Morgunblaðið - 22.07.1947, Blaðsíða 2

2
MORGUISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. júlí 1947! 1
SNORRAHÁTÍÐIN í REYKHOLTI
Framh. af bls. 1
Snorra Sturlusonar líkneski
hans, gert af fremsta mynd-
höggvara Norðmanna.
Vjer mátum mikils þennan
vináttuvott frænda vorra og
hjartaþelið, sem lá að baki.
h’restui varð á afhendingu gjaf
arinnar, vegna ófriðarins, þar
til að við hittumst nú í Reyk-
holti í þessu skyni.
Þá hafði um langan aldur
verið góð frændsemi með þjóð
nm vorum. En hjartaylurinn
ikom ekki altaf fram í dagsbirt
xma. Á jeg þar við oss Islend-
:tnga.
Svo kom 9. apríl 1940. Þjóð
verjar gerðu innrás i Noreg og
.Danmörku. Þá brast skurnin
:í einu vetfangi. Þá má máske
líkja þessu við íslenska hvera-
liitann. Við göngum daglega
unr hverasvæðin án þess að
fimia verulega til jarðhitans,
;aema þar sem opnir hverir eru
£n hitinn er þar samt. Það
þarf umbyltingu til þess að
Jhann komi frarn í dagsljósið.
Tíann brýst þá gegnum jarð-
skorpuna, hvort sem hún er
þunn eða þykk.
Vjer fylgdumst vel með
hetjubaráttu norsku þjóðarinn
ar með konung sinn í farar-
broddi.
„Slik vil Kongen leve for oss:
Ved en sölvblek björkestemme,
:mot en naken várskogs mörke,
stár han ensóm med sin sönn.
Tyske bombefly er over.“
Þannig kvað Nordahl Grieg.
Oss fanst vjer lifa með Norð
mönnum. Þeir fáu flóttamenn
frá Noregi, sem náðu hingað
til lands, voru oss kærkomnir
gestir.
Með sársaukablöndnum sam
hug fi jettum vjer af þeim, sem
ibörðust með vopn _í hendi;
nokkrir þeirra hvíla í íslenski
mold; af þeim sem voru á Grini
af Viggo Hansteen og Rolf
Wickström; af kennurunum
norsku; af guðsþjónustunni
fyrir utan dómkirkjuna í Nið
•>rósi. Og svo mætti lengi telja
að ógleymdu falli Nordahl
Griegs, sem átti svo marga
vini á Islandi. Og hjartaylur-
inn fór stöðugt vaxandi.
Nú þykir oss ennþá vænna
um gjöfina sem fulltrúar þess
arar hraustu frændþjóðar vorr
ar færa oss í dag.
Verið velkomnir, norsku
:£rændur.
Snorrahá tið Norðmanna og
Jíslendinga í Reykholti 20. júlí
1947 er hjer með sett.“
★
Var ræðu forseta vel fagnað.
Ljóðaávarp og ræður ^
Er forsetinn hafði lokið máli
jínu flutti Davíð Stefánsson
Jijóðaávarp það sem birtist á
éiðrum stað hjer í blaðinu.
Síðafl fluttu þeir ræður for-
maður íslensku Snorranefndar
innar, Jónas Jónsson og vara-
íormaður norsku Snorranefnd-
arinnar, Haakon Shetelig, en
ræður þeirra birtast hjer í
blaðinu.
Hiijn mikíi mannfjöldi er
saman var kominn til hátíðar-
innar, hafði skipað sjer um-
hverfis hið umgirta svæði. En
þar eð þeir sem voru í nokk-
urri fjarlægð, sáu ógerla hvað
fram fór, tóku margir þann
kostinn, að hverfa frá hlaðinu,
og setjast niður á hinn víða
völl suðvestur af bænum. En
þaðan heyrðist ágætlega úr
gjallarhornunum allt er fram
fór.
Allur mannfjöldinn, bæði
þeir, sem nærri stóðu, og eins
þeir er fjær voru, ljetu í ljósi
ánægju sína yfir ávarpi Davíðs
Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi flytur ávarp sitt.
Ljósm. Vignir.
Stefánssonar og ræðum manna
með dynjandi lófataki.
Styttan afhjúpuð
Er hjer var komið sögu gekk
fyrrverandi ráðherra Johan
Mellbye í ræðustól. Hann
mælti á þá leið, að hann fæli
nú Olav krónprins f. h. Snorra-
nefndarinnar norsku, að af-
henda ísl. þjóðinni Snorra-
styttuna til eignar. Um leið
þakkaði Mellbye Jónasi Jóns-
syni hin hlýju orð hans í garð
Norðmanna.
Þá gekk krónprinsinn í
ræðustól, ávarpaði forseta og
almenning. Minntist konungs-
efnið nú Snorra. Rakti í fám
orðum ævi hans og starf, bæði
bókmenntaafrek og annað. —
Lýsti því hver öndvegismaður
Stylta S
hann var með sinni þjóð og hve
miklum menningarverðmæt-
um hann bjargaði frá glötun.
Minnismerki það, sagði
hann, sem norska þjóðin gefur
Islandi er ekki til þess reist að
varðveita minning þessá mikil
mennis, því sjálfur hefur hann
sjeð fyrir því, að reisa sjer
þann óbrjótgjarnasta minnis-
varða með verkum sínum. —
Minnismerkið er til þess gert
og þess vegna afhjúpað hjer í
dag að við Norðmenn viljum
lýsa á varanlegan hátt, í hve
mikilli þakkarskuld við telj-
um okkur vera við þenna ó-
dauðlega sagnaritara. Endaði
hann orð sín með því að vitna
til Hávamála ,,Deyr fje deyja
frændur o. s. frv.“
Gekk krónsprinsinn síðan að
styttunni, renndi hjúpnum af
henni, en mannfjöldinn tók
undir með feikna lófataki um
leið og styttan kom í ljós. Sást
þá grcinilega að menn höfðu
ekki getað gert sjer fulla grein
fyrir henni af Ijósmyndum
þeim, sem af henni hafa birst.
Myndin 'er áhrifameiri, þar
sem hún stendur á stalli sín-
um.
Á framhlið stöpulsins undir
myndinni er nafn Snorra
Sturlusonar. Fæðingarár hans
á annari hlið, en dánarár á
hinni. En aftan á stöplinum
stendur „Norðmenn reistu“.
Er afhjúpuninni var lokið
gekk Stefán Jóh. Stefánsson í
ræðustól og flutti ávarp sem
birtist hjer í blaðinu.
Á eftir ræðum þeirra krón-
prinsins og forsætisráðherrans
voru sungnir þjóðsöngvar land
anna. Sá íslenski á eftir ræðu
krónprinsins, og sá norski á
eftir ræðu forsætisráðherrans,
en karalkórarnir saman Fóst-
bræður og Reykjavíkur sungu
ýmist undir stjórn Jóns Hall-
dórssonar eða Sigurðar Þórðar
sonar.
Slurlusonar
Lljósm. Vignir.
Nú söng karlakórinn Fóst-
bræður nokkur lög og síðan
Karalkór Reykjavíkur, en
mannfjöldinn stóð kyrr sem
fyrr og hlýddi á -sönginn.
Náttúrufegurð.
Allan tímann meðan á at-
höfn þessari stóð hjelst blæja-
logn, hið sama sem um morg-
uninn. En um nón tók að
Hákon Shetelig lalar í Reyk-
holti. Ljósm. Vignir.
greiða úr skýjablikunni yfir
Reykholtsdalnum, svo sá til
sólar við og við, en hlýtt var
og allt umhverfið með svo kyrr
látum og hlýlegum blæ, sem
allur Reykholtsdalur þessa
stundina væri einn hátíðasalur
af skaparans hönd gerður, sem
hin tignarlegasta umgerð, um
þá athöfn, er tvær þjóðir mætt
ust í þökk fyrir afreksverk,
sem hjer voru unnin fyrir
meira en 700 árum.
Gróðursetning.
Er mannfjöldinn tók að
dreifa sjer og söngurinn var
úti, gengu nokkrir fyrirmenn
Norðmanna og hátíðahaldanna
niður á sljettan túnflöt fyrir
suðvestan skólahúsið. — Þar
höfðu verið settar tólf trjá-
plöntur á völlinn, og hola gerð
við hverja þeirra, þar sem þær
lágu. En plöntur þessar komu
með Lyru, og eru gjöf frá
skógræktarstöðvunum í Noregi
til þess að þær yrðu gróður-
settar í Reykholti þenna dag.
Það var Skaaheim, ritari
Snorranefndarinnar norsku
sem þarna hafði forsögn fyrir
Verkinu. Kallaði hann til tólf
menn, bæði konur og karla, til
þess að gróðursetja plönturnar,
og var krónprinsinn sá er fyrst
ur lagði þar hönd að verki, en
síðan Mellbye, form. norsku
nefndarinnar og síðan hver af
öðrum. Hákon Bjarnason, skóg
ræktarstjóri, tók við plöntun-
um í umsjá sína. Er gróðursetn
ingunni var lokið mælti Skaa-
heim nokkur orð. Kvaðst vona
að plöntur þessar mættu þríf-
ast vel í íslenskri mold og
dafna, til minningar um þenna
hátíðlega dag, en Hákon, skóg-
ræktarstjóri, þakkaði og kvaðst
myndi sjá um, að utan um há-
tíðatrje þessi skyldi verða sett
öflugt skjólb'elti ísl. gróðurs.
Saga staðarins.
Um sama leyti og þessu fór
fram, g'ekk Matthías Þórðar-
son, þjóðminjavörður, til
Snorralaugar. Flutti hann þar
ræðu um Reykholtsstað. Mælti
hann fyrst á íslensku. Mjög
mikill mannfjöldi safnaðist þai»
saman til þess að hlýða á hann.
En því miður naut hann þar
ekki gjallarhorna, svo verr
heyrðist mál hans, en skyldi.
Er fram leið á fyrirlsetur
hans, voru það fleiri Norð-
menn en Islendingar er stóðu
næstir honum. Svo hann tal-
aði þá á norsku, til þess að þeir
hefðu fullt not af frásögn hans.
Gekk hann síðan að kirkjunni
og sýndi þeim Sturlungareit.
Margir fóru inn í jarogöngin
fornu sem liggja að lauginni,
til þess að kynnast því sem
best; hvernig göngunum er fyr-
ir komið.
Meðan Matthías þjóðminja-
vörður talaði var hið glaðasta
sólskin, og staðurínn svo að-
laðandi að menn áttu fullt í
fangi með að slíta sig þaðan,
er leið að brottfarartíma.
Heimferðin.
Kl. 4 skvldi gengið að kaffi-
borðum í skólahúsinu en lagt
af stað kl. hálf sex Varð á því
nokkur töf, að allir gestirnir
fengju sjer sæti hver í sinni
bifreið og nokkrar hindranir á
veginum er farið var frá Reyk-
holti. Svo' ekki var komið til
Akraness fyrri en kl. 9. Var
nú ekið niður hjeraðið sunnan
Hvítár, en farin hafði verið
nyrðri leiðin um morguninn.
Á leiðinni með Esju tií
Reykjavíkur um kvöldið talaði
ferðafólkið um viðburði dags-
ins, og hversu ágsetlega hefði
til tekist um það, sem stóð í
mannlegu valdi, til að gera
daginn ánægjulegan, og eins
hve vel hafði tekist fyrir veð-
urblíðunni að auka ánægju
manna.
Nokkuð voru mismunandi
ágiskanir manna um það
hve margt' manna hefði sótt
þessa hátíð. En flestir sem
veitt höfðu mannfjöldanum at-
hygli voru á þeirri skoðun að
naumlega hafi þar verið færra
fólk en um 8 þúsund manns.
Margt var þarna af fólki úr
fjarlægum hjeruðum.
HjeraSsmót.
Þegar í stað að aflokinní
Snorrahátíðinni var haldiS
Borgfii ðingamót að Rcykholti.
1 upphafi hafði verið ráðgert
að halda mótið í leikfimissaf:
skólans en þegar varð sjeS
fram á það, að ekki var hægt
að koma öllum mannfjöldan-
um þar inn og var því ákveð-*
ið að halda hana undir berum
himni. Kom sjer vel að veður
var stillt og gott.
Eyjólfur Jóhannsson formað
ur Borgfirðingafjelagsins setti:
mótið klukkan 6 og stjórnaði
því. Voru þau skemmtiatriði í
byrjun, að Carl Billich ljek
einleik á píanó. Björg Bjarna-
dóttir og Ingibjörg Jónasdóttir
sungu tvisöng með undirleik
Carl Pillich. Baldur Georgs og
Konni skemmtu með samtali.
Bjarni Bjarnason og Þórður
Þórðarson sungu tvísöng með
undirleik Carl Billich og siðast
söng Lárus Ingóifsson gaman-
vísur. Aðgangur var ókeypis.,
og skiptu óhorfendur þúsund-
um. Voru þeir mjög ánægðir
með öll skemmtiatriðin og
klöppuðu listamónnunuin lof |
lófa.