Morgunblaðið - 08.01.1947, Blaðsíða 8

e
MOKGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. jan. 1947
I
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, aúglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
f;
Þeir halda að Alþýðu-
flokkurinn gangi
í kvíarnar
ÞAÐ kemur nokkuð oft fyrir á síðari árum að pólitískar
aðgerðir eru miðaðar við það fyrst og fremst, hvað hægt
er að telja þeim hluta kjósendanna trú um, sem fáfróð-
astur er og minsta ábyrgðartilfinningu hefir. Tvö flokks-
blöð landsins hafa árum saman verið skrifuð með þetta
fyrir augum. Þetta eru Tíminn og Þjóðviljinn. Skrif þeirra
blaða ganga yfirleitt út á það, að draga dómgreind og
þekkingu almennings niður undir blæju þess fláræðis,
sem kolsvartur hrærigrautur lyga og blekkinga skapar.
Flestum hinna greindari og heiðarlegri manna viður-
komandi flokka líkar þetta illa og telja það skaðlegt og
óviðeigandi, en þeir fá ekki rönd við reist, og sætta sig
rnargir, gegn vilja sínum, við þá röksemd, að þessi að-
' ferð sje til flokkslegra hagsmuna, af því að fáfræðin sje
svo víða ríkjandi meðal fólksins. Þó.hafa mjög margir
fyrverandi Framsóknarmenn yfirgefið flokk sinn af þess-
um sökum og auðvitað þeir einir, sem hafa það mikið af
manndáð og einbeittni, að þeir sætta sig ekki við ósómann.
I flokki Sósíalista hefir nokkuð borið á því sama, en í
mikið smætri stíl, enda er þar um yngri flokk að ræða.,
Eins og gefur að skilja hefir sú blaðamenska sem þannig
er rekin, sem að ofan getur, því aðeins gildi, að hún sje
studd af tillögum, frumvörpum og tilboðum, enda hefir
það ekki verið sparað. — Eitt tilboðið þessarar
ættar e*r ofarlega á baugi um þessar mundir og getur
erðið allfrægt. Stendur það í sambandi við stjórnarmynd-
un og hefir á sjer glöggan svip veiðibragða og herkænsku.
Þannig er svo sem kunnugt er orðið, að undangengna
mánuði hefir Tímaliðið lagt á það æsilegt kapp, að mynda
rikisstjórn'gegn Sjálfstæðisflokknum með aðstoð Sósíal-
ista og Alþýðuflokksins undir forystu Hermanns Jónas-
sonar. Þetta hefir strandað, enda þó nokkrir menn beggja
viðkomandi flokka væru því fylgjandi. Mun meiri hluti
Alþýðuflokksins hafa tekið af skarið í því efni.
Nýrra bragða þurfti því að leita og er eitt hið helsta
þeirra nú orðið kunnugt almenningi. Hafa Sósíalistar og
Tífnamenn gert utanþingsmanni í Alþýðuflokknum tilboð
um að styðja hann sem forsætisráðherra í þriggja flokka
ráðuneyti. Er maður sá mætur maður, vel að sjer í sögu-
iegum fróðleik, hefir næman skilning á skáldskap og er
persónulega góður þegn. En hann hefir aldrei átt sæti á
Alþingi, er talinn veikgeðja gagnvart vissum andstæð-
ingum og hefir enga æfingu til að mæta leikbfellum. /
Tilboðið er sýnilega bygt á sömu hugsun, §em á liðnum
/ildum hefir vakað fyrir þeim herforingjum, sem gert hafa
ítrekaðar tilraunir til að koma umsetnum andstæðingum
í herkvíar svo hægt væri að sækja að þeim frá tveim eða
fleiri hliðum. Það er herbragð af sömu rót runnið sem
margt af greinum Tímans og Þjóðviljans. Báðum aðilum
er áhugamál að eyða Alþýðuflokknum ef verða mætti að
þeir tveir einir gætu haft meiri hluta á Alþingi, Hinir
ófyrirleitnustu í beggja liði gera ráð fyrir því, að Al-
þýðuflokkurinn gangi^í kvíarnar og fremji sjálfsmorð.
Takist ekki svo vel til, búast þeir þó við nokkrum árangri
ef meiri hluti flökksins neitar forsætisráðherra úr
eigin liði sem andstæðingarnir hafa valið. Einkum kvnni
þetta að geta litið óþægilega út í augum fáfróðra kjós-
enda ef málefnislega væri boðið upp á stefnu, sem stilti
nærri stefnuskrá Alþýðuflokksins.
Annars er það nú orðið greinilegt, og öllum kunnugum
augljóst mál, að allir örðugleikar við það, að koma á þing-
ræðislegri ríkisstjórn nú og fyr, byggist á því að þeir menn
eru allt of margir, sém hugsa meira um það að leika á
aðra og koma þeim í pólitískar herkvíjar, heldur en hitt,
íið vinna heiðarlega fyrir hag og heiður og íramtíð lands
og þjóðar. Þenna sannleika verður allur almenningur að
sjá og skilja.
DAGLEGA
LÍFINU
Jólin liðin.
SAMKVÆMT GAMALLRI
íslenskri venju eru jólin nú
loksins liðin. Þrettándinn var í
fyrradag. Áður fyr var þáð sið
ur að gera sjer dagamun þann
dag. Menn borðuðu þá síðasta
hangikjötsbitann sinn, laufa-
brauð, ef eitthvað var eftir,
kveikt var á síðasta kertis-
stubbnum og „jólin spiluð út“
eins og sagt var.
Vera má, að þessi siður
haldist ennþá í sveitum lands-
ins, en líklegt að í kaupstöðum
og þá einkum hjer í Reykjavík
sje hætt að mestu að halda upp
á þrettándann. Þó gerir útvarp
ið dagamun, að því leyti til, á
þrettándanum, að leikin eru
danslög fram eftir kvöldi, eins
og laugardagur væri. En held-
ur þótti hún þunn þrettánda-
kvöldsdagskráin í fyrrakvöld.
Þótti mörgum útvarpshlust-
endum sem ,,hapsikordið“, eða
hvaí það hljóðfæri nú annars
heitir, hefði mátt missa sig
þetta kvöld og þá heldur leikin
þjóðleg lög í staðinn. En því
verður ekki breytt hjeðan af.
Vilja sjá prestinn.
SÍRA FRIÐRIK HALL-
GRÍMSSON hefir sína skýr-
ingu á-því hversvegna kirkju-
fólk velur sjer sæti fremst í
bekkjunum og vill vinna það
til, að láta þá, sem síðast koma
troðast inn fyrir sig.
Síra Friðrik sagði mjer, að
það væri af þeirri einföldu á-
stæðu, að kirkjufólk vilji sjá
prestinn, hvort, sem hann er í
stólnum, eða fyrir altari.
En presturinn sjest ekki
nema frá frémstu bekkjum
kirkjunnar og fremstu sætun-
um í aftari bekkjunum. Þá
skvggja stoðirnar, sem halda
svölunum, á kór og predikun-
arstól. Þetta er byggingarlagi
kirkunnar að kenna og því
verður ekki breytt.
Þetta er mjög sennileg skýr-
ing. Og þá vitum við það.
Lítil listaverk.
ÞAÐ VAR HELDUR en ekki
uppi fótur og fit hjá unglingum
bæjarins í allri snjókomunni í
fyrrakvöld. Það er ekki oft,
sem ungir Reykvíkingar fá
tækifæri til að byggja snjóhús
og gera snjókerlingar. Og full-
orðna fólkið varð aftur börn,
og fór að leika sjer með í snjón
um. Víða í bænum mátti sjá
lítil, en alls ekki ómerkileg
listaverk gerð úr snjó.
Og svo vel vildi til að um
kvöldið kom ofurlítið frost
þannig, að snjókerlingar, (sem
víða voru snjókarlar) fengu
lengri lífdaga, en þeim auðnast
venjulega hjá í bænum.
Hjer í Reykjavík hefir ekki
verið gert verulegt listaverk
úr snjó síðan sjómaðurinn
frægi var reistur á Lækjar-
torgi, en hann var mörgum yeg
farendum til skemtunar á með
an hann var og hjet.
•
Óknyttir.
LEIÐINLEGT ER að heyra
hvað óknyttir virðast vera að
fara í vöxt hjer á landi. Það
er eins og eitthvað skemdaræði
hafi gripið menn, einkum ung-
linga. Það er ekki bara hjer í
Reykjavík, sem ber á.þessum
óknyttum og ofbeldisverkum,
eins og sögur þær, sem birtar
voru í Morgunblaðinu í gær
utan af landi bera með sjer.
Reykjavík hefir jafnan hlotið
það orð úti um land, að hún
væri Sódóma landsins. En eft-
ir frjettum, sem nú berast utan
af landi virðist sem höfuðborg
in verði að láta í minni pokann
í þessum efnum •—■ og yrði það
síst harmað, af þeim borgur-
um, sem vilja frið og spekt og
þykir vænt um bæinn sinn.
En það hlýtur að vera ein-
hver ástæða fyrir þessum ó-
knytta og ofbeldisfaraldri hjer
á landi og gott væri ef hægt
væri að grafast fyrir ræturnar
á þessari meinsemd og koma í
veg fyrir hana.
•
Brauðskortur.
VIÐ OG VIÐ berast Daglega
lífinu kvartanir frá húsmæðr-
um víðsvegar í bænum um það
að ekki sje hægt að fá keypt
brauð í brauðabúðunum á sama
tíma, sem allar hillur sjeu full-
ar af skrautkökum og sykruðu
kaffibrauði.
Almennastar eru kvartanirn
ar vestan úr bænum, en ein
húsmóðir vesturfrá segir, að
það sje hrein undantekning, að
hægt sje að fá rúgbrauð og
franskbrauð í nálægum brauða
búðum, þar sem hún býr.
Bakarar ættu ekki að láta
það um sig spyrjast lengur, að
þeir hafi ekki brauð á boðstól-
um, ef rjett er með farið hjá
húsmæðrunum, sem undan
brauðskortinum kvarta.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
FYRIR nokkru var hjer
minst á afstöðu norsku stjórn-
arinnar til ófriðaraðila fyrir
innrásina 9. apríl 1940, og
hvernig áljórnin brást við er í
óefni var komið. En á því máli
hefir farið fram ítarleg rann-
sókn nefndar, er skipuð var í
ágúst 1945. Er búist við að
rnálið ,komi fyrir Lapdsdóm í
Noregi, enda hafa þeir menn,
sem hjer koma aðallega við
sögu, heimtað að svo yrði gert,
svo engum efa yrði það bund-
ið, hvort þeir hafi á einn eða
annan hátt brugðist skyldum
sínum.
Dönsk rannsóknanefnd.
Danir hafa líka haft rann-
sóknanefnd starfandi, til þess
að athuga aðgerðir stjómar
sinnar fyrir 9. apríl. Hefir hún
sent frá sjer álitsgerð, þar sem
m. a. er sagt frá því, að danska
stjórnin, eigi síður en hin
norska hafi dagana fyrir 9. apr.
1940, fengið margskonar al-
varlegar aðvaranir um það,
hvað Þjóðverjar hefðu í
hyggju.
I ,,Morgenavisen“ er sagt frá
nefndarskýrslu þessari og bar
kcmist m. a. að orði á þessa
leið:
Nefndin hefir athugað gaum
gæfilega hvaða fregnir bárust
ríkisstjórnunum í Kaupmanna-
höfn, Oslo og Stokkhólmi dag-
ana fyrir 9-. apríl. Komið hefir
i ljós, að utanríkisráðuneyti
Dana bað sendiherra Svía og
Norðmanna í Iiöfn, aS grensl-
ast eftir því, hvaða afstöðu
stjórnir þeirra tækju til hinna
ískyggilegu frjetta, og hafi
ráðuneytið fengið það svar, að
hvorki í Oslo nje Stokkhólmi
legðu menn neitt upp úr þeim.
Fyrverandi utanrikisráð-
herra Svía, Gúnther, hefir á
hinn bóginn komið fram með
ummæli, sem eru gagnstæð
þessum upplýsingum. í blaða-
grein hefir hann skýrt frá því,
að sænska stjórnin hafi vitað
vissu sína um það þ. 8. apríl,
að skyndijás á Noreg og Dan-
mörku stæði fyrir dyrum.
Danska stjórnin hefði aftur á
móti ekki viljað taka mark á
aðvörunum þeim, er henni bár-
ust frá sendiherra Dana í Ber-
lín í brjefi ®til hans komist
þannig að orði, að hún gæti
ekki sjeð, hvaða gagn Þjóðverj
ar gætu haft af því, að gera
árás á Danmörku.
Rannsóknanefndin hefir átt
tal við Rente-Fink fyrv. sendi-
herra Þjóðverja í Danmörku.
Hefir hann skýrt svo frá, að
hann hafi ekki fengið vitneskju
um innrásarfyrirætlanir stjórn
ar sinnar fyrri en kl. 10 kvöld-
ið áð.ur.
Kronika ritstjóri er verið
hefir yfirheyrður, sagði að
meðal danskra blaðamanna sem
voru staddir í Berlín þessa
daga hafi öllum verið fullkom-
lega ljóst, að árás á Norðurlönd
stóðu fyrir dyrum. .
Lokuðu augunum.
Hann segist ekki vera í nein-
fyrir 9. apríl.
um vafa um, að dönsk stjórn-
arvöld hafi í tæka tíð vitað
hvað var á seiði. En danska
stjórnin hafi litið svo á, að her-
styrkur Dana væri svo mátt-
laus, að'ekki hafi verið ráðlegt
að búast til varnar. Og úr -því
ekki hafi verið um neitt slíkt
að ræða, þá hafi stjórnarvöldin
talið best að loka augunum
fyrir því, sem væri í aðsigi.
Hann skýrir frá, að Danir í
Berlín, hafi fengið nákvæmar
fregnir af innrásarúndirbún-
ingi Þjóðverja þann 4. ‘apríl.
Hafi þær komið frá sænsku
sendisveitinni. , Sjerfræðingur
sænsku sendisveitarinnar í
flotamálum tiltók daginn er
hann taldi að ætlaður myndi
vera til árásarinnar á Noreg og
Danmörku. En sagði að hann
gæti ekki fullyrt með ójsggj-
andi vissu að árásin yrði gerð
einmitt þann tiltekna dag, En
hún dyndi yfir áður en vika
væri liðin.
í samráði við starfsmenn
dönsk-u sendisveitarinnar í
Berlín sendu frjettaritarar
danskra blaða, er staddir voru
þar, aðvörunarskeyti til blaða
sinna, þar sem þeir fyllilega
gáfu í skyn, hvaða hætta vofði
yfir Dönum. Kronika ritstjóri
símaði jafnvel þ. 8. apríl til
Hafnar, að nú mætti eiga von
á árás á landið, að tveim kl,-
stundum liðnum. Var fregn
þessi send 'tafarlaust bæði til
utanríkis- og hermálaráðuneyt
isins.
^ramh, á bis. 8.