Morgunblaðið - 10.11.1951, Qupperneq 2

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 10. náv. 1951. ]
\ 2
Mmlmtmímiá IiiíiibJíi ú Sipli™
Sirði fakisf ekki við-
reisn BtviimuvegiBBi
Fjögarra monna nefnd
ræði; nú við ríkissf jérn-
ina um hvað gera
megi til úrbúta
itrÓIHR fulltrúar frá bæjarstjórn
Siglufjarðar eru nú staddir h.fer
1 bænum til þess að ræða við ríkis-
Ætjórnina og einnig stjórn Síldar-
verksmiðja ríkisins um það ástand,
’Bem hefir ékapast á Siglufirði eft-
ir sjö síldarleysissumur. — Segja
má að neyðarástand sje nær ríkj-
•andi þar. Er nefnd Siglfirðing-
anna sammála um, að sjerstakar
■opinberar ráðstafanir þurfi til, ef
fcægja á frá þeim voða, sem að
steðjar.
í nöfndinni eiga sæti: Jón
Kjartansson, bæjarstjóri, Bjarni
Bjarnason, forsftti bæjarst.jórnar
og bse.jarfulltrúarnir Gisii Sigurðs
son og Kristmaf Ólafsson. Sigl-
íirðingarnir áttu samtal við blaða
anenn í gær, og fer það hjer á
-cftir:
S. L. SUMAR
— Hvernig var sumarið?
— Veðrátta var sæmileg í sumar
en sildin brást okkur s.iöunda sum-
arrð í röð. Síldarverksmiðjunum
I, Siglufirði bárust aðeins 70 þús.
ifiál til vinnslu s. 1. sumar, en það
svarar til þess, að þær hefðu get-
að unnið með fullum afköstum í
rúma tvo sólarhringa. Síldarsölt-
nnin varð aðeins 25530 tunnur Og
var þó saltað á rúmlega 20 stöðv-
nm. Til samanburðar má geta þess,
að sumarið 1938, saltaði Ingvar
heitinn Guðjónsson, 29 þús. tunn-
u r á einni söltunarstöð. Þessar töl-
ur sýna ástandið í atvinnumálum
Siglfirðinga nú.
AFKOMA VERKAMANNA
— Hvað um aíkomu verka-
manna?
— Verkamenn og konur við síld-
arsöltun og síldarvinnslu hafa
tveggja mánaða kauptryggingu
-yfir síldartímann. Þegar trygg-
ingai'tímanum lauk, þann 7. sept.
«. 1. urðu um 400 siglfirskir verka-
menn atvinnulausir og um líkt
léyti bættust við í hópinn tugir
-sjómanna, sem komu heim af síld-
veiðnnum með misjafnan hlut,
-flestir rýran. Þegar fr.jettist af
síldveiðunum hjer við Faxaflóa,
fór f jöldi siglfirskra verkamanna
og sjórnanna, „suður með sjó“ í
atvinnuleit. Dæmi eru til þess, að
hjón tóku sig upp, komu yngstu
börnunum fyrir, en tóku þau eldri
XT'&ó sjer. Fóvu hir’gað suður til
að afla sjer lífsviðurværis. Því
rr!Íður urðu ekki allar þessar ferð-
ir til fjár, en þó munu þær háfa
bætt hag margra, þótt það sje
crfitt og útgjaldasamt að þurfa
að afla tekna svo fjarri heimil-
unum.
TOGARARNIR
-— Hvernig gekk togaraútgerðin
í sumar?
—Elliði stundaði síðastliðin vetur
ísfiskveiðar en í vor og sumar
harfaveiðar. Karfinn ca. 3000 Smá-
lestir lagði hann á land til vinnslu
í síldarverksmiðjuna Iíauðku, sem
Siglufjarðarbær á, og hraðfrysti-
liúsið Hrímnir. Nú er skipið í slipp
fijer til hinnar almennu f jögra ára
viðgerðar og eftirlits. Togarann
Hafliða, eignaðist Sigluf jarðar-
Jcaupstaður í apríl s. 1. Var það til
mikilla hagsbóta fyrir siglfirska
*jómenn, því með komu hans ferrgu
25 Siglfirðingar atvinnu. Hafliði
var á saltfisk og karfaveiðum í
vor, en í sumar var hann gerður
•út á síld. Nú er hann á ísfisks-
veiðufn. Um 70 til 80 manns hafa
.aatvinnu við togarana.
ANNAR ATVINNUREKSTUR
— Hvaða annan atvinnurekstur
bafið þið, en síldarvinnu og tog-
-araútgerð?
— Á Siglufirði eru 10 mótorbát-
ar frá 15 til 100 rúmlestir. Átta
þessara báta eru gamlir og sumir
þeirra úr sjer gengnir og aðeíns
hæfir til sumarveiða. Aflaleysi
var mikið í vor og sumar og cr
•enn. Hraðfrystihúsin tvö, sem rek-
án hafa verið á þessu ári, frvsta
«í'd, karfa og annan fisk, efrir
jþví suii að berst. Afkastagcta
þessara hraðfrystihúsa er þó ekki
«vo mikil, að unt 3je að láta onn-
an togarann veiða eingöngu fyrir
þau, hvað þá báða, sem þó værí
æskilegt. Unnið var nokkuð i
tveimur fiskþurkunarhúsum síðast
liðinn vetur og var þar þurrkaður
fiskur, er togarai-nir veiddu. Þó
varð minna úr þessum rekstri, en
vonir stóðu til, þar sem f.járhagj-
örðugleikar Bæjarútgerðarinnar
ollu því, að eigi var unt að stunda
saltfisksveiðar að verulegu leyti
en í stað þess varð að selja afl-
ann óverkaðan erlendis til þess að
geta sem fyrst fengið andvirði
hans. Rekstrarián til togaranna
hafa verið mjög af skornum
skammti og algjörlega ófullnægj-
andi. — Tunnuverksmið.ja -ríkis-
ins var rekin á s. 1. vetrí. Voru
þar smíðaðar tæpar 30 þús. tunn-
ur og höfðu 25 til 80 menn þar
atvinnu. Tunuverksmiðjan er full-
komin og reyndust tunnur frá
henni betri en erlendar tunnur. —
Byggingarvinna er nú engin í
Siglufirði, sem teljandi er. Hag-
ur bæjarf.jelagsins er eííkur, að
bæjars.ióði er um megn að leggja
fram fje til atvinnuaukningar.
2—300 ATVINNULAUSIR
— Hvernig eru atvinnuhorfur
núna?
— Mjög slæmar. Á Siglúfirði
munu vcra um 600 verkamenn, sjó-
ménn og bifreiðastjórar. Þó stór
hópur verkamanna og s.jómanna
hafi farið til Suðurlands í at-
; vínnuleit eins og áður var sagt,
. er milcill f jöldi. heima atvinnu-
laus. Atvinnuleysisskráning fór
fram í sept. s. 1. 113 karlmenn
komu til skráningar, c-n vitað er
, um allstóran hóp manna, er heima
i sat og ekki kom til skráningar, þar
: sem þeir munu hafa talið slíkt
gagnslaust. Það mun því ekki of-
reiknað að telja 200 til 300 manns
atvinnulausa á þessum tíma og
síðan hefur ástandið versnað, þar
sem margt af fóllci því, er syðra
var, er komið heim, eða er á heim-
leið. Meðaitékjur þessara manna
1 voni fyrstu níu mánuði ársins um
rúmar 9.000,00. Af þessu getur
hver gert s.jer í hugarlund afkcrmu
verkamannaheimilanna þennan
tíma. Takixt ekki viðreisn atvinnu-
lífsins í Sigln.firði, er neyðar-
ústand framundan hjá þessu fólki.
SÍLDARSALTENDUR
TÖPUÐU
— Hvernig er afkoma atvinnu-
rekenda og kaupsýslumanna?
— Það er fullvíst að síldarverk-
smiðjumar og síldarsaltendur hafa
tapað á rekstri sínum í sumar.
Greiða þurfti v'erkafólkinu hið
tryggða lágmarkskaup án tillits
til þess, hvort síld fengist eða
ekki. Þá hefur allur kostnaður
stórankist enda þótt söltunin hafi
dregist saman. Velta flestra verel-
ana mun hafa minnkað verulega,
enda kaupgeta manna mjög lítil
og viðskipti aðkomumanna sí-
minnkandi.
ÍJTS VARSTEKJUR LÆKKA
—Hvernig er afkoma bæjar-
sjóðs og hæjai-stofnananna?
— í Siglufirði er meiri hluti
skattþegnanna verkamenn, s.jó-
menn og bifreiðastjórar. Afkomu
þessa fólks hefur þegar verið lýst
að nokkru. Það segir sig sjálft að
ekki er hægt að Ieggja há útsvör
á þá, sem varla hafa tekjur til
líísframíæris. Eekstur atvinnu-
rekenda og kaupsýslumanna hef-
ur verið lítill og yfirleitt hagnað-
arlaus. Þá eru fáir eftir, sem gjald
þol hafa. Enda er svo komið að
aðalniðurjöfnun útsvara nú er
lægri, en hún var fyrir nokkrum
árum, þrátt fyrir verðfall peninga
og vaxandi útg.jöld baejarsjóðs,
hefur þó útsvarstiginn verið hækk
aður verulega á síðustu árum.
Mönnum má því vera ljós afkoma
hæjarsjóðs þegar þess er gætt, að
útsvörin eru aðaltek.justofn hans.
Á Siglufjarðarhöfn hefir jafnan
komið mikill f.jöldi skipa. Nú hef-
ur dregið mjög úr þesíu, sjerstak-
lega i sumar. Telja má að tekjur
Hafnarsjóðs á þessu ári verði 1/4
minni en ætlað var, og var þó var-
lega áætlað, en g.jaldaliðir flestir
hafa farið vaxandi. Þetta hefur
haft það í för með s.jer að ekki
hefur verið hægt að vinna að hafn-
arframkvæmdum neitt verulega á
þer-.su ári. Um togara bæjarins og
rekstraf.járskort hefur áður verið
talað. Síldarverksmiðju bæjarins,
Rauðku, bárust um 20 þús. mál
síldar s. 1. surnar og er það nokkru
meira en árið áður, auk þess vann
hún úr um 3 þús. smál. af karfa.
Tap varð samt á rekstrinum í
sumar eins og af líkum lætur,
enda á verksmiðjan að geta brætt
um 8—10 þús. mál síldar á sólar-
hiing. — Rafmagn það, sem nú
fæst frá Skeiðsfossvirkjuninni er
nú orðið of lítið fyjir Siglufjörð.
Viðbótarvjelar vantar í virkjun-
ina. Vjelar þessar liafa þegar ver-
ið pantaðar og væntum við þess,
að Skeiðsíoss verði fullvirkjaður
á næsta ári. Rekstur rafveitunnar
til þessa hefur ckki verið hagstæð-
ur, þar sem um fullnaðarvirkjun
hefur ekki verið að íæða, en eftir
viðbótarvirkjunina er talið, að
rekstur rafveitunnar verði hag-
stæður.
LEIÐIR TIL ÚRBÓTA
•— Hver teljið þið Siglfirðingar
helstu ráð til bjargar?
— Eins og ljóst er af framan-
sögðu er ástaudið það alvarlegt,
að gera verður ráðstafanir til að
bæta úr brýnustu þörfunum þeg-
ar í stað. Haga verður þó þeim
ráðstöfunum þannig að þær miði
jafnframt að framtíðarlausn á
atvinnumálum Siglfirðinga, komi
atvinnulífinu á nýjan heilbrigðan
grandvöll, þótt síldin hafi brugðist
í bili. Allmiklu fje hefur þegar
verið varið af bæ og ríki til bygg-
ingar innri hafnarinnar á Siglu-
firði. Verki þessu er þó hvergi
nærri lokið og þessi hluti hafnar-
innar ekki kominn í not. Aukið
f.járframlag til hafnarinnar ger-
ir því tvennt í aenn: að skapa
framtíðarverðmæti og atvinnu nú.
Leggjum við því mikið kapp á,
að verulegt fje fáist til þessara
framkvæmda og reynt verði að
ljúka höfninni sem fyret. — Svó
sem alkunna er liggur Siglufjörð-
ur mjög vel við útgerð. Það háir
nú útgerð þar að hraðfrystihúsa-
kostur er lítill, svo lítill, að ekki
er unnt að hraðfrysta afla tog-
aranna, enda þótt það væri til
mikilla hagsbóta fyrir bæinn og
yki mjög atvinnu. A Siglufirði
eiga Síldarverksmiðjur ríkisins
mikinn húsakost, sem lítið sem
ekki hefur verið notaður á undan-
fömum árum. Bæjarstjórn Siglu-
fjarðar hefir því lagt til við ríkis-
Framh. á bls. 11
ælrnp i rain-
i
Fuillrúar í boði ríkisdjómar í dag
FUNDUR hófst að nýju á þingi B.S.R.B. í fyrrakvöld kl. 9 sd.
Lá þá fyrir álit nefndancfndar um kjör einstakra nefnda þingsina
bg voru eftirtaldar nefndir kjörnar: Dagskrárnefnd, allsherjar-
hefnd, fjárhagsnefnd, laganefnd, starfskjaranefnd, menntamála-
hefnd, dýrtíðarnefnd og launamálanefnd.
Því næst hófust umræður Um
skýrslu stiómarinnar og tóku
margir fulltrúar til máls. Voru
stjórninni færðar þakkir fyrir
velunnin störf í þágu sftmtakanna
og mörg dæmi nefnd, er sýndu
að stjórnin hafði lagt mikla vinnu
í að leysa vandamál einstakra
fjelaga.
í BOÐI RÍKISSTJÓRNAR.
Næsti fundur þingsins hófst kl.
4 síðd. í gær. 1 upphafi fundar-
ins lýsti forseti því, að ríkis-
stjórnin hefði boðið fulltrúum til
kaffidrykkju í ráðherrabústaðn-
um við Tjarnargötu kl. 4,80 í dag.
Var þetta boð þakkað með lófa-
taki.
Þá var tekið fyrir álit milli-
þiganefndar í lagamálum. Nokkr-
ar breytingartillögur bárust og
var málinu vísað til annarrar
umræðu og nefndar.
19 Á MÓTI, 38 MEÐ
Þvínæst var tekið fyrir álit laga
nefndar. Hafði þeirri nefnd verið
falið að rannsaka um inntöku-
beiðni fjelags lögfræðinga í
stjórnarráðinu. Nefndin hafði
klofnað í málinu og Iagði meiri-
hlutinn til að inntökubeiðni f jelags
ins yrði felld, en í meirihlutan-
um voru: Þórhallur Pálsson, Karl
Vilhjálmsson, Hannes Björnsson
og dr. Kristinn Guðmundsson.
Minnihlutinn, sem var Þórður
Þórðarson, lagði aftur á móti til
að fjelagið yrði tekið í bandalag-
ið og taldi hann, að það hcfði
skýlausan rjett til þess, samkv.
lögum bandalagsins.
Urðu miklar umræður um þetta
mál, en að síðustu var upptaka
fjelagsins samþykkt með 39 atkv.
gegn • 10. Fulltrúar hins nýja
fjelags eru: Baldur Möller og
Kjartan Ragnars. Forseti bauð
fjelagið velkomið í samtökin og
fulltrúar tóku undir það með lófa-
taki. Fundi var frestað kl. 8, og'
fundur boðaður að nýju kl. 9 í
gærkveldi og lágu þá fyrir áht
ýmissa nefnda. t
Magnús iénsson fiyt-
ur jémfrúræóu sína
MAGNÚS Jónsson, sem nú hef-
ur tekið sæti á Alþingi í stað
Stefáns Stefánssonar frá Fagra-
skógi, flutti í gær jómfrúræðu
| Hafði hann framsögu um frv.
til breytinga á lögunum um
menntaskóla, þess efnis að
menntamálaráðherra verði heim-
jilað að láta tveggja ára óskipta
miðskóladeild starfa við báða
menntaskólana meðan húsrúm og
jástæður leyía.
| Var ræða Magnúsar Jónssonar
ágæt og skörulega flutt, eins og
vænta mátti.
Benti hann á, að óskir um þetta
hafi komið fram frá báðum skól-
unum, einkum M. A. Þar ríkti
mikill áhugi fyrir því að mið- •
skóladeild starfi við skólann, og
hafi kennarar hans nú í sjálf-
böðavinnu sjerstaka undirbún-
ingsdeild við skólann með 30
nemendum til að búa þá undir>
próf í III. bekk M. A. Legðu
bæði kennarar og nemendur
fram nokkurt fje í þessu skyni.
HEPPILEGAST AÐ MIBSKÓLA
DEILDIRNAR STARFI ÁFRAM
Húsrúm væri nægjanlegt í M.
Framh. á bls. 12
Svíar befja smíði snjóbíla
FYRSTI sænski snjóbíllinn kom á
markaðinn fyrir nokkru, og er í út-
liti ekki fráhrugðinn þeim snjóhil-
um, sem í notkun hafa verið. Verk-
smiðjan A.B. Nordverk í Skattkárr
er framleiðandfi þessara bíla á-
samt A.B. Volvo, Göteborg, og er
útlit þeirra likt og á frambyggðum
strætisvögnum.
Sem samgöngutæki í sti-jálhýli og
fjallahjeruðum er snjobíll mjög
þýðingarmikill. Það er hægt að
nota hann við björgunarstörf, sjúkra-
flutninga, prist- og vöruflutningn, eft
irlit og viðgerð á síma- og rnfmagns-
lír.um, svo og til fólksflutninga og
fleira.
Hingað til hefur A.B. Nordverk
aðallega selt híla sma A samska og
norska markaðinn, en nú er út-
flutningur þeirra hafinn.
Vjelin og undirvagninn i bílnum
er af Volvo-gerð. og getur hann náð
aRt að 70 km hraða á klukkustund á
harðfenni.
Srijóbillirm er byggður með kross-
viðs- og stálhúsi, og klæddur að inn-i
an með masonite. Bílnum er stjórnað
i moð skíðum að frarnan, svo og meS
| heltunum. Billinn er 5.20 m A lengd,
j 2.5 m á breidd og 2.10 m á hæð.
j Sæti eru í bílnum fyrir 14 til 16 faí
þega. eða rúm fyrir flutning allt a5
1000 kg, og getur liann dregið sleða
með allt að 2.6 tonna hlassi.
Verksmiðjan A.B. Nordverk fram-
leiðir alla hluti bilsirrs að undnn-
skilinni vjel, gírkassa, drifi og hjól-
um, sem framleitt er hjá Yolvo verk
smiðjunum.
Reynsla Novo-snjóbilsins hefuí
j orðið til þess, að pantonir liafa bor-
ist hvaðan æfa oð, svo að verksmiðj-
an hefur tekið upp fjöldafram-
! leiðslu á bilnum. Verksmiðjan hefur?
| nú ennfremur hafið framleiðslu á
j snjó-vöruldluan með húsi Og vöru-
! palli, sem í mörgum tilfellum mun
henta betur.
• Umboðsmenn fyrir Novo-snjóbil-
inn er firmað SveLrm Bjömsson íi
Ásgeirsson. j