Morgunblaðið - 26.08.1952, Qupperneq 7

í Þriðjudagur 26. ágúst 1952
MORGUNBLAÐiÐ
!»1
Í^^\\\\W\\\\\'
\\W V *
^//^/////////
Stjórn Chnrchllls dregur úr
þjóðnýtingunni og hætir efnn-
hng lnndsins
Rabbað við unga, enska stjórnmálakonu.
DINN FARÞEGANNA, sem komu hingað til bæjarins nýlega með
brezka listiskipinu „Chusan“, var ung ensk stúlka, Pamela M.
Riches að nafni. Hún er formaðurinn í félagi ungra íhaldsmanna,
„Young Conservatives“, í heimaborg sinni, Eden Bridge í Kent í
Suður Englandi. Var hún hér á ferðalagi til þess að kynnast land-
inu, þótt viðdvöl skipsins hér væri skömm.
Æskulýðssíðan notaði tækifærið og náði tali af hinni ensku
stjórnmálakonu og leitaði nokkurra frétta um hvað helzt bæri á
góma í enskum stjórnmálum og hvernig afstaðan væri til höfuð-
atriða brezkra stjórnmála frá herbúðum ihaldsflokksins og verka-
xnannaflokksins.
VERKAMANNAFLOKKURINN
RÝFUR EININGUNA
— Eitt af því, sem mesta at-
hygli hefur vakið í Englandi
manna á meðal á undanförnum
Vikum, segir ungfrú Riches, er
að eining sú milli íhaldsflokksins
og Verkamannaflokksins, r.em
verið hefur um öil utanríkismál
frá stríðsbyrjun var rofin af hálfu
Verkamannaflokksins fyrir
skömmu. Það var um niánaða-
xnótin júlí-ágúst, þegar umræður
fóru fram um það í brezka þing-
inu, skömmu áður en það fór í
sumarleyfið, hvort samþykkja
skyldi friðarsamningana við
Þýzkaiand — Bonn-sáttmálann
svonefnda. Hann hlaut auðvitað
samþykki, en með litlum meiri
hluta þó.
Verkamannaflokkruinn var
pær allur andvígur honum og bar.
þar þó aðeins lítið á milli Mátti
þar gjörla kenna áhrifa farand-
Tiddara Verkamannaflokksins.
Aneurins Bevans og var það stór
sigur fyrir stefnu hans innan-
flokksins. Annars þykir mörg-
um Verkamannaflokksmönum
sem Bevan gerist nú þeirrr
„enfant terrible“, mikill vand-
ræðapeyi, íramgjarn og "rakkur'
og má t.d. benda á ummæli Mr
Bmanuels Shinwells, Verka •
mannaflokksþingmanns og fyrr-
verandi ráðherra, um hann, on
hann segir með ugg í brjósti í
„Daily Express“:
„Vinsældir Bevans meðal
flokksmanna eru einstakar, meiri
en nokkur .mnar maður hefur
oðlazt — nema ef vera skvldi
Oswald Mosley, þótt undarlegt
megi virðast“ (Mosley varð síðar
formaður fasistaflokks Bret-
lands).
BUTLER BÆTIR
FJÁRHAGSKREPPUNA
— Hvað er helzt að segja um
steínu og framkvæmdir stjórnar
Churchills?
— Utanríkisstefna íhaldsstjórn-
arinnar markast fyrst og "rerr.sí
af því að efla friðinn með styrk-
leika, — vopnabúnaði og vináttu-
höndum. Anthony Eden lýsti bví
vfir eftir sex mánaða stjórnartíð,
að friðarhorfurnar væru nokkru
hetri, sem afíeiðing þessarar
stefnu og búast mætti við, að
ástandið 'æri batnandi.
Þegar íhaldsmsnn í Bretlandi
komust til valda 25. október 5
haust riðaði landið á barmi gjaid-
þrots. í október 1951 eyddi þjóð-
in erlendis 22 £ á hverri sek-
úndu fram yfir það sem hún
vann sér inn og gull- og dcrllara-
forði landsins minnkaði um 34 £
með hverri sekúndunni sem leið.
Ef þetta stórtap yrði ekki stöðvað
á einhvern hátt var fyrirsjáanlegt
gjaldþrot og algjör riðlun fjár-
málalífsins.
Skylda ríkisstjórnar íhalds-
manna við brezku þjóðina var að
hrinda þeim úrbótum, sem með
þurfti í framkvæmd á skjótu
bragði og bjarga með því xjár-
hag landsins, þótt það kostaði
hana einhverjar óvinsældir. —
Stjórnarstef'na íjármálaráðherra
rkkar, Mr. Butlers, hefur haft
það í för með sér að gullbirgð-
'rnar hafa ekki farið nær því eins
irt minnkandi og áður íyrr, í.d.
'ar minnkunin í janúar 107 millj.
£. en í marzmánuði var komið
jafnvægi á og tapið þurrkað út.
Nokkuð hefur borið á atvinnu-
’eysi í vefnaðariðnaðinum um
allan heim og til þess að bæta úr
hví meini í Bretlandi hefur
'tjórnin lagt auknar pantanir
r-ir ver.ksmiðjurnar, 25 millj.
1 virði, svo 30 þús. manns hafa
'lotið aftur atvinnu.
TREGID ÚR
■>JÓDNÝTINGU
— En hvað hefur ríkisstjórnin
,.ert gagnvart þjóðnýtingarráð-
stöfunum Verkamannaflokksins?
i' — Flutningalöggjöf landsins
ihefur þegar verið stórbreytt.
Alla’- samgöngur höfðu verið
.þjóðnýttar, en nú hafa allir vöru-
.flutningai' i landinu með bifreið-
Jum verið fengir einstaklingum í
ihe-'dur. Scmu áðstafanir verða
[viðhafðar um stáliðnaðinn og
hann srftur "enginn ■-'instakl.ing-
um í hendur pndir eftirliti ríkis-
ins.
— Hvað er að segja um aðra
almannaþjónustu?
— Með síðustu fjárlögum var
fé til almenningsstyrkja og trygg
inga állaukið. Hækkeð var fram-
lag til fjölskyldna. ekkna, at-
vinnulausra og stríðshrjáðra.
MET í HÚSABYGGINGUM
Þrátt ívrir fiárhagsörðugleika
okkar hefur skólalöggjöfinni ver-
ið fylgt út í æsar og ekkert þar
til sparað. Næsta ár verðu’- 10
miU.i. £ í viðbót eytt til skóla-
mála samkvæmt áætlun stjórn-
arinnar.
Fjöldi beirra húsa, sem bvggð
voru á fyrstu þremur mánuðum
þessa árs var met í byggingum
síðan stríðinu lauk. Slík er af-
leiðing stjórnarstefnu íhalds-
manna í landinu og það þýðir að
10 þús. fölskyldur, sem á biðlista
voru fengu nýjar íbúðir, sem
ekki hefðu verið reistar, ef Verka
mannaflokkurinn hefði verið við
völd.
★
Þannig fórust hinni ungu,
ensku íhaldskonu orð um stjórn-
málalífið í Englandi og helztu
málin er þar eru uppi. íhalds-
flokkurinn vinnur nú að því föst-
um skrefum að bæta úr mörgu
því ráðdeildarleysi og ofstjórn,
sem fylgdi svo mörgurn gjörð-
um Verkamannaflokksstjórnar-
innar. Efnahagur landsins er
heldur að rétta við þótt hægt
fari, einkum sökum þeirrar grund
vallarstefnu Richards Butlers,
fjármálaráðherra, að afgreiða
greiðsluhallalaus fjárlög, þótt
það kosti óneitanlega nokkra
skerðingu á innflutningnum og
drátt á endurvígbúnaðaráform-
um þeim, sem sett höfðu verið.
Frh. á bls. 12.
Ung;u skáldin í of litlum
tengslum við samtíðina
Arffaki Stalins
Georgi Maximilianovitj
Malenkov.
Mjög líklegt þykir að hann verði
arftaki Stalins, og hljóti einræðis-
völd í landinu að honum látnum.
Ástæðan lil þess er sú, að hinn
5. október verður 19. flokksþing
kommúnistaflokks Ráðstjórnar-
ríkjanna kvatt saman í Moskvu.
Á Malenkov að flytja þinginu
skýrslu miðstjórnarinnar og þyk-
ir það benda tii nukinna veg-
tylla. Lagt hefur og verið íil að
Malenkov verði gerður i ningi
þessu að ritara flokksins, cn
Stalin taki að sér íormennskuna
í nýju flokksráði er leysi æðsta
ráðið og fleiri flokksbákn áf
hólmi. Malenkov hefur áratugi
verið skriffinnur og auðmjúkur
þjónn Stalins og virðist nú í þann
veginn að erfa eina silkihúfu ein-
ræðisherra síns.
Á S.L. VETRI var haldinn hér
í bæ fundur á vegum Stúd-
entafélags Reykjavíkur. Var
þar rætt um strauma í nú-
tímabókmenntum íslendinga,
og var ljóðlistin einkum tek-
in til meðferðar. Áttust þar
við hinir mestu kappar á and-
legu sviði og varð umræðu-
efnið einkum atómskáldin,
list þeirra og boðskapur. Það
væri synd að segja, að maður
hafi verið nokkru nær eftir
að hafa hlustað á þau skáld
og andlegu ofurmenni, sem
þar létu ljós sitt. skína, því að
ekki var það ýkja oft, sem
þau komu að kjarna málsins
og rökræddu á heiðarlegan
hátt, heldur flugu þar hnútur
um borð engu síður en hjá
Goðmundi gamla á Glæsivöll-
um.
SAGAN ENÐURTEKUR SIG
Á þessum fundi kom það greini ’
lega fram, sem raunar var vitað
áður, að hér skiptast menn í tvo
andstæða flokka, atómskáld og
fylgjendur þeirra annars vegar
og hin hefðbundnu skáld og fylgj
endur þeirra hins vegar. Minnti
hann því nokkuð á kappræðiu*
þær, sem hér voru haldnar í
Reykjavík 1888 milli rómantískra
og raunsæisskálda og einkum
milli Hannesar Hafsteins og
Benedikts Gröndals. Átti Hannes
upptökin að þessum deilum með
árás sinni á rómantísku skáldin '
í janúarmánuði, en Benedikt
Gröndal svaraði honum í næsta
mánuði með fyrirlestri er hann
ne^ndi „Um skáldskap“. Urðu
deilur þessar mjög harðar og
•ýmiss konar vígorð óspart not-
uð. Var bóðum stefnunum spáð
litlu lífi í framtíðinni, og er ekki
ófróðlegt að sjó, hvernig farið
hefur. Tíminn, hinn óskeikuli
dómari allra listastefna, hefur
skorið úr um það, að hvorug
þessara stefna hefur haldið velli,
heldur hafa komið fram nýjar
stefnur, sem hafa leyst þær af
hólmi vegna nýs tíma og breyttra
aðstæðna. — Þarna voru það
ekki vígorðin, sem réðu því,
hvað yrði úrelt og hvað sígilt.
Eins hygg ég, að fara muni um
alvarlegustu bókmenntadeilu
okkar tíma, þótt þessi tvö dæmi
séu e. t. v. ekki alveg sambæri-
leg. Það verða ekki vígorð
þeirra manna, sem töluðu á
stúdentafundinum, sem munu
ráða bókmenntastefnum framtíð-
arinnar og bókmenntamati kom-
andi kynslóða á íslandi, heldur
gildi bókmenntanna sjálfra og
smekkur framtíðarinnar. Skulum
við því ekki leggja of mikið upp
úr því, þótt einhverjir menn
haldi því fram í blákaldri alvöru,
að „hið'hefðbundna ljóðform sé
dautt“ eða eitthvað ólíka vitur-
legt, því að slíkt sýnir ekkert
annað en skort á umburðarlyndi
viðkomandi aðjja.
h
SAMVIZKA SKÓLANNA
EKKI SEM BEZT
Armars var það annað, sem
mesta athygli vakti ó þessum
fundi Stúdentáfélagsins. Var það,
hversu margt æskufólk sótti
fundinn og .fylgdist með umræð-
unum af áhuga. Sýnir það okkur,
að æska íslands er ekki eins á-
hugalaus um bókmenntir og pré-
dikað hefur verið á undanförnum
árum. Hún Vill vera með, ef á-
lhugi hennar er vakinn. En því
miður hefur mjög lítið verið gert
til þess að vekja þennan áhuga,
og er samvizka skólanna ekki
sem allra bezt.í þeim efnum. I
þeim hefur því miður veríð lögS
meiri áherzla á þurra málfræði-
kennslu en lifandi og sígildar
bókmenntir. Hefur svo verið
a. m. k. til skamms tíma, og hygg
ég, að enginn viti, hve miklu
tjóni slíkt skipulag muni valda
íslenzkri menningu i framtíðinni.
Að vísu neitar því enginn heil-
vita maður, að málfræðikennsla
sé nauðsynleg í skólunum. En ef
hún er kennd á kostnað bók-
menntanna, er voðinn vís. Nem-
endurnir fá leið á náminu og
hætta að sinna því sem skyldi.
Hins vegar getur góð bókmennta-
kennsla glætt áhuga nemenda á
bókmenntum þjóðarinnar og lát-
ið þeim í té nokkurn skilning á
kjarna íslenzkrar menningar.
Betra veganesti gæti enginn nem-
andi haft með sér út í eril og
annir hversdagslífsins. — En.
m. a. o., hvað skyldi z-kennslan.
annars kosta íslenzka rikið í
beinhörðum peningum?
GÓÐ TILLAGA
Viðvíkjandi því, sern að fram-
an er sagt, mætti minnast á eina
beztu tillögu, sem fram hefur
komið á síðari árum frá íslenzk-
um rithöfundum. Var hún á þá
leið, að meiri áherzla væri lögS
á bókmenntakennsluna í skólun-
um í framtíðinni en verið hefur
hingað til og rithöfundarnir sjálf
ir og leikarar færu í skólana og
kynntu nemendum íslenzkar
bókmenntir. Er þessi tillaga mjög
athyglisverð og vonandi að
íræðslumálastjómin taki hana
,til rækilegrar athugunar. Alls
konar erlend áhrif ógna nú ís-
lenzkri æsku meir en nokkru
sinni, og yrði slík starfsemi sera
þessi vafalaust mikið mótvægi
gegn þessari gífurlegu hættu,
sem að íslenzkri æsku steðjar nú.
NÁ EKKI EYRUM
FÓLKSINS
| Mjög mörg ung skáld hafa nú
risið upp á meðal þjóðarinnar nú
á síðustu árum og ber þar einna
mest á ungu ljóðskáldunum. Er
það vel. Þó er því miður ekki
hægt að ganga fram hjá þeirri
staðreynd, að flest þeirra hafa
ekki náð eyrum fólksins. Veldur
þar margt um, en þó mun það-
þyngst ó metunum, að svo er að
sjá sem þau geri sér allt far um.
að hylja sig einhverjum þoku-
slæðingi og gera kvæði sín eins
óaðgengileg og undarleg og þaix
frekast mega. Má með sanni
segja, að þau séu í. lítilli sem
engri snertingu við samtíð sína
og forðist hana jafnvel á allan
hátt. Er nú svo komið, að djúp
er staðfest milli þeirra og þjóð-
arinnar, sem virðist, a. m. k. eins
og málum er nú háttað, algjör-
lega óbrúanleg. Er ómögulegt að
segja um, hverjar afleiðingar
slíkt ástand geti haft í för með
sér, en óneitanlega er það í hæsta ,
máta óæskilegt. Að vísu eiga öll
skáld að fylgja sinni eigin sann-
færingu og vera köllun sinni trú,
láta ekkert þvinga sig til undan-
látssemi og vera sjálfstæð í list
sinni. En þegar svo er kcmið, sem
nú virðist, að bóheimslif og tak-
markalaus þjónkun við erlendar
stefnur er bezta ráðið tiL þess að
vera nefndur skóld ó íslandi, þá
getur ekki verið, að allt sé með
i F) á Lls. 12.