Morgunblaðið - 05.06.1953, Blaðsíða 7

Föstudagur 5. júní 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
,.TÍM1NN“ er alltaf að spvrja-urn
hvar séu niðurkomnar einhverj-
ár 120 milljónir króna, sem „Tím
anum“ þóknast að reikna út með
sínum aðferðum að sé hagnaður
kaupmanna af verzlun á öllu
landinu á sem næst einum ára-
tug.
Mbí. er búið að fullsvara
því hvert slíkur hagnaður
einkaverzlananna hefur runn-
ið. Einkaverzlanir landsins
hafa greitt 120 milijónir króna
og meira til í skatta og skyld-
ur til opinberra aðila á síð-
asta áratug svo það þarf ekki
að fara í neinar grafgötur um
þaff hvaff orffið hafi af sam-
svarandi fjárhæff og þeirri,
sem „Tíminn" tiltekur.
EINKAREKSTURINN
BER FULLAR BYRÐAR
„Tíminn“ gerir sig ekki ánægð-
an með þetta svar af því sann-
ieikurinn er blaðinu þarna ekki
hagstæður fremur en svo oftsinn-
is, bæði fyrr og síðar. Tíminn seg-
ir, að samvinnuverzlanir hafi á
sama áratug greitt 38 milljónir
króna í arð til félaga en séu samt
„langstærstu skattgreiðendurnir
í flestum kaupstöðum landsins“.
Þarna hagræðir Tíminn sannleik-
anum á þann hátt, sem blaðið
hefur alltaf tamið sér. Þó svo
kunni að að vera að samvinnu-
verzlanir séu hæstu, einstakir,
skattgreiðendur á sumum stöð-
um, vegna þess að slíkur rekst-
ur hefur, „með sinu lagi“, náð
undir sig miklu af rekstri þess-
ara staða, þá er það þó fullvíst
og getur enginn á móti mælt að
einkaverzlanir í landinu eru
miklu hærri skattgreiðendur en
samvinnuverzlanirnar, þegar lit-
iff er á heildina. Þetta er líka of-
ureðlilegt því samvinnurekstur-
inn hefur í rösk 30 ár búið við
skattfríðindi, sem með núverandi
skattfyrirkomulagi nema mörg-
um milljónum árlega.
Munurinn á aðstöðu einkarekst
ursins og samvinnurekstursins er
sá að einkareksturinn verður að
greiða alla skatta og skyldur að
fullu en samvínnureksturinn að-
eins að hluta.
Þær 38 milljónir, sem „Tím-
inn“ segir aff samvinnuverzl-
anir hafi endurgreitt til félags
manna á einum áratug er án
alls vafa aðeins lítill hluti af
þeim hagnaði, sem þessi rekst
ur hefur haft af skatta og út-
svarsfríðindum sínum á sama
tíma.
HVERJIR BORGA FYRIR
SAMVINNUREKSTURINN?
En hver er afleiðingin af þvi að
stærsta samsteypa landsins, eins
og samvinnureksturinn er, nýt-
ur slíkra fríðinda? Hvar eru þeir
skattar teknir, sem samvinnu-
reksturinn kemur sér undan að
greiða í skjóli hinna 30 ára
gömlu fríðinda? Þessu er auð-
svarað því það liggur i augum
uppi að aðrir skattgreiðendur,
hvort sem það eru einstaklingar
eða einkarekstur borgar fyrir
samvinnureksturinn.
AÐEINS „ENDURGRE1ÐSLA“
Fríðindi samvinnureksturs-
ins eru þannig borguff af
hverjum einasta skattgreið-
anda landsins. Þegar því aff
samvinnuverzlanir úthluta
arffi eru þær aff endurgreiffa
svolitinn hluta til baka af því,
sem almenningur greiffir fyr-
ir þær.
Nýfengin reynsla af „endur-
greiðslum" samvinnurekstursins
í sambandi við olíumálin sýnir að
þessi rekstur „endurgreiðir" ekki
fyrr en hann þarf og eins lítið
og hann þarf. Skyldi það ekki
vera eins með hinar endurgreiðsl
urnar?
TÍMINN NEITAR
STAÐREYNDUM
„Timinn'* hefui- það fyrir vana
að harðneita því að samvinnu-
reksturinn hafi notið eða nióti
nokkurra friðinda. Þetta er gert
til huggunar auðtrúa Tímasálum.
Raunar gæti „Tíminn" alveg eins
neitað því að samvinnulögin eða
lög um skatta og útsvör væru til
í landinu. Hinsvegar tala skatt-
skrárnar sínu máli. Ef litið er til
dæmis á útsvar S.Í.S. i Reykjavík
á s.l. ári, sem „Tíminn" hefur
raunar gumað af hvað væri hátt,
þá þarf ekki nema nokkur útsvör
kaupmannaverzlana til að fylla
þá upphæð, sem þetta stærsta fyr
irtæki landsins þarf að borga.
Þetta er aðeins eitt einsjakt dæmi
en svona er þetta allstaðar og á
öllum sviðum opinberra gjalda ef
einkarekstur og samvinnurekstur
er, að þessu leyti, borinn saman.
in nýskipaðti Iræðslunefnð
ákveði námsskrá skólnnnft
Arkitektiiui
teikni aðeiiis
skólahúsin
Á FUNDI fræðsluráðs, er hald-
inn var fyrir skömmu, var rætt
um skólabyggingarmál bæjarins
og gerði fræðsluráðið í því sam-
bandi svohljóðandi ályktun:
„Fræðsluráð hefur um skeið
haft til meðferðar tillögur skóla-
bygginganefndaij. Að vandlega
i athuguðu máli þykir einsætt, að
! eigi megi hraða skólabygging-
' um minna en þar er gert ráð
I fyrir. Með tilliti til hinna geysi-
! legu verkefna, sem fyrir hendi
eru í þessum efnum, telur
fræðsluráð nauðsynlegt, að sá
arkitekt, sem teiknar þessi skóla-
hús, hafi tækifæri til að helga
sig þeim málum eingöngu, og hafi
ekki önnur verkefni með hönd-
um samtímis".
Yfirlýsing frá Saut-
vínnufélagi ótgerð-
armanna í
kaupsfað
V E G N A blaðaummæla um
! skemmdir í freðfiski, þar sem lát-
ið er lítá svo út sem eingöngu
hafi komið skemmdur og gallað-
ur fiskur frá oss, viljum vér taka
fram eftirfarandi:
1. Samvinnufélag útgerðar-
manna átti ásamt mörgum fleir-
um í fiski þeim, sem fór til Aust-
urríkis í októbermánuði s.l. Kvart
anir um galla og skemmdir í þeim
fiski voru rannsakaðir eftir 5
mánuði frá því fiskurinn var af-
skipaður hér og var kvartað yiír
fiski frá fleirum úr þessu ,,partíi“.
2. S.Ú.N. átti ekki einn einasta
kassa í fiski þeim sem fór til
Tékkóslóvakíu í janúarmánuði
sl.. Kvartanir um þann fisk bár-
ust ekki síður en á Austurríkis-
fiskinn. Var þessi fiskur mest frá
Suðurlandi.
3. S.Ú.N. átti ekki einn einasta
kassa í fiski þeim sem fór til Eng
lands í marzmánuði s.l. og reynd-
ist ekki betur en Austurríkisfisk-
urinn, en kvartanir bárust um
strax og hann kom til Englands.
Þessi fiskur var úr mörgum hús-
um á Suður- og Vesturlandi.
Vér mótmælum þeim staðhæf-
ingum sumra Reykjavíkurblað-
anna að skemmdur fiskur hafi
| eingöngu verið frá Norðfirði, en
eins og framanritað sýnir, átti
Samvinnufélagið ekkert í þeim
(fiski til F.nglands og Tékkó-
slóvakíu, sem kvartanir bárust
, um. Þá skal það tekið fram að
frystihús vort hefir ágætar frysti
vélar, frystitæki og geymsluklefa
sem geymir ágætlega.
Neskaupstað 10. maí 1953.
Stjórn Samvinnutélags út-
gerffarmanna, Neskaupstaff
1 • ’ i i 1 ' i 11;> v ’ ,
MENNTAMÁLARAÐHERRA
Björn Ólafsson, hefur sem kunn-
ugt er skipað 7 manna nefnd til
þess að endurskoða mikilvægan
þátt núgildandi fræðslulaga, en
þau lög eru frá árinu 1946.
Með lögum þessum voru gerð-
ar mjög viðtækar breytingar á
fræðslukerfi landsins, og þess
vænst, að þær tilraunir er þar
var efnt til, gætu komið þjóð-
inni að verulegu og varanlegu
gagni, svo hin uppvaxandi kyn-
slóð í landinu gæti í skjóli þess-
arra laga orðið hæfari og þetur
undirbúin til þess að erfa landið
og leiða þjóðina til vaxandi hag-
sældar.
En því er ekki að leyna að hið
nýja fyrirkomulag hefur sætt-
talsverðri gagnrýni. Má óhætt
fullyrða að óánægju raddirnar
fari vaxandi um árangur hins
nýja fyrirkomulags. Frumkvaeffi
menntamálaráðherra, Björns Ól-
afssonar, um að skipa nefnd fróð
ustu og hæfustu manna, til aff
athuga námstilhögunina og gera
tillögur um námsefni og náms-
tíma í barna-, gagnfræða- og
menntaskólum, hefur verið vel
tekið.
SKÓLARNIR ÞURFA FASTAR
NÁMSSKRÁR
Morgunblaðið átti stutt sam-
tal við menntamálaráðherrann í
gær, um nefndarskipun þessa og
verkefni það, sem nefndinni er
falið á hendur. Komst ráðherr-
ann að orði á þessa leið:
— Mér er það ánægjuefni, hve
margir hafa látið í ljós ánægju
sína yfir því, að nú skuli vera
efnt til athugunar á námsefni og
námstíma i skólum, enda er
það eðlilegt, að almenningi sé
ekki sama um, hvernig því mikla
fé og þeirri miklu fyrirWöfn sé
varið, sem ier í skólahaldið.
Menn viija geta trevst því að
skólaganga unglinganna komi að
sem fyllstu gagni og skolarnir
reynist á allan hátt vera starfi
sínu vaxnir.
— Verður hér um að ræða
endurskoðun fræðslulaganna að
verulegu leyti?
— Þannig hef ég ekki hugsað
mér störf nefndarinnar, að hún
eigi að undirbúa gagngerðar
breytingar á lögunum. En hún á
m. a. að athuga, hvort hægt
er að stytta skólatímann án þess
að draga úr nauðsynlegri og
æskilegri fræðsiu. Hún á að und-
irbúa það, að skólarnir fái fastar
sundurliðaðar námsskrár, svo
ákveðið verði til fullnustu fvrir
hvert fræðslustig og aldursflokk,
hvað á að nema i hverju fagi. —
Allt hefur þetta síðan fræðslu-
lögin voru sett verið laust í reip-
ura. Enda eru þær námsskrár,
sem skólarnir hafa fengið, aðeins
„drög að námsskrám". Ætlast
var til, að fastar ákvarðanir
yrðu teknar um þetta efni að
fenginni nokkurri reynslu.
Nú tel ég að reynslutíminn sé
oiðinn það langur, frá árinu
1946, að hsegt sé að láta til skarar
skríða og ákveða fastar náms-
skrár. — En því er ekki að
leyna, að þær kennslubækur
sumar hverjar er hafa verið not-
aðar i skólunum, sæta misjöfn-
um dómum, bæði nemendanna
og foreldranna. En þetta verður
að sjálfsögðú nefndin að kynna
sér sérstaklega.
HINN LANGI SKÓLATÍMI
Nefndin verður að taka til
nákvæmrar athugunar hvernig
námsbækurnar, sem notaðar eru
nú samsvara þeim kröfum, sem
gera verður til hverrar náms-
greinar á viðkomandi fræðslu-
stigi.
Og svo kemur heilsuíræðin til
greina. Ýmsir læknar hafa látiff
þá skoffun í Ijós, aff skólasetan í
barnaskólunum sé of löng og
Er kennsltitímiiiii ekki óþarflega
Eangur og erfiður ungtingunum?
Samfal við Björn Ófafsson, mennfamáíaráðherra
Björn Ólafsson.
ströng fyrir heilsu og þroska
barnanna. Ég tel t.d. að nauð-
synlegt sé að athuga hvort ekki
sé hægt að stytta hinn árlega
starfstíma skólanna, án þess að
dregið sé úr nauðsynlegri og
æskilegri fræðslu unglinganna.
NÁMSÁHUGINN
ÞÝDINGARMIKILL
Menn verða að vera minnugir
þess, hvað ísienzku þjóðinni
tókst vel, meðan minna var af
skólum og skólagöngu, en nú er,
að miðla unglingunum tiltölu-
lega mikillar fræðslu á miklu
styttri tíma, en skólarnir hafa nú
til kennslunnar.
Enda er þaff vitaff og viður-
kennt að meff núverandi langri
skólagöngu er hætt við aff náms-
áhuginn dofni, en sá dofi getur
orðiff til varanlegs hnekkis fyrir
dugnað og áhuga kynslóðarinnar
sem skólana sækir.
— Hafa nefndinni verið sett
nokkur tímatakmörk til starfs-
— Hér er um að ræða mikiíí
verk og vandasamt. Að vísu éf
það orðið mjög aðkallandú
Barna- og gagnfræðaskóláv
verða sem fyrst að fá fasta námáS0)'
skrá samkvæmt hinum nýjúr
fræðslulögum. Menn verða af)-
gera sér það ljóst, hvort sú tiflð
högun, sem nú er höfð á náminVé!’
sé ekki of erfið að ýmsu leyt'E'
fyrir aldur og þroska barnanná!
Talsvert hefur verið rætt uÚV
hinn árlega kennslutíma skóÚ'1'
anna og eru um það skiptar skótí'
anir. Þó skólarnir kosti nú 96*
milljónir króna á ári, fer skólátt‘
kostnaðurinn sífellt vaxandi. E!é*'
því hin fyllsta ástæða til að at1’
huga hvort hægt sé að miðlít1
nemendunum hinni sömu eðtV
jafnvel betri og hagnýtari þekk •
ingu, enda þótt skólatíminn sé
að einhverju leyti styttur. S<;
3Í<-
TVÆR KONUR TIL VIÐBÓTAB,
f NEFNDINA
Störf nefndarinnar geta haft
grundvallar þýðingu fyrir alla
fræðslustarfsemi í landinu á
næstu árum, sagði ráðherra.
Og hefui' nefndinni því ekki ver-
ið sett neitt ákveðið tímatak-
mark, þótt þess sé vænst, vegna
þess hvað verkefnið er aðkall-
andi, að hún Ijúki störfum sen»
fyrst.
Ég ber fullt traust til allra
þeirra manna, sem í nefndina
hafa verið skipaðir, að vinna
verk sitt með hliðsjón af al-
menningsheill eingöngu. Og ekki .
mun það gera árangurinn lak-f ‘
ari, að ákveðið hefur verið að-
bæta tveim konum í nefndina,
þeim Láru Sigurbjörnsdóttur i
Ási og Val’oorgu Sigurðardóttur,
er með miklum dugnaði og ár-
vekni hefur stjórnað skóla
Reykjavikurbæjar fyrir barn-
fóstrur.
Fyrsta kastmót staiMfaveiiiimmna
STANGAVEIÐIFÉLAG Reykja-
víkur hefur undanfarin ár gefið
félagsmönnum kost á nokkurri
tilsögn í að kasta með veiðistöng.
Áhugamenn innan félagsins hafa
einnig um skeið haft hug á, að
efnt verði til keppni í þessum
greinum, eins og altítt er erlend-
is og varð það úr að stofnað var.
til fyrsta mótsins, laugardaginn
29. maí kl. 2 e. m.
Keppendur voru 16 talsins og
fór keppni fram við Elliðaárnar.
Kastað var af smábryggju, sem
gerð hafði verið við Ártaæjarlón-
ið, en merki lágu þannig, að ekki
var hægt að kasta nema í tvær
áttir. Var vindur hvass og vind-
staðan þannig, að annaðhvort
varð að kasta með eða á móti
vindi, og var hvorugur kostur-
inn góður, ef fá átti rétta mynd
af getu keppenda. •— Sá kostur
var valinn að kasta á móti vindi,
og varð árangur, hvað lengd
kastanna snerti ekki lakari en
við mátti búast.
Lengsta kast er náðist með tví-
hendis flugustöng var 25 metrar
og lengsta kast með einhendis.
flugustöng um 17 metrar. Með
einhendis spónstöng varð bezta
kast 3112 metri og tvíhendis-
spónstöng (30 gr þyngd) 52%
metri. i,-
Á æfingum mun hafa náðst.
ólíkt betri árangur og þeir beztu
kastað þar frá 30—40 metra með
tvíhendis flugustöngum og 60 til
80 metra með spónstöngum.
Hæfnisköst áttu einnig að farja
fram, en þau féllu niður vegnat
veðurfarsins.
Til gamans má geta þess, ao^
„amatörmet" i þessari íþrótl
munu vera 45—50 metrar fyrir'
tvíhendisstengur, en 30—40 metr-
ar fyrir einhendisstengur.
Metin fyrir spónstengur með'
30 gr faeituþyngd, í kringum 12ft
metrar og 45 gr þyngd um 150
metrar.
Á erlendum kastmótum eru
stengur og þyngd beitu flokkaS
mjög nákvæmlega, svo þessar
tölur gefa aðeins litla hugmynd
um fjölbreytni íþröttarinnar.
ÍBUÐ
4i:.a herbei’gja, óskast hið fyrsta. Tvennt i heimili. —
Fj’rirframgreiðsla ef óskað er. — Tilboð merkt: „Hús-
næði —.560“, sendist Mbl. fyrir miðvikudagskvöld.
i ’ M
1