. Sýnir rannsókn þessi
m. a. það, að málfari allra blað
anna er nokkurnveginn jafná-
bótavant, og þarf þar enginn
annan að öfunda, og svo ann-
að hitt, að tungunni er háski
búinn, ef svo skal óvanda með-
ferð hennar öllu lengur. En
þess ber að geta, sem böfundur
minnist rjettilega á, að það eru
fleiri en blöðin og blaða-
mennirnir, sem eru undir
þessa sök seldir. Slik ó-
vöndun tungunnar er svo
almenn nú á dögum, að það
er alvarlegt íhugunarefni. Hin
greinin, sem jeg vildi sjerstak-
lega geta, er grein Barða Guð-
mundssonar þjóðskjalavarðar.
Uppruni islenskrar skáldment-
ar, sem er V. kafli í greinar-
flokki hans um þetta efni, er
birtst hefir í Helgafelli að und-
anförnu. Þær stórmerkilegu og
frumlegu athuganir, sem grein-
ar þessar hafa að ílytja, eiga
vafalaust eftir að valda bylt-
ingu í skoðunum þeim, sem
hingað til hafa ríkt um þessi
efni.
Ritstjórar Helgafells hafa yf
irleitt ekki farið dult með skoð
anir sínar og haldið þeim fram
án manngreinarálits. (Hver
getur verið hlutlaus á þessum
umbrotatímum?) Slíkt er full-
komlega heiðarlegt, enda getur
ekkert tímarit aflað sjer trausts
og virðingar og orðið að gfagni,
nema það túlki einhverjar skoð
anir og berjist fyrir þeim. I
skilnaðarmálinu hafði Helga-
fell strauminn á móti sjer, og
sumum finnst, að auga þess hið
vinstra sje „litlu því ofar en
annað“. En hvað sem um það
er, er svo margt til fríðinda
um þetta tímarit, að íslenskri
menningu væri hið mesta tjón
að því, ef það ætti að stranda á
sama skerinu sem ýmsir fyrir-
rennara þess, mannfæð og
tómlæli. En til þess kemur vænt'
ánlega ekki. Gott og víðlesið
tímarit um almenn menningar’
mál er þjóðinni að minnsta
kosti eins nauðsynlegt og einn
gagnfræðaskóli í kaupstað eða
hjeraðsskóli í sveit.
Guðni Jónsson.
mimminminnnmiiinnminiiimmimiiiimiiminm
| Kápur
frá kr. 172.00.
SKINNKRAGAR
Mikið úrval.
tut
iiiiiiiiiiiiiiiniiiJiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiin
Ef Loftur getur það ekki
— bá hver?
BEST AÐ AUGLÝSA 1
MORGUNBLAÐINU
WM0'6 THI5 6UV? GOT
A WMLKIE'TALKIE STRAPPED
ON„. CAN'T BE ONE OF
, OUK—'rri AND VET... M
r NEL6 / IDION'T N
PECOONIZE VOU
INl THE 6-A1AND0
/V1INÓTREL GET-UP
WMAT OOES?
671CK 'EM
UP, VOU!
'HARUE

Effir Robert Sform

WE'KE CL06INS
IN ON BLUE-JAW/
I'LL radio THE
S.A.C. VOU'RE
i ON HAND /
STILETTOS BUNCH HAöN'T lEFT ^
vet...i’m QOINö back fqr another
LOOK-..WITH Yr9 A PRl50N£R,
TH06E 5H0TS HAVE ME:
tWORRlFD! ^ H
1—2)- Lögreglumaðurinn, sem tók Puggy fastan Hvaða náungi er nú þetta? Hann er með sendi-
(hugsar): Slilletto er ekki enn farinn. Það er best slöð. Skyldi það vera einn okkar manna.
að jeg fari i annan leiðangur. Þessi skot-og 3—4) Lögreglumaðurinn: — Upp með hendurn-
X-9 ennþá fangi------líka mjer alls ekki ..... ar. Aðkomumaðurinn: — Ha, hva?, Kalli. — Lög-
reglumaðurinn: — Nels, jeg þekkti þig ekki í þess-
um klæðnaði. Hvað er eiginlega um að vera? Nels:
— Við ætlum að nappa Blákjamma. Jeg skal síma
og láta vita af því, að þú ert hjer.