Morgunblaðið - 08.09.1948, Blaðsíða 15

ZÍORGUNBLAÐIÐ
15
Miðvikud
agur 8. sept. 1948.
^»n,i
Tluig - -'"cl»-silokkur kvonna. —
Ú 7,3q Ve *nuu við Miðtún í kvöld
Mætið stundvíslega.
Sjálfi X i- Þjálfari.
*lttÍ&ah d a '^s' inna að Hliðarenda
ViSÍ,d farið verður í
H 1’ánJ Þi?.rsárdal n.k. sunnu-
^Sskvö]^ ae.a tdkynnist fyrir föstu-
^9 Axe] ™ lónasar Halldórssonar,
s Konráðssonar, sími 1943.
Nefndin.
'*»>,„
y **"■■..,.........
1 o. G. T.
Fjiningin
S,
nr. 14.
'tt'duj. ■ , ,
°r*as fu Vo (1 kl. 8,30. Hagnefnd
°k. 0ro<1dsen, Jónas Guðmunds-
Æ.t.
6.........
^Qup-SaÍa
]Tfi,lS3ií^8Þ^,d barnaapítalasjóf
j'Jústy T1 enj afgreidti í ver«!,u
"'^búa ?'eildsan, Aðalstrœti 12 o
"Usturbæjar Sími 4258.
ta.„,t><
^inna
fí
rfingerningar.
1101 6223 og 4966.
Sigurður Oddsson.
ptVegw ,a® °kkur hreingemingar.
^<^^afeni. Sími 6739.
JÍJtttt j a?b giftur, óskar eftir at-
. í verksmiðju eða
t3yttslu Sp llpfir 3 ára alhliða
1SVagtta nm ^iivirki. Reyndur stræt-
6* Settd Pu Vorul)ilstjóri. Tilboð ósk-
k’Í' SrOHtafÖr Th' Thomsen> P-1*-
^tth, Hll0LM, Venedigvej 6,
^KEINGERNINGAR
attus GuSinundsson.
VuT*—Sinii 6290.
Ih -* --------
!*’ fir' 'lreinsíJnin Þvottabjörn-
íV- g?tu 23.
j 'r .,o11 vinnuföt fyrir yður
—óti allan daginn.
! l’/i drengjavcsti.
t MRVÖRUBÚÐIN
'"""■^ljgaveg 118.
Tía
ú Claessen
A. Sveinssc
* f^húsið- — Sími
AlCStarjettailöí«nerm
n&r lösfrseCistor
cC

|R (a'iffl
:ýlr #, cj [W
" °&
^Slýsendur
°S VörBui
« í
0g fíö,br(
^ bla^(8veituml
. ^öteinu,
U ttiSur.
— Grein um bók próf. Níels Dungal
Framh. af bls. 6.
Mendel skýrt skilin og nákvæm-
lega framkvæmd tilraunastörf."
Það er vitanlega alrangt að
rugla saman kenningunni um
framþróun eða breytiþróun lif-
andi vera og kenningu Darwins
um náttúrlegt úrval í baráttunni
fyrir tilverunni. Trúin á brevti-
þróun stendur ekki nje fellur
með Darwin, þvi að kenning
hans var aðeins tilraun til skýr-
ingar á breytiþróuninni, góðra
gjalda verð á sínum tíma, þótt
margt í henni sje orðið úrelt eft-
ir frekari rannsóknir þriggja
mannsaldra.
Hitt er annað mál, að
eins og kenning hans var túlk-uð
af ýmsum vísindamönnum og
rithöfundum á síðustu öld, þá
liefur hún orðið mannkýninu hið
mesta böl, ofbeldið og takmarka
laus rjettur þess sterkasta var
sett í stað mannúðarhugsjóna
sem kristin trú hafði verið að
reyna að innræta mannkyninu
með mismunandi árangri í 18
aldir. Þetta er ekki aðeins skoð-
un kirkjunnar manna, heldur og
ýmissa ágætra vísindamanna.
Má þar nefna sem dæmi Oscar
Hertwig, einn af mestu frumu-
fræðingum síns tíma, sem skrif-
aði skömmu fyrir dauða sinn
ádeilurit gegn siðferðilegum, fje
lagslegum og pólitískum Darwin
isma. Þar benti hann á, að líf
villidýranna getur ekki orðið sú
rjetta fyrirmynd fyrir þjóðskipu
lagi mannanna og að öil menn-
ingarviðleitni liðinna alda verð-
ur að engu gerð, ef miskunn-
arlaus barátta fyrir tilverunni á
að vera mælisnúra mannlegrar
breytni. Þó lifði hann það ekki
að sjá föðurland sitt, Þýskaland,
lagt í rústir vegna fylgi þjóð-
arinnar við þessa háskalegu lífs-
skoðun.
Á þessari öld hefur sú breyt-
ing á orðið, að kirkjan gerir ekki
lengur neina kröfu til að vera
hæstirjettur í vísindalegum efn-
um, og flestir góðir vísindamenn
láta sjer nægja að rannsaka á
hlutlausan hátt fyrirbrigði nátt-
úrunnar, án þess að reyna að
sjóða saman ný trúarbrögð, eins
og materialistar og monistar
síðustu aldar voru að burðast
við. Þessi tvö stórveldi, kirkjan
og vísindin, leitast nú yfirleitt
við að rækja hvert sitt hlutverk,
án þess að fara með ófriði á
hendur hinu. Próf. Dungal hefur
ekki áttað sig á þessari fram-
þróun og því hafið sitt mjög
hatursfulla frumhlaup á hendur
kirkjunni, sjálfsagt í þeirri góðu
trú, að með því væri hann að
vinna eitthvert Visindalegt þrek-
virki. Þess vegna er bók hans
a. m. k. 50 ár á eftir timanum.
★
I hóflitlum auglýsingum um
bók Dungals er sagt, að hún
verði mest umdeilda bók ársins.
Um eitt hljóta þó allir að vera
sammála. Bókin er leiðinleg af-
lestrar. Langar filvitnanir í
gömul páfabrjef, klausur úr prje
dikunum frá 16. öld og útskriftir
úr dómabókum þess tíma geta
aldrei orðið neinn skemmtilest-
ur. Allt heíur þetta þó sitt gildi,
ef um sögulegt vísindarit er að
ræða, en því er ekki hjer að
heilsa. Bókin er að efni og anda
hliðstæð Skuggamyndum Þor-
steins frá Bæ, sem út komu um
síðustu aldamót.
Titill bókarinnar, Blekking og
þekking, ásamt stöðu og aldri
höfundarins, gaf ástæðu til að
halda, að hjer væri um að ræða
samanburð á trúarskoðunum og
náttúruvísindum okkar eigin
aldar, og það mun hafa flekað
ýmsa til að kaupa hana. Aðrir
hafa búist við, að hún væri sál-
fræðilegur og menningarsögu-
legur samanburður á samtíð og
fortíð, — á nasisma og komm-
únisma nútímans og skipulögð-
um ofstækisflokkum innan ka-
þólsku kirkjunnar áður fyrr, svo
sem Dominikönum og Jesúít-
um. Rannsóknarrjettur kirkj-
unnar á fyrri öldum og leynilög-
regla einræðisríkjanna nú á tim
um eru sögulegar hliðstæður,
eins og galdrabrennur 17. aldar-
innaar og gyðingaofsóknir þeirr
ar 20. Önnur öldin var mótuð af
kirkjulegum viðhorfum, hin af
vísindalegri tækni, en báðar
haldnar sömu sjúkdómum. En
bæði kirkjan og vísindaleg tækni
stefna halda lífi og fullu gildi,
þrátt fyrir slíka sjúkdóma.
Prófessor Dungal hefur þarna
sleppt tveimur merkilegum rann
sóknaraefnum, sem titill bókar-
innar hefði átt vel við, en notað
hann í staðinn á ómerkilegt níð-
rit. Sjálfur segir hann í formál-
anum, að hann hafi verið feng-
inn til að lesa prófarkir af vís-
indalegri þýðingu úr hebresku,
þegar hann var 10 ára gamall.
Þetta er eitt dæmi þess, hve lít-
ið verður oft úr undrabörnun-
um, þegar út í lifið kemur.
Mjer virðist prófessorinn vera
sönnun fyrir þeirri fullyrðingu
Carrels, hins mikla læknis og
Nóbelsverðlaunamanns, að sjer-
fræðingar sjeu óhæfir til að
skynja rjett hlutföll á þeim
mikla leikvangi lífsins. Þeir
hafast þar við á litlum bletti,
og einblína svo á hann, að sjón-
deildarhringurinn þrengist. —
Dungal er sjerfræðingur í meina
fræði, sem er mjög þröngt af-
markaður skiki innan læknavís-
indanna. Hann er snillingur í því
að finna sjúkar og afskræmd-
ar frumur í æxlum,sem skorin
hafa verið af sjúklingum, en
einkum í því að kryfja dauða
menn og finna skemmdir í líf-
færum þeirra. Hann hefði t. d.
getað krufið Einar Benedikts-
son og fundið í honum kalkaðar
æðar og skemmdir í heila, en
án þess að finna þar nokkuð,
sem benti á stórkostlega sköp-
unargáfu og vængjað ímyndun-
arafl. Sjerfræðileg lýsing hans á
skáldsnillingnum hefði því orð-
ið nokkuð einhæf, svo að ekki
sje meira sagt. Undanfarið hefur
hann verið að dunda við að gera
sögulega krufningu á kirkjunni,
einkum þeirri kaþólsku, og nið-
urstaðan hefur orðið sú sama og
með skáldið. Hann hefur fundið
skemmdar frumur og jafnvel
heil líffæri allmikið sýkt, en ekk
ert af þeim andlega auði og
menningarlegu verðmætum, sem
kirkjan hefur miðlað mannkyn-
inu á liðnum öldum. Bók hans
er líkhússkýrsla, en ekki lífrænt
verk. Það leggur af henni ná-
lykt, en ekki ilm líísins.
P. V. G. Kolka.
— Meðal annara orða
Framh. af bls. 8.
um, yrði sameining mikið auð-
veldari, en samt gæti hún kost-
að að De Gasperi neitaði að
eiga stjórnarsamvinnu við
Saragat.
Saragat lýsti því nýlega yfir
við frjettamenn varðandi samn
ingaumleitanirnar, að ef hægt
skyldi að eiga samvinnu við
Sósíalistaflokkinn núverandi,
yrðu þeir að leggja öll sín
spil á borðið og ekki reyna að
hyggja á svikráð,_______
FlugferS.
LONDON: -—-100 bresk börn, sem
mistu feður sína í stríðinu, flugu
nvlega til Belgíu í boði flughersins
þar. —
Kaupum hreinar
Ifereftstuskur.
Morgunblaðið
TBLBOÐ
óskast í gullsmíðaáhöld dánarbús Helga Sigurgeirssonar,
Isafirði. — Tilboðum sje skilað fyrir 15. október 1948.
Rjettur áskilinn til að taka hvaða tilboði sem er eða
hafna öllum.
Þórarínn Helgason
Skólagötu 8 —• Isafirði.
F yrirliggjandi:
Pottasvampar
ur vir.
(L'ffcjert ~J\riótjánóóon & Co Lf.
uiimmninmnmaniiiiiiiHiiiiiiiffmiiiiiiiiiiiiiiiiiifiin
| Þeir sem hafa pantað hjá |
| okkur koladragnætur eru |
| beðnir að vitja þeirra sem |
| allra fyrst.
| Ólafur Gíslason & Co. h.f. |
Sími 1370.
£ |
2-3 hsrbergi |
og eldhús óskast til leigu. I
Má vera utan við bæinn, |
strætisvagnaleið. Fyrir- i
framgreiðsla getur kómið |
til greina. Einnig kaup, i
Tilboð merkt: „Ljósálfur i
— 83“ leggist inn á afgr. |
Mbl. fyrir laugardaginn |
11. þ. m. j |
| Tvær systur vantar her-
| bergi nú strax eða 1. okt.
! I mið- suður- eða vestur-
í bænum, helst innan Hring
! brautar. Til greina gæti
| komið að sitja hjá börn-
! um tvö kvöld í viku eða
| lesa með börnum eftir
| samkomulagi. Uppl. í síma
| 4039 á milli 6 og 8 í kvöíd
! og annað kvöld.'
3
3
i
i i
| |
I Frönsku, ensku eg j
pýskukensla j
! 4
£ Talæfingar, bókmentir, |
! málfræði og undirbúning- |
! ur undir hverskonar próf |
! hjá kennara með háskóla- |
! orófi. — Til viðtals eftir f
I kl. 6, Hverfisgötu 35, f
! neðri bjalla. ?
11.8. Tröllafoss
• r'
fer fimtudaginn 9. septerQþér
kl. 20,000 til:
' * '* '•’-SSWtt
Akureyrar '
Húsavíkur
Reyðarfjarðar. .
W.s. „Goðafoss^
fermir í: . ■ -s.
Antwerpen og
Hull
8. til 13. september.
H.F. EIMSKIPAFJELAG
ÍSLANDS
hæstarj sttsrlðgmaður.