Morgunblaðið - 15.10.1952, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 15.10.1952, Blaðsíða 2
r 2 MORGUNBLAÐIÐ Míðvikudagttr 15. okt. 1952 Sj Jtlitkff! aff koifti ipp skjálbeltum m réttum víðitepun ALBRECHT Friedrich von d’ Schulenburg heitir maður er var 'hér á ferð fyrir nokkru og t.ók sér lar með Gullfossi síðast héðan. Hann er flóttamaður úr Austur- Hýzkalandi og hefur fengið dval- arleyfi í Sviþjóð. í Austur-í>ýzka landi átti hann mikla skóga og aðrar eignir, en varð, sem marg- ir aðrir að flýja land fyrir ofríki kommúnista. Hann hefur lagt mikla alúð við skógrækt og er mjög fróður í þeim efnum. Hingað kom hann til þess ao :fá kynni af íslandi og skógræktar skilyrðum hér á landi. Einkum vildi hann af eigín raun kynna ■sér hvort álitlegt væri að koma hér upp víðirækt í stórum stíl. Víðiteinungar eru m. a. nothæfir tii körfugerðar, og eru auðseld verzlunarvara. T. d. sagði hann, að þesskonar efnivara hefði verið ílutt inn til Vestur-Þýzkalands í fyrra fyrir 800 þúsund dollara. | Aður en hann hvarf héðan af , 'iandi burt flutti Shulenburg hér fyrirlestur er fjallaði m. a. um gróðurfar og skilvrði til skóg- ræktar eins og þetta mál kom hor.um fyrir sjónir. Hann hafði , þ>á fengið tækifæri til að kynnast I íslenzkum skógræktarmálum, fara hér um Suðurland og norður að Vöglum í Fnjóskadal. í upphafi skýrði hann fró því, að fyrir 25 árum hafi hinn finnski prcfessor Karl_ Metzger bent á, að pappírssnotkunin í heiminum væri orðin svo mikil, að í fram- tíðmni yrði nauðsynlegt að ganga svo mjög á skógana að þeir myndu ganga til þurrðar, ef þeir yrðu ekki auknir með skógrækt. segir þýzkur skógíræðingur. ' H? raöBaistig' irsKiiyroi ajjnsra bda á bjarkir, er hann tclur að séu ann- arrar tegundar en íslenzka skóg- arbjörkin. Bjarkir þessar segir har.n, að beri Ijósari börk en hin íslenzka venjulcga ber. Séu þær um það bil 20 ára gamlar. Bjark- ir þessar eru um 8 m háar og stofnarnir 13 cm í þvermál í brjósthæð. En skógurinn umhverf is þær eða skógarbjörkin íslenzka er þarna um 5 m há og stofnar hennar í brjósthæð aðeins um 6 cm í þvermál. Svo eftir hans út- reikningi á viðarmagn þessara tveggja bjarka að vera um það bil ferfallt á við það viðarmagn sem er í hverju tré af íslenzku björkinni. Schulenburg leizt vel á ýmsar tegundir, sem Skógrækt ríkisins hefur ræktað hér á síðustu árum og eru af erlendum uppruna. M. a. Aiaskaöspin, er á átta árum hefur í Múlakoti vaxið i sex metra hæð og er í brjósthæð með armsgiid- leika. En hvað sem framtíð skógrækt arinnar líður hér á landi, sagði Schulenburg, tel ég að íslending- ar eigi að sinna skjólbeltaræktun á næstu árum. Lofaði bann því áður en hann fór að útvega hing- að til lands á næsta vori víðitein- unga til gróðursetningar af beim tegundum er bann telur að helzt komi hér til greina til ræktunar. Ákjósaniegast væri ef hægt yrði að finna einhverja þá tegund er bæri iauf og sprota, sem búfé biti ekki, svo eigi þvrfti að verja skjólbeitin fyrir ágangi búf jár, en tegundin væri svo harðger að hægt yrði að noía sprota af henni til körfugerðar og annarrar iðju. Vfirlýsing frá Veturliða í síðustu styrjöld óx pappirs- notkunin enn gífurlega. Þess vegna taldi hann að nauðsynlegt væri að gera sér ljóst hvar í heim- inum sé hægt að gera sér von um aukna skógrækt til þess að af- urðir skóganna yxu í framtíðinni í hlutfalli við vaxandi þörf. Hugleiðingar hans um ræktun- arskilyrði hér á landi voru m. a. á þessa leið: Að sjálfsögðti er það til óhag- ræðis hve surnrin eru svöl og stutt. En annað er jafnvel verra. Og það er hversu hér er storma- samt. Hve sífelldir vindar of- þurrka oft jarðveginn og torvelda kolsýrunæringu plantanna. En bót er það í máli, að hér eru bjartai nætur um mitt há- sumarið ag vegna þess geta plönt- urnar tekið til sín kolsýrunær- ingu miklu lengri tíma á hverjum sólarhring en í suðlægari löndum. Úrkoma er hér mátuiega mikil til þess að gróður þrífist, einkum sé gróðurinn varinn fyrir hinum sífelldu vindum. Og gróðurmold er hér yfirleitt næringarefnarík eins og í öðrum eldfjallalöndum. Þessyegna eru gróðurskilyrðin úetri hér, en í ýmsum löndum á sama breiddarstigi. Schulenburg sagði: Það er mín skoðun að menn eigi að taka upp baráttuna gegn aðal óvini gróðurs ins, skakviðrinu, rækta hér trjá- tegundir til skjólgirðinga. Schulenburg telur að skjólbelt-l in þurfi ekki að vera breiðari en I 10—20 m á breidd. En búast má við, að afrakstur ræktarlanda sem1 xijóta skjóls af slíkum skjólbelt- um verði 20—25% meiri en áður. M. a. vegna þess að rakinn hel-zt betur í jörðinni ag plönturnar fá jmeiri not af kolsýrufæðunni. Schulenburg leizt ekki vel á skógarbjörkina íslenzku og segir, að hún sé líkust bjarkarafbrigði sem vex suður í Karpatafjöllum, krækiótt og lágvaxin. Hallast liann á þá skoðun sem íslenzkir gEásafræðingar nú telja sennileg- asta, að hin kræklótta björk hér á'landi sé afkomand.i bjarkarleifa þeirra er lifðu af síðustu ísöld er yfir landið gekk. _Er Schulenburg kom norður í Vaglaskóg kom hann auga á tvær VEGNA frásagnar Þjóðviljans í gær um atvik það á málverka- sýningu minni er ég ósköp ró- legur en ákveðinn, þreif í öxl Björns Th. Björnssonar og vísaði honum til dyra, vil ég taka það fram að ég hef alltaf litið á hann sem óþurftarmann íslenzkrar listar númer eitt. Þar^em maðurinn hefur ein- ungis notið skætingsmenntunar í listsögu og aldrei gengist undir iistfræðingapróf, taldi ég það vafasaman heiður fyrir mig og mína gesti að njóta nærveru hans. Viðvíkjandi miðum þeim er Ragnar Jónsson fók niður vil ég geta þess að það var eftir for- dæmi Björns Th. úr Listvinasaln- um að nöfn kaupenda voru sett við myndirnar. En þó þeir miðar hafi verið niður teknir, breytir það engu um kaup hans á mynd- unum. Það er rétt hermt, að meistar- inn Kjarval hafi gengið út — en aðeins augnablik — hann kom með faðminn útbreiddann á móti mér og sagðist dáðst að mér fyrir að hafa unnið þetta þarfaverk. Ég mun síðar er tími vinnst til gera grein fyrir áliti mínu á þess- um listbraskara og sálgreina hann nánar. Og með því reisa honum þann bautastein er hanr. sjálfur hefur skapað sér, með afskiftum af íslenzkri myndhst. Veturliði G. tel það ekki efni í rosafrétt þó ungur listamaður reiðist listdóm- ara fyrir það sem hann hefir skrifað um verk hans, og xari ekki hefðbundna leið til þess að koma þeim tilfinningum á framfæri. Ég hefi sannarlega oft horft upp á stærri „senur“ og engum hneyksl unum valdið hjá mér. Björn Th. Björnsson er svo snjall maður og vel menntaður og kunnur fyrir listdóma sína að, hann hefir vel r.áð á því að láta reka sig einu sinni útaf sýningu án þess að ég sjái ástæðu til þess að hlaupa honum til hjálpar. 14. okt. ’52 ttagnar Tónsson. kki réit scsgi irái ÚT AF fréttinni í Þjóðviljanum í gær vil ég taka fram: Það er ekki rétt að ég hafi geng ið út af sýningu Veturliða Gunn- arssonar er átök urðu rriilli mál- arans og Björns Th. Björnssonar, iistfræðings út af dómi er hann hafði skrifað um sýningu listamannsins. Ég sat sem fastast. J Frásögn af því, að ég tók af tveim myndum, er málarinn hafði tekið ^ frá fyrir mig, miða með nafni mínu, á ekki heima í þessari frétt | vegna þess að þetta var mittj fyrsta verk er ég kom inn í sal-J inn ásamt Birnbog áður en um- rætt atvik gerðisí, enda sagði ég málaranum ástæðuna. Ég vil ekki láta blanda mér í i þetta máí áf ’þelr’rí "ástæðu áS 'eg Socialdemokrafsn: Atómstöðin sýnir smásálarlega þröng- sýni höiundar KAUPMANNAHÖFN, 13. okt. — Socialdemokraten skrifar í dag um Atomstöðina eítir H. K. Lax- ness og segir m. a., að sumt í bókinni minni á hinn ágæta brezka rithöfund, Joyce Cary, en annað sé algerlega misheppn- uð árás á Bandaríkin. Sé þessi árás sprottin af smáborgaralegri þröngsýni og endi því með tómu rugli. í heild sé bókin algerlega misheppnuð, en skemmtilegt sá þó að sjá, hvemig skáldfð af- hjúpi hinn barnalega kommún- istaáróður sinn án þess þó, að það sé ætlunin. — Páll. kanwss ÁRNESI 5. okt. — Vegra garnaveikinnar, sem kom upp á Sval- barðsströnd hefur húðprófun á sauðíé farið fram í vesturhluta S-Þingeyjarsýslu að Fnjóská aö tilhlutan SauSfjársjúkdómanefnd- orinnar. Nokkrrr kindur reyndust grunsámlegar og var þeim slátrað í gœr-á Svalbarðseyri undir eitiriiti Guðmundar Gíslasonar læknis. Kom í ljós tið voikin cr orðin útbi’&iddari cn mtnn luigðu. T.d. konsin á þrjá bæi í Fn.jcskada’, auk Höfðahvcrfis og Svalbarðs- stranáar. Búizt er við afi áfvam- kalrantii rannsikn fari fram á svæðinu vestan* Skjálfanfafljóts, en ek.ki cr vitað hvenær hún verð ur rrmlivæmíl. hve'langt suður Á BÓGINN Bændur vona þó að þess vcrði ekki langt.að biða, að úr því verði skorið með rannsóknum, hve langt garnaveikin er komm aust- ar á bóginn og aö tafarlausrar’ ö.j-ggisiáðstafaníi' veiði gcrðar í r-mbandi við varnariinurncr viS SkjáJfandr.fljót. V VRNAUGIR9XNGUNNI LÍTT sinnt Varnagirðingunni hcfur 'ítt ver ■ið viðhakiið í sumar og engin varzla verið við brýr eða á öðrum stöðum. Mun og ekkeit eftirlit vera með því að r.autgripir geti verið fluttir- af hinu sýkta og grunaða svæði aust ur yfir fijótið. Fréttaritari. . þáftur í slarfi í DAGHEIMILUM Sumargjafar, Barónsborg og Drafnarborg, ertt teknar til starfa los- og leikskóladeildir íyrir fimm og sex ára börn. — Hér er um tilraun að ræða, en fullskipað er í þessaC cíeildir báðar og eru í hvorum skóla 25 börn. - Grasfræ <í> í gær átti Mbl. samtal við ísak Jónsson, formann Sumargjafar, um þessa nýju starfsemi félags- ins. Hingað til hafa leikskólar -Sum argjafar starfað allan daginn, en aðsókn hefur verið mjög treg að árdegisdeildunum. Það er hins Framhald af bls. 1 ÁÆTLAÐ 20 MILLJÓNA ÁRLEGT TJÓN — Hvað telur þú að heyfengur-' vegar erfitt fyihr Sumargjöf að inn sé mikill á nýræktarlöndun- reka aðeins starfsemi hálfan um aö meðaltali á hektara? | daginn í góðum og dýrum hús- — Úg vænti þess að hægt sé að um. Eins er illt til þess að vita, reikna með 40 hestum af hektar- að aðstandendur barna skuli anum. Ef sáð er í 2000 hektara á ekki sjá sér fært meira en raun ári verður heyfengurinn af ný-!ber vitni, að nota árdegisdeild- ræktarlöndunum 80 þús. hestar. irnar. Minnki afraksturinn af nýrækt- [ jj-ENXUG STÖRF inni um helming á þriðja ári þeg- nýja starfsemi hjá Sum, ar saðgresið fer að deyja ut Þa argjöf miðast að þvi að linna veiður heyfengurinn ekki nema|leiðir til hentugra starfa fyrir 40000 eða um 4 milljón krona, þhrn á aicirinurn 5 til 6 ára. —• Börn á þessum aldri gera meiri kröiur til skipulagsbundinnai’ leik- virði. Verði þessi grasleysisár ný- ræktanna að mcðaltali 5 í allt, en ég get trúað að tjónið sé varlega | vinnu en yngri* börnin áætlað ef reiknað er ekki með skólum Sumargjafar. lengra árabiii, þá verður árlegt! tjón af hinu lélega fræi um 20 milljónir króna. Að vísu má áætla, að kal- skemmdir eigi einhvern þátt í eyðileggingu nýræktanna, en eftir því sem málið er betur at- hugað er það engum vafa bundið að aðalorsökin er óhentugt gras- fræ. Kér er um hagsmunamál að ræða sem ckki cr hægt að láta afskiptalanst, og allt kapp verður að leggja á að finna viðunandi lausn á. Scm stendur tel ég að hér , sé urn að ræða mikilvægasta vandamál bænda viðvíkjamli jarð ræktinni. VOTHEY OG 5UGÞITRRKUN 1 — Hvað getur þú annað sagt mér um þau umbótamál sem efst eru á baugi í sveitunum? 1 — Þau eru að sjálfsögðu mörg. M. a. aukin og bætt not af tilbún- um áburði, aukin votheysgerð og EKKI STRANGUR SKOLI ísak sagði að það væri ekki tilgangurinn að hafa í þessum deildum strangan lestrarskóla, til þess eru börnin enn of ung. Hinsvegar er hægt að beita við þessi börn alhliða þroskandi átt- hagafræðilegum vinnubrögðuhi, t. d. með teikningu, mótun í leir og ýmsu föndri, sem getur skap að grundvöliinn fyrir því reglu- lega skólanámi. T. d. við iestrar- námið verður lögð áherzla á framburðaræfingar, leiðrétta framburð barnanna, fegra mál- far þeirra og auka orðaíorðann með allskonar t-alleikjum, segja þeim æVintýri og sög'ur og gefa þeim sem flest tækifæri til að tjá sig í starfi og að leik. 1 Stjórn Sumargjafar væntiri í þess, að þessi tilraun takist, og aðstandendum barnanna verði ;það ljóst, að í slíkum deildum jer hægt, ó ekki lengri starfstíma dag hvern, en tæplega tveim VeðurguSinn bjargar kommúnistum HANO, 13. okt. — Fyrsta stór- árás Frakka á stöðvar skæruliða kommúnista í Indó-Kína um margra vikna skeið misheppnáfo- ist í dag vegna veðurs, að því er segir í herstjórnartilkynningu franska iiersins í dag. — Þó voru nokkrar hernaðaraðgerðir milli Frakka og kommúnista á vígstöðvunum og féllu um 300 mdnns a.f liði Viet-Mín stjórnar- innar Og Frakkar tóku um 300 höiiðúm. súgþurrkun. Takmarkið er, að gtundum, að veita börnunum hver bóndi eigi þess kost að setja ánægjuiegan og árangursríkan hey sitt í vothey og súgþurrka sem mest af því sem hann þurrk- ar, til þéss að tryggja æskilega lieyverkun hvernig sem viðrar. — Er eins mikill áhugi fyrir súgþurrkun í þurrviðrasamari sveitunum og hér sunnanlands? — Ég tel þessar nýtízku aðferð- ir jafn sjálfsagðar í öllum sveit- um landsins og mér skilst, að á- huginn fyrir þeim sé jafn mikill ails staðar, En spurhingin er hvernig bændum tekst að afla sér iáhsfjár til þess að skapa sér þessa æskilegu aðstöðu við hey- verkunina. V. St. starfsdag. Það er nauðsynlegt að forráða- menn barna læri að nota sér þá hjálp, sem leikskólar Sumar- gjaíar veita húsmæðrum. Ekki Jangahús SYDNEY — Ríkisstjórn Ástralíit hefur ákveðið að veita 12 verka- lýðsleiðtogum leyfi til Moskv.u- farar. Jafnframt :nunu engar hömJur lagðar á ferðir Ástralíu- manna á „friðarþing“ í Vín. —• Við viljum ekki að Ástralía sé fangahús, sagði forsætisráðherr- ar.n er hann skýrði sjónarmiði stjolnáfihhaf. ’ ■

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.