Morgunblaðið - 19.06.1952, Blaðsíða 6

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. júní 1952.
Daði Hjörvar:
Heimskunnur svartlistar
r
maður heimsækir Island
Hversvegna ég kýs sr. Bjarna Jónsson
UM þessar mundir gefst ís-'
lendingum kostur á a'ð kynnast
list heimsfrægs svartlistarmánns.
Hans A. Miiller prófessor mun
þá halda uppi kennslu í listgrein
sinni við Handíða- og myndlista-
skólann í Reykjavík. Ráðgert er
einnig, að hafa sýningu á mynd-
um, sem prófessorinn hefur gert
eftir trémótum, sem hann hefur
rist og grafið í tréþynnur. Þar
munu einnig verða nokkrar
vatnslitamyndir eftir hann.
List próf. Múllers er í því fólg-
in að teikna og skera myndir í
tréþynnur og þrykkja þær á
pappír; munu fáir núlifandi menn
hafa komist jafnlangt o‘g hann í
þeirri listgrein. List hans er ó-
missandi við gerð íagurra bóka
og liggur margt undurfagurt eft-,
ir hann á því sviði. Próf. Múllerj
er síungur og cþreytandi og leit-
ar stöðugt eftir nýjum leiðum tii
túlkunar list sinni. Tréristur hans
og tréstungur með mörgum lit-
um þykja t. d. frábærar. Þegar
tveir eða fleiri litir eiga að vera
í mynd verður af mikilli ná-
kvæmni að gera sérstakt mót fyr-
ir hvern lit. Mun próf. Múller á
sýningu sinni hafa frammi ein-
tök af hverjum lit og heildar-
mynd af fullgerðri litmyndinni
til samanburðar. Auk þess verða
þar nokkrar af þeim bókum, sem
hann hefur skreytt með upphafs-
stöfum og myndum. Sumar þess-1
ara bóka eru gersemar miklar í
viðhafnarútgáfum.
FÆDDUR í ÞÝZKALANDI
Hans Alexander Múller er
fæddur í Nordhausen í Þýzka-
landi 1888. Hann brautskráðist
frá listaháskólanum í Leipzig ár-
ið 1911, en þar nam hann graphik
eða svartlist, en fjórar höfuð-
greinar hennar eru trérista, tré-
stunga, radering og steinprent.
Múller tók þátt i fvrri heims-
styrjöldinni; er henni lauk hvarf
hann aftur til Leipzig og hóf
kennslu við svartlistar-akademí-
ið þar. Var hann lektor til 1923,
en þá var hann gerður prófessor
við sama skóla.
Á FLÓTTA UNDAN
NAZISTUM
Múller aflaði sér mikillar
frægðar sem kennari í svartlist
og sóttu til hans nemendur víðs-
vegar áð úr Norðurálfu og
Ameríku. Er ástandið í Þýzka-
landi varð honum óbærilegt árið
1937 sagði hann upp stöðu sinni
og hvarf úr landi. Fór hann til
Eandaríkjanna og gerðist amerísk
ur þegn. Hann hefur verið próf.
við Columbia háskólann síðan
1939.
VAR ORSINN FRÆGUR
Eftir að próf. Múller hafði neit-
að að ganga í lið með nazistum
og gerzt landflótta, var hann í
flestu betur staddur en allur
þorri flóttamanna og landnema í
Ameríku. Frægð hans hafði
spurzt vestur um haf. Meðan
hann kenndi í Leipzig gaf hann
út átta bækur eftir sjálfan sig
en myndskreytti fjölda annara
bóka, m. a. margar heimsfræg-
ar bækur og vandaðar. Skömmu
eftir að vestur kóm gaf hann út
stærsta verk sitt; fjallar það um
listgrein han.s og í bókinni eru
um 300 myndir til leiðbeininga
um tréristu og -stungu. Bókin
var gefin út í sérstaklega vand-
aðrí lausblaðaútgáfu í sáralitlu
upplagi og mun prófessorinn
hafa í hyggju að geía Handiða- og
myndfisíaskólanum eintak af út-
gáfu þessari við. kornu sína til
islands. — Meðal kunnra bóka,
sem próf. Múller hefur mynd-
skreytt má nefna „Don Quixote‘‘
ar Allan Poe, Guðspjöllin fjögur
og margar fleiri.
FERÐIN TIL ÍSLANDS
Það var fyrir atbeina Lúðvigs
Guðmundssonar skólastjóra að
Hans A. Miiller
(sjálfsmynd)
próf. Múller samhvkkti að verja
vorleyfi sínu á íslandi að þessu
smni, Á meðan hann dvelst í
Reykjavík hefur Háskóli íslands
boðið nonurn ao flytja háskóla-
erindi um svartlist. Handíða- og
myndlistaskólinn ber kostnað af
för prcfessorsins og frúar hans,
en ferðin er að öðru leyti farin á
vegum svartlistardeildar Colum-
bia-hásxólans.
Væntir próf. Múller þess, að
finna gnægð viðfangsefna*. á ís-
landi til að mála, teikna, rista og
grafa í tré. Myndir hans frá sjó
og úr lifi sjómanna eru víðfræg-
ar. Ef til vill gefst íslendingum
síðar kostur á að sjá myndir af
ísl. landslagi og þjóðháttum í
verkum hans. Bæði hafa þau
hjónin ýndi af sjófeiðum og sigl-
ingum. Fyrr á árum áttu þau
vandaða skemmtisnekkju og
vörðu jafnan sumarleyfunum á
siglingu með ströndum Evrópu.
Nú eiga þau fagran en látlaus-
an sumarbústað í kyrrlátri sveit
í Connectitut í New Englandi, um
hundrað kilómetra frá New
York.
HLJÓMSVEITARSTJÓRI
í ÆSKU
í æsku lagði Múller mikla
stund á hljómlist og um nokk-
urt skeið stjórnaði hann tuttugu
manna hljómsveit. Þegar hann
var á vígstöðvunum í fyrri heims
styrjöldinni notaði hann hvert
hlé, er gafst, _til tónlistariðkana,
ýmist einn eða með öðrum her-
mönnum. „Það voru skemmtileg-
ir dagar, er við áttum í skotgröf-
unum þegar ég hafði fundið orgel
sem Englendingar höfðu skilið
þar eftir. Og þetta orgel fluttum
við alltaf með okkur, ó meðan
fært var“, sagði próf. Múller að
lokum við mig, er ég átti tal við
hann nokkru áður en hann hélt
af stað frá New York til íslands.
Þau hjónin halöa nú hóðan til
íslands með „Heklu“ hinni nýju
flugvél Loítleiða. Verða þau
fyrstu og einústu farþegarnir í
þessari „jómfrúar“- eða víg«lu-
ferð þessa mikla og glæsilega
farartækis. Er það spá min og
von, að „Hekla“ muni hljóta heill
af þessum virðulegu vígsluvott-
um. Og áreiðantega eiga íslend-
ingar eftir að eignast tryggan og
góðan vin í prófessor Múller,
þessum ljúfa, hógværa og kyrr-
lata listamanni, sem nú, á sjötugs
aldri, heimsækir Island fyrsta
sinni.
Konur, vinnum að kosn-
ingu sr. Bjarna Jónssonai
BRÝN nauðsyn
ber til að þjóð-
in öll láti sér
skiljast, hve
mikilvægt það
atriði er, áð í
slíkt embætti
veljist fyrst og
fremst maður,
sem hefur að
baki sér hrein-
an og f lekklaus
an æviferil. —
Hann verður að hafa sýnt í störf-
um sínum góðan vilja og stefnu-
testu dugandi manns, sem hefur
ákveðnar skoðanir, og hefur
vegnt starfi sínu með sóma. —
Einn frambjóðendanna jjppfyllir
bessi skilyrði öðrum fremur.
Hann er sr. Bjarni Jónsson, vígslu
oiskup, einn vinsælasti og mikils-
metnasti kirkjuhöfðingi islenzku
þjóðarinnar um áratugi.
Raunar hefði farið bezt á því,
.ð aðeins einn maður hetði verið
í framboði og það var leitt, að
sá frambjóðandi, sem fiestir kjós-
t endur standa að, sr. Bjarni Jóns-
son, skyldi þurfa að berjast við
; þá meðframbjóðendur sína, er
I nær því telja sig sjálfkjörna í
| hið virðulega embætti.
■ Að síðustu vil ég hvetja ís-
lenzku kvenþjóðina til að sýna
skarpskyggni sína og einingar-
hug í þessú' máli, en láta ekki
blekkingarstarfsemi óhlutvandra
áróðursmanna rugla sig.
I Kjósum eina manninn, sem
líklegur er til að leiða þjóðina
_ til heilla og blessunar.
Kjósum séra Bjarna Jónsson!
Ilelga Marteinsdóttir,
veitingakona.

esga
ekkerf skyfl vió
Indverjar bjáða hveíti.
NÝ.UT-pELHI — Indverjar hafa
boðizt tií að selja Pakistan mikið
ai' hveiti til að vega upp á móti
eftir Cervantes, kvæði eftir Edg-! hveitieklunni, sem nú h'erjar þar.
29. júní á ís-
lenzka þjóðin
að ganga að
kjörborðinu og
kjósa sér for-
seta. Það má
segja að hver
kjósandi hafi
forsetavaldið )
sinni hendi,
þar sem hverj-
um einum kjcs
anda er gefið
vaid til þess að hlutast til um
hver verða skuli forseti. Þess
vegna verður að gera þá kröfu
til kjósenda, að þeir velji þann-
<e. að ‘•r'm giftusamlegast verði
fyrir þjóðina.
Mer vnoist svo sem margir
kjósendur geri sér ekki fulla
grein fyrir því, að kjósa þjóð-
inni forseta. Fólk virðist ekki
gera sér ljós að val forseta hefur
mikla þýðingu fyrir land og
þjóð.
Svo langt gengur þetta, þótt
ótrúlegt sé, að allmargir virð-
ast blanda saman kosningu
forseta og einhverju sem líkja
mætti við íegurðarsamkeppni.
Má það furðulegt heita, að
þegnar þjóðfélágsins. skuli taka
þjóðaratkvæðagreiðslu um kosn-
ingu þjóðhöfðingja svo léttúð-
lega, þegar því langþráða marki
er náð, að við getum sjálf kos-
ið okkur innlendan þjóðhöfð-
inga, eftir margra ára erlenda
ánauð, sem tekið hefur marga
mætustu :nenn þjóðarihnai ára-
tugi að hrinda af þjóðinni.
Ég tel það fulkomna vansæmd
fyrir þjóðina, ef hún hefur ekki
manndóm til að taka við og gæta
þeirra sigra, sem við höfum unn-
io í sjálfstæðisbaráttunni, en það
verður ekki gert nema við svnum
íulkomna ábyrgðartilfinningu
um val forseta Islands. Við verð-
um að yíirvega hver frambjóð-
endanna murii vera ákjósanleg-
astur sem forseti, hver þeii'ra
hafi mesta lífsreynslu og mest-
an skilning á lífi einstaklingsins,
hvort sem hann er ríkur eða fá-
tækur, hver þeirra sé líklegastur
til þess að leysa þau vandamál,
sem að höndum ber með vin-
semd og drengskap.
Við forsetakjörið á þjóðin um
þrjá menn að velja. Ég tel að séra
Bjarni Jónsson beri langt af hin-
uin tveimur sem í kjon eru, og
þess vegna er ég ekki í neinum
vafa um hvern ég á að kjósa.
Þessi skoðun mín byggist ekki
á því, að ég persónulega eða af
metnaðarástæðum vilji koma sr.
Bjarna Jónssyni í forsetastól. —
Það er langt frá því.
Val mitt byggist á því, að
ég tel heill og gæfu þjóðar-
innar bezt borgið með því að
sr. Bjarni Jónsson skipi æðsta
virðingarcmbætti landsins, svo
og því að ég þekki sr. Bjarna
Jónsson, sem dáður er og virt-
ur af þúsundum manna og
kvenna, vegna hins fórnfúsa og
óeigingjarna starfs, sem hanrt
hefur unnið í þágu þjóðarinn-
ar á liðnum áratugum, í
stærsta og umfangsmesta
prestakalli landsins og í raun
og sannleika í öllum presta-
köllum landsins.
Sr. Bjarni Jónsson hefur í
starfi sínu öðlast meiri lifs-
reynslu en nokkur annar maður
hér á landi. Hann hefur kynnzt
fólkinu í öllum stéttum þjóð-
félagsins. Hann hefur verið and-
legur leiðtogi þess í gleth og
sorg. Hann hefur verið stoð og
stytta samborgara sinna á
mestu raunastundum þeirra, og
hann hefur fært þeim ljós og
yl, sem enzt heCur þeim til ævi-
loka.
Mér er kunnugt um að sr.
Bjarni Jónsson og fjölskylda
hans eiga margar ferðir að baki
sér til heimila, þar sem örbirgð-
in hefur verið mest, þangað hef-
ur hann komið færandi hendi,
jafnhliða því sem beðið var um
styrk smælingjunum til handa.
Þessar ferðir fjölskyldunnar hafa
fært hcnni ómetanlega lífs-
reynslu og mótað viðhorf hennar
til náungans betur en nokkur
skóli eða lærdómur. Líf séra
Bjarna Jónssonar hefur allt mót-
azt af þessum skóla reynslunnar,
og þess vegna vona ég, að bjóðin
megi bera gæfu til þess að velja
hann sem forseta.
Við skulum votta honum traust
okkar, virðingu og þakklæti, með
því að skipa honum í æðsta önd-
vegi og tryggja okkur sjálfum
og allri þjóðinni glæsilega fram-
tíð. X *
Bergsteinn Guðjónsson.
I þjénustu fyrlr félklð
FORSETI þjóð
arinnar á fyrst
og fremst að
vera það ein-
ingartákn, er
sameinar hin
ólíkustu sjónar
mið þjóðlífsins
og skapar
traust er allir
geta virt. Enda
sé hann laus
við dægurþras
’ stjórnrnálanna og ekki tengdur
þeirri stjórnrnálalegu fortíð, er
gæti raskað samhug fólksins.
Með þetta í huga kjösum við
forseta 29. þ. m.
Á milli þriggja þjóðkunnra
manna, er að velja. HaCa tveir
þeirra tekið virkan þátt í stjórn-
I málalífinu um áratugi og staðið
j framarlega, hvor í sínum flokki
og á annar þeirra enn sæti á
.Alþingi. Virðist sá' frambjóðandi
I ekki bera svo mikla virðingu
( fyrir forsetakjörinu, að hann af-
sali sér þingsæti og öðrum
stjórnmálalegum trúnaðarstöð-
' um, sem þó hefði verið eðlilegt,
er hann gaf kost á sér, sem for-
' setaeír.i.
Vegna mannkosta og ó-
venjulegrar lífsreynslu er
séra Bjarna Jónssyni bezt
treystandi til þess að sam-
eina þjcðina cg skapá þann
virðuleik og einingu, sem for-
setaembættinu ber að fylgja.
Hann hefur aldrei tekið virkan
þátt í átökum stjórnmálanna,
enda þótt hann hafi haft sína á-
kveðnu stjórnmáiaskoðun og
verið nenni trúr. — En hann
heí'ur líka í 40 ára embættisstarfi
í lang fjölmennasta söfnuði
landsins haft náin kynni af öll-
um stéttum þjóðlifsins og lifað
með þeim í blíðu og stríðu. í
því starfi hefur hann öðlast
mikla lífsreynslu og margþætta
þekkingu á lífinu, sem er ekki
sízt nauðsynlegt fyrir æðsta em-
bættismann þjóðarinnar.
En séra Bjarni Jónsson er
líka drengskaparmaður, er
allir geta treyst og þeir mest,
er bezt þekkja, enda hefur
ævistarf hans öðru fremur
mótazt á vegum kærleikans og
alvöru Iífsins í þjónustu fyrir
fólkið.
Það er gott að mega velja slik-
an mann fyrir þjóðhöfðingja.
I Sig. G. Sigurðsson.
múrari.
Nun bera klæði á vcpníti
og sameina s’jndraða
þjéð
ÞAÐ er ekki
“ að jafnaði, sem
almenningur
finnur tilhneig
ingu hjá sér til
að þakka stjórn
málamönnun-
um gjörðir
þeirra. En svo
hefir borið við
nú, og margur
mun þakka
þeim fyrir val
þeirra á séra Bjarna Jónssyni,
sem verðandi forseta hins ís-
lenzka lýðveldis.
Það má teljast þýðingarmikill
viðburður í hinni ólgusömu og
öfgakenndu stjórnmálabaráttu,
að tveir stærstu flokkar lands-
ins skyldu koma j>ér saman um
slíkt.
Vonandi er það upphaf þess
að stjórnmálamenirnir fari að
verulegu leyti að sjá og meta
hag þjóðarinnar fram yfir hin
einstrengingslegu ílokkssjónar-
mið.
j Það er víst öllum Ijóst’, að við
I væntanlega forsetakosningu,
muni það verða þeir séra Bjarni
. Jónsson og Ásgeir Ásgeirsson al-
þingismaður og bankastjóri, sem
um verður valið og því ekki úr
vegi að athuga starfsfeiil þeirra
lítilsháttar.
Séra Bjarni Jónsson hefir um
full 40 ár sinnt stærsta og erilsam
asta prestskalli landsins með
þeim sóma og heiðri, sem ekki
verður um deilt. Hann hefir
prédikað kristinöóminn eins og
hann veit hann sannastan og
réttastan og' aldrei hikað eða
breytt um stefnu. Hann hefir far
ið, ýmist kallaður eða ótilkvadd-
ur til þeirra, sem voru sjúkir
og sorgmæddir, og í krafti trúar
sinnar veitt þeim huggun og
styrk, án þess nokkru sinni að
spyrjast fyrir um stjórnmála-
skoðanír þeirra eða hvort þeír
aðhylltust sömu trúarkenningu
og hann. Það var skyldan og ná-
ungakærleikinn, ?em kallaði.
Það var honum nóg. Og því
kalli hlýddi hann.
Nú þegar þjóðin er í vanda
stödd og til hans er leitað, er
hann enn reiðubúinn til að
hera klæði á vopnin og reyna
að sameina hina sundruðu
bjóð.
Hinn maðurinn, Ásgeir Ás-
geirsson, hefir um langt árabil
staðið framarlega í hinni sundr-
ungakenndu stjórnmálabaráttu
' og um skeið verið við forustuna
, riðinn. Stefna hans og stjórn-
málaskoðun . hefir verið breyli-
leg, ,og áegium hagað eftir því
j hvar ■ vænlegast þótti til veg-
' legra embætta og annars þesS,
* er völd og flokksfylgi mega
' vei.ta, án tiUits.til þess scm bezt
1 hentaði þjóðinni í heild.
Framh. á bls. 10