Morgunblaðið - 07.10.1947, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 7. okt.> 1947
MORGUlSBLAÐlb
7
VIÐ ELDANA
ÓTINU
HEITT kvöldhúnúð legst yfir
litlu íslensku tjaldbyggðina í
Moisson. Sólin glóir enn yfir
Moskunum í Alsír-hliðinu, hún
er rauðgul í rykfullu loftinu og
trjen eru svört að sjá, þar sem
þau bera við gulgrænann him-
íninn. Eftir skamma stund er
myrktrið skollið á. Það kemur
allt í einu, heitt og svart, allt
öðruvísi en haustmyrkrið heima
sem kemur svo undur hægt i
öllum tilbrygðum blámans.
Myrkrið heima er bjartara en
hjer.
í kvöld kveikjum við fyrsta
varðeldinn á franskri grund.
í litlu rjóðri bak við tjald-
bú'ðina, þar er varðeldasvæðið.
Há trje umlykja það á alla
vegu svo aðeins sjer upp í grá-
bláann himininn. Hjer eru eng-
ir klettar, ekki steinn til að
styðja að bakinu, engar hraun-
myndir, sem lifna við bjarma
eldsins. Hjer er enginn mjúkur
hraunmosi og ekkert útsýni til
blárra fjalla. Þetta umhverfi
er samt heillandi, það er ef til
vill hin rjettasta umgjörð um
varðeldinn, um varðeld frum-
mannsins, sem kyntur var af
þörf — til þess að bægja á burtu
hættum skógarins og næturinn
ar og til þess að orna hinum
þreyttu börnum náttúrunnar.
Við skátar kyntum líka varð-
eldinn af þörf — innri þörf —
til þess að kóróna heitann ham-
ingjudag í skauti náttúrunnar
og allar þær dásemdir, sem glað
ur dagur í góðum hópi getur
veitt þeim er þrá útilíf, sumar
og sól.
Aður en rökkrið fjell á, var
safnað nægum kalviði til elds-
ins. Til og frá í kringum okk-
ur fór að lýsa af varðeldum,
því þetta kvöld voru heima-
varðeldar, það er að segja engir
sameiginlegir eldar í hjeraðs-
búðum eða á aðalsvæðinu, held
ur hafði hver þjóð eða hver
tjaldbúð sinn eigin eld.
Þegar full er rokkið, taka skát
arnir að tínast í rjóðrið, sveip-
aðir teppum sínum þræddu þeir
skógarstígana, eins og gráal’ vof
ur, masandi og hlæjandi, því
kvöldið var þægilega svalt, eft-
ír ofsahita dagsins. Við setjumst
hljóðlega kringum bálköstinn,
hver við annars hlið. Nú er ekk
ert skipað í sveitir eða flokká,
því við eldinn eru allir eitt.
Þegar þetta litla þjóðai’brot
er þarna allt samansafnað á
franskri grund, þá finnum við
betur en ella þá ábyrgð, sem
við höfum tekist á hendur með
því að vera ísland á þessum al-
þjóðavetvangi. Orstutt þögn og
íhugun á stöðu okkar og starfi,
stælir viljann og gefur nýjann
þrótt. Nú er eldurinn kveiktur
í þurru laufu og blossarnir læsa
sig grein af grein, og lýsa upp
sólbrend andlitin, sem brosa á
móti bjarmanum.
Guítar stjórnandans gefur
tóninn — og allir eitt — „í
kvöld við skátar kyndum bál“.
Hver söngurinn rekur annann.
Inn á milli eru sögur og"gaman-
semi. Bræðurnir fra Bakka taka
lagið og Nilli fer í bíltúr. Tríó-
ið syngur nokkur lög og Skoski
skraddarinn saumar röt —
skríllur og skoplegheit dagsins
koma í aukinni og endurbættri
útgáfu.
Þáttur frá aiheimsmóti skáta
, í Frakklandi 1947
Eftir Helga
Tíminn líður undarlega fljótt
og áður en varir er komið að
kyrrð. Við rísum á fætur og
foringi okkar gengur framúr
hringnum. Hann segir okkur frá
því sem ábótavant var í störf-
um dagsins og því sem gera eigi
á morgun. Með fáum orðum
minnir hann okkur á skvldurn-
ar við skátahreyfmguna og við
fánann sem við allir berum á
brjóstinu. — Við tengjumst
höndum að skátasið og svngjum
bræðralagssönginn. Við kveðj-
umst með kjörorði skáta „Avalt
viðbúnir“, og svo er snúið heim
að tjöldum. Nokkrir standa eft-
ir og horfa í kulnandi glæður
bálsins, það er fararstjórnin og
sveitaforingjarnir, þeir þurfa
eitthvað að rabba samán um
byrjun næsta dags.
Næsii varðeldur er í Alsír-
hjeraðsbúðunúm. Varðelda
svæðið er skammt frá Islandi
í stórri skál sem gerð er af
mannahöndum, við aðra hlið
skálarinnar er upphækkað leik
svið, með austurler.skum skreyt
ingum að baki. Til beggja hliða
standa tvö Pálmatrje gerð af
stórum þurkuðum Afríkönskum
pálmablöðum. Meira en 3000
skátar eru safnaðir saman í
skálina fyrir framan leikSviðið
þegar varðeldastjórinn kemur
hlaupandi, í hvitri flaxandi
skikkju, gegnum bogagluggan
hvíta, sem var að baki, hann
er með logandi kyndil og kveik-
ir með honum í báðum nálma-
trjánum og um leið lýstur upp
Jamboi'ee-hrópinu og varðeld-
urinn er hafinn. Síðan rekur
hvert atriðið annað með mikl-
um hraða, hróp eru kend, nýjir
söngvar sungnir og hinar ýmsu
þjóðir sem búa i Alsír-hjeraðs-
búðum sýna atriði. bæði gaman
söm og þjóðleg.
Við sitjum utarlega í hringn-
um, því ísland á að sýna þarna
á eftir. Það er karlakórinn okk-
ar, 40 talsins, sem á að syngja
og 12 glímumenn eiga að sýna
glímu. Við tökum vel eftir
hvernig hinum ýmsu atriðum
annara er fagnað til þess að
geta dregið þar af nokkra álykt
un hvernig okkar frammistaða
falli í geð. Varðeldastjórinn og
glímustjórinn okkar bíða bak-
við sviðið til að hafa samband
við okkar menn í tæka tíð. Svo
kemur kallið. Kórinn á að
syngja fyrst. Di'engirnir standa
hljóðlega á fætur og læðast út
úr röðinni til að trufla ekki, það
sem fram er að fara. Hvíta
skikkjan kemur eins og hvirfil-
vindur fram á sviðið og til-
kynnir að ísland ætli að syngja.
Við hinir laglausu, vorum satt
að segja orðnir hálf leiðir á
kórnum, eftir allt sem á undan
var gengið hjer heima. allar
æfingarnar, allt frá radd- og
upp í aðalæfingar — en núna
S. Jónsson
vorum við stoltir af kórnum.
Hiklaust, og glaðlegir á svip
gengu þeir fram á sviðið, stiltu
sjer vafningslaust upp hver á
sinn stað og söngstjórinn lyftir
sprotanum og — „Þú álfu vorr-
ar yngsta land — þrátt fvrir allt
þú skalt, þú skalt samt fram“
— Dynjandi fagnaðarón kvað
við — Bravo Islande! og Frakk-
arnir gögguðu af ánægju Kór-
inn söng sex íslensk lög og það
var bætt á eldana þeim til heið-
urs, er þeir kvöddu og gengu
út af sviðinu. Við lagleysingj-
arnir í áhoi-fendahópnum byrgð
um tilíinningar okkar inni sem
best við gátum og ljetum það
nægja að muldra í barminn:
„Þetta var bara gott hjá strák-
unum.“
Nú komu aðrar þjóðir inn á
milli með sýningar, söng og
dansa. Svo kom hvíta skikkjan
aftur og í fylgd með honum einn
úr okkar hópi, sem tilkvnti á
ensku að nú yrðu sýnd nokkur
brögð úr íslenskri glímu og síð
an stutt kappgiíma, en varð-
eldastjórinn franski snjeri skýr
ingunum á sitt mál. — Þá komu
glímumennirnir í hvítum bún-
ingum, spengilegir eins og vera
ber. Þeir, lúta ágætri stjói'n og
sýna fyrst nokkur brögð og
varnir og síðan er glímd stutr
kappglima. — Þögn og spem -
ingur ríkti meðal áhorfenda
meðan glímt var, og var glím-
unni fylgt með mikilli athvgli.
Að loknum varðeldinum ltomu
margir rnenn til að spyrja um
glímuna. Við vorura svo heppn-
ir að geta látið nokkrum þeirra
í tje skýringar og sögu glím-
unnar, á enskri tungu, flestir
urðu að láta sjer nægja viðtöl
og frásagnir, því prentaðar upp
lýsingar voru svo mjög af skorn
um skammti. Hollendingar og
Tjekkar báðu um að fá að kvik-
mynda glímuna og var ákveðið
að gera það morguninn eftir.
Strax morguninn eftir nárust
beiðnir um glímuna og sönginn.
en því miður var ekki hægt að
sinna þéim öllum bví of marg-
ar voru á sama tíma.
Nú var langt liðið á kvöldið
og fá atriði eftir. Varðeldinum
í Álsír-búðum lauk með því að
allir sungu Jamboree sönginn
og síðan hjelt hver til sinna
heima. Hekla og Geysir glóðu
í myrkrinu og vísuðu okkur veg
inn heim. Vökumennirnir skör-
uðu í hlóðunum og dunduðu við
pottaþvott og önnur eldhússtörf
Við vorum þreyttir og ánægðir
og því fljótir að ganga til náða
og þegar lúðurinn bljes -kyrð,
voru flestir komnir til drauma-
landsins, nema fararstjórnin og
aðrir foringjar, sem undir-
bjuggu dagskrá morgundagsins.
Varðeldur á „CIairbois“. —
Það er ef til vill ekki rjett að
nefna það varðeld, því nllt var
þar svo miklu stórkostlegra en
við eigum að venjast. Vi5 þenn-
an eld voru allir þátttakendur
mótsins og gestir samankcmn-
ir, og getum við gert okkur í
hugarlund hve fjarri það cr
okkar litlu útileguvarðeldum,
ef allir Reykvíkingar væru
komnir á einn stað — sætu í
kringum sama eldinn. „Clair-
bois“ var aðal varðeldasvæði
mótsins. Það var á sljettum
flötum inn á mótssvæðmu, að
baki þess og til annarar hiiðar
voru hávaxin trje en á tvo veg-
ina voru tvær af oðal umferða-
götum mótsins. Leiksviðið var
eins og tvær risavaxnar tröpp-
ur og til vinstri á ?fri upphækk
uninni þar vTar eldurinn í trján
um og á staurum allt í kring
var komið fyrir hátölurum og
steikum ljóskösturum, svo allt
líktist þetta xneira risavöxnu
útileilísviói, en varðeld
Löngu aður en sy.iingar áttu
að hefjast tóku -kátarnir að
streyma til „Clairbois4* og sett-
ust þeir skipulega á áatirnar
fyrir framan og inn á miili
trjánna. Hvergi sást útyfir
mannfjöldann, því myrkrið
huldi þá fjærstu, en talið var
að milli 40 til 50 þúsundir hafi
að jafnaði verið þar saman-
komnar. Svo er eldur kveiktur.
Sex skátar í eldrauðum nær-
skornum búningum, með
kyndla og langar þríálma kvísl
ar, koma hoppandx og dansandi
upp baktröppurnar og yfir svið
ið að dalstæðinu. Þeir dansa
hraðar og hraðar i kringum bál
köstinn og kveikja í honum
með kyndlunum og bæta á eld-
inn með kvislunum, eldtung-
urnar teigja sig hærra og hærra
og rauður bjarminn litar andlit
in kring og allt umhverfið.
Stjórnandinn, með flaxandi
hvita slá á herðunum. kemur
þjótandi fram á sviðið að hljóð-
nemanum hægramegin á svxð-
inu, en eldurinn var á upp-
hækkun vinstramegin, svo kem
ur franskur orðastraumur frá
öllum hátölurunum og síðan
hefst söngurinn — Jamboree
söngurinn —- allir taka undir
fullum hálsi. Lagið stígur og
hnýgur, það byltist áfram bor-
ið uppi af þúsundum ungra
radda. — Svo hefjast sýning-
ai’nar. Ljóskastararnir kvikna
og slokpa eftir því sem við á,
og stjórnandinn kynnir hvert
atriði og þjóðina sem sýnir það
um leið og það kemur fram.
Stundum fyllast báðar hæðir
leiksviðsins af svngjandi og
dansandi fólki — það eru Skot-
ar, Svisslendingar, Hollending-
ar og Ungverjar, hver í sínum
þjóðbúningum, þeii dansa og
syngja eins og þeir gera á há-
tíðisdögum í sínum heimalönd-
um. Svo koma skrautsýning-
ar og að baki þeirra eru brend
allavega lit skrautljós, stund-
um græn, stundum rauð eða blá.
Allt er þetta stórkostlegt og
heillandi fagurt, svo við gleym-
um um stund tjaldborginni sem
er í myrkrinu allt í kring.
Öðru hvoru brýst fjöldasöngur
inn ‘út og stundum er aðeins
einn á sviðinu, hann sýnir þá
einhverjar kúnstir, eða segir
eitthvað skemmtilegt, eins og
Canadamaðurinn sem sagði og
sýndi alla sögu leiklistarinnar
frá upphafi með éinni og sömu
setningunni — það var vel gert.
Við erum dreyfðir til og frá
um svæðið, en allir bíðum við
eftir besta atriðinu — glímu-
mennirnir okkar eiga að sýna
þarna í kvöld. Víkivakarnir okk
ar voru taldir of fámennir til
að sýna þá þarna, og voru þeir
því aðeins sýndir við hjeraðs-
eldana. Belgía er að ljúka við
að sýna afar skraullegan Kongó
dans, grænu ljósin dvína að
baki og ljóskastararnir slokna.
Eldsveinarnir dansa með kvíslar
sínar kringum eldmn og sýna
ótrúlegustu kúnstir, þeir hefja
hvern annan upp. stökkva á
kvíslunum og langt til að sjá
virðaSt þeir hlaupa gegnum eld
inn. -— Hátalararnir tilkynna
að nú komi Islande — Iceland
— Island — næst.
Á frönsku, ensku og norsku
er tilkynt, að ísland sýni glímu
—- þjóðaríþrótt. íslendinga —.
Ljósin kvikna og í bjarmanum
birtist íslenski fáninn, svo bjart
ur og blár, á eftir fylgja glímu
mennirnir okkar í hvítum bún-
ingum. Eins og áður sýna þeir
fyrst nokkur brögð og síðan
kappglímu. Þeir glíma vel og
liðlega, sá minsti fellir þann
stæðsta og er því vel fagnað.
— Þarna sjest hve glíman er
snjöll. Skamt frá mjer heyri
jeg sagt: „Heldur fanst mjer
hann detta varlega“. En hvað
um það. Glíman vekur athygli
og fögnuð. Ennþá einu sinni
hefir íslenski fáninn verið bor-
inn með sóma frammi fyrir þús
undunum. Ljósin deyja, nýtt
skraut, nýr söngur, ný hróp og
eldsveinarnir dansa milli atrið-
anna. Alt tekur enda. Jamboree
söngurinn hljómar aftur sterk-
ari og þróttmeiri en áður. Ljós-
in dvína og áhorfendurnir
halda heim. Ilin mörgu tungu-
mál og málískur renna saman í
þungan nið. Þjóðirnar eru að
tala um hið bjarta og marglita
æfintýrraland, sem við höfðum
fyrir augum meira en tvær
stundir. Áhorfendasvæðiið tæm
ist á undra skömmum tíma, en
bakvið leiksviðið er nóg að
gera, þar er hver þjóð að safna
saman sínum búningum og
flytja þá heim — einn er að
skamma annan fyrir einhver
mistök, sem enginn veit um
nema þeir. Sumir fá sjer stutta
göngu í kvöldsvalanum, svn
verðirnir heima þurftu að
skrifa nokkra upp, sem komu
of seint heim.
Þó að eldarnir á Friðar Jam-
boree sjeu nú sloknaðir, þá lifa
þeir enn í hugum okkar, sem
við þá sátum. Þeir hafa hver
sinn svip. sínar sjerstæðu minu
ingar. Við lokum augunum og
látum myndirnar líða fyrir.
Neistaflugið frá litla eldinum
heima —r- gaman og alvara
þeirra stunda er óafmáanlega
brend í hug okkar. Við minn-
umst bogagluggana frá Alsír,
og brakandi eldsins. Hið marg-
Framh. á bls. 12