Morgunblaðið - 01.09.1948, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 1. sept. 1948
MORGV JY BLAÐIÐ
Kosningabaráttan í
Bandaríkjunum verð-
ur hörð
Eftir SCOTT RANKINE, frjettaritara Reuters.
JVI.EÐAN stjórnmálasjerfræðingar halda áfram að spá forsetaefni
repúblikana, Thomas Dewey, sigri í væntanlegum forsetakosn-
ingum í nóvember, eru ráðgjafar Trumans að skipuleggja hörð-
ustu og einbeittustu kosningabaráttu í sögu demókrataflokksins.
<■— Roosevelt forseti gat aldrei í síðari framboðum sínum beitt
sjer af afli við kosningabaráttuna, fyrst 1936, vegna vekinda
cg síðar, 1940 og 1944, vegna styrjaldarvandamála.
Ætlar að brjóta öll met.
!
Truman forseti mun aftur á Baráttari um atkvæði
móti brjóta öll met í kosninga- bæmlanna.
ferðum, jafnvel metið, sem
Wendell Wilkie setti 1940.
Frá því hann byrjar kosn-
ingabaráttuna í miðjum sept.
með ræðu í Detroit og fram að
kosningadegi í nóvember, verð-
ur Truman forseti á sífelldu
ferðalagi, ýmist með einkaflug-
vjel sinni sem heitir „Independ-
ence“ (sjálfstæði), eða einka-
járnbrautarlestinni „Frederick
Magellan11, sem hefur verið sjer
staklega byggð til þessarar notk
Unar.
Fyrir utan aðalræðurnar,
sem Truman mun halda í
stærstu borgunum, ætlar hann
að mestu leyti að tala blaða-
laust. Honum reyndist það vel
í ferðinni um vesturríkin í vor
og á republikanaþinginu í
Philadelphia.
Býður Suðurríkjunum
mannrjettindaskrá.
Sú ferð forsetans, sem menn
bíða með mestri eftirvæntingu
er ferðin til Suðurríkjanna. Þar
ætlar hann að bera mannrjett-
indatillögur sínar beint fram
fyrir negrana og demókrata-
andstæðinga sína sem eru á
móti mannrjettindatillögunum.
Ráðunautar Trumans forseta
álíta, að meirihluti demókrat-
anna í Suðurríkjunum sje frjáls
lyndari í þeim málum en stjórn-
málaforingjar þeirra.
Næst fer Truman um Mið-
ríkin og Nýja England. Tru-
man er sjálfur Miðríkjamaður
Truman
og var einu sinni strákur á
bóndabýli. Þannig hefur hann
dálítið forhlaup til að vinna at-
í kvæði bændanna, sem yfirleitt
hafa verið republikanar, þótt
Roosevelt ynni þá til fylgis við
sig á kreppuárunum.
Republikanar og demókratar
leggja mikla áherslu á að vinna
atkvæði bændanna, en þeir eru
sú stjett, sem ræður yfir flest-
um atkvæðum og enginn hefur
orðið forseti Bandaríkjanna án
þeirra stuðnings.
Kyrrahafsströndin vill
„New deal“.
Enn ætlar Truman að ferð-
ast um Kyrrahafsströndina og
norðvesturríkin, enda virðist
svo, að bardaginn um kjörmenn
þeirra ríkja ætli að verða harð-
astur.
Andstæðingur Trumans þar
er varaforsetaefni republikana,
Earl Warren ríkisstjóri Kalí-
forníu. Stjómmálaskoðanir
. Warrens eru í sjálfu sjer ekki
svo mikið frábrugðnar stjórn-
málaskoðunum Trumans.
í þessum hluta Bandaríkj-
anna eru republikanar ekki síð-
Ur en demókratar hlynntir
„new deal“, það er að segja að
ríkið styðji nýskapaðan iðnað
hjeraðanna og stuðli að aukn-
um framkvæmdum einkum
með meiri rafvirkjun. Stefnu-
skrá republikanaþingsins er í
andstöðu við slíkar óskir.
Þótt persónufylgi Warrens
ríkisstjóra sje mikiðlþarna, veg
ur fylgi Trumans við ,,new
deal“ þar upp á móti og mun
hann leggja sig allan fram í
kosningabaráttunni þar, eink-
um til þess að vinna kjörmenn
Kaliforniu, sem eru ákaflega
margir.
ilanskur prófessor við forn*
leifarannsóknir í Ameríku
Leitar sönnunargagna
fyrir dvöl víkinga
þar í landi
Báðir flokkarnir hafa fallist
á að greiða beri háar uppbætur
á landbúnaðarafúrðir, enda þótt
vitað sje að slikt geri barátt-
una við dýrtíðina erfiðari.
Fyrir Truman forseta er allt
undir því komið, að bændur
líti meir á verðhækkunina sem
seljendur verðhárra landbún-
aðarafurða, en sem kaupendur
verðhárra iðnvara.
Snýr við og við til
Washington.
Við og við, þegar mikið ligg-
Framh. á bls. 8.
I BANDARIKJUNUM er stadd
ur V m þessar mund'ir Johs.
Bröndsted .prófessor, einn af
þekktustu fornleifafræðingum
Dana. Prófessorinn er þarna í
boði American Scandinavian
Foundation, og í Bandaríkjun-
um ætlar hann að dvelja í þrjá
mánuði og reyna að finna sönn-
unargögn fyrir því, að norræn-
ir menn hafi fundið Vínland
nær 500 árum áður en Kolum-
bus kom til landsins. Brönd-
sted prófessor segir raunar, að
enginn vafi sje á því, að rjett
sje sagt frá í Islendingasögun-
um um landafund Leifs heppna
löngu áður en KolumbUs kom
til sögunnar.
Það er einkum tvennt, sem
Johs. Bröndsted mun rannsaka
meðan hann dvelst í Bandaríkj-
unum. Annað rannsóknarefnið
er dularfullur, sívalur turn,
sem stendur við bæinn New-
port á Rhode Island. Hitt er
rúnasteinn frá Minnesota, en
steinninn fanst fyrir 50 árum
síðan. Ymsar sögur eru til um
steininn og turninn, en engar
sönnur hafa þó verið færðar á
það, hvort turninn sje eldri en
nýlendutímabil Breta í Ame-
ríku, eða rúnasteinninn nokk-
uð annað en fölsun.
Engin ástæða til að efast.
ÁÐUR en Bröndsted próf.
lagði af stað til Bandaríkjanna,
ræddi hann við frjettamenn um
hið fyrirhugaða rannsóknar-
efni sitt. Hann sagði meðal ann
ars:
— Jeg sje enga ástæðu til að
efast um, að norrænir menn
frá Grænlandi hafi fundið
Ameríku. En vafalaust verður
það miklum erfiðleikum bund-
ið að finna staðina, sem þeir
dvöldust á. Það. kemur sem sje
als ekki til mála, að þeir hafi
stofnað nýlendur í Ameríku,
heldur ljetu þeir sjer nægja að
jhafa þar vetrarsetu.
-— En nú vilja Bandaríkja-
menn fá úr þessu máli skorið,
og það er af þeim ástæðum, að
þeir hafa gert boð eftir mjer,
svo að jeg geti fellt nokkurs-
konar dóm á það, hvort hægt
sje að gera sjer vonir um að
finna í Bandaríkjunum sönn-
unargögn fyrir ferðum nof-
rænna manna til Vínlands.
Brönsted prófessor skýrir frá
því að hann muni ekki sjálfur
taka þátt í neinum forrileifa-
grefti vestan hafs. Bandaríkja-
menn hafi þó í huga ýmsa staði
sem þeir gjarnan vilja að hann
líti á og segi til um, hvort frek-
ari rannsóknir sjeu þar rjett--
lætanlegan.
; Turninn á Rhode Island.
J Um steinturninn á Rhode Is-
land hefir Johs. Brönsted m. a.
eftirfarandi að segja:
—- Bandaríkjamenn hafa þeg
ar beint athygli sinni að gamalli
steinbyggingu, sem sumir forn-
leifafræðingar þeirra telja, að
Norðurlandabúar hafi reist, áð-
ur en Kolumbus lagði upp í
leiðangur sinn. Steinbygging-
in, eða turninn, á merkilega
sögu, því að hún er æfagömul,
og til skamms tíma ljetu menn

Dularfulli turninn á Rhode Island, sem Rröndstad, fornleifafræð-
ingur, meðal annars ætlar að rannsaka.
sjer nægja að ganga út frá því
sem vísu, að Bretar hefðu bygt
hana, þegar hluti af Norður-
Ameríku var ennþá bresk ný-
lenda. Við Newport á Rhode
Island hefur fólk horft á þenn- i
an turn mann fram af manni, ,
án þess að gera sjer Ijóst,
hversu merkileg saga hans
kann að vera — að því undan- j
skildu auðvitað, að hann er
mjög gamall, svo gamall sann-
ast að segja, að enginri hefur
hugmynd um, hvenær hann var
reistur. Það er ekki fyr en nú
á síðustu árum, að nokkrum vís
indamönnum hefur komið það
til hugar, að turninn kunni að
vera mikið eldri en breska ný-
lendutímabilið í Ameríku. Hjer
kann því að vera það sönnunar
gagn, sem sýnir það svart á
hvítu, að norrænir' menn hafi
komið á þessar slóðir á undan
Englendingum.
Rúnasteinninn.
En það er fleira, sem Banda-
ríkjamenn hafa hug á að Brönr
sted prófessor líti á hjá þeim
og leggi dóm sinn á. Rúnasteinn
inn áðurnefndi kemur hjer
mikið við sögu. Danski forn-
leiðafræðingurinn hefur m. a.
eftirfarandi að segja um stein
þennan:
Mikið héfur deilt um rúna-
steininn frá Minnesota, en eng-
inn fær þó neitað því, að hann
er jafn „spennandi“ og heil
Indíánasaga. Hann fanst árið
1898 við stöðuvatn, sem gömlu
víkingarnir kunna að hafa siglt
inn á eftir einu af stórfljótun-
um á þessum slóðum. Á stein-
inum eru rúnir, sem segja frá
því, að er norrænir menn hafi
komið heim úr fiskiferð, hafi
þeir fundið þarna tíu fjelaga
sína dauða og „rauða af blóði“.
— Flestir rúnafræðingar á-
líta, að hjer sje um fölsun að
ræða. En svo finnast líka nokkr
ir „viliutrúarmenn“, sem halda
því fram, að steinninn geti ver-
ið ósvikinn. En ef áletrunin er
fölsuð, verður maður að gera
ráð fyrir því, að í auðnum
Minnesota hafi búið maður, svo
fróður um rúnaletur og frá-
sagnirnar af ferðum víkinganna
til Vínlands, að hann hafi getað
leyst verk sitt nógu vel af hendi
til að villa jafnvel sjerfræðing-
um sýn.
Grænlandsleiðangur 1360.
— Rúnafræðingarnir benda
á, að áletrunin er sambland af
sænsku og norsku. Þetta er þ<>
engin sönnun fyrir þvi, að
steinninn sje ekki ósvikinn. Ef
hann er það, er hann eftir leið-
angur þann, sem Magnús kon-
ungur sendi til Grænlands um
1360, en leiðangurinn var gerð-
ur út til þess að leita af nor-
rænum mönnum, sem snúú8
höfðu baki við krístninni. Leið-
angursmenn voru bæði norskir
og sænskir, og þeim tókst ekki
að finna mennina á Grænlandi
— nýlendurnar þar voru þegar
að deyja út. En leiðangurinn
tck þó mörg ár, og hugsanlegt
Frh. á bls. 8.