Morgunblaðið - 25.01.1947, Blaðsíða 2

2
MOSGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 25. jan. 1947 1
Frá El Alamein til Reykjavíkur:
Líðsforingi úr 8. hernum, sem
gefir út hreskt-islenskt tímnrit
Oskufallið eystra sennilega
sót frá Englandi
Jénas Jakobsson segir þetta ekki einsdæmi
EINN af liðsforingjum Mont-
gomerys hershöfðingja frá E1
Alamein og öðrum bardögum í
Norður-Afríku, hefir tekið sjer
fyrir hendur að gefa út breskt-
íslenskt tímarit. Er fyrsta hefti
þess komið út fyrir nokkru, en
mun að mestu hafa horfið í
jólaösinni og því færri sjeð það
en skyldi. Ritið heitir „Bresk-
íslensk viðskifti“, en ritstjóri
og útgefandi er G. Aubrey
kapteinn, sem nú er kominn
hingað til lands til að kynn^st
hjer mönnum og málefnum^í
sambandi við þessa nýju útgáfu
sína.
Næsta hefti mcð kveðju fra
Churchill.
Næsta hefti af ritinu er á döf
inni og væntanlegt hingað til
landsins innan skamms. I því
er m. a. kveðja til íslendinga
frá Winston Churchill fyrver-
andi forsætisráðherra. Aubrey
kapteinn segir, að það hafi tek-
ið sig 75 klukkustundir að ná
í kveðju Churchills. Það eru
nú mörg ár síðan Churchill hef
ir skrifað slíka kveðju í tíma-
rit, en er hann frjetti að það
væri fyrir íslendinga, sagði
hann, að hinn minntist komu
sinnar hingað til lands 1941,
með ánægju, enda hefði hann
hlotið hjer hinar bestu viðtök-
úr. Þegar við bættist að það var
liðsforingi sem var í lífverði
hans við E1 Alamein, sem að
ritir.u stóð, var málið mjög auð-
sótt. En allur tíminn fór í að
ná viðtali við Churchill.
líermaður og íþróttamaður. *
Capt. Aubrey hefir víða far-
ið og lent í ýmsu um æfina.
Móðir hans er frönsk, en faðir
hans írskur og olst hann upp
að mestu í París. Fyrir stríðið
vann hann við ýms útgáfufyrir-
tæki og upplýsingastarfsemi.
M. a. í París, St. Moritz í Sviss-
landi, Þýskalandi, Ítalíu og
Bretlandi. Hann var einn af liði
Breta í „Bob“-sleðakeppni Ol-
ympíuleikjunum 1936.
í byrjun styrjaldar gekk hann
í breska herinn og var í írskri
herdeilfl. Barðist hann með
Montgomery í Norður-Afríku,
eins og áður er sagt, en her-
menn Monty í 8. hernum köll-
uðu sig „eyðimerkurrotturnar".
Síðar gekk hann í fallhlífar-
liðið og tók þátt í fall'nlífar-
hermannabardögilm á Sikiley,
Ítalíu, Grikklandi og í Frakk-
landi. Sex mánuðum fyrir inn-
rás bandamanna á meginíand-
ið í júní 1946, var hann sendur
til að berjast með frönsku and-
stöðuhreyfingú»ni í Frakk-
landi til að undirbúa innrásina
og lenti þá í fallhlíf bak við
línur Þjóðverja.
Er jeg spurði Aubrey kaptein
um ævintýr hans í sfýrjöldinni,
sagði hann, að styrjaldarsögur
væru orðnar svo útþvælt,efni.
En ef jeg vildi segja frá ein-
hverjum bardaga, þá mætti jeg
segja, að hann hefði einu sinni
Churchill sendir
Islendingum kveðju
sina
Capt. Aubrey.
ásamt fleiri fjelögum kastað
fúleggjum í Gigli, söngvara á
Ítalíu, en það hefði verið á þeim
árunum, er Gigli var álitinn
andstæðingur bandamanna og
ekki sjerlega vinsæll meðal
þeirra!
Leitaði að stað til að gefa út
blað.
Er jeg spurði Aubrey kaptein
hvernig á því hefði staðið, að
honum hefði dottið í hug að
fara að gefa út blað í sambandi
við Island, sagði hann:
„Fyrir stríðið gaf jeg út blað,
sem heitir „China Trade“, en
er jeg var laus úr herþjónustu
voru allar hafnir í Kína í rúst-
um og lítil von um verslun
þangað fyrst um sinn. Leitaði
jeg þá á landabrjefi eftir stað,
sem hefði verslunar-,, og menn-
ingarsambönd við Bretland, þar
sem ekkert tímarit af slíku tagi
væri gefið út og rak augun í
ísland. Hefi jeg ekki sjeð eftir
því, þó við ýmsa erfiðleika hafi
verið að etja, því jeg hefi kynst
merkilegri þjóð og landi í gegn
um þetta starf mitt“.
Nokkur mistök.
„Eflir að jeg kom hingað til
Islands,,, heldur Aubrey kap-
teinn áfram, „er mjer ljóst, að
mjer hafa orðið á ýms mistök
í. sambandi við útgáfu tímarits
ins, en þau verða leiðrjett í
næstu heftum. Tilgangurinn
með ritinu er að auka á kynni
meðal Islendinga og Breta og
tengja verslunar- og menning-
arsambönd milli landanna. Er
ætlast til að í ritinu verði grein
ar um allt mögulegt, sem ís-
lenskir lesendur og vinir ís-
lands erlendis kynnu að hafa
áhuga fyrir, ásamt frjettum
bæði frá ísl. og Bretlandi. Flest
lönd, sem hafa • samband við
Bretland, hafa lík rit og þetta.
Eins og stendur er erfitt að fá
leyfi til blaðaútgáfu í Bretlandi
og geta má þess, að þetta er
þriðja nýja blaðið, sem stjórn-
arvöldin í Bretlandi hafa leyft
útgáfu á, síðan 1939.
Vel tekið í Englandi.
Ritinu hefir verið vel tekið í
Englandi. Seldust strax um 500
eiptök í London, Manchester
og Liverpool. Frá Kanada hafa
einnig komið pantanir og víða
að úr heiminum. Frá því að blað
ið kom út, hafa mjer borist 60
—70 brjef frá mönnum, sem
hafa lesið ritið og biðja um upp
lýsingar, m. a. um land og þjóð,
verslunarm‘guleika og þess-
háttar. Ekki allfáir hafg spurt
um hvernig haégt sje að ferðatet
til íslands.
Aubrey kapteinn biður ís-
lendinga að skrifa sjer og segja
sitt álit á blaðinu, eða gera upp
á stungur um efni þess. Menn
geta skrifað á íslensku, ef þeir
vilja. Ennfremur segist hann
vera reiðubúinn að aðstoða
kaupsýslumenn, sem koma til
Bretlands og vilja setja sig í
samband við framleiðendur
þar. Tekur hann ekkert fyrir
greiða, sem hann gæti veitt á
þann hátt. Skrifstofa hans er
í Vine Office Court, Fleet
Street, rjett við Daily Telegraph
bygginguna. Hjer býr hann á
Hótel Borg.
Aubrey kapteinn mun dvelja
hjer á landi til næstu mánaða-
móta.
Framh. af bls. 1
Vio huldum líkið og tókum til
verkfæra bifreiðarinnar til að
grafa gröfina. Við fórum aftur
til Róm, en fleygðum fötum og
eignum Matteottis hingað og
þangað á leiðinni.
Yfirvöldin.sögðu þeim að þegja.
„Er við komum til Róm sagði
•
de Bono (þáverandi lögreglu-
stjóri Musolinis): „Þið hafið
unnið gott verk, en þið verðið
að halda ykkur saman“.
Dumini bætti við: „í maí
1924, sagði Marinelli (fram-
kvæmdastjóri fasistaflokksins)
mjer, að sveitir fasista væru
stofnaðar til þers að verjá flokk
inn og til að jafna á andfasist-
um. Hann sagði, að manni. úr
þessum sjerstöku sveitum hefði
verið sagt að ná í Matteotti og
komast fyrir um andfasista-
hreyfinguna í París.“
Dumini bætti við," „að einn
hinna ákærðu Cesare Rossi,
hefði alls ekki verið neitt 'við-
riðinn morðið“. Rossi, sem er
einn þeirra fjögurra, sem eru
fyrir rjettinum — var blaða-
fulltrúi hjá Mussolini, er morð-
ið átti sjer stað, en gerðist síð-
an andfasisti og var dæmur í
30 ,ára fangelsi".
ÞAÐ er nú komið upp úr kaf
smiðjusót, sem borist hefir
þangað frá Englandi. Eða þá
getgátu hefir Jónas Jakobsson,
veðurfræðingur, komið með,
og hefir ekki fundist á þessu
önnur skýring sennilegri.
Jónas fullyrðir, að ekkert
sje því til fyrirstöðu, að reykj-
arsót geti borist svo langa leið
í lofti. Reykurinn berst á ann-
inu, að „öskufallið“, sem menn
hafa orðið varir við á Suð-aust
urlandi, mun verið hafa verk-
an kílómetra í loft upp, og get-
Ur sótið borist langar leiðir í
þesáari hæð fyrir vindi.
Eftir vindstöðu, sem var a
haíinu milli Englands og ís-
lands dagana áður en menn
urðu varir við dust þetta, eða
hroða, í loítinu, á einmitt loft
það, sem þá var yfir Suð-Aust-
urlandi að hafa komið frá Eng-
landi. En ekkert úrfelli var á
hafinu milli landanna. Þegab
svo sunnanvindar 'þcssir skella
á hálendinu og leita upp á við,
en raki þeirra verður að regn-
falli, þá kemur sótið með regn-
inu til jarðar.
Svo • mikil brögð voru að
þessu t. d.' að Hólum í Horna-
firði, að mikið sá á þvotti sem
þar var úti, enda tekið fram í
veðurskeyti þaðan þann dag,
að þar hafi verið „öskufair'
Aðra skýringu hafa menn ekki
haft þar á slíkum óhreinindum
í loftinu fram til þessa.
Jónas Jakobsson veðurfræð-
ingur hefir unnið hjer á Veð-
urstofunni í eitt ár. Hann
skýrði líðindamanni Morgun-
blaðsins svo frá í gærkveldi, að
hann hafi tekið eftir því í veð-
urskeytum frá Suð-Austur-
landi, að þegar gengið hafi
sunnnánvindar um tírna en
engar úrkomur fylgt þeirn, þá
I hafi skygni versnað, vegna
j mósku, sem þá hafi komið yfir
i landið. Hann álítur, að þetta
muni geta stafað af hinu sama
og nú mun hafa átt sjer stað,
I að verksmiðjureykur með sóti
| berist þá alla leið hingað til
^ landsins, svo draga kunni úr
, skygni. En frekari atþugun a
þessari kenningu verður gerð,
þegar hingað til Reykjavíkur
I kemur sýnishorn það, er tekið
var á Kvískerjum á miðviku-
daginn svo það verði efna-
greiÁt.
I Mönnum-kann að finnast það
eigi skifta miklu máli, hvort
það er sót úr verksmiðjureyk-
I háfum Englands, sem óhreink-
i ar loftið í Skaftafellssýslum,
, eða *ohreinindin kynnu að
| koma einhversstaðar annars-
J staðar að. En óneilanlega er það
, viðkunnanlegra að vita vissu
; sína um það, þegar þvottur ó-
! hreinkast á bæjum þar eystra,
að ekki þarf þetta að stafa af
því, að eldsuppkoma sje ein-
hversstaðar úr iðrum jarðar,
heldur getur það alt eins verið
vegna þess, að þeir kynda
svona skarpt kolum sínum suð
ur á Bretlandi. En hvort held-
ur sje eldfjalla-aska eða sót,
sem menn verða varir við, geta
þeir þá hjeðan í frá m. a. nokk
uð markað, eftir því hvaðam
vindur blæs.
Landhelgismál o.
fl. rætt á Alþingi
Neðri tleild.
Frumvarp um viðauka við
lögin um heimilisfang var til
einnar umræðu. Samþ. Samhlj.
sem lög.
Landhelgissektir.
Pjetur Ottesen flutti frv. um
hækkun á sektum fyrir ólög-
legar fiskiveiðar í landhelgi. —•
Hefir mál þetta náð samþykki
neðri deildar og var í gær af-
greitt til cfri deildar.
Efri deild:
Aldurshámark opinberra
cmbættis- og starfsmanna var
til 3. umr. Hannibal reyndi að
tefja málið, og heimtaði að það
færi aftur í nefnd, en menta-
málanefnd hafði áður fjallað
um málið og lagt til að sam-
þykkja frumvarpið. — Forseti
neitaði að láta málið fara aftur
til nefndar, og var frumvarpið
afgreitt sem lög með 10:2 atkv.
Eins og kunnugt er, hækkar
aldurstakmarkið úr 65 upp í 75
ára aldur með lögum þessum.
Afgreiðslustöðvar fyrir áætl
unarbifreiðar var til 1. umr. og
afgreitt umræðulaust til sam-
göngumálanefndar.
Sömuleiðis var frv. um heim-
ild fyrir ríkisstjórnina til að
koma upp verbúðum fyrir við-
legubáta, send umræðulaust til
sjávarútvegsnefndar.
'■"“f
Sameinað þing:
S.l. miðvikudag var þings-
álykttunartillagan um innflutrs
ing nýrra ávaxta samþykkfc
samhljóða sem ályktun Al-
þingis. Sömuleiðis viðaukatil-
laga Jónasar frá Hriflu, að
ávextirnir skuli keyptir í þeirra
löndum og á þeim árstímum,
þegar varan er góð, fluttir hing
að í kælirúmum og geymdir
hjer í öruggum geymslum.
- Bevin - Slalin
Framh. af bls. 1
mann), þann 15. sept. s. 1., að
Rússar væru bundnir vináttu-
samningi við Bretland.
Síðan getur Stalin þess, að
ekki sje lengur um að ræðá
neinn misskilning í þessu máli.
Stalin ræðir síðan um fram-
lengingu vináttusamningsins,
en Bevin hefir áður boðið Rúsa
um að framlengja núgildandí
samning, sem er til 20 ára í 50
ára samning. Telur Stalin ekki
ólíklegt, að slíkt mætti gera.
Er búist við að Bevin muni nú
bjóða framlenginguna.