Morgunblaðið - 20.05.1947, Blaðsíða 7

innKiniuinniiniiiinminiiimiiiinininininiiiinininiiiiniiiininminininiiiiiiininnfimnirriTnnnnii
Þriðjudagur 20. maí 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
...............mmmmmmmmmi
Telpukápur ;
í ljósum litum, ódýrar. \
Vefnaðarvöruverslunin, I
Týsgötu 1.
(Hiiiiiimiiiimiimiiiiimiimiiiiliiiimiiiiiitimimi ;
Prjónavjel |
nr. 7 til sölu.
Anna Þórðardóttir
Sjafnargötu 9. Sími 3472. \_
Vil kaupa (
þriggja eða fjögra her- I
bergi íbúð. Svar merkt: [
„Mikil útborgun — 1136“ I
sendist blaðinu næstu |
daga.
tmiiimiiiiimiiimiiimmiiii»iiieiimmsl.wiiimim =
Sendisveinn I
s í
óskast strax. *
VERSL. BLANDA
Bergstaðastr. 15. Sími 4931.
| 6 manna |
( Fólksbill j
I model ’41 til sölu. Skifti á ;
I góðum vörubíl koma til |
| greina. -— Uppl. á Hótel |
| Winston frá kl. 1—4 í dag |
Í og á morgun.
p ■nniiiiiiiniiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiii •
(Teygjusokkar I
£ Afgreiðum pantanir í dag 5
| og á morgun. — Tökum á |
I móti nýjum pöntunum til |
I afgreiðslu í júnímánuði. I
VERSL. ÁHÖLD
Lækjargötu 6. j
| til leigu fyrir einhleypan \
| reglusaman trjesmið, sem j
| vildi taka að sjer smá- j
| breytingar innanhús. — j
I Uppl. á Njálsgötu 1.
x :
Z miiiiiiniimiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimini »
vantar á
| HÓTEL SKJALDBRÉIÐ. |
I Aðsfoðarsfúlku
= við matreiðslu og af-
i greiðslustúlku við barinn !
| vantar nú þegar.
Garðyrkja 4
Næringarþörf plantna og áburður
PLÖNTURNAR taka til sín
næringu með tvennu móti: A
daginn kolsýru úr loftinu í
gegnum grænu blöðin, og í
öðru lagi tekur rótin næringu
til sín allan sólarhringinn úr
moldinni, og eru þau næring-
arefni uppleyst í vatni.
Af kolsýru er jafnan nóg í
andrúmsloftinu og við þuffum
því ekki að hafa áhyggjur út
af henni — en af þeim nær-
ingarefnum sem plantan tekur
úr moldinni er ekki altaf nóg
þar og þá þarf að bæta við
þau, með áburði.
Mest taka plönturnar til sín
af þremur efnum -— sem því
heyrast oft nefnd, það eru köfn
unarefni, Fosforsýra og kali.
En auk þeirra taka plönturnar
mörg önnur efni úr moldinni
í minni skömtum, og er því
minni hætta á að þau vanti.
Þessi efni sem plönturnar nota
aðeins örlítið af eru nefnd
Micró næringarefni á erlendu
máli. — Micró þýðir smár, sbr.
Microskóp —■ smásjá. Þessi efni
þrýtur sjaldan nema þar sem
sama tegund er ræktuð lengi
á sama stað — og notar sinn
skamt af þessu efni á hverju
sumri, sem svo er flutt burt
með uppskerunni uns skortur á
því kemur í ljós. Meðal þessara
efna eru t. d. Járn, Mangan og
Bór.
Bórvöntun kemur t. d. oft
í ijós þar sem gulrófur eru
ræktaðar lengi. Þá verður gul-
rófan dökk á litinn að innan
og meyrnar ekki við suðu. Þá
þarf að fá smáan skamt af
Boraks, sem er svo blandað
saman við annan tilbúinn á-
burð og bera á garðinn. Þá taka
gulrófurnar heilsu sína og
bragðgæði á ný. Af vöntun ann
ara smáefna orsakast aðrir
kvillar — sem læknast ekki
nema með því að bera hið
vantandi efni á.
En þýðingarmestu efnin,
sem plönturnar nota mikið og
eru eins og áður var sagt þessi.
1) Köfnunarefni, «sem hefir
mjög mikil áhrif á blöð og
stærð plantnanna og og mynd-
un eggjahvítuefna. Þar sem
gnægð er af því verða plönt-
urnar dökkgrænar, en skort á
því má sjá á því að þá verða
blöðin gulleit.
2. Fosforsýra virðist hafa áhrif
á allan þroska og jafnvægi
jurtarinnar -— og heilsu yfir-
leitt. Fosfór kemur til greina
við myndun frumukjarnanna
og við myndun eggjahvítuefn-.
anna. Það má því með engu
móti skorta í moldina og er það
talið auka bragðgæði matjurta
yfirleitt.
3. Kali virðist hafa áhrif á
myndun sykurs og sterkju —
og því má bæta við, sem ekki
þýðingarlitlu atriði hjer, að
sumir vísindamenn telja að
plöntur þ. á. m. kartöflur, verði
frostþolnari ef kali skortir ekki
í jarðveginn.
Með uppskerunni flyst mik-
ið burtu af þessum næringar-
efnum úr jarðveginum — og
því þarf að bæta honum það
upp með áburðarefnum, eh þau
eru aðallega tvennskonar: Hús-
dýraáburður og tilbúinn áburð-
ur.
I húsdýraáburðinum eru
þessi þrjú verðmætustu efni:
Köfnunarefni, Fosforsýra og
Kali — og auk þess jafnan nokk
uð af hinum éfnunum, sem
plönturnar nota minna af —
Micró næringarefnunum. En
húsdýraáburður á þó ekki sam-
an nema nafnið, gæði hans
fara bæði eftir fóðrun gripanna
og geymslu hans. ílla geymdur
áburður undan illa fóðruðum
gripum er miklu minna virði.
Einn mikinn kost hefir húsdýra
áburðurinn fram yfir þann til-
búna, að hann hefir eðlis- og
líffræðileg áhrif á jarðveginn
og er stórlega moldaukandi og
bætandi, og eykur ennfremur
þarflegan gerlagróður. Þegar
tekið er nýtt l'and til ræktun-
ar finnst manni húsdýraáburð-
urinn lífsnauðsynlegur, fyrstu
árin — en þegar búið er að
koma landinu í rækt, er ekkert
því til fyrirstöðu að rækta það
með tilbúnum áburði einum í
nokkur ár. En bestur árangur
fæst þó venjulega þar sem hús-
dýraáburður og tilbúinn áburð
ur eru notaðir saman.
Um húsdýraáburðinn er það
annars að segja að best er að
bera hann í garðana svo að
segja um leið og þeir eru
stungnir upp. Víða er sú stór-
synd drýgð að honum er dreift
um garðinn löngu- áður en
stungið er — og þá rýkur verð
mætasta efnið, Stækjan, köfn-
unarefnið) í burt og því-meira
sem heitara er í veðri. Verði
að bera í garðinn löngu áður
en hann er stunginn upp á að
moka áburðinum í smá hrúg-
ur, klappa þær með skóflu og
moka þunnu moldarlagi yfir
hrúgurnar — þá er öllu óhætt
og ekkert verðmæti glatast, og
svo er dreyft úr áburðinum
jafnóðum og stungið er upp —
og sjeð um að hann hverfi all-
ur niður. Altaf skal dreifa sem
iafnast og best úr húsdýra-
áburðinum.
Það varð einhver hin mesta
lyftistöng fyrir alla ræktun þeg
ar tilbúnu áb’jrðarefnin komu
til sögunnar. Jeg man eftir
fyrstu pokunum af tilbúna á-
bupðinum sem komu hingað til
landsins — skömmu eftir alda-
mótin, á vegum Búnaðarfjelags
íslands og Einars Helgasonar
garðyrkjumanns. — Aburður í
pokum, lyktarlaus og hreinleg-
ur — þetta var nær því ó-
trúlegt! — eða svo fannst manni
þá, sem aldrei hafði þefað af
öðru en húsdýraáburði — og svo
ýmsu ennþá verra, eins og „Ut
við grænan Austurvöll sem
angar lengi á vorin“; eins og
skáldið komst að orði meðan
salernisáburður var borinn á í
hjarta bæjarins. En nú er öld-
in önnur og nú eru Reykvík-
ingar orðnir svo fínir að þeir
mega ekki finna lykt af fjós-
haug án þess að það fari í
þeirra viðkvæmu taugar.
En tilbúni áburðurinn hefir
sannarlega rutt sjer til rúms
og er nú fluttur inn fyrir
miljónir króna árlega, enda
mesta nauðsynjavara. Hann er
miklu meðfærilegri í notkun en
húsdýraáburðurinn og flutn-
ings- og dreifingarkostnaður
minni hvað hann snertir.
Fyrir styrjöldina síðustu
fluttist hingað tegund tilbúins
áburðar, Nitrófoska. Var hún
svonefndur „algildur“ áburður
— en með því er meint að í
henni voru 3 nauðsynlegustu
næringarefnin Köfnunarefnin,
Fosforsýra og Kali •— og fátt
um aukaefni. Var þetta einkar
hentugur áburður og handhæg-
ur að grípa til fyrir smágarða-
eigendur. Eftir .styrjöldina hef-
ir hann ekki fengist og er það
skaði. Hefir því orðið að flytja
inn aðrar áburðartegundir sem
innihalda aðeins eitt eða tvö af
hinum áðurnefndu efnum t. d.
Ammophos sem er köfnunar-
efni og fosforsýruáburður — en
vantar kalíið. Sje Ammophos
notað í garðland er ráðlegt að
bera 10—13 kg af því á 100
fermetra og þá bæta við 3—-5
kg af brennisteinssúru kali.
Blanda má þessum tveimur
tegu.ndum saman sama dag sem
þeim er dreift og væri þá sú
blarida rjett nefnd Ammopho-
ska, nafnið myndað á sama hátt
og Nitrophoska, og segir til um
efnainnihaldið.
Mikil nauðsyn er það að til-
búna áburðinum sje dreift sem
jafnast yfir landið, því þá kem-
ur hann að fullu gagni og ræt-
urnar hitta hann fyrir hvar sem
þær smeygja sjer út um mold-
ina. Og alla köggla þarf að
mylja sem best, því annars eru
þeir gagnslausir og geta verk-
að skaðlega.
Best er að bera tilbúinn á-
burð á í þurru veðri áður en
uppstunga fer fram. En gott
getur verið að gefa lítinn skamt
af fljótverkandi áburði t. d.
saltpjetri eftir að plöntur eru
komnar upp, vilji maður herða
á vextinum. Þó skal varast að
dreifa honum ef blöðin eru svo
vot að hætta sje á að hann loði
við þau því þá getur brunnið
undan honum. Garðeigandi þarf
að vita nékvæmlega flatarmál
garðsins og svo reikna út og
vega rjettan skamt í hlutfalli
við landsstærð. Að bera miklu
meira í en þarf af tilbúnum á-
burði er tilgangslaus eyðsla. En
jafnsjálfsagt er að gefa svo ríf-
legan áburð í matjurtagarða að
víst sje að altaf sje nægilegt
af auðleystri næringu fyrir
jurtirnar, þann stutta tíma sem
þær hafa hjer til þroska. Þar
serri blöð eru gulleit vantar
venjulega köfnunarefni í mold-
ina, en þar sem þau eru dökk-
græn — og jafnvel ofvöxtur
hleypur í blöð og stöngla er
köfnunarefnið of mikið. Skal
þá varast að bera á köfnunare.-
áburð, en aftur gefa skamt af
fosforsýru áburði (Superfosfat,
5—8 kg á 100 f.m.) og mun þá
jafnvægi komast á aftur. Og
sje húsdýraáburður notaður í
gárð er mjög gott að bæta
nokkru af fosforsýruáburði við.
Það er ánægjulegt að sjá
garð þar sem plönturnar hafa
auðsjáanlega nóg af öllu sem
þær þurfa — en lítill búhnykk-
ur að svelta þær þar.
iiiiiimiiiiiiiiiimiiKNiimjgiiMiimEiuinsMiaaiimnii]
Herbergi
27 ára gamall maður ósk-
ar eftir herbergi. — Til-
boð sendist Morgunbl. fyr-
ir fimtudagskvöld, merkt:
„27 ára — 1147“.
rniiMiiui
ReiimsmiSur
Okkur vantar góðan renni-
smið á vjelaverkstæði, til
mála getur komið húsnæði
fyrir hann. -— Menn leggi
nafn sitt á afgr. blaðsins,
: merkt: „Strax — 1145“.
:
i
} .......................
Litill
| Sumarbústaður
! á fallegum stað til sölu
■ ódýrt ef samið er strax.
| — Uppl. hjá Pjetri Dani-
j aldssyni verslunarstjóra,
j c/o Jón Mathiesen, Hafn-
j arfirði, símar 9101 og 9102.
:
( Lítið hús
i utan- við bæinn í strætis- '
( vagnaleið í góðu standi til
: leigu eða sölu ef viðun-
j andi boð fæst. — Uppl.
! frá kl. 1—3 e. h. Sími
\ 4940.
iiiiiiiiiiiiniiiiil
| 10 M%mú krcnur
! óskast til láns út á 1. veð- j
j rjett í nýrri vörubifreið |
j 5 tonna. — Tilboð merkt: |
i „Lán — 1150“ óskast í af- |
j greiðslu Morgunbl. fyrir |
; miðvikudagskvöld.
} 1
■ |llllllll■■l■•lll•llllll■l•ll■llllllllll■lll■ll■l•ll■lll■ll■■■•• Z
( tbúð 1
j Ung barnlaus hjón vant- I
| ar sem fyrst 3—4 her- |
I bergja íbúð til leigu. |
! Tilboð sendist Morgunbl. j
j fyrir föstud.kvöld merkt: j
! — „Fyrirframgreiðsla — |
j 1151“. |
; tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiwiiiiiitiiiiitiiiiiiiiiiit -
í
|
:
|
l
i
Eldri bíll |
með góðum vökvaheml- j
um. Sjerstaklega hentug- !
ur til kenslu. — Til j
sýnis og sölu við Leifs- j
styttuna eftir kl. 5 í dag. j
Sanngjarnt verð.
Herbergi!
Lítið herbergi til leigu v
neðst í Hliðahverfinu, að- j
eins fyrir reglusama. — |
Uppl. í síma 4581.
lllllllllllllllllllll 1111111111IIIIII IIMII'llllllllllllllllllll —
Svefnpokarj
Eyrnaskjól,
Sumartelpukápur
á 4ra—6 ára.
Sumarkjólaefni,
Baðmottur
margir litir.
VERSL. HÖFN
I Vesturgötu 12. Sími 5859. j
- 9
iiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin-iimai
iiiiiiiimiMiiiiiiiiiiiHiiiiiiMiHMiiflWHHiM'HHni'Miiiiiiiii.iniiiiiiMiiiiiMiHimiMiuiiimiiiMHOiiiuiiiíiimniiiiiiiniiiiHHiiiiiiiuiMiiiiMiuiuuuuuuuuiiiiiuuuuiiuuiuiiU aiuium