Morgunblaðið - 16.09.1949, Blaðsíða 12

12

MORGUIsBLAÐIÐ
Föstudagur 16. sept. 1949.
É dag eru liðin M) ár
síðan skömmtunin hófst
í DAG eru liðin tíu ár síðan
skömmtun á, ýmsum lífsnauð-
synjum hófst hjer á landi, en
undirbúningur að skömmtun-
inni hófst þegar fyrstu daga
septembermánaðar 1939, fáein-
um dögum eftir að heimsstyrj-
öldin síðari skall á.
Saga skömmtunarinnar verð-
ur ekki skráð hjer, enda eru
hverskonar höft öllum til óþæg-
inda og leiðinda, og menn því
frábitnir að lesa um slíkt, sc-m
von er. En á tímum erfiðleika
er gripið til slíkra ráðstafana
og sem kunnugt er, var skömmt
yn tekin upp í flestum löndum
heims, ef ekki öllum á styrj-
áldarárunum. Þó nokkuð sje nú
liðið síðan friður komst á, er
enn víða meiri og .minni skömmt
un og svo er með okkur einnig,
' í gær átti Mbl. tal við dr.
Björn Björnsson hagfræðing,
sem veitt hefur Úthlutunar-
skriístofu Reykjavíkur forstöðu
frá því úthlutun -skömmtunar-
seðla hófst hjer í bænum, ár-
degis 16. sept. 1939.
Þegar skömmtun liófst.
Ein af fyrstu framkvæmdum
skömmtunarstjórnarinnar fyrir
Reykjavík, var að senda inn á
hyert einasta heimili innan lö?-
sagnarumdæmisins, eyðublað er
gaf skýrslu um heimilis fólk og
birgðir heimilisins af kaffi,
sykri, kornvörum og jafnvel
kolum. Gegn þessum eyðublöð-
útfylltum, voru svo skömmt
unargeðlarnir afhentir, en bær
birgðir sem fólk átti af fyrr
greindum vörum, voru svo
dregnar frá á skömmtunarseðl-
MiUm við hverja úthlutun eftir
.yjssum reglum, þar til heimilis-
þirgðirnar áttu að vera gengnar
til þurðar.
. , Seðlarnir
og gildi þeirra.
~ -Yið fyrstu úthlutun skömmt-
unarseðlanna, ■ sem fram fór í
þarnaskólum bæjarins, voru af-
hentir 36.300 skömmtunarseðl-
ar hjer í Reykjavík, en nú cru
þeir orðnir 56 til 57 þúsund.
4 Eyrstu seðlarnir giltu til hálfs
mánaðar. — Næstu átta mán-
uði, þ. e. frá okfóber 1939 lil
maímánaðar 1940, var skömmt-
unarseðlunum úthlutað mánað-
arlega. Þá var sykurskammtur-
inn 2 kg. á mann, kaffiskammt-
urinn tveir pakkar, en kornvara
var öll aðgreind eftir tegundum.
í júní 1940 voru seðlarnir,
jjj •tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiirniiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiHiiiiiiii
sem þá gengu í gildi, fyrir
þriggja mánaða tímabil í senn.
Var sykursakmmturinn þá
minnkaður nokkuð, svo hann
nam 1.7 kg. á mann á mánuði.
Á tímabilinu október til 1. októ-
ber 1947 var ekkert skammtað
hjer á landi nema sykur, en
haustið 1947 var byrjað að
skammta aftur ýmsar matvör-
ur, svo og hverskonar fatnað,
bæði innri og ytri, skó, vinnu-
föt, hreinlætisvörur o. fl. — Er
allt þetta sem síðast var talið
enn skammtað, en auk þess syk
ur. Sjerstakir aukaskammtar
hafa og verið veittir, síðan
haustið 1947, til barnshafandi
kvenna, nýstofnaðra heimila,
fermingarbarna o. fl.
Nefndin.
Þegar ákveðið var að taka
upp vöruskömmtun fyrir 10 ár-
um síðan, var fimm manna
nefnd falin framkvæmd máls-
ins, en í henni áttu sæti: Guð-
mundur Ásbjörnsson forseti
bæjarstjórnar, Gunnar Thor-
oddsen borgarstjóri, frú Ragn-
hildur Pjetursdóttir, Árni Bene
! diktsson forstjóri og Kjartan
Ólafsson múrari. Birni Björns-
syni hagfræðingi, var falin
framkvæmdastjórn Úthlutunar
skrifstofunnar, en því starfi hef
ur hann gegnt síðan, sem fyrr
| segir. — Aðeins einn af þeim
mönnum, sem rjeðust til skrif-
stofunnar fyrst er hún tók til
starfa í Tryggvagötu 28, er enn
í þjónustu hennar, en það er
Eiríkur ÞorsteinSson.
- Staksfeinar
Framhald af bls. 2
gerði formaður Framsóknar
flokksins engu að síður. —
Islendingar munu við kosn-
ingarnar í haust muna sam-
ferðamönnum grjótkastslýðs
ins afstöðu þeirra. Bændur
á Austurlandi og Vestfjörð-
um kæra sig ekki um að fela
slíkum mönnum umboð sitt
á Alþingi.
„Óleyfishús" fá vafn og raf-
magn ef áslædur þykja fil
Vörubílsfjórar mót-
- Heðal annara orða
t\f bls. 8.
vjelritunarstúlka, lögfræðing-
ur, sendifulltrúi, garðyrkjumað
maður, opinber starfsmaður,
byggineaverkamaður, námu-
maður og lögregluþjónn.
Það eru þegar farnar að ber
ast umsóknir um þjálfun á
næsta ári.
HANNES STEPHENSEN, bæj-
arfulltrúi, flutti eftirfarandi
tillögu á bæjarstjórnarfundi í
gær:
Þar sem upplýst er að lagt
hefur verið rafmagn í nokkur
hús á árunum 1947 og 1948,
þrátt fyrir það að þau hafa
verið reist í óleyfi bæjarins,
telur bæjarstjórn ekki fært að
halda við þá fyrri afstöðu sína,
að leyfa ekki rafmagn og vatn
í óleyfishús, enda augljóst að
eitt verður yfir alla að ganga
í þessu efni, ef tæknilegar á-
stæður hindra ekki lagning raf
magns og vatns.
—O—
Eftir nokkrar umræður bar
borgarstjóri, Gunnar Thorodd-
sen fram svohljóðandi frávís-
unartillögu, er var samþykkt
með átta atkvæðum gegn fjór-
um:
—O—
Þar sem að undanförnu hef-
ur að tilhlutan bæjarráðs og
borgarstjóra farið fram sjer-
stök athugun á því, hvort ekki
væri rjettmætt að leyfa raf-
magn og vatn í þau óleyfishús,
þar sem sjerstakar ástæður
mæla með, og þessi mál liggja
fyrir til afgreiðslu á næsta
fundi bæjarráðs, og þar sem
tillagan að öðru leyti miðast
við vafasöm sjónaimið, vísar
bæjarstjórn tillögu þessari frá.
Undantekninga ér þörf
I umræðui^um um málið
komst borgarstjóri að orði m.
a. á þessa leið:
Fyrir allmörgum árum síðan
ákvað bæjarstjórn, að heimila
alls ekki að lagt yrði vatn eða
rafmagn í þau hús eða íbúðar-
skúra, sem bygðir hafa verið
á landi bæjarins í óleyfi. En
þar eð húsnæðisvandræðin í
bænum hafa verið svo mikil á
undanförnum árum, að ýmsir
bæjarbúar, jafnvel barnafjöl-
skyldur hafa neyðst til þess að
nota sjer það húsnæði, sem
þannig er til komið, hefur ver-
ið um það rætt í bæjarráði, að
gera þyrfti undantekningar frá
þessari reglu.
Að sjálfsögðu er erfitt að
gera hjer upp á milli þeirra,
sem eiga það skilið, að fá þá
undanþágu og hinna sem fram
vegis eiga að lúta þessu banni.
Þessvegna lagði jeg til, að
þrem trúnaðarmönnum bæjar-
ins yrði falið að athuga þetta
mál, rannsaka heimilisástæður
hjá því fólki, sem býr í óleyfis-
húsunum og hvernig þessar
byggingar eru til komnar.
Hjálpa þarf barnafjölskyldum
Það er vitað, að sumt af því
fólki, sem býr í þessum húsum
hefur sem sagt neyðst til þess
að flytja í þau, vegna húsnæðis
vandræðanna. En hitt er líka
víst, að þess eru dæmi, að slík-
ir bústaðir hafa verið byggðir
í brask- og gróðaskyni og sje
jeg ekki ástæðu til, að leyfa
vatnslögn og raflögn í skúra,
sem þannig eru tilkomnir, ef
það yrði til þess eins, að hækka
þá í verði handa þeim mönn-
um, sem í óleyfi hafa byggt
svo. þeir geti haldið braski
sínu áfram. Allt öðru máli er
að gegna, þegar barna-
fjölskyldur eiga í hlut, sem á
þennan hátt þurfa hjálpar við.
Um þetta mál hefur tvisvar
sinnum verið rætt í bæjarráði
alveg nýlega
Það er óhugsanlegt að bæj-
arfulltrúa sósíalistaflokksins,
Hannesi Stephensen sje ókunn
ugt um það. — Hann hlýtur að
vita, að tillaga hans er óþörf.
Hún er til þess eins flutt af
H. Stephensen að reyna að út-
vega sjer ofurlitla skrautfjöður
í sinn ljelega hatt.
-Það er ekki hægt að veita
slíka undanþágu fyrir öll ó-
leyfishúsin, þar sem tæknileg-
ar ástæður til þess eru fyrir
hendi. Þetta á ekki að ráða .úr-
slitum, heldur heimilisástæður
rbúanna, og í hvaða skyni hús-
irt hafa verið byggð.
Það vakti sjerstaka athygli,
að Sigfús Sigurhjartarson, full
trúi kommúnista í bæjarráði,
tók alls ekki til máls um þessa
tillögu flokksbróður síns, enda
1 a í augum uppi, og það hlaut
Sigfúsi að vera kunnugt um
ekki síður en öðrum, að hún
var borin fram aðeins til þess
að sýnast.
—ísskápar
Framhald af bls. 2
skiptira þó sjerstaklega með
notkun til sveita fyrir augum
og einnig er Steinullarverk-
smiðja í smíðum.
■iin•111111111111111111111111iiiiiiii|||||||||||lrii||||||l|||||,|||l|||1|,,|,,ll|l,,
l■ltll•llMlllllllllllllllll■ll■llM■lll■m■lll■•lllllllll•lll•llllllllllllllllllll
é
&
é
Eftxr Ed Dodá
9lllllllillllllllllllllllll/'IIIIIMIIIIIIIIIIIIII
111II11111III
llllllllllllllllll
llllllll•ll•ll•llll•lll,llllllllll
banni um Laugaveg
SVO sem skýrt hefur verið frá,
hefir bæjarverkfræðingur lagt
j til, að umferð vörubíla annara
en sendiferðabíla yrði bönnuð
um Laugaveg vestan Snorra-
brautar, Bankastræti og Aust-
urstræti, á tímabilinu kl. 10
árd., til kl. 6 síðd.
j Lögreglustjóri hefir skrifað
bæjarráði brjef um málið og
leggur til, að umferð vörubíls
■ um þessar götur verði bönnuð
jfrá kl. 11 árd. til 6 síðd. Hanr.
! segir m. a. í brjefi til bæjar-
Iráðs, að bílaumferðin um þess-
j ar götur sje svo mikil, að þac
J auki slysahættuna að mur
j valdi umferðartruflunum, aul
þess sem þessi mikla umfert
slítur götunum mjög mikið. Ei
af umferðinni allri er vörubíiu
umferðin 24—36%. Lögreglu-
stjóri tekur þó fram að sá ann-
marki yrði á þessu banni, ac'
það myndi beina meiri umferi
eftir Skúlagötunni. Ráðgert va:
að steypa Skúlagötuna, t i
efni til þess ekki fengist. Mec’•
an hún er í því ástandi sem hv i
er nú, þolir hún illa aukna ui •
ferð.
Mótmæli frá Þrótti
Nýlega hefur borgarstn,.u
borist brjef frá Vörubílstjói_-
fjelaginu Þrótti, þar sem fjeiag
ið mótmælir þessu umferðar-
banni. I brjefinu segir m. a.,
að atvinnuskilyrði vörubíl-
stjóra sjeu Ijeleg um þessur
mundir, en slíkt umferðarbann
vörubila myndi minka atvinnu
þeirra, þar sem mörg fyrirta.ki
eru við þessar götur, er skipca
mikið við vörubílstjóra cg
margt fólk busett við þes_. r
götur, er fær vörubílstjóra i
að annast flutning fyrir sig.
Sendiferðabílar myndu fá þá
atvinnu sem vörubílstjo. •
hefðu áður haft.
Allmargir vörubílstjórar e:u
búsettir við Laugaveginn. - •
Þeir þurfa oft að skreppa heiin
til sín á daginn til að ná i
ýmislegt svo sem hjólbarða fyr-
ir atvinnu sína, yrði þeim bar.i
að að aka heím til sín, myr.c
það valda óþægindum.
Nánari athugmi
Er borgarstjóri hafði skýi:
frá þessari afstöðu vörubílstjó,
anna sagði hann m. a. að þc
álit lögreglustjóra og bæjar-
verkfræðings væru mikils met-
in í þessu máli, þá væri sjálf-
sagt, að taka tillit til álits vöru
bílsstjóranna og þyrfti því mál-
ið að fá nánari athugun.
Þegar efni íengist til aS
steypa Skúlagötuna, myndi það
að sjálfsögðu Ijetta á umferð-
inni um Laugaveginn, vegna
þess að nú er Skúlagatan svc
slæm umferðar, að bílstjórar
forðast að fara eftir henni þeg-’
ar miklar rigningar ganga og
velja sjer í staðinn Laugaveg-
inn.
— Við förum au naigast tjöld
in okkar. Hjerna hinum megin
við þessa kletta bíður Jói Mal-
otte eftir okkur.
—Hann hlýtur að hafa sjeð — Jói, kallar Markús. En eng
sleðann fara hjer fram hjá. Sko inn ansar.
Sleðaförin liggja hjer rjett fyr-
ir framan.
— Hva? Hann er farinn og
ekki neitt eftir af farangrin-
um. Þetta er nú það grunsam-
legasta, sem jeg hef vitað.
BiiiiiiiminiiiiiiHiiiMinitHiiimiHiiuiiiiiniBBi
P E L S A R
Kristinn Kristiánsson
Leifsgötu 30, 8Íxni 5644.
BEST AÐ AVGLÝSA
I MORGVlSni AÐli\V