Morgunblaðið - 06.01.1952, Blaðsíða 7

Sunnudagur 6. janúar 1952.
MORGUNBLAÐIÐ
FRÆBSLA EB
FRUMSKÍLYRSIÐ
í JÚLÍ s. 1. var haldin í Hoed
á Jótlandi norræn sýning á-
hugamanna um myndlist og
jafnframt fundur, þar sem
rætt var um stofnun sambands
þeirra félaga, sem starfa að
þessu málefni. Þeim, sem
kunna að hafa veitt þessu eft-
irtekt, hefur máske ekki
fundist mikið til um slíkar
tiltektir, en sýningin sjálf átti
ekki að vera stórt atriði, al-
mennt séð.
Það er alkunnugt, að mikill
fjöldi fólks iðkar ýmsar list-
greinar sér til slcemmtunar,
sem einrág er til þroska, ef
rétt er að farið. Móti þessu
er hvorki gerlegt né æskilegt
að sporna, sem engum mun
reyndar hafa til hugar kom-
ið, því á þann hátt, væru
máske þrc.unarmöguleikar
sjálfra iistgreinanna lamaðir
og yrðu þá allt auðara en áð-
ur var. En hér hefur verið
rnikill munur á, t. d. um tón-
list og myndlist. Fáum mun
á alvöru koma til hugar ao
ioka tónlist án þess, að afla
sér fræðslu um grundvaliar-
atriði hennar og íinna þá flest-
ir, að því meiri verður ánægj-
an og þroskinn, að ógleymdri
vaxandi hæfni til skilnings á
því bezta í lisíinni sjálfri, sem
þekkingin verður meiri.
í myndlist hafa önnur sjón-
armið oftast orðið sterkari.
Hokkru getur það ráSið, að
tiltölulega er auovelt að búa
til „mynd“, án þess að hafa
hugmynd um frumatriði lis.t-
arinnar og láta margir þar við
sitja. Það ætti þó að vera aug-
ljóst, að hið sama gildir um
þessa list og aSrar, en slíkt
föndur er venjulega neikvætt.
Það verður á engan hátt þeim
til þrozka, sem við það faest
<og glæðir ekki heilbrigt mat
á góðri list, nema síður sé.
Þessa mismunar á almennri
fræðslu gætir að sjálfsögðu í
viðhorfi almennings til þess-
ara tveggja listgreina. Hér
er því þörf á að rétta hlut
myndlistarinnar og má segja
að hreyfing í þá átt liggi í
loftinu.
Geta má þess, að UNESCO
mun hafa tekið þetta mál á
•dagskrá, én þó einkum að því
er snertir vinsamleg samskipti
milli þjóða, á þessum vett-
vangi. Væri máske rétt að við
gæfum því gaum.
Nokkru eftir að sýningunni
í Hoed lauk, flutti Sigurd
í MÁLARAÖEILDINNI. Kennari þar er Þorvaldur Skúlason. Sést
hann á miSri myndinni, er hann er aS leiSbeiíiá einum nemendanna.
Mejndor, sóknarprestur í
Hyllested, erindi í danska út-
varpið, en hann'er óþreytandi
í því að vinna fyrir hugmynd-
ina um aimenna myndlistar-
fræðslu og samvinnu þeirra,
sem iðka listina sér til skemmt
unar og þroska. Fer erindi
hans hér á eftir í lauslegri
þýðingu. K. S.
er lítill vandi að gera myndir,
ef engar kröfur eru gerðar til
kunnáttu. En þegar hún kemur
til skjalanna verður allt erfið-
ara. En þessir menn eru svo
óskaplega vitrir, að eigin dómi,
að vonlaust er að geta miðlað
þeim nokkurri þekkingu.
„OFVITAR“, SEM EKKEST
GETA LÆRT
Þegar um myndlist er að ræða
getur stundum verið erfitt að
greina, hvort hún er gerð af
áhugamanni eða atvinnumanni,
því listin er hin sama, hvort sem
um slátrara er að ræða eða raun-
verulegan listamann.
Ég mun hér nota orðið áhuga-
list í merkingunni tómstundar-
list.
Til eru ýmsar tegundir áhuga-
manna og skal ég nefna þrjár
þeirra.
I fyrsta lagi eru ýmsir „helgi-
dagamálarar“, sem álíta, að ekki
sé ýkja mikill vandi að skapa
listaverk og frá hendi þeirra
rennur stöðugur straumur af
fúski, hálf veröldin í myndum og
litirnir eins og steypiflófj. Það
TOLIHEIMTUMABURINN
FRANSKI
! Það er ekki . langt síðan, að
suður í Frakklandi var einn lít-
ill tollheimtumaður, sem málaði
í tómstundum sínum. Hann
lét viðkomandi mann þó ekki
sitja fyrir, en vann samt verk
sitt af mikilli nákvæmni, því
hann tók málband, eins pg klæð-
skeri, og mæidi lengd og breidd
andlits, skrifaði hjá sér augna-
litinn og hvort maðurinn væri
skeggjaður eða ekki o. s. frv.
Þetta var ósköp viðfelldinn og
brjóstgóður maður.
Svo skeði það, að Picasso kom
auga á eina af þessum barnalegu
myndum tollheimtumannsins í
einhverri skranbúð. Verðið var
aðeins örfáir frankar, en lista-
maðurinn sá þegar ,að svo margt
. merkilegt væri við þennan ein-
feldnislega skilnine á fvrirmvnd-
,K\

lUuCl -UCIlUlilAH.
öKiíi4nn er sjalfs-
elgnastofnun, og er rekiirn í leiguhússiæoi að Laugaveg 1C6 hjá Guðmundi Guðmundssyni húsgagna-
sr.iið. Skólagjald er 160 krónur á mánuði. Kennsl utími ívisvar í viku 2 klukkustundir í hverl sinn.
—Itennari í modelskóianum er Ásmundur Sveinsson og hefur verið það allan tímann síðan skólinn
v .r stofnaður fyrir 4 árum. Skóiínn hefur 4 stofur til umráSa og skiptist í modeideild, málaradeiid,
t iknideild og barnadeiid. í motleldeikiinni eru um 20 nemendur, málaradeildinni 12, teiknideiidinni
imi 20 og 150 í barnadeild.
inni, þrátt fyrir alla gallana, er
voru auðsæir ,að þessi áhuga-j
listamaður gæti á ýrnsan hátt
vísað samtímalistinni veg. Toll-j
þjónninn Henri Rousseau dó ár-j
ið 1916. Myndir hans eru nú
í háú verði og í framtíðinni munu
þær vafalaust vekja mikla at-
hygli, þótt margt sé breytt, um
smekk og skilning manna.
•Þ.EI-R, SEM ÞURFA AÐ
GANGA EIGIN GÖTLTi
Ég nexni þennan mann vegna
þess, að hann er dæmi um þá j
tegund áhugamanr.a, sem óhjá-
kvæmilegt er að fara sína leið,
lofa þeim að dunda eítir vild.
Sé farið að kenna slíkum mönn-
um þá verða þeir ekki skemmti- I
legir lengur. Á sýningunni í Hoed
var hressandi að sjá, hvað börnj
— og þeir sem eru í sannleika
barnalegir — geta búið til. Fjöldi;
fúskara hafa að sjáifsögðu geng-l
ið í slóð Rousseaus og. verið
metnir meira en efni stóðu til.-i
Sjálíur var haim ekki fús.kari, I
hann var barnalegur í þesrj orðs
réttu merkingu. „An þess cð.
þér verðið eins og bö<-n ■*- —
Vissulega Hafa-þau 0"ð rj.tningar-
inn&r einr.ig sína þýðinga í hoimi
listarinnsr. Samt ser.i áSur er
Jífið meira en œska cg vor. Það
getur verið mögulegt, að gleyma
öllu, sem áður hefur verið mál-
að og vera maður sjálfstæður,
þegar föndrað er með tæki .listar-
innar. Að vera sjálfstæður, það
er aðalatriðið. En hve margir
geta það? „Við erum frumleg í
upphafi, en að lokum bara eftir-
hermur“, segir gamalt mál-
tæki.
LISTIN SEM GÖFUG ÍÞRÓTT
Auk þeirra, sem eru barnaleg-
ir á vonlausan hátt og eðiilegan
hátt er þriðja tegund áhuga-
manna til. Þeir hafa komizt að
því, að það sé mjög erfict að
teikna, mála eða móta. Þeir iðka
iistina eins og göfuga íþrótt, til
þess að læra eitthvað um hana
og fá sér hvíld frá önnum og
striti dagsins. Þeir noía breiða
pensla og láta smáatrioin eiga
sig. Þeim er máske annt um að
rannsaka möguleika nokkurra
lita eða einhvers forms, eða glíma
við ráðgátur rúmsins.
SAMTÖK NAUBSYNUEG
Það er ekki rétt að kasta tóm-
stundáriðju sinni frá sér í von-
leysi, þótt. vegur listarinnar sé
erfiður. Okkur mun reynast auð-
veldara að starfa í félagsskap, en
hver fyrir sig.
Stofnið áhugamannaflokka víðs
vegar um iandið og þá verða
einhver ráð með leiðbeiningar
kunnáttumanna, eí þeirra er völ
í nágrenninu. Flestir slíkra
flokka munu vafalaust hafa hag
af því, að vera innan stærri sam-
taka, sem geta útvegað -fyrirles-
ara og listamenn til að ferðast
milli flokkanna og dæma um
verk þeirra, örfa og veita til-
sögn og koma jafnframt i veg
fyrir heimskulegt ofmat, ef hægt
er.
Samtökin gætu svo komið á
sameiginlegum sýningum á áhuga
list flokkanna, og þá vitanlega
án þess að hugsa um sölu, en
aðeins listarinnar vegna. Þau
gætu einnig haft dreyfingu efnis-
vara með höndum og máske þann
ig náð betri kjörum og gert starf-
semi einstaklinganna ódýrari.
Samtökin gætu einnig skipulagt
námskeið og að áhugamenn dvelji
hver hjá öðrum og geti þannig
kynnst hver annars landi og list.
Norrænt samband áhugamanna
getur orðið „Norænt félag“ á
sínu sérstaka sviði og síðar meir
geta aðrar listgreinar orðið með,
til gagnkvæmrar aðstoðar og
somvinnu.
Það væri t. d. eðlilegt, að á-
hugamálarar tækjú að sér Hð'
gera skreytingar og tjöid fyrir
leiksýningar áhugamanna — í
stuttu máli, að áhugafólk um list-
ii vinni saman í góðum félags-
anda, Sameiginlegt tímarit um
áhugalist, — það er framtíðar
áætlun, sem ætti að verða veru-
leiki, er aðstæður leyfa, til þess
að tengja flokkana saman og
geí'a einstökum áhugamönnum
tækifæri til að iyígjast með.
AUÞÝBLEG LISTVAKNING
Þetta ætti að verða alþýolegt
tímarit um málefni listarinnar,
sem flytti greinar eftir fróða
hofunda, skriíaðar á skiljanlegu
máli, ef slíkt er mögulegt. Það
ætti að gefa góður leiðbeining-
ar um tækni og vera vettvangur
íyrir umræður milli alþýðit
manna og þeirra, sem lærðir eru
á sviði listarinnar. Það sem vant-
ar er aíþýðleg listvakning, ekkí
sízt úti um landsbyggðina, því
listin á að vera „alþýðulist“ í
þess orðs réttu merkingu. Listin.
er til fyrir almenning, en ekki
öfugt. Að minnsta kosti á hún
ekki að vera sérréttindi neinnar
kiíku.
Hin sanna list er hjarta og
huga heilsusamleg og áhugalist-
in getur haft þýðingu og veitt
hvíld frá önr.um dagsins. Leyfið-
smáfuglum listarinnar að flögra
og umfram allt, metið þá ekki
of lítils.
i: MOÐELDEILD
MYNDLISTARSKÓLANS.
Aaustfirzk stálka, Anjia Þórhalls
dóttir, vinnur að ,,modeleringu“
undir uœsjóix Ásmundar Sveins-
sonar. Hún heíur verið nemandi
skólaxis frá stofnun hans. Þar
yinnur fóík á cllum aldri að
segja má, baeSi karlar og konur.
Elsti nemandinn, sem stundar
nám í skólanum er 68 ára gömuí
húsmóðir hér í bæmun. Hefur
í'rá fyrstu tíð sýr.t mikinn áhuga
á náminu.
En við hvað á cg með því?
Listin er háð skoðunum fólks-
ins, því enda þótt listamaðurinn
lifi ekki af einu saman brauði,
þá lifir hann líka af því og það
er almenningur, sem á að veita
honum það. Þeir, sem vinna hin
almennu störf, en mála eða móta
jafnframt þeim, eiga mikinn þátt
í að skapa almenningsálitið í list-
rænum efnum. Ef um kaup á
listaverki er að ræða, þá eru
líkindi til, að sá sem er óreynd-
ur á því sviði, leiti ráða hjá ein-
hverjum frænda eða vini, sem
föndrar við list. Með því að
þroska dómgreind á’nugamanns-
ins, er sannri list óbeinlínis greiði
gerour.
AB HJÁLFA MÖNNUM
FRÁ FÚSKINU
Áhugalistamenn réttrar tegund
ar geta verið nytsamir tengiliðir
milli listarinnar og almennings,.
geta orðið góðir „þýðendur“ hins
listræna tungumáls — þegar
þeim gefst kostur á réttri um-
önnun og þroska i félagsskap,
þar sem takmarkið er ekki að
gera þá að atvinnumönnum,
Éramh. á bls. 11.