Morgunblaðið - 16.03.1946, Blaðsíða 5

Laugardagur 16. mars 1946
5
0
gi-t^gp
Síða sambands ungra Sjálfstæðismanna.
Ritstjórn: Sambandsstjórnin.
ÚTGERÐ OG SIGLINGAR
EINS og öllum er kunnugt,
þá stendur nú fvrir dyrum að
efla alla atvinnuvegi okkar til
lands og sjávar, og koma þeim
í það horf, sem best þekkist
meðal annara þjóða. Sú stjórn,
sem nú situr við völd. hefir
orðið ásátt um að koma þessu
í framkvaemd, og ber vissulega
að fagna því.
Það má nú telja fullvíst, að
íslenskir sjómenn fá bá full-
komnustu togara sem vitað er,
að smíðaðir hafa verið, og vjel-
bátar þeir, sem nú eru í smíð-
um, bæði hjer heima og í Sví-
þjóð, eru sterkari og eru í þeim
kraftmeiri vjelar err almennt
gerist meðal framandi þjóða, á
skipum þessarar stærðar.
Við íslendingar byggjum ey-
land og öll okkar afkoma er
undir útveginum komin, hve
vel hann heppnast. Við erum
eins og sakir standa orðnir all-
langt á eftir öðrum þjóðum, og
höfum raunar alltaf verið það.
En aú, þegar við erurr. alger-
lega frjáls gerða okkar, ættum
við að byrja að starfa af full-
um krafti.
Nú er veiðum þannig hagað,
að bátar fiska og leggja aflann
upp, ýmist til neyslu eða vinslu
hjer á landi eða að togarar fiska
í sig og sigla með aflann á mark
aði erlendis, en það er að mínu
áliti úrelt aðferð.
Selveiðar á stærri skipum í
Norður-íshafinu eru hjer næst
um óþekkt fyrirbrigði, en þá
atvinnugrein stunda t. d. Norð-
menn með frábærum árangri.
Hvalveiðar með móðurskipi
þekkjast hjer ekki og varla frá
stöðvum í landi, en hvalveið-
ar hafa veitt Norðmönnum
drjúgar tekjur.
Margt er það því, sem betur
mætti fara og hefi jeg, eins og
margir aðrir verið að byggja í
huganum, hvernig málum þess
um væri best hagað.
Möguleikar ættu að vera
fyrir okkur íslendinga að koma
upp verksmiðjum í nágrenni
við góð fiskimið. Þær mættu t.
d. saman standa af hraðfrysti-
stöð, lýsisbræðslu, hreinsunar
og herslustöð, rannsóknarstofu,
löndunartækjum og hafnar-
mannvirkjum (brjrggjum o. fí.)
Þessar stöðvar yrðu færar um
að vinna allan fisk er á land
bærist. Þær fengju hann alveg
eða sem næst nýjan og þess-
yegna.færi minna til ónýtis og
varan yrði betri. Þá mætti og
hafa beinavinnslu í sambandi
við verksmiðjurnar til að vinna
úr úrgangi hráefnisins.
Um leið og verið er að koma
þesum verksmiðjum upp þarf
að afla skipa, sem fiskuðu fyr-
ir svona verksmiðjur. Jeg hefi
hugsað mjer sjerstaka togara,'
sem bygðir væru með það fyr-
ir augum að fiska fyrir þessar
verksmiðjur. ■— Þessir togarar
þyrftu ekki að vera eins stórir
og togararnir, sem nú er verið
að byggja. Þeir þyrftu ekki að
Eftir Sverrir
R. Bjarnason
hafa jafnmikið burðarmagn pr.
tonn og venjuiegir togarar, en
gætu haft meiri vjelar og þá
meiri hraða, og mundu þá að
öllum líkindum bera margfald-
an arð.
Þegar nú fiskurinn hefir
verið veiddur og ýmist hrað-
frystur eða soðinn niður í ýmsu
formi, liggur fyrir að konsa
honum í peninga, vinan mark-
aði og koma honum á þá.
Þau erlend skip, sem fengin
hafa verið til fiskflutninga
hafa flest reynst óhentug. m. a.
vegna stærðar sinnar.
Fáar eða engin þjóft heimsins
nota jafnmikið erlend skip og
við íslendingar, miðað við
fólksfjölda og ber okkur að
keppa að því að nota eingöngu
íslcnsk skip til siglinga að og
frá landinu.
Jeg er þeirrar skoðunar a. m.
k. með tilliti til fiskflutninga,
að við ættum að byggja mörg
meðalstór skip, sex hundruð til
tvö þúsund rúmlestir, og að þau
hefðu 14—18 sjóm. ganghraða-,
og knúin olíuhreyflum.
Þessi skip munndu hafa
mara kosti umfram stærri skip
og gufuskip. Það væri hægara
að sigla þeim milli hafna. Þau
kæmust inn á fleiri og grynnri
hafnir en þau stóru. Þau geta
alltaf farið fullfermd frá land-
inu. Þau þyrftu styttri tíma til
að ferma og afferma. Fiskur-
inn yrði betri vara. Það væri
hægara að taka skip úr umferð
t. d. vegna viðgerða o. s. frv.
•— þ. e.. a. s., það mundi muna
minna um það em ella. Af því
EÐÁ ÓSTJORN
Haraldsson frá Miðey
STJÓRN
Eftir Sig. E
ÁÐUR en. núverandi stjórn
var mynduð haustið 1944, átti
Sjálfstæðisflokkurinn við
mikla örðugleika að ^tríða. —
Hann var þá stærsti þingflokk-
urinn, en hafði ekki meirihl.að-
stöðu og gat því ekki nema með
bandalagi við aðra flokka skap
að þing og þjóðarmeirihluta.
Við Sjálfstæðismenn íengum
þá tíðum að neyra hjá Fram-
sóknarmönnum að höndulega
tækist nú Sjálfstæðisflokknum
forustan. Það væri aðeins mun-
ur eða þegar Framsókn stóð í
fylkingarbroddi og sttjórnaði
með rögg og ráðvendni. Og þeir
gerð allt hvað þeir gátu til að
gera Sjálfstæðisflokkinn óvii'k-
an.
Eftir margítrekaðar umræð-
ur — og jeg verð að segja dek-
ur — við þá Framsóknarmenn,
var sýnilegt að þeir vildu ekki
stjórnarsamstarf við Sjálfstæð-
isflokkinn á heilbrigðum grund
velli, það er að segja, ekki
nema þeir fengju öllu að ráða.
Er því alveg ástæðulaust að
álasa flokksforustunni þótt
hætt væri samningum við þá
klíku, sem Framsókn ræður,
enda hafði þessi klíka fvrst slit
ið upp úr samningatilraunum.
Og svo skeður dálítið undar-
legt. Ólafi Thors tekst að
mynda stjórn — þá er nú situr
að völdum — að langmestu
leyti á þeim ^grundvelli, sem
Sjálfstæðisflokkurinn byggir
sína stefnu á: einstaklings-
framtaki, frelsi og jafnrjetti.
Þetta er í fljótu bragði at-
hugað dálítið kynlegt, þar sem
vitað er, að stefna þeirra flokka
sem með Sjáífstæðisflokknum
vinna, er að vinna að því, að
afmá eignarrjctt einstaklings-
ins og þióðnýta atvinnutækin.
Hafa þeir í þetta sinn sett hag
alþjóðar ofar baráttumálum
flokka sinna og er það lofs-
vert.
En treysta skulum við þeim
sem varlegast, því vitað er að
kommúnistar eru múlbundnari
við hið aust”æna ,,lýðræði“,
sem er þó, elns og allir vita,
ekkert annað en einræði, í stíl
við einræði það. er ríkti í
Þýskalandi í tíð Hitlers.
Þegar stjórnin var mynduð,
litu margir hana með tortrygni
og þar á meðal bændur. Töldu
að hún myndi sundrast mjög
fljótlega. Var þessi ótti manna
ekki með öllu ástæðulaus, þar
sem að stjórninni stóðu flokk-
ar, sero. höfðu gagnólíkar stefnu
skrár.
Og Framsóknarmenn biðu
nú með eftirvæntingu þeirrar
stundar, að upp úr samvinn-
unni slitnaði. Þá væri þeirra
stund komin. Þá væri óhætt að
minna landslýðinn á, að þeir
væru einu mennirnir, sem eitt-
hvað vit hefðu á að stjórna
landinu. Já, við hefðum sann-
arlega fengið að heyra: Þarna
sjáið þið nú hvernig fer, þegar
við erum ekki hafðir nieð í ráð-
um.
Það er alveg óhætt að trúa
því, að svona hefði ekki farið,
ef Hermann og Co. hefðu feng-
ið að ráða!
Þetta og annað slíkt hefði
Tíma-Tóti látið svella í eyrum
ykkar kjósendur góðir. — Og
enn bíða þeir Framsóknarmenn
eftir þessari stund, þótt nokk-
uð sje þá nú farið að bresta
þolinmæðina. En því betur sem
stjórninni gengur, því meira
herða þeir Timamenn róður-
inn, setja sig móti öllu, sem
hún gerir. Frægir urðu þeir
Hermann og Evsteinn fyrir
langa stjórnarsetu, enda hafði
þeim nærri tekist að sigla þjóð-
arfleyinu í strand. En þó eru
þeir orðnir ennþá frægari fyrir
stjórnarandstöðu sína það eina
ár, sem núverandi stjórn hefir
setið að völdum og eiga þeir efa
laust eftir að auka enn við
frægð sína fyrir sjerstæða
framkomu. Ekki skal jeg öðru
trúa en margir bændur, sem
hingað til hafa kosið Framsókn
hugsi sig tvisvar um áður en
þeir^ greiða því afturhaldi —
sem í Framsókn ræður •— at-
kvæði sitt ein sinni enn.
Jeg hefi dvalið meðal bænda
frá því er jeg fyrst leit Ijós
þessa heims. Og þótt ekki sjeu
árin mörg, sem jeg hefi að baki
að sjá, þá tel jeg mig þekkja
þá mjög vel. Og þótt ef til vill
kunni að vera meðal þeirra ein-
hverjir, sem standa móti öllum
framförum — þótt jeg hafi eng
um slíkum kynnst — þá er
alveg víst, að slíkir menn eru
hreinustu undantekningar. Jeg
er alveg viss um, að íslenskir
bændur vilja áfram, þeir kæra
sig ekki um íð standa á móti
framförum og nýsköpum. Þeir
vilja áreiðanlega ekki verða
eftirbátar t. d. útvegsmanna,
sem eru búnir að festa kaup á
tugum togara, auk fjölda
fiskiskipa.
Jeg veit að bændur skortir
nokkuð fje til raunhæfrar ný-
söpunar atvinnuvegar sms, en
það er alveg víst að þeir stefna
markvist að því, að orf og hrífa,
kvísl og skófla, hverfi að sem
langmestu leyti, en þar í stað
komi stórvirk atvinnut'æki. Jeg
veit, að það er hugsjón flestra
þeirra að túnið, sem ef til vill
er lífið og þýft, verði bæði
stórt og sljett. Til þess vill nú-
verandi stjórn styðja bændur.
Og nú vil jeg spyrja: Hvort
finst ykkur skynsamlegra,
stefna stjórnarinnar, að taka í
notkun nútíma vinnuvjelar til
sjós og lands, svo að möguleik-
ar sjeu á. að íslensk framleiðsla
þoli samjöfnuð við framleiðslu
annara þjóða. Eða stefna aft-
urhaldsins í F’.’amsókn, iáta alt
Framhald á bls. 12
að skipin eru mörg, en smá,
mundu aldrei safnast fyrir mikl
ar fiskfyrningar.
Jeg hefi hjer gert ráð fyrtr
að togararnir og raunar önnur
skip einnig væru knúin diesel-
vjelum, þareð jeg tel þær hent-
ugri fyrir okkur en gufuvjelar.
Ef þeim er vel við haldið eru
þær ódýrari í rekstri. Eimtúr-
b'ínan nýtir að vísu betur þann
hita sem hún fær frá eldsneyt-
inu, heldur en dieselvjelin, en
það er ekki hægt að nota hana
í smáskip svo vel sje.
Einnig virðxst betra að skip-
in sjeu fremur smá vegna þess
að víða er svo farið að aðeins
smáskip komast inn á hafnir.
Eins og er, verða þvi bátar eða
bílar að flytja fiskinn í skipið
þar sem því þóknast að liggja.
Þessir bátar eða bílar hafa í
öllum tilfellum engan sjerstak-
an útbúnað til flutnings á fryst
um fiski. Þar á ofan er þetta
gífurlegur aukakostnaður og
síðast en ekki síst, hlýtur þetta
að rýra gæði vörunnar.
Þegar fiskurinn er kominn í
markaðshöfn, getur töf þar
eyðilagt fiskinn. Athugandi
væri bví, hvort möguleikar
væru á því að islensk hraðfrysti
•hús reistu sameiginleg geymslu
hús erlendis r. d. á Spáni, ít-
alíu, Portúgal, Grikklandi og
Englandi og ýmsum stöðum í
Norður- og Suður-Ameríku.
í þessum geymslum væri
hægt að halda fiskinum sem
nýjum og skapaðist víð það
aukið öryggi í útflutningi og
tryggari markaður.
Eimskipaíjelag íslands er nú
að' auka skipastól sinn með ný-
smíðum bæði í Englandi og
Danmörku. — Hraðfrystihúsin
kaupa einnig eitt kæliskip o. s.
frv. ÖIl þau skip sem vitað er
um, eru frekar smá á alþjóða-
mælikvarða. Flest eða öll bygð
með það fyrir augum að flytja
aðallega vörur, samt er varla
líklegt að þessi skip, ásamt
þeim sem fyrir eru fullnægi
flutningaþörfinni að og frá
landinu, og bá kemur auðvit-
að ekki til greina að þau sigli
eingöngu milli erlendra hafna.
Samt sem áður er okkur það
nauðsynlegt að íslensk skip
sjeu í flutningum erlendis ein-
göngu, a. m. k. nokkurn tíma
árs, og afli erlends gjaMeyris.
Slík skip; sem nú er verið
að smíða, eru of smá til að þau
geti orðið samkeppnishæf á al-
þjóða siglingaleiðum. En ef
hægt væri að fá smíðuð skip
frá fimm þúsund til tíu búsund
rúml. yrðu íslendingar bráð-
lega samkeppnisfærir á lang-
leiðum. Danir hafa staðist sam-
keppni á leiðum eins og frá V.-
Evrópu til Austur-Asíu og
hafa þeir siglt á þeim ferðum
bæði Panama- og Suez-skurð-
; ina. — Hversvegna er þetta
ekki mögulegt fyrir íslendinga
líka?
Sverrir R. Bjarnason.
|