Morgunblaðið - 06.01.1952, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
\
Sunnudagur 6. janúar 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 18.00 á mánuði, innanlands.
I lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Forystsn í bygg
EF athuguð er saga byggingar-
málanna á undanförnum árum
og þáttur hins opinbera í barátt-
unni fyrir útrýmingu heilsuspill-
andi' húsnæðis verður það fijót-
lega ljóst að bæði á Alþingi og
bæjarstjórnum einstakra kaup-
staða hafa Sjálfstæðismenn haft
giftudrýgsta forystu um umbæt-
ur á þessu sviði.
Það verður þá fyrst fyrir, að
bæjarstjórn Reykjavíkur hefur
undir forystu Sjálfstæðismanna,
framkvæmt lögin um verka-
mannabústaði af meiri þrótti og
áhuga en nokkurt annað bæjar-
féiag á landinu.
Á meðan byggðir voru tugir
verkamannaíbúða í Reykjavík
hreyfðu þær bæjarstjórnir, sem
Alþýðuflokkurinn og kommún-
istar réðu í hvorki hönd né fót
til framkvæmda.
Það er næst, að endurskoð-
un laganna um verkamanna-
bústaði og byggingarsam-
vinnufélög fór fram undir
forystu þeirrar ríkisstjórnar,
sem formaður Sjálfstæðis-
flokksins hafði forsæti í. Var
þá jafnframt bætt inn í þau
kafla um sérstaka aðstoð rík-
isins við bæjar- og sveitar-
félög til þess að útrýma heilsu
spillandi húsnæði. Athyglis-
vert er það, að einungis tvö
bæjarfélög, Reykjavík og ísa-
fjörður, hagnýttu sér þau á-
kvæði. En í báðum þessum
kaupstöðum höfðu Sjálfstæð-
ismenn forystu um myndar-
legar framkvæmdir til umbóta
í húsnæðismálum.
í þessu sambandi má einnig
geta þess, að fyrir frumkvæði
landbúnaðarráðherrans í nýsköp-
unarstjórn Ólafs Thors, og
bænda í flokki Sjálfstæðismanna,
voru lánastofnanir landbúnaðar-
ins efldar mjög verulega, m. a.
til þess að geta fulinægt betur
þörfum bænda fyrir lán til hús-
bygginga í sveitum landsins.
Hér í Reykjavík hafa undir
forystu Sjálfstæðismanna verið
unnar víðtækar framkvæmdir til
umbóta í húsnæðismálum. Hefur
bærinn byggt hundruð íbúða,
sem ýmist hafa verið seldar eða
leigðar einstaklingum, sem
bjuggu við húsnæðisskort eða
heilsuspillandi húsnæði. — Er
skemmst að minnast þess, er
bærinn byggði heilt hverfi við
Bústaðaveg fyrir á annað þúsund
manns, á tveimur og hálfu ári.
Slíkt átak er svo stórt að óhætt
er að fullyrða að það sé lang-
samlega stærsta skrefið, sem
stigið hefur verið til umbóta í
húsnæðismálum þjóðarinnar.
Nú hafa Sjálfstæðismenn í
bæjarstjórn Reykjavíkur beitt
sér fyrir nýjum framkvæmdum
á sviði húsnæðismálanna. Skipu-
lagt hefur verið sérstakt hverfi
íyrir smáíbúðir efnalítilla ein-
staklinga, sem búa við ófullkom-
ið eða heilsuspillandi húsnæði.
Jafnhliða hafa Sjálfstæðismenn í
ríkisstjórn og á Alþingi beitt sér
fyrir því að bygging slíkra íbúða
yrði gefin frjáls og þar með dreg-
ið úr því haftafargani, sem mjög
hefur toryeldað framkvæmdir í
byggingarmálum undanfarin ár.
. ★
Loks hafa tveir af þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins
á þingi, þeir Jóhann Hafstein
og Gunnar Thoroddsen, fengið
samþykkta þingsályktunartil-
lögu, þar sem ríkissíjóminni
er falið að framkvæma víð-
tæka rannsókn á því, hvernig
bezt verði bætt úr húsnæðis-
vandræðum þjóðarinnar og
lánsfjár aflað til þess að út-
rýma heilsuspillandi húsnæði.
í áframhaldi af samþykkt
þessarar tillögu hefur ríkis-
stjórnin samþykkt þá tillögu
Sjálfstæðisflokksins að 12
millj. kr. af greiðsluafgangi
ársins 1931 skuli varið til
byggingarframkvæmda. Skal
4 millj. af því fé varið til
bygginga verkamannabústaða,
4 millj. kr. lánaðar til útrým-
ingar heilsuspillandi húsnæð-
is samkvæmt lögunum frá
1946 og 4 millj. kr. lánaðar til
bygginga smáíbúða.
Þessi fjárframlög til umbóta í
húsnæðismálum hafa að sjálf-
sögðu verið samningsmál innan
ríkisstjórnarinnar. En þau eru
beinn árangur af samþykkt til-
lögu þeirra Jóhanns Hafsteins og
Gunnars Thoroddsens, sem fyrr
er getið.
Enda þótt 12 millj. kr. séu all-
mikið fé, hrökkva þær þó ekki
nema skammt til þess að þessi
tillaga Sjálfstæðismanna um út-
rýming heilsuspillandi húsnæðis
verði framkvæmd. Verður því
að leggja áherzlu á að ríkisstjórn-
in geri allt, sem hún getur, til
þess að afla frekara lánsfjár og
j greiða að öðru leyti fyrir um-
! bótum á þessu sviði.
' í frv. ríkisstjórnarinnar um
ráðstöfun greiðsluafgangsins er
einnig lagt til að Ræktunarsjóð-
ur og Byggingarsjóður fái 15
millj. kr. af umræddu fé. Einnig
fyrir það er brýn þörf fyrir hendi
í sveitwfn landsins.
Af þessu er auðsætt að fullur
skilningur ríkir á nauðsyn um-
bóta í húsnæðismálum þjóðarinn-
ar hjá þingi og stjórn.
] Itiðiignsti
Iþróttagetraunir og happadrætti
geta lagt stórar og miklar fjár
fúlgur í hendur einstakra
nianna. En n;un öruggari fót- __
um síanda þó fjárreiCur Áb-
dullah Salain al Subah, sem er
eigandi og drottnari yfir land-
ræniu nokkurri við vesturströnd
hins persneslta flóa, er Kuwait
nefnist.
Auðæfi sín á hann a5 þakka Burg-
an-olíusvæðinu, ssm gsfur af sér 11
milljarða olíutunna árle,ga — auð-
ugasta olíusvæði, sem sögur fara af.
Abdullah al Subah hefur nú ný-
lega gert samning við Kuwait olíu-
félagið, enskt-ameriskt firma, sem
annast hefur rekstur olíulindanna s.
1. fimm ár. Samkvæmt hinum nýja
samningi skiptist ágóðinn að jöfnu
milli arabahöfðingjans og hlutafé-
lagsins.
ÁRLEGAR TEKJLR AL SUBAH
Þegar ég var í Mið-Austurlönd-
um fyrir nokkrum vikuni síðan,
f ullvissuðu olíuiðnaðarsérf ræðing-
ar mig um að hinn nýi samningur
myndi tryggja AbduIIah al Subah
árlegar tekjur að upphæð
139.200.000.000 til 232.000.000.
000 íslenkra króna. Með þessar
tekjur mun hann vera ríkasti mað-
ur veraldar.
Til þess að geta notið mikilla auð-
æfá er nauðsynlegt að hafa áður
kynnst fátækt og eymd. Allt þar til
fyrir tæpum 6 árum síðan voru auð-
æfi höfðingjans í KuWait háð dugn-
aði þegna hans við að kafa eftir perl-
um í volgum sjónum úti fyrir strönd
um landræmunnar. Og óheppr.in elti
hann. Japani einn Mikimoto að
nafni, tók upp á þeim fjanda að selja
um allau heim gerfiperlur, sem al-
menningur ek'ki þekkti frá þeirn ó-
sviknu.
wimm
^ n v> i tsiiiaiiu#**
® Arstekjjnr haais rse@na allt sð
232.000.000.000 ísL króna
Abdullah Salem al Subah, höfðingi Kuwait
Það er svo hálfgert grín
þegar Tíminn ætlar í gær að
þakka Rannveigu Þorsteins-
dóttur allt það, sem gert hefur
verið í þessum málum. Af
þeim hefur hún engin afskipti
haft önnur en þau að rjúka
upp til handa og fóta með
flutning yfirborðstillögu, eftir
aS þeir Jóhann Hafstein og
Gunnar Thoroddsen höfðu
lagt fram tillögu sína á AI-
þingi. Af tillögu hennar hef-
ur enginn árangur orðið, enda
' sefur hún svefninum langa í
einhverri þingnefnd. Sá svefn
er ekki óeðlilegur minnisvarði
yfir framtak frökenarinnar í
jþessum mikilsverðu hags-
munamálum Reykvíkinga. Al-
menningur í Reykjavík veit
að frammistaða hennar í öðr-
um málum hefur verið eftir
þessu. Er því naumast orðum
eyðandi að orðaskaki Tímans
og lofræðum um þá „baráttu“,
sem frökcnin á að hafa háð
fyrir umbótum í húsnæðis-
málum. Fyrir þá „baráttu“
eignast enginn þak yfir höf-
uðið. Það er óhaett að full-
yrða.
FORTÍÐIN
Og allt til ársin’s 1946 varð höfð-
inginn í Kuwait að láta sér lynda
vsama lifsviðurværi og forfeðrar hans
allt frá dögum Muhameds. Hans dag
lega fæða var döðlur og úlfaldamjólk
klæði hans voru ofin af konunum í
kvennabúri hans og einasta samband
hans við siðmenninguna var að stjórn
málalegur brekur fulltrúi var að
jafnaði innan veggja hallar hans.
Hlutverk hans var að gæta þess að
hin aldagamla verzlun með þræla
og opium ætti sér ekki stað við
persneska flóann.
Á árinu 1934 veitti hann brezku
félagi rétt til borunar í landi sinu
til 75 ára. Enn liðu 4 ár áður en
olían undir sandflæmum Kuwait
fannst, en vegna ófriðarins hófst nýt
ing lindanna ékki að neinu ráði fyrr
en 1946. En þegar þá var komið,
hafði ameríska ríkisstjórnin beitt á-
hrifum sínum til þess að Gulf Oil
Company í Texas fengi að helm-
ingi yfirráð yfir hinu nýja olíu-
svæði.
STARFSLIÐIÐ OC
FRAMLEIÐSLAN
Samt sem áður eru það aðallega
Bretar sem um olíuvinnsluna annast.
Að vinnslunni starfa innan við 50
Ameríkumenn en brezka starfsliðið
er 580 manns. Þá starfa þar og um
FÉKK HESMFARARLEYFI
TSHEKEDI KHAMA, þjóðhöfð-
ingi Bamangwato-þjóðflokksins í
Bechuanalandi, sem kvæntur er
enskri stúlku, hélt flugleiðis til
Jóhannesborgar frá Lundúnum
fyrir skömmu. Tilkynnt hefur
verið að hann hafi nú fengið
heimfarareyfi eftir nærri tveggja
ára útlegð.
1000 Tndverjar og Pakistanbúar og
4000 innfæddir Arabar.
Framleiðslan nemur um 700 þús.
tunnum eða 100 þús. tonnum dag-
lega. Oliuflutningaskipin bíða i röð
úti fyrir höfninni, taka hráoliufarm
sinn og 'sigla á brott aftur inuan 13 (
klukkustunda. Það er aðeins ein olíu
hreinsunarstöð á staðnum og afkast-
ar hún 25 þús. tunnum á dag.
Sambandið milli félagsins og höfð-
ingjans í Kuwaits er ótruflað af deil,
um lítum þeim sem átt hafa sér stað
í Persíu. Abdullah al Suhah tr harð !
stjóri, sem veit að hagur hans er
háður dugnaði og framtakssemi
hinna vestræmi þjóða. I
FRAMFARIR í KUWAIT
En í réttlætisskyni notar hann
hinn skyndilega fengnu auðæfi sín
til að bæta lifsskilyrði þegna sinna.
Bifreiðar eru teknar að leysa úlfald-
ana af hólmi, sjúkrahÚ9 og skólar
rísa af grunni og ungir Arabar eru
sendir til Evrópu i því skyni að afla
sér þekkingu á sviði oliuvinnslu.
Nýjasta framfaramálið í Kuwait
er bygging stöðvar til að eima
drj'kkjarvatn. 1 allri 'hinu 24 mílna
löngu landspildu finnst hvergi vatns
uppspretta. Svo lengi sem elztu
menn vita, hefur þótt sjálfsagt að
flytja það á úlföldum frá Bashra,
sem er i 80 km. fjarlægð til norðurs.
Velvakandi skrifai:
ÚR DAG2.CGA LÍFINU
í myrkraslofu
NYLEGA var 22 ára gamall Aust
urríkismaður dæmdur í ævilangt
fangelsi í Vínarborg fyrir morð
á tveim systrum. — í dómn-
um var kveðið svo að orði, að
25. ágúst ár hvert skyldi fanginn
geymdur í myrkrastofu, til að
minna hann á glæpinn, sem fram
inn var þann dag árið 1951.
Seinasti jólasveinninn
JÓLASVEINARNIR hafa tínzt
burtu einn og einn síðan á
jóladaginn, sá seinasti fer í dag,
á þrettánda degi jóla.
Þrettándinn var helgur fram til
1770, og þrettándanóttin var jafn
vel haldin helg fram á 19. öld
sums staðar á landinu. Enn þann
dag í dag er ýmislegt gert til há-
tíðabrigða um þrettándann,
brennur haldnar og álfadans auk
' þess, sem venjulegar skemmti-
samkomur tíðkast þá mjög.
Hætt er þó við, að forfeðrum
okkar sumum þætti þunnur þrett
ándi að sitja til borðs með okkur
í dag.
Þrettándinn í kristnum sið.
¥ kristnum sið er þrettándahátíð-
-B- in eidri en iólin sjálf. Hann
var haldinn hátíðlegur til minn-
ingar um skírn Krists í ánni
Jórdan, þar sem litið var svo á,
að hann hefði í raun réttri birzt
mönnunum eftir skírnina, ekki
við fæðingu. Kom þessi háííð
í stað iólahelginnar, sem ekki var
tekin í kristinn sið fyrr en í lok
4. aldar. . -
En þrettándanóttin hefur verið
kölluð draumnóttin mikla, þvi að
allir eru þeir draumar merkastir,
sem menn drevmir þá. Á þeirri
sömu nótt.u drevmdi Austurlanda
vitringa fvrir fæðingu Krists að
sögn.
T.e:tt. bótt litlu muni.
*TET VAKAN^I góður. Fyrir
* nnkkru minntir þú menn á,
að rét.t fqlpnyka vssri að ve-
fencrip pi+thvað. en ekki véfengja.
Davinn eftir rakst ég á ritháttinn
véfenvia i forvstugrein í Vísi.
Seinna rakst ég á þetta sama hjá
Jakobi Kristinssyni í bókinni
„Stefnumark mannkynsins", sem
hann hefur íslenzkað, og nú sein-
ast hjá Brodda Jóhannessyni í rit
dómi um „Góðar stundir“, •—
óvéfengjanlegt segir hann.
Það fóru að renna á mig tvær
grímur. Er þetta þá rangt hjá Vel
vakanda og mér sjálfum, úr því
að þessir snjöllu íslenzkumenn
nota orðið að véfengja. Ég ve-
fengi það. Eða er prentvillupúk-
inn svona þrálátur? •— Civis“.
Óskylt orðinu vé.
EINS og áður var sagt, er fyrri
hluti orðsins neitandi íor-
skeyti, en kemur óvíða fyrir, og
því glepst mönnum fremur sýn,
þar sem allir kannast aftur á móti
við vé og merkingu þess. For-
skeyti þetta kemur til að mynda
fyrir í veill, ve-heill, vanheill.
I fornu máli hétu þau mál ve-
fangsmál, sem ekki varð lokið.
Eréf frá Keflavík.
VELVAKANDI sæll. Margt ,
rætt ov ritað um skattam
almennt og ekki að ástæðulaus
en mig lanear að biðja um upj
lýsingar.
Við erum hér nokkrir, sem vir
um hjá íslpr>7ku fyrirtæki, <
hefur allt af verið tekið af kau
okkar urrn í ''tsvarið. Við því <
víst ekkert að segia.
En nú er hó skörin farin að fa
ast upþ í bpkki"n, því að tekið <
líka af því unp í stéttarfélag
gjöid. Er fvrirtsekinú heimilt i
greiða þessi riöid að okkur fo
spurðum?“
— Það þykir mér harla ótri
legt.