Morgunblaðið - 03.05.1953, Page 11

Sunnudagur 3. maí 1953
MORGVISItLAÐlÐ
11
Öddur Einarsscn, Nen
HinnlngarorS |
í GÆR, laugardag, 2. maí var
jarðaður að Lágafelii einn elzti
bóndi þessa héraðs og sem lengst
hefir búið af núlifandi bíendum,
Oddur Einarsson, Þverárkoti í
Kjalarneshreppi. Eins og áður
hefir verið frá sagt í blöð'um, dó
Oddur af slysi, drukknaði í á
milli bæjanna Þverárkots og Norð
ur Grafar.
Oddur er fæddur að Kleppi við
Viðeyjarsund, 8. nóv. 1870, og
ólst þar upp hjá foreldrum sín-
um Einari Bjarnasyní og Guð-
rúnu Einarsdóttur, hún var ættuð
af Seltjarnarnesi. Bjarni faðir
Einars á Kleppi bjó á Skeggja-
stöðum í Mosfellssveit, hann var
Magnússon frá Efstadal í Laugar-
dal.
Einar faðir Odds var tvígiftur.
Fyrri kona hans hét Guðný
ættuð úr Grímsnesi. Börn þeirra
og hálfsystkini Odds, voru: Magn-
ús, bjó í Reykjavík, sjómoður
góður, lengi formaður í Viðey og
víðar. Jón, lengi starfsmaður við
Lauganesspítalann, og Guðrún
kona Þórðar Péturssonar í Odd-
geirsbæ, Reykjavík. Börn Einars
og Guðrúnar: Oddur eins og áður
segir, Gísli, bjó í Rvík, góður sjó-
maður. Bjarni dó ungur, um
fermingaraldur, og nú öll þessi
systkini dáin og sum þeirra íyrir
löngu.
Oddur tók við búi á Kleppi
eftir föður sinn 1894 og bjó þar
fram yfir aldamót. Frá Kleppi
fluttist hann að Kálfaholti (nú
Úlfarsá) í Mosfellssveit og bjó
þar til 1915, að hann flytur það
vor að jörðinni Þverárkoti í
Kjalarneshreppi og hefir búið
þar síðan, og skortir n,ú aðeins
eitt ár í sextíu ára búskapar ævi.
Oddur var kvæntur Guðrúnu
Magnúsdóttur, hún var ættuð úr
Borgarfirði og alin upp í Hlíðar-
húsum í Reykjavík.
Ekki var þeim hjónum barna
auðið, en eina stúlku ólu þau upp
að öllu leyti, Guðmundtnu Guð-
muhdsdóttur, nú gifta og búsetta
í Reykjavík. Einnig ólu þau upp
að nokkru leyti aðra stúlku, Guð-
rúnu Magnúsdóttur, sem einnig er
búsett í Rvík. Óskipt vinátta og
gagnkvæm hjálpsemi hefir ávallt
verið milli þessara fósturdætra
og Þverárkoltsheimilisins. Var
það Oddi bæði gieði og styrkur
hin síðari ár. Létu þær hans
ástæður sér aldrei óviðkomandi
eftir því sem við var komið.
Oddur missti konu sína 1932, og
hefir búið ekkumaður siðan, í full
20 ár.
Oddur í Þverárkoti eins og
hann var oftast nefndur var
þekktæstur maður út á við eftir
að hann kom að Þverárkoti fyrir
fram úr skarandi gestrisni sem
hver maður naut er kom á það
heimili. Þverárkot var við þjóð-
leið meðan aðal umferðin var um
Svínaskarð og ferðast var á hest-
um og fótgangandi og fluttur var
varningur á klyfjahestum Var þá
oft mikil gestanauð á þeim bæj-
um sem næst lágu heiðar- og fjall
vegum. Var svo enn Iengi frarn
eftir búskaparárum Odds i Þver-
árkoti, að mikið var ferðast vfir
Svínaskarð, þar til akvegirnir og
bifreiðarnar komu, sem breyttu
leiðum, og flutningaháttum í
þann hraða, að nú geta menn ferð
ast sveitir og héruð á enda án
þess að þurfa nokk urs með.
Til Þverárkots-hjónanna var
öllum gott að koma á öllum tím-
um. Þau höfðu erft þá íslenzku
gestrisni sem eltki bara miðaðist
við allt það bezta sem búið átti
í mat og drykk, heldur við þess-
ar glöðu og hlýju viðtökur, þenn
an gamla íslenzka anda, að eigin-
lega sé húsbændunum öll þægð-
in að fá gestinn. Það er þessi
andi eigi síður en örlæti i veit-
ingum, sem gert hefir íslendinga
þekkta bæði innanlands og hjá
útlendingum sem hingað hafa
kömið. Oddur var einníg mjög
hjálplegur við alla sem til hans
leituðu, og hann r.áði til og vissi
að hann gat gert greiða, hvort
heldur voiu nágrannar cða aðrir
menn lengra frá, sparaöi hann
hvorki tíma né kraíta ef svo bar
undir, kom þetta sér einkar vel
fyrst óg fremst hvað skepnum við
vék, og mega margir enn bess
minnast. Mikill ágangur var af
sauðfé og öðru búfé í Þverárkoti,
bæði úr nærsveitum og Revkja-
vík. Var Oddur því oft á stöðugri
fyrirgreiðslu um skepnur annarra
einkum vor og haust í réttum og
smölunum. Hann var allra manna
gleggstur á fé, og svo markglögg-
ur að orð fór af, var hann því
sjáifkjörinn forystumaður öðrum
fremur um sundurdrátt á fé bæði
heima og í útréttum. Oddur var
réttastjóri og umsjónarmaður
Kollafjarðarréttar um 30 ár, eða
þar til þær lögðust niður vegna
fjárskiptanna. Gegndi hann því
starfi með árvekni og trú-
mennsku. Munu margir minnast
hans og sakna þegar aftur verð-
ur fé í Kolíafjarðarrétt.
Marga góða vini eignaðist Odd-
ur vegna hjálpsemi sinnar, sem
létu hann njóta þess nú á síðari
árum, þegar hann aldraður og
slitinn bjó við fátt fólk. Kom þá
oft fyrir að einhver gamall vin-
ur kom og sló blett i túninu, eða
var í þurheyi eftir því sem á stóð.
Stundum kom líka nágranninn
með sláttuvél og sló þar sem
henni var viðkomið. Allt var
þetta eins og góðar kveðjur og
þakklæti til gamla mannsins fyr-
ir áður gerða greiða.
Oddur var fríour maður og
knálegur á yngri árum, meðal
rnaður á vöxt, snar og skjótur i
hrejdingum. Hann var viðkvæm
ur og stór í lund, nokkuð bráð-
lyndur, en fljótur til sátta, þar
af leiðandi miög vinsæll, manna
orðvarastur um hagi annarra,
lagði alltaf gott til manna og mál
efna.
Þáð er fátítt að menn haldi
áfram búskap eins lengi og Odd-
ur í Þverárkoti, fram á níræðis-
aldur, sem eiga ekki maka eða
börn sér til aðstoðar. Eg hygg að
skapgerð Odds hafi ráðið þar
mestu um. Hann var tryggur
sínu héraði og sveit sinni. Jörð-
in hans og skepnurnar voru eins
og hluti af honum sjálfum. Ef til
vill hefir hann oft verið búinn að
hugsa sér að hætta búskap, þegar
erfiðlega gekk með fólk, en hann
sjálfur ófær til stærri verka. En
þegar til alvörunnar kom gat
hann við ekkert skilið, dautt eða
lifandi. Var það þá honum mikill
styrkur og gæfa að siðustu árin
hafði hann konu, að vísu vanda-
lausa, .sem aðstoðaði hann við öll
verk utan og innanbæjar og gerði
honum þar með mögulegt að
halda áfram búskap, á hún mikl-
ar þakkir skilið fyrir sitt óeigin-
gjarna starf og góða skilning hon
um til handa.
Eins og áður er frá sagt, fórst
Oddur af slysi er hann var að
flvtja mjólkina til næsta bæjar.
A’lir vinir hans hefðu óskað þess,
að dauða hans bæri ekki þannig
að.
En á hinn bóginn var það ekki
fjarri skapi og lifi Odds, að fara
Framh. á bls. 12.
Náttúrufræðing-
c
uriiin kom íit í gær
NÁTTÚRUFRÆÐINGURiNN 1.
hefti, 23. arangs kom út í gær.
— Flytur hann margar skemmti-
legar og fróðlegar greinar og er
vel myndskreyítur að vanda.
Guðm. Kjartansson, jarðfræð-
ingur, rekur skilmerkilega sögu
Helliskvis'ar á Landmannaafrétti
síðan Lambafitjarhraun rar.n vf-
ir farveg hennar 1913. Fyrir
1913 rann Helliskvísl i Tungnaá
en nú segir Guðmundur'fvrir að
hún muni á næstu árum falla í
Rangá ytri. Þeíta þýðir, ef jökl-
arnir vaxa að nýju verður Rangá,
sem fram að þessu hefur verið
ein hreinasta lindá landsins,
blandin jökuivatni vor og sumur'.
Finnur Guðmundsson skrifar
um fuglamerkingar hérlendis
1947—1949.
ivarnar eni dyra
í rekstri eri þai er ekki bæpt
ai vera án þeirrs
Ræit víð Ágúsi á Hofl í VafnsdaS.
Ein lundamynclanna
cltir Björn Bjömsson
Sig. Þórarinsson skrifar um
Pribylofíselinn, en hann er á-
gætt dæmi þess hversu auka má
hlunnindanytjar með skynsam-
legri veiðilöggjöf byggðri á
vísindalegum rannsóknum. Sel-
veiðin á hinurn hrjóstrugu Pri-
byloífeyjum í Beringshafi gefur
nú árlega af sér um 70 millj.
ísl. króna, en án veiðiloggjafar
eru líkur fyrir að selum væri
þegar útrýmt að mestu á þessum
eyjum.
I Ingimar Óskarsson lýsir fundi
nýrrar skeljategundar við Is-
| land. Hefir sú fundizt í Faxaflóa
(og nefnir Ingimar hana Hjarta-
skel.
| Ljósmyndasyrpa heftisins er
um lundann og er þar á meðal
mynd úr Skrúðnum. Myndir
þessar hefur Björn Björnsson í
Neskaupstað tekið og eru þær
sérlega góðar.
j Ingólfur Davíðsson skrifar um
gróðurathuganir á Austurlandi og
blómg\un jurta í Reykjavík nú
í vetur, en þessi vetur var sem
kunnugt er óvenju hlýr.
I Jón Jónsson jarðfræðingur lýs-
ir eldstöðvum á Síðu, er eigi hef-
ur áður verið getið í rítum.
Auk þess eru í hel'tinu ýmsar.
fræðigreinar um mismunandi
efni. Náttúrufræðingurinn er
mjög vandaður að frágangi,
prentaður á góðsn pappír og
mvndir betur prentaðar en menn
eiga að venjast í íslenzkum tíma-
ritum. s
MEÐAL hinna húnvetnsku full-
trúa á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins er Ágúst bóndi Jónsson
á Hofi í Vatnsdal. — í gaer átti
Morgunblaðið samtal við Ágúst
um búskap þar nyrðra, afkomu
bænda og nokkur áhugamál
þeirra. — Ágúst á Hoíi sagðist
m. a. svo frá:
TÍÐARFAR OG AFROMA
SÍÐASTLIÐINN vetur var ó-
venju imldur og hiýr, þó voru
miklar rigningar og krapahriðjur
í febrúar og marz, svo sauðfé
var þá lítið heátt, þar sem fjár-
beit er lítil að vetrinum. Hins-
vegar voru hross á útigangi i
haustholdujrx. 23. marz breytt-
ist til norðanattar og mikillar
snjókomu sm> telja má að síðan
hafi haldist snfög köld og hörð
vetrartíð. Átor var jörð orðin
klakaiaus: og gnöður að byrja á
túnum. PCú er aftur á móti mikill
snjór og j or® frosin og vetrarleg.
Sauðfé viða. á Innistöðugjöf, og
stóðhross að nokkru komin á hús
og hey.
FÓBUBBIRGMR
— Hvað er urri fóðurbirgðir?
Búast mát.ti við eftir hinni góðu
tíð, að flestir bændur ættu mikl-
ar heyfirningar að þessu sinni, en
svo er eigi almennt, því óhemju
- Reykjavíkurbre!
Framhald af bls 9.
alít munvi ta^a un-’!r hessi
orff hins vinsæla og víðsýna
foringja síns. Þeir munu láta
andstæffingana eina um eitur-
vopnin. Sjálfstæffisflokkurinn
þarf ekk! á sl'kum vomiim aff
halda. Hann byggir sigurvon-
ir sínar ekki á bv:, aff skír-
skota til Mnna lægstu hvata,
heldur á þroska og heilbrigffri
dónigrcind fólksins.
í trúnni á hana hefja Sjáif-
stæffismenn um lantl allt bar-
áttuna fyrir miklum sigri
flokks s'ns á grundvelli beirr-
ar stefnu, senr fjölmennasti og
glæsilegasti landsfundur
þeirra hefur markaff.
ræktarframkvæmdir undaníarin
3 ár verið þessar:
Túnasléttur 34,6 ha. Nýrækt
49.3 ha. Framræsla 53,844 rúmrn.
Húsabyggingar, einkum yfir fén-
að og hey með langmesta móti.
Til þessa þarf mikið fé, og' hafa
þvi skuldir vaxið að mún. Búin
hafa líka stækkað, því stærri bu
og meiri tekjur af þeim er grund-
vallarundirstaða, til þess að bænd
ur fái síaðist endurbvggingar og
ræktun bújarða sinna.
VÉLAK AUP OG
YÉLAVINNA
Þá hefur verið varið miklu íé .
til kaupa ýmissra véla til land-
búnaðarins, einkum minni drátt-
arvéla, að vísu má segja, að minni
bú rísi ekki undir slíkum kaup-
um, og árlegum rekstri sííkra
véla, en að hinu leyti hafa bær
aukið framleiðsluai'köst og auð-
veldað störf bænda stórkostlega, •
og eru að verða veigamikill bátt-
ur fyrir lífvænlegri afkomu
þeirra, þar sem. verkefnierumarg
fyrir þær.
Þá má geta þeirra framfara,
sem orðið hafa innanbæjar og þá
einkum i verkahring húsmæðra.
Má þar fyrst og fremst nefna hin
ar dásamlegu A. G. A. koks elda-
vélar sem Helgi Magnússon og
Co. útvega eftir pöntun, og hafa
reynst bæði endingargóðar, hlut-
fallslega ódýi'ar í rekstri, og a'ð
miklu leyti jafngilda ragmagns-
eldavélum vio matreiðslu.
Eg tel vafalaust. að hver sú hús-
móðir, sem eignast hefur siíka
heimilisx'él, geti ekki hugsað til
þess að v.inna án hennar.
Einnig má bæta því við, að vif}
sem höfum eigi rafmagn frá vatna
aflsstöðum, höfum margir leyst
það spursmál til bráðabirgða ne3
því að fá hráolíumótora til ljósa,
suðu og hitunar að einhverju
leiti. Þó þessum tækjum fylgi of-
hár reksturskostnaður, eru bau
til mikils tímasparnaðar og þæg-
inda fyrir heimilin, því góð birta,
upphitun og tímasparandi tælú
eru orðin veigamikill þáttur til
að fólkið geti og vilji sætta sig
við hin umfangsmiklu :og erfið’u
störf við landbúnaðarframleiðslú.
Þær hráolíuvélar sem be/.t haía
reynzt, bæði er snei'tir endingu
og auðvelda meðferð er Lister
díselvélin frá Vélasölunni h.f.
Yms heimilistæki, s- s. þvottavél-
ar, hrærivélar o. f). hafa á SÍ3-
ustu árum flutst i sveitirnar, þar
sem hafmagnsstöðvar eru fyrir
hendi.
Um öll þessi auknu vélakar.p
má segja, til þeii'ra þai'f miki'd:
stofnfé og stóraukinn reksti'ar-i
kostnað. en þróun framfara og
fóður hefur eiðst undanfarnar 5
i vikur, og mikið þarf handa fénu
j á innigjöí þegar komið er áð sauð
burði. Kjarnfóðurkaup hafa verið
mikil síðustu vikurnar, því eigi
veaður hjá því komist þegar hörð
vor koma, til tryggingar fyrir
góðum arði og afkomu búpen-
ings.
FRAMKVÆMDIE
OG RÆKTUN
Mikill áhugi er fyrir ræktunar-
framkvæmdum og byggingum, t^'nThef“ií rásícað s'vo aThafccC
enda hefur fjaríesting til þess
verið ótrúlega mikil síðastliðin ár
af þeim sökum lika mikil þörf
fyrir hagstæð lán til ræktunar
og bygginga. Aukið fjármagn í
ræktunarsjóði og byggingai'sjóði
Búnaðarbankans hefur að nokkru
örfað þær framkvæmdir, og hjálp
að bændum til uppbyggingar,
jarða sinna og tryggari atvinnu-
reksturs. Má hiklaust telja það
i höfuðnauðsyn landbúnaðarins, að
Búnaðarbankinn haf i nægilegt j
fé til umráða til að slíkar >
'framkvæmdir geti haldið
lífi og framleiðsluháttum, að ;Á
straumur fellur ekki til baka!
heldur leitast fólkið við að auka
framleiðsluna, gera hana ódj r-
ari, auðveldari og tryggari.
FramielSslð Dósa-
verksmiðjynnar
a synmgu
| MARGAR húsmæður hljóta b'9
fram, því þörfin til þess er mik- hafa veitt hinni smekklegu út-
I il og aðkallandi. j stillingu, sem nú er í sýningar-
I Sökum blíðviðra til áramóta glugga'Málarans við BankasTræti
j var mikið unnið að byggingum' athygli. En þessa dagana er þar
jog jarðvinnslu allt fram í des- sýning á framleiðslu Dósaverk-
j ember, og þótti það góður sumar- j smiðjunnar á kökuílátum, serA
' eru sprautuð (skreytt) oð gijá-
brend i málaravinnustofu Harðar
| auki.
1 í minni
sveit í Vatnsdalnum,
þar sem eru 25 jarðir, hafa jarð- & Kjartans h.f. Mávablíð 27.