Morgunblaðið - 01.09.1948, Blaðsíða 6

MORGVNBLAÐ IÐ
Miðvikudagur 1.- sept. 1948
r S
r
I

Út*.: H.f. Arvakur, ReykjavOc.
yramkvjrtJ.: BlgfAa Jónssan. WHfeli7
Rltstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgScnu.).
Frjettarltstjórl: ívar Guðmundssoa.
Auglýslngar: Arnl Garðar Krtstin—rw
Rltstjórn, aaglýsingar og afgreiðsla:
Austurstneti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 10,00 6 mánuði, imualsnrts,
f lausasölu 90 aura eintakið. 75 aura m«8 Lasbók.
kr. 12,00 utaniands.
Orlög tveggja kvenna
BLAÐI íslenskra kommúnista finnast sögurnar um viður-
eign Sovjetstjómarinnar við kennslukonuna Kasenkinu og
Lydiu Makarovu í Stokkhólmi, leiðinlegar og er ergilegt
yfir því að blöð hjer á Islandi skuli vera að segja íslensku
fólki þær.
Þetta er ekkert óeðlilegt. 1 hvert skipti, sem svipaðir at-
burðir gerast og almenningur lýðræðislandanna sjer stuttan
spöl inn í myrkviði hins rússneska lögregluríkis, ókyrrast
málpípur Moskvavaldsins.
En hvað er það, sem raunverulega hefur verið að gerast
í málum þeirra Kasenkinu og Lydiu Makarovu?
Það er ekkert annað en það að umboðsmenn hins komm-
únistiska stórveldis hafa sagt tveimur umkomulitlum konum
stríð á hendur. Styrjaldarástæðurnar eru hinar sömu í mál-
um þeirra beggja. Kasenkina, sem stödd er í New York, viil
ekki yfirgefa Bandaríkin og fara heim til Rússlands Hún
óttast heimkomuna til lands síns og flýr á náðir ókunnugs
íólks í framandi landi. Lydia Makarova vill heldur ekki yfir-
gefa Svíþjóð til þess að fara heim til Rússlánds. Hún gerir
ailt sem hún getur til þess að streitast á móti valdboðum
og kröfum rússneska sendiráðsins í Stokkhólmi. Éinnig hún
óttast heimkomuna.
Það getur ekki hjá því farið að fóiki í lýðræðisríkjum
finnist þessar mannaveiðar Sovjetstjórnarinnar einkennileg-
ár. Hvað eiga þessar tvær konur að gera heim til Rúss-
Jands? Hvers vegna ganga þessi ósköp á til þess að þröngva
þeim til heimferðar? Fólk í lýðræðislöndum getur ekki
skilið, hvernig hinu rússneska stórveldi getur stafað hætta
áf dvöl þessara tveggja kvenna í Stokkhólmi og New York.
Það getur heldur ekki skilið að þær skuli ekki mega ráða
dvalarstað sínum. Yfirleitt er fólk frjálst að því að ráða
dvalarstað sínum á friðartímum. Því er heimilt að flytja frá
ættlöndum sínum og taka sjer bólfestu annarsstaðar. — En
þannig er þessu ekki varið í Rússlandi. Sovjetstjórnin þykist
geta skipað rússnesku fólki, hvar sem það er statt í veröld-
inni, að koma heim. Ef það ekki hlýðir eru ræðismenn óg
sendiráð Rússlands látin taka það með valdi og senda það
nauðugt heim til fósturjarðarinnar. Embættismenn Sovjet-
Sljórnarinnar eru ekki orðnir leiðir á hreppaflutningum. Þá
varðar ekkert um vilja einstaklinganna. Hann hefur enga
þýðingu.
Þetta segja kommúnistar á íslandi að sanni frjálsiyndi
og umburðarlýndi hins kommúnistiska skipulags og lýðræð-
isyfirburði hinnar rússnesku stjórnarskrár!! y
Ekkert sýnir betur, hversu gjörsamlega kommúnistar
hafa tekið sjer stöðu utan við takmörk heilbrigðrar skyn-
semi, en þetta mat þeirra á lýðræði og frjálslyndi. Paun-
yerulega getur enginn, sem er með öllum mjalla, haldið því
fram, að aðfarir Sovjetstjórnarinnar gagnvart þessum
tveimur borgurum sínum, sanni það að rússneskir borgarar
njóti lagavemdar gagnvart yfirgangi embættismanna sinna
í skjóli frjálslyndrar stjómarskrár. Þvert á móti hlýtur það
að liggja í augum uppi að þeir em gjörsamlega varnar-
lausir. Stjómarvöld landa þeirra geta farið með þá eins og
þau vilja. Þau hafa vald til þess að ráða dvalarstað þeirra
hvenær sem þeim býður við að horfa. Eina leiðin tii þess
að komast hjá að lúta boði þeirra og banni, eina ráðið ti!
þess e.t.v. að bjarga lífinu, er að flýja landið og leita á náðir
erlendra manna.
Það er síður en svo að það sæti nokkurri furðu að Þjóð-
yiljanum skuli leiðast að sjá athygli íslensks almennings
beint að þessum atburðum. Svo starblindir eru kommúnistar
ekki að þeir finni ekki, hvernig íslenskt fólk lítur á þessi
mál. Þess vegna reyna þeir að telja því trú um að sögur
þeirra Kasenkinu og Lydiu Makarovu sjeu leiðinlegar og
3/nauðaómerkilegar“. En hinar kommúnistisku mannaveið-
ár hafá þegar vakið alheimsathygli. Lýðræðissinnað fólk
um allan heim fyllist hryllingi yfir hinum miskunnarlausu
áðferðum Sovjetembættismannanna í veiðiaðferðum þeirra.
Þess vegna eru örlög tveggja umkomulitilla kvenna, sitt
hvoru megin Atlantshafsins, mál, sem milljónir lýðræðis-
sinnaðra manna um víða veröld láta sig nokkru skipta.
íWílwerii óhrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
í Langholtinu.
ÞAÐ HEFIR RISIÐ upp mik-
il bvgð í Langholtinu á undan-
förnum árum. í fyrstu leit út
eins og þarna ætti að vera ein-
hver ruslakista. Þangað voru
flutt heil hús, sem ekki þóttu
nógu fín inni í sjálfum bænum.
Gamlir Reykvíkingar, sem
komu þarna inneftir könnuðust
við hús af Grettisgötunnj á ein
um staðnum. Ingólfsstræti á
öðrum og Laugavegi á þeim
þriðja o. s. frv.
Það var líka heldur frum-
byg.ðarlegt þarna í holtinu til
að byrja með. Jafnvel götu-
nöfnin vöru ankannaleg, eins
og Efstasund og eitthvað fleira
álika smekklegt, sem menn
leggja ekki á minnið.
•
Vantar ýms þægindi.
LANGHOLTSBÚA hefir
lengi vantað ýms þægindi, sem
talin eru nauðsynleg í fjöl-
menni. Þar var lengi vel ekki
nema einföld símaleiðsla og
menn gátu ekki fengið lagða
síma í hús sín. Jafnvel þótt
þeir ættu númer og tæki. Nú
hefir símastrengur verið lagður
í jörð í holtinu, en þá vantar
tækin og númerin. Háir það
mörgum. Brunasími var þar
ekki heldur lengi vel, en eitt-
hvað hefir ræst úr.
Aþótek er þar ekkert og að
sumu leyti eru Langholtsbúar
því ekki betur staddir en Víkur
búar voru er eina apótekið var
vestur á Seltjarnarnesi.
Stendur til bóta.
VAFALAUST stendur margt
til bóta þarna innfrá. Jeg heyri
að hverfisbúar sjeu all ánægðir
með sitt hlutskifti þótt þeir sjeu
nokkuð út úr. Þeir hafa stofn-
að sitt framfarafjelag, sem er
einskonar fegrunarfjelag á
þeirra vísu.
Og ef Langhyltingar taka sig
saman, um að gera hverfi sitt
fallegt og vinna einhuga að
ýmsum endurbótum má full-
yrða, að þarna verði í framtíð-
inni eftirsóknarvert íbúðar-
hverfi. Nógu er umhverfið fall-
egt og fjallasýnin glæsileg.
•
Borgin breiðist of
ört út.
ANNARS HLÝTUR það að
valda hugsandi mönnum nokkr
um áhyggjum hve Reykjavík
breiðist ört út og byggist á
stóru svæði. Það gerir úthverfa
búum svo erfitt fyrir. Því það
er ekki hægt að ætlast tii, að
í nýjum hverfum yst í borginni
komi öll þægindi á einu og
sama ári.
Aðdrættir allir verða erfiðir
og flutningar fólks á milli
margskonar erfiðleikum bund-
inn.
Garðurinn.
HJER á dögunum kom jeg í
heimsókn til vinar míns, sem
býr í Langholtinu, við eitt
„sundið“, sem í rauninni er
allra snotrasta gata og alls ekk
ert sund í þeirri merkinu, sem
menn hafa alment lagt í það
orð.
Á bak við litla húsið hans er
talsverður garður. „Vikverji
verður víst ekkprt hrifinn af
að sjá garðinn minn“, sagði
vinur minn. Jeg hefi enn ekki
haft tækifæri til að gera hon-
um neitt til góða og kæri mig
reyndar ekki um það eins og er.
Þenna blett ætla jeg að nota
fyrir krakkana mín og jeg sagði
nábúa mínum, sem hefir komið
sjer upp fallegum skrúðgarði,
að þegar hans garður væri orð-
inn svo fínn, að börnin mættu
ekki lengur koma inn í hann,
mætti hann senda þau yfir á
'mína lóð. Þar skyldu þau fá að
ver í friði, örugg fyrir umferð
inni.
Góð hugmynd.
ÞETTA FANST MJER vel
sagt og datt í hug, að það færi
betur ef fleiri hugsuðu á líka
leið og skildu eftir einhvern
blett af lóðum við hús sín, þar
sem börnin mættu koma, í stað
þess að hafa svo fína skraut-
garða, að þar mætti enginn
vera, af ótta við að alt skrautið
yrði eyðilagt.
Skrautgarðar eru góðir og
eiga að vera til. En mörgum
myndi líða betur af að hafa
færri blóm og vita af börnun-
um sínum öruggum frá götunni
á eigin lóð.
Og svo hitt, að það getur vel-
samrýmst að hafa hvorttveggja,'
afdrep fyrir börnin og lagleg-
an húsagarð, ef þess er'gætt, að
fara ekki út í öfgar með
skrautið.
Borgin fyllist af
börnum.
OG ÞEGAR MINST er á ör-
yggi og afdrep fyrir börnin,
minnir það á þá staðreynd,. að
borgin er að fyllast af börnum
á ný. Skólarnir eru að byrja í
dag og börnin eru komin úr
sveitinni, brún og sælleg eftir
sólríkt sumar.
Götur, sem hafa verið eyði-
legar og hljóðar í sumar berg-
mála nú af leikjum barna.
En um leið eykst hættan á
götunum og ökumenn verða að
gæta þess, að fara varlegar en
áður svo ekki hljótist slys.
Börnin eru óvön umferð eftir
sveitina, þar sem landrými var
nóg og ekki þurfti að líta í
kringum sig við hvert spor, sem
tekið var.
Aðvörunarskilti hafa verið
sett upp við álla skóla bæjar-
ins með hvatningu um að aka
varlega. Eftir þeirri aðvörun
ættu allir ökumenn að fara
samviskusamlega.
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
iiiiiiiimiiiiiminimniiiiimimiiiiiHMimimiiiiiiiiiiiiiiinimmnmniinmimimiiiiiiiimiimiimninmii
Ríki Sameinuðu þjóðanna í París
Eftir WILLIAM LATIIAM,
frjettaritara Reuters.
1. september, þegar utanríkis-
ráðherra Frakka afhendir
Trvgve Lie, aðalritara Samein-
uðu þjóðanna, lykil úr gulli.
táknar það, að 11 ekrur lands í
vesturhluta Parísar verða ríki
Sameinuðu þjóðanna, einskonar
ríki í Frakklandi.
Frá þeirri stundu og allt þar
til allsherjárþinginu (sem hefst
21. september) er lokið, mun
franska stjórnin ekkert fram-
kvæmdarvald hafa yfir þessum
hluta Parísarborgar. — Jafnvel
Parísarlögreglan hefur ekkert
vald í S.Þ.-ríkinu.
Sjerstakir landamæraverðir
munu hafðir á landamærunum
til þess að fara inn fyrir þarf
sjerstök vegabrjef.
íbúatalan lík og í íslenskum
kaupstað.
í S. Þ.-ríkinu verða 4,200
íbúar, sem samanstanda af 1,500
fulltrúum 1,500 starfsmönnum
og 1,200 blaðamönnum'. Auk
þess verður hægt að taka við
800 gestum í einu.
Þetta smárfki, sem verður
stofnað í Chaillot höllinni á
bökkum Signufljóts, á að 'hafa
sína eigin lögreglu, landamæra-
verði, i brunalið, loftvarnarlið,
banka, pósthús, símstöð, út-
varpsstöð og þrjú veitingahús,
þar sem 5,000 gestir geta borð-
að daglega.
• •
Allar heimsins sígarettutegundir
Þarna verða líka ölstofur og
söluturnar, þar sem allar síga-
rettu tegundir frá hinum ýmsu.
löndum verða seldar. Þá vant-
ar ekki ferðaskrifstofu og upp-
lýsingastofu. í fundarsal alls-
herjarþingsins verða hlustun-
artæki við hvert sæti og full-
trúarnir þurfa ekki annað en
að hreyfa til takka, þá geta
þeir heyrt orð ræðumannsins
eða túlkun þeirra á hverju
hinna lögskipuðu tungumála
þingsins sem er.
Lögskipuð tungumál eru
enska, franska, spánska, rússn-
eska og kínverska.
• •
Mikil vinna lögð í endurbætur.
3,000 verkamenn hafa unnið
dag og nótt frá því í maí s. 1.
að því að standsetja 3,000 skrif
stofur og fundarsali hinna
ýmsu undirstofnana S. Þ.
Fjórir stórir nefndarsalir
verða útbúnir eins og salur alls
herjarþingsins, með fullkomnu
kerfi hlustunartækja, sem eru
í sambandi við hraða tungu-
málatúlkun.
• •
Fjárútlát — en samt gróði.
Franska þingið veitti 836
miljón franka (25,372,000 ísl.
kr.) til endurbóta á Chaillot
höll.
En samt er enginn vafi á að
franski ríkiskassinn mun frek-
ar hagnast af dvöl þeirra 4,200
manns, sem þarna verða. Satt
að segja bíða Parísarbúar með
eftirvæntingu komu fulltrú-
anna. Og vitað er að það tákn-
ar straum erlends gjaldeyris
inn í landið.
• •
Flestir eiga náttstað
anr.arsstaðar.
Fæstir íbúar í ríki S. Þ. munu
sofa þar, fyrir utan lögreglu-
mennina og meðlimi Oryggis-
liðsins.
Sendimenn erlendra ríkja
munu flestir búa í sendiráðum
þjóðar sinnar í Parísarborg og
nægilegt af 45,000 gistihúsher-
bergjum borgarinnar hefur ver
ið tekið frá fyrir aðra fulltrúa
og fylgdarlið þeirra.
Frh. á bls. 8.