Morgunblaðið - 19.12.1944, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudag'ur 19. des. 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
,f| Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
rr
Neyðaróp utangátta-
manna
SÍÐAN Framsóknarforkólfarnir urðu utangátta í stjórn-
málabaráttunni með myndun núverandi ríkisstjórnar,
hefir þeim verið æði órótt innanbrjósts. Þeir vissu vel
að það var eindregin ósk fólksins, jafnt til sjávar og sveita,
að þingflokkarnir sameinuðust um myndun sterkrar þing-
ræðisstjórnar. Að innbyrðis deilur og sundrung yrði ekki
þess valdandi, að hið unga íslenska lýðveldi misti fót-
anna á fyrstu göngu sinni. Þess vegna tóku þeir líka þátt
í samningaumleitunum milli þingflokkanna, en ekkert
varð um samkomulagið. Þannig gekk þetta í 97V-Í viku.
Þá þótti Framsóknarforkólfunum sem einhlýtt væri, að
nú væru þeir þó búnir að sýna vilja sinn til samkomu-
lags, ekki stæði á þeim fremur en öðrum. Þegar hjer var
komið, þótti þeim tímabært að slíta viðræðum, það þýddi
ekki að halda þessu áfram lengur. En — hvað skeður
þá? Þegar tígulkóngar Framsóknar, Hermann og Ey-
steinn, eru úr spilinu, — þá er snögglega komin á lagg-
irnar sterk þingræðisstjórn þriggja flokka á 21/> viku!
Það er víst alveg óhætt að fullyrða, að hefði hina tvo
tígulkónga svo mikið sem grunað, að svo gæti farið, sem
fór, þá þefðu þeir víst ekki látið það henda sig að slíta
upp úr tilraununum til fjögra flokka samstarfsins. Er því
ekki að furða, þótt þeir sjeu nú ofboð lítið sneyptir.
★
En þeir eru meira en sneyptir. Þeir hafa rekið upp
all ferleg neiðaróp, þegar þeir áttuðu sig á hinni nýju
utangátta-tilveru sinni. Þeir ruku út um landið, Fram-
sóknarforkólfarnir, og sögðu stefnu stjórnarinnar stríð
á hendur, áður en hún var þó kunngjörð. En þeir komu
fljótt heim aftur, af því að bændurnir sögðu við þá:
Hvaða hávaði er í ykkur, góðir hálsar, — ykkur var
skammar nær að vera með um stjórnarmyndunina, en
láta ekki setja ykkur út úr spilinu. Og þá voru það ,,hljóðir
og hógværir menn, sem hjeldu til Revkjavíkur“.
En það var ónotalegt og andaði kalt utan gáttanna,
eitthvað varð að gera til þess að halda á sjer hitanum.
Stjórninni voru send skeyti:
,, * ,
Dýrtíðin! Já — stjórnin hefir gefist upp í dýrtíðarmál-
unum. Þarna sjáið þið hversu ómöguleg hún er, og að
ekki er að undra þótt við værum ekki með. Svona hljóð-
aði fyrsta skeytið. En þær gleymdu því, Framsóknar-
kempurnar, að dýrtíðin á að mestu leyti rætur að rekja
til togstreytunnar og sundrungarinnar, sem ríkt hefir í
þjóðfjelaginu. Engin stjórn, nema sú, sem bar gæfu til
að sameina krafta þjóðarinnar og tryggja vinnufrið í
landinu, gat gert sjer nokkrar vonir um að ráða við dýr-
tíðina. Þótt Framsókn gleymdi þessu, skyldi fólkið þessar
staðreyndir, og skeytið fjell marklaust til jarðar.
★
Nýsköpunin! Það er fals og skrum, ekkert betra en
„nýju fötin keisarans”. Þetta var næsta skeyti. Þá var það
upplýst, að meðan Framsóknarmennirnir tóku þátt í við-
ræðum um fjögra flokka stjórn, var þeim mjög umhugað
að komast í þessi „keisarans nýju föt”. Skeytið fjell enn
marklaust til jarðar.
★
Fjárlögin! Lítið á fjárlögin — sjáið fjármálaglæfra
stjórnarinnar. Hærri útgjöld en nokkru sinni áður! Þessu
skeyti var líka skotið. En nú blöskraði mönnum. Stjórnin
tók við fjárlagafrumvarpi fyrverandi stjórnar og fjár-
málaóreiðu, sem skapast hafði meðan þing og stjórn gátu
ekki unnið saman. Reynslan ein varð að skera úr því,
hversu takast mætti að laga misfellurnar. Enn fjell skeytið
marklaust til jarðar.
Þau eru e. t. v. dálítið brjóstumkennanleg þessi neyð-
Jaróp mannanna, sem urðu utan gátta. En rökstudd, máls-
metandi stjórnarandstaða fyrirfinst engin.
Yfirlýsing varðandi
„Aliræðabókina
MJER. ÞYKIR ástæða til að
leiðrjetta þann misskilning, sem
■jeg hefi orðið var við af orð-
spori, að jeg sje á einhvern hátt
jviðriðinn fyrirhugaða útgáfu
þeirrar íslensku „alfræðabók-
ar“, sem auglýst hefir verið og
boðin til áskrifta að undanförnu
Svo er als ekki, eins og sjá má
jaf skrá boðsbrjefsins yfir þá,
\ sem taldir eru væntanlegir
starfsmenn þessa útgáfufyrir-
tækis. En því vil jeg biðjast und
an þessum fráleita orðrómi, að
jafnframt því sem jeg sjálfur
hefi ekkert sjerstakt álit á
mjer til fræðistarfa, virðist
mjer ljóst, að áætlun og undir-
jbúningur hins fyrirhugaða rit-
verks sje hvergi nærri með
jþeim hætti, að það geti full-
jnægt því menningarhlutverki,
sem slík bók verður að gegna,
jeigi útgáfa hennar að eiga full-
jan rjett á sjer. Að þessu eru auð
leidd rök, og má vera, að jeg
reyni að gera grein fyrir sumum
þeirra áður en langt um líður,
og það því fremur sem jeg hefi
J vikið í Helgafelli að gildi sóma-
.samlegs verks af þessu tagi fyr
ir tungu vora og menningu,
nokkrum sinnum áður en um-
rædd ,,blitz“-útgáfa íslenskrar
■ alf ræðibókar var boðuð og
.boðin almenningi af þjóðkunn-
lum dugn-aði aðstandenda sinna.
|Sýnilega getur þó framtak
jþeirra enn reynst þakkarvert,
með þeim hætti öðrum hvorum,
að þeir færi þegar útgáfuáætl
un sina í viðunanlegt horf eða
sú hreyfing, sem þeir hafa nú
komið á málið, leiði til þess, að
annar aðili taki nú ákvörð-
un um að efna til útgáfu ís-
lenskrar alfræðiorðabókar með
þjóðlega menningarhagsmuni
eina fyrir augum.
18. des. 1944.
Magnús Asgeirsson.
Don Quixote
kominn á Islensku
NÝLEGA er komin út á for-
lagi Pálma S. Jónssonar á Ak-
ureyri, einhver frægasta skáld
saga allra tíma, Don Quixote,
eftir Cervantes. Er útgáfan
mjög vönduð, búin mörgum fall
egum teikningum. — Bókin er
þýdd úr ensku af Maju Bald-
vins og virðist málið gott við
fyrstu yfirsýn. ‘
Cervantes varð þegar fræg-
ur, er fyrri hluti Dan Quixote
kom út, en það var snemma á
17. öld. Þrátt fyrir frægðina
hlaut hann þó þau örlög, sem
mörg önnur góðskáld hafa orð-
ið að bráð, að deyja. í örbirgð
og eymd, en bók hans um hinn
aumlega vaxna riddara hefir
verið þýdd á flest þau tungu-
mál, sem nokkuð helgast bók-
mentum.
Munu íslendingar ekki síður
en aðrir taka Don Quixote vel.
\Jíhverji áhrijar: \
^Ulr daqíe
ciCýLecýCi
lí^inu
Á ekkert að semja'
London: Sangroniz, sendi-
herra Spánverja í Ítalíu, hefir
algjörlega neitað því, að honum
hafi verið falið að leita samn-
inga við hina landflótta Spán-
verja, sem hafa . aðsetur í
París.
JólaskapiS.
EINA NÓTTINA fyrir helgi,
er við höfðum lokið við að koma
einu af stóru Morgunblöðunum
í prentun, urðum við samferða
heim, einn af prenturunum okk-
ar og jeg. Við vorum báðir orðn-
ir lúnir, eins og svo margir verða
núna í jólaönnunum. Jeg sagði
við hann eitthvað á þessa leið:
„Þannig gengur það. Maður þræl
ar sjer út fyrir jóiin til þess að
undirbúa undir hátíðina. Svo
þegar kemur að hátíðisdögunum,
er erfiðið ekki búið, því þá borð-
ar maður yfir sig og vakir heil-
ar og hálfar nætur við spil eða
aðrar skemtanir. Það er svo sem
ekki mikil hvíldin hjá mörgum,
eftir alt erfiðið“.
„Já“, sagði prentarinn. „Þetta
er að vísu rjett að nokkru leyti.
En mjer hefir nú ávalt fundist
undirbúningurinn að hátíðinni
vera jólin'1.
Og er þetta ekki alveg hár-
rjett? Það er einmitt undirbún-
ingurinn og eftirvæntingin, sem
eru „sjálf jólin“ hjá flestum.
Menn eru komnir í jólaskap, eða
„jólastemningu“, eins og við
segjum, mörgum dögum fyrir
jól.
Sýningargluggar verslananna
með öllum jólavarningnum, jóla-
trjen og jólaskrautið. Tilhlökkun
barnanna og umtalið um jólin.
Alt þetta kemur okkur í jóla-
skap.
•
Það, sem vantar.
EN ÞAÐ mætti gera margt til
þess að við Reykvíkingar kæm-
umst í enn meira jólaskap. Það
gerir bæinn okkar enn jólalegri
en hann er. Ýmsar vei'slanir
hafa sett upp hjá sjer jólatrje á
áberandi stað og vissulega eykur
það jólaskapið hjá'vegfarendum
að vera þannig mintir á að jól-
in eru í nánd. En því ekki að
setja upp eitt gríðarmikið jóla-
trje með allavega litum Ijósaper
um, t. d. á Lækjartorgi, líkt og
gert er á Ráðhústorginu í Kaup-
mannahöfn fyrir hver jól? Það
ætti bærinn sjálfur að gera og
standa straum af fjárhagslega.
•
Jólahljómlist.
AMERÍSKUR liðsforingi, sem
jeg hefi hvorki heyrt nje sj,eð,
skrifar mjer og segir mjer, hvern
ig það gangi til fyrir jólin í bæn-
um, þar sem hann á heima. Þessi
maður heitir Dana E. Noel og er
majór. Hann á heima í Akron í
Ohioríki.
í brjefinu lýsir hann því,
hvernig hann komst í „sitt
gamla, góða jólaskap“, en hann
gekk um bæinn og sá jólaútstill-
ingarnar og fólkið, sem var að
undirbúa sig undir jólahátíðina.
„Á hverju ári um þetta leyti
myndast hjá manni sjerkennileg
tilfinning um „frið á jörðu og
velþóknun yfir mönnunum". Það
kemur ekki að mjer að ætla að
fara að segja Reykvikingum,
hvernig þeir eigi að undirbúa sín
jól, en mig langar til að segjá
frá því, hvernig það er heima í
mínum bæ fyrir jólin“.
Síðan lýsir brjefritari því,
hvernig komið sje fyrír mögn-
urum á stærstu byggingu bæj-
arins í miðbænum síðustu dag-
ana fyrir jólin og þaðan útvarp-
að jólahljómlist, sem heyrist
víða að.
„Þessir yndislegu jólasöngvar
auka á jólaskapið hjá öllum. Það
er lítill kostnaður, sem fylgir
slíkum útbúnaði. Það þarf ekki
annað en einfaldan magnara og
plötuspilara. Hjá okkur í Akron
eru það bæjaryfirvöldin, sem
starida fyrir þessu“.
•
Hefir verið gert hjer.
ÞETTA, sem hinn erlendi mað-
ur lýsir, er ekki alveg óþekt fyr
irbrigði hjer hjá okkur. Fyrir
nokkrum árum hafði Hljóðfæra-
húsið útvarp á hljómlist í sam-
bandi við jólaútstillingar. Mikill
mannfjöldi safnaðist saman við
verslunina, en ef jeg man rjett,
var þetta ekki sjerstaklega vel
liðið af lögreglunni, vegna þess,
að truflun komst á umferðina.
En vitanlega væri öðru máli
að gegna, ef útvarpað yæri t. d.
frá einhverri stórri byggingu í
miðbænum. Væri trúlegt, ef því
væri vel stjórnað, að slíkt gæti
orðið til hátíðabrigða.
•
Verðlagið hjá leigu-
bílunum.
ALTAF við og við er jeg að
fá brjef um misræmi í verðlagi
hjá leigubílstjórum. Nefnd eru
dæmi, þar sem. sami maður
] iurfti að greiða nær helmingi
meira annan daginn en hinn fyr
irleigubíl, þó ekið væri nákvæm-
lega sömu vegalengd á sama
tíma dags.
Því miður eru slíkar kvartan-
ir á rökum reistar í afar mörg-
um tilfellum. Sumir bifreiða-
stjórar virðast reikna eftir tíma,
en aðrir eftir vegalengdum, og
sumir jafnvel hvorttveggja.
Um þetta þýðir víst ekki mik-
ið að fást, eins og í pottinn er
búið, því sannleikurinn er sá, að
samræmi kemst aldrei á í leigu-
bílaverðlagi, fyrr enn leigubíl-
arnir verða allir útbúnir með
verðmælum. Slíkir mælar hafa
hinsvegar verið ófáanlegir síðan
fyrir stríð.
Vonandi, að verðmælar verði
útvegaðir til landsins eins fljótt
og þess er kostur og öllum leigu-
bílum verði gert að skyldu að
hafa þá.
Stórgjafir til
hjúkrunar-
kvennafjelagsiiis
Á 25 ÁRA afmæli Fjelags ís-
lenskra hjúkrunarkvenna, í s.l.
mánuði, bárust fjelaginu eftir-
taldar gjafir: Til Fjelagsheim-
ilis íslenskra hjúkrunarkvenna
frá frk. Önnu Ólafsdóttur yfir-
hjúkrunarkonu, Vífilsstöðum,
1000 krónur, og frá ónefndum
velunnara stjettarinnar, 5000
krónur.
Til Minningargjafasjóðs Guð
rúnar Gísladóttur Björns, til
styrktar veikum hjúkrunarkon
um, 500 krónur.
Bestu þakkir.
Stjórnin.
Loffárásir
á Japan og Kína
London í gærkveldi:
Amérískar flugvjelar, risa-
flugvirki frá Marianneeyjum
gerðu í gær árás á hina milúu
iðnaðarborg Nagoya í Japan.
Tvisvar áður hefir verið ráð-
ist á borg þessa. ■—- Þá rjeðust
risaflugverki frá öðrum bæki-
stöðvum á Hankow í Kína, en
þar hafa Japanar miklar birgða
og'samgöngustöðvar. — Reuter