Morgunblaðið - 08.09.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 8 seþt. 1950
trfcíi
Útg.: H.f. Árvakur Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. i
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson,
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Litlu verður Vöggur
feginn
MEÐ kosningum meðal frændþjóða okkar á Norðurlöndum
ér að öllum jafnaði fylgst með töluverðum áhuga hjer á
íslandi. Svo var einnig er kosið var í Danmörku fyrir nokkr-
um dögum. Úrslit þeirra kosninga eru nú kunn. Þau urðu á
þá lund að vinstri flokkarnir töpuðu, en frjálslyndari hluti
hægri flokkanna vann á. Sósíaldemokratar töpuðu 2,5%
af atkvæðamagni sínu frá síðustu kosningum en kommún-
istar 33%. Hafa þeir nú tapað nær tveim þriðju hlutum
þingsæta sinna frá fyrstu kosningum, er fram fóru í Dan-
mörku eftir að styrjöldinni lauk. Aðeins 7 kommúnistar eiga
nú sæti á þjóðþingi Dana. Danska þjóðin er eins og aðrar
norrænar þjóðir að hrista óþrif kommúnismans af sjer.
Stærsta sigur kosninganna unnu íhaldsmenn. Þeir unnu
10 þingsæti og uku atkvæðamagn sitt um nær 41%. Rets-
forbundet, sem er borgaralegur flokkur, er haldið hefur uppi
harðri baráttu gegn kommúnistum og sósíalistum, vann þó
raunverulega enn meira á. Hann tvöfaldaði þingmannatölu
sína, fjekk 12 þingmenn kjörna og jók atkvæðamagn sitt um
rúmlega 78%. Radikalir, sem einnig er borgaralegur flokkur,
sem þó hefur stundum starfað með jafnaðarmönnum, jók
atkvæðamagn sitt um 16,3%, en vinstri flokkurinn, sem er
mjög íhaldssamur bændaflokkur, tapaði 23,8%. Þess má geta
að sá flokkur hefur við undanfarnar kosningar verið í tölu-
verðum vexti. Hafa íslenskir Framsóknarmenn fagnað því
ákaflega, þar sem þeir telja flokk þennan samsvara Fram-
sóknarflokknum á íslandi. Er nú eftir að sjá, hvernig Fram-
sóknarmenn taka þessum ósigri bróður síns í Danmörku.
Alþýðublaðið segir að kosningaúrslitin í Danmörku sjeu
sigur fyrir danska sósíaldemokrata. Litlu verður Vöggur
feginn. Það má nú segja. Tvö og hálft prósent tap, það segir
Alþýðubl. að sje sigur!! Því er blaðið að svona barnaskap?
Leiðtogar danskra sósíaldemokrata eru ágætismenn og ís-
lendingar hafa gott eitt af þeim að segja. Margir þeirra og
þá ekki síst Hans Hedtoft forsætisráðherra, hafa sýnt skiln-
ing og velvild gagnvart íslenskum málum. Þetta hlýtur öll-
um íslendingum, hvar sem þeir standa í flokki að vera ljúft
að viðurkenna. En hvaða greiða gerum við þessúíh góðu
mönnum með því að segja að þeir hafi sigrað þegar þeir hafa
tapað? Engan, nema þá Bjarnargreiða.
En vesalings Alþýðuflokkurinn á íslandi, sem er pínulítill
flokkur, er alltaf á hnotskóg eftir fjöðrum í hattinn sinn.
Hann grípur öll tækifæri, ómöguleg sem möguleg til þess að
nugga sjer upp við sjer skylda flokka í útlöndum. Hefur
þetta géngið svo langt að flokkurinn hefur orðið að þjóðar-
athlægi fyrir þessa uppviðran. Alþýðublaðið ætti að hætta
því að gera flokk sinn spaugilegan með þessari misskildu
greiðasemi við bræðraflokka sína á Norðurlöndum.
Um stjórnarhorfur í Danmörku er ekki gott að spá á
þessu stigi málsins. Fremur er talið ólíklegt að meirihluta-
stjórn verði mynduð. Jafnaðarmenn og radikalir hafa sam-
tals aðeins 71 þingsæti og geta því ekki myndað meirihluta-
stjórn. Við kommúnista kemur þeim ekki í hug að semja.
Á þá er almennt litið sem fimmtuherdeild, er hafi það hlut-
verk eitt að svíkja þjóð sína í hendur erlendu kúgunarvaldi.
íhaldsmenn, Retsforbundet og vinstri menn hafa einnig
samtals 71 þingsæti og hafa því heldur ekki meirihlutaað-
stöðu þó að þeir gætu komist að samkomulagi um stjórnar-
myndun, sem þó er talið hæpið. Raunverulega veltur mest
á afstöðu radikala. Hallast þeir að stuðningi við jafnaðar-
menn eða vilja þeir stuðla að myndun borgaralegrar meiri-
hlutastjómar? . »jf
Danska þjóðin stendur frammi fyrir sama vanda og ýmsar
lýðræðisþjóðir, þar sem enginn meirihlutaflokkur er til.
Hún verður að búa við samsteypustjórnir eða minnihluta-
stjórnir. Að sjálfsögðu setur það sinn svip á stjórnarfar henn-
ar. En engum dylst að Danir eru meðal þroskuðustu lýðræð-
(isþjóða heimsins. Þess vegna má óhikað vænta þess, að hvaða
fiokkar, sem mynda þar stjórn að loknum þessum kosning-
um, þá verði Danmörk framvegis sem hingað til traust vígi
.lýðræðis og mannrjettinda.
0R DAGLEGA LÍFINU
HUGMYND HERSHÖFÐINGJANS
R. N. STEWART, skotski hershöfðinginn, sem
sagt var frá hjer í blaðinu í gærmorgun, er
merkilegur maður, eins og kemur fram í við-
talinu við hann. Hann hefur lagt á margt gjörfa
hönd um dagana, annað en laxveiðar, þótt þær
sjeu honum mesta frístundayndi og raunar vís-
indagrein um leið.
En það var hugmynd hershöfðingjans, sem
jeg ætlaði að segja frá. Og hún er í stuttu máli
sú, að ef við viljum vinna okkur inn álitlega
fjárfúlgu í erlendum gjaldeyri og auglýsa land-
ið vel erlendis um leið, eigum við að efna til
alþjóðakappaksturs milli Akureyrar og Reykja-
víkur.
•
DÝR UNDIRBÚNINGUR, SEM
MYNDI ÞÓ BORGA SIG
UNDIRBÚNINGUR undir slíkan kappakstur
myndi að sjálfsögðu verða dýr. — „Það kostaði
kannske' 250,000 krónur, eða meira“, sagði hers-
höfðinginn, er hann var að segja mjer frá þess-
ari hugmynd sinni. „En þið mynduð fá þá pen-
inga inri margfalda og mest í erlendum gjald-
eyri.
Ef að verðlaunin yrðu nógu há og glæsileg,
þarf ekki að efa að kappaksturskappar víðs-
vegar úr heiminum myndu koma til ag keppa
um þau“.
•
ÞÚSUNDIR í KJÖLFAR ÞEIRRA
„ÞÚSUNDIR ferðamanna myndu fylgja í kjöl-
far kappaksturskappanna til þess að horfa á
keppnina og til þess að veðja. Mestu erfiðleikar
yrðu á því að útvega öllu þessu fólki fæði og
húsnæði. Þá myndi vafalaust skorta skip til að
flytja farþega á milli ianda, en Gullfoss og flug-
vjelarnar ykkar myndu bæta mikið úr.
Þetta getið þið gert, ef þið kærið ykkur um
að fá ferðafólk til landsins og viljið vekja at-
hygli á landinu. Gjaldeyristekjurnar eru fyrir-
fram tryggðar".
•
I STAÐ SÍLDARINNAR?
ÞAÐ er ljóst af orðum hins skotska hershöfð-
ingja, að hann er ekki áð ráðleggja fslending-
um, að efna til alþjóða kappaksturs milli Akur-
eyrar og Reykjavíkur. Hann er einungis að
benda á möguleika til að lokka ferðafólk til
landsins og öflun gjaldeyris á þann hátt. Hann
er ekki í vafa um að þetta yrði tiltölulega auð-
velt mál.
í'Það skyldi nú aldrei eiga eftir að fara svo, að
við yrðum að taka upp kappakstur, eða koma
upp spilabanka fyrir erlenda Faróa til að bæta
upp síldarskortinn?
•
TIL FYRIRMYNDAR
LAXVEIÐIMÖNNUM
OG eitt var það, sem ekki var getið um í við-
talinu- við Stewart hershöfðingja í blaðinu í
gær, en það er hve hann gæti orðið íslenskum
laxveiðimönnum til fyrirmyndar. í ánni, sem
hann hefur á leigu, Hrútafjarðarár, veiðir hann
aldrei nema ákveðinn fjölda fiska á dag, hversu
vel, sem laxinn tekur og hægt væri að draga á
land. Nái laxinn, sem hann dregur á land, ekki
ákveðinni þyngd, 6 eða 7 pund, að mig minnir,
sleppir hann honum í ána aftur.
Með þessu móti er Hrútafjarðará, að verða
með betri laxveiðiám á landinu og á sama hátt
væri hægt að bæta aðrar laxveiðiár.
e
LEIST EKKI Á LEGSTEINANA
Á LAUGARDAGINN var vorum við dr. Jón
Stefánsson staddir á Þingvöllum. Jón er nú 88
ára, en fræðaþulir gerast ekki skemmtilegri en
hann og nú er hann að vinna að öðru bindi end-
urminninga sinna. En í haust fer hann til að
kynna sjer ættir Churchills og rekja þær til
víkinga.
Ekki leist dr. Jóni á legsteina þjóðskáldanna.
„Það er ekkert íslenskt við þá. Ekki til. Væri
jeg ungur skyldi jeg koma hingað að nætur-
lagi og eyðileggja þá“, sagði hann, en brosandi
þó---
•
JAFNALRIJÓNASAR
HALLGRÍMSSONAR
í ÞESSU sambandi sagði dr. Jón Stefánsson
okkur frá ítalska skáldinu Giacomo Leopardi,
sem var samtíðarmaður Jónasar Hallgrímssonar
og orkti ættjarðarkvæði til Ítalíu, sem minnir
svo mikið á „íslands farsældarfrón“, að alveg
er ótrúlegt.
Ekki þarf að taka fram, að hvorugt þessara
stórskálda vissi af hinu er þeir ortu kvæði sín.
•
SNORRABÚÐ ER STEKKUR
SNORRABÚÐ er stekkur, eins og hún var er
Jónas orti kvæði sitt fyrir rúmlega 100 árum.
Vanræksla okkar íslendinga við frægustu sögu-
staði okkar er til háborinnar skammar.
Það verður aldrei nöldrað nóg um þetta mál
og það er heldur ekki rjett að þagna, fyr en
þjóðin vaknar til meðvitundar um að sögustað-
irnir okkar eru eitt af því dýrmætasta, sem við
eigum og að þangað og í sögurnar hefur þjóðin
sótt þor og þrek. Án þeirra hefði hún ekki
komist af.
.... ÍÞRÓTTIB .........
Meistaramót drengja í frjáisíþróttum
400 m. hlaup: 1. Þórir Þorsteinsl 3. Geirharður Þorsteinsson, ID,
son, ÍD, 56,5 sek., 2. Kristinn! 41,37 m.
Ketilsson, ÍF, 57,5 sek., 3. Krist-
inn Jóhannsson, ÍF, 58,4 sek.
HJER í REYKJAVÍK hefur starf
að alllengi íþróttafjelag Drengja.
í því eru einungis ungir dreng-
ir og skipa þeir stjórn fjelagsins
sjálfir og vinna að því sem gera
þarf án aðstoðar sjer eldri
manna.
14. nóvember 1948 var stofnað
íþróttabandalag drengja. Að því
standa íþróttafjelag Drengja í
Reykjavík, Þróttur í Gaulverja-
bæjarhreppi, Grettir í Reykja-
vík og Fóstbræður í Hafnar-
firði.
Stjórn sambandsins skipa Sig-
urjón Þorbergsson form., Ólafur
Plámason ritari, Trausti Ríkarðs-
son gjaldk og Davíð Sigurðsson
og Baldur Maríusson meðstjórn-
endur.
Fyrsta meistaramót sambands-
ins var háð í Reykjavík 19. og
20. ágúst s. 1. Mótið var stiga-
keppni og sigruðú Fóstbræður í
Hafnarfirði með 150 st. íþrótta-
fjel. Drengja í Reykjavík hlaut
133 stig. Keppt var í þremur
flokkum A fl. 16—17 ára, B fl.
14—15 ára og C fl. 13 ára og
yngri. Keppt var um bikar sem
ÍR hefur gefið. Vinnst hann til
eignar, sje hann unninn 3 í röð
eða 5 sinnum alls.
Úrslit í einstökum greinum:
A-flokkur.
100 m. hlaup: 1. Alexander Sig
urðsson, ÍD, 11,3 sek., 2. Kristinn
Ketilsson, ÍF, 11,4 sek., 3. Jafet
Sigurðsson, ÍD, 11,8 sek.
800 m. hlaup: 1. Einar Sigurðs-
son, ÍD, 2.15,6 mín., 2. Kristinn
Jóhannsson, ÍF, 2.16,0 mín., 3.
Baldvin Árnason, ÍD 2.23,1 mín.
80 m. grindahlaup: 1. Ólafur
Þórarinsson, ÍF, 12,6 sek., 2. Hjör
leifur Jónsson, ÍF, 12,8 sek.
(Bestan tíma í undanrás náði
Guðmundur Guðmundsson, ÍD,
en hann meiddist í úrslitahlaupi).
4x100 m. hlaup: 1. Sveit ÍD,
48,7 sek., 2. Sveit ÍF 49,2 sek.
Hástökk: 1. Geirharður Þor-
steinsson, ÍD, 1,65 m., 2. Baldvin
Árnason, ÍD, 1,60 m., Jafet Sig-
Árnason, ÍD, 1.60 m.
Langstökk: 1. Bjarni Guð-
mundsson, ÍF, 5,82 m., 2. Krist-
inn Ketilsson, ÍF, 5,78 m., 3. Ottó
Björnsson, ÍD, 5,55 m.
Þrístökk: 1. Ólafur Þórarinsson
ÍF, 11,36 m., 2. Þórir Þorsteins-
son, ÍD, 11,30 m., 3. Geirharður
Þorsteinsson, ÍD, 11,19 m.
Stangastökk: 1. Baldvin Árna
son, ÍD, 3,10 m., 2. Ólafur Þor-
arinsson, ÍF, 2,80 m., 3. Sigur-
jón Þorbergsson, ÍD, 2,60 m.
Kúluvarp (5,5 kg.): 1. Ólafur
Þórarinsson, ID, 12,84 m., 2. Hjör
leifur Jónsson, ÍF, 11,70 m., 3.
Baldvin Árnason, ÍD, 11,06 m.
Kringlukast (1,0 kg.): 1. Guð-
mundur Axelsson, ÍD, 44,03 m.,
2. Hjörelifur Jónson, ÍF, 43,11 m.,
B. -flokkur.
80 m. hlaup: 1. Karl Magnússon
ÍF, 10,1 sek., 2. Davíð Sigurðsson,
ÍD, 10,6 sek.
200 m. hlaup: 1. Karl Magnús-
son, ÍF, 25,6 sek., 2. Davíð Sig-
urðsson, ÍD, 26,8 sek.
400 m. hlaup: 1. Karl Magnús-
son, ÍF, 62,6 sek., 2. Samúel Guð-
mundsson, ÍD, 65,0 sek.
75 m. grindahlaup: 1. Karl
Magnússon, ÍF, 12,5 sek., 2. Ing-
var Hallsteinsson, ÍK, 12,8 sek.
Hástökk: 1. Sigurður Sæmunds
son, ÍF, 1,45 m., 2. Ingvar Hall-
steinsson, ÍF, 1,45 m.
Langstökk: 1. Bragi Þorbergs-
son, ÍF, 5,17 m., 2. Karl Magnús-
son, ÍF, 5,09 m.
Stangarstökk: 1. Gunnar Pálsson,
ÍD, 2,60 m., 2. Bragi Þorbergsson,
ÍF, 2,60 m.
Kringlukast: 1. Karl Magnús-
son, ÍF, 36,66 m., 2. Gunnar Páls-
son, ÍO, 35,91 m.
Kúluvarp: 1. Sigurður Sæ-
mundsson, ÍF, 12,58 m., 2. Karl
Magnússon ÍF, 12,22 m.
C. -flokkur.
60 m. hlaup: 1. Magnús Krist-
jánsson, ÍF, 9,0 sek., 2. Ævar
Hjaltason, ÍF, 9,1 sek.
100 m. hlaup: 1. Ásgeir Þorkels
írh, á bls. 12.