Morgunblaðið - 20.11.1953, Blaðsíða 8

8
MOKGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. nóv. 1953
atttMnMfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
{ ÚR DAGLEGA LÍFiNU |
Ábyrgðarleysi þjóðvarnariMinna
MEÐ umræðunum um þings-|
ályktunartillögu Þjóðvarnar-
manna um uppsögn varnarsamn-
ingsins milli íslands og Banda-
ríkjanna, er útvarpað var í gær-
kvöldi, gafst þjóðinni kostur á
að kynnast afstöðu stjórnmála-
flokkanna til þessa máls og heyra
og meta rök þeirra með og móti
samningnum.
Við umræðurnar kom í
ljós greinilegar en nokkru
sinni áður hversu gjörsamlega
Þjóðvarnarmenn tala tungum
húsbænda sinna, kommúnista, í
þessu máli. Krafa þeirra um að
varnarliðið verði þegar á brott
héðan og þjóðin þar með látin
varnarlaus, hversu uggvænlega
sem horfir í alþjóðamálum, er
rökstudd með sömu blekkingun-
um, sömu svívirðingunum í garð
þeirra manna sem farið hafa
með varnarmálin af hálfu ís-
lands og kommúnistar hafa viðj
haft frá því er samningur þessi
var gerður árið 1951.
Þessi afstaða Þjóðvarnar-
manna og kommúnista er
reyndar eðlileg því að menn
þessir eru fyrir löngu orðnir
svo ánetjaðir valdhöfunum í
Kreml að þeir telja sér skylt
hvar og hvenær sem er að
ganga fram fyrir skjöldu þar
sem þeir álíta að rússneskir
hagsmunir séu í veði. Ábyrgð-
arieysi þessara manna í varn-
armálum þjóðarinnar er þvi
ekkert nýtt fyrirbrigði. Þeir
stjórnast í því efni sem svo
oft endranær af ótta við hina
ströngu erlendu húsbændur
sína, sem krefjast skilyrðis-
lausrar hlýðni.
Engum vitibornum manni
blandaðist hugur um það, eftir
síðustu styrjöld, að þýðing ís-
iands fyrir hernaðaraðila á ófrið-
artímum var gjörbreytt orðin frá
því sem áður var. Það var vit-
að, að ef til átaka kæmi á ný með
stórþjóðum heims, þá mundi
ísland ekki fá að standa utan við
þau átök. Staðreynd þessi réði
mestu um það að íslendingar
gerðust á sínum tíma aðilar að
Norður Atlantshafsbandalaginu,
varnarsamtökum hinna vestrænu
lýðræðisríkja.
Þess var heldur ekki langt að
bíða að með þeim þjóðum er
börðust sameiginlega gegn naz-
istum, gerðust þær greinir
sem enn hefur ekki tekizt að
jafna, mest fyrir óbilgirni og yf-
irgang Ráðstjórnarríkjanna. Auk
þess hófu kommúnistar Kóreu-
styrjöldina, sem kunnugt er. —
Þar eð svo ófriðlega horfði í
heiminum tók hin varnarlausa ís-
lenzka þjóð að athuga hvar hún
væri á vegi stödd, ef til ófriðar
dragi.
Fulitrúar þjóðarinnar ræddu
þetta mikla vandamál og
hverjar ráðstafanir væru nauð
synlegar til þess að bægja
stríðsvoðanum frá dyrum
landsins. Voru allir lýðræðis-
fiokkarnir á einu máli um
það, að með varnarleysi
sínu væri þjóðin að bjóða
hættunni heim. Komu þeir
sér því saman um að
ieita samninga við Bandarík-
in um að þau önnuðust varnir
landsins af hálfu Atlantshafs-
bandalagsins, meðan svo tví-
sýnt væri um að friður héld-
ist með stórþjóðunum.
Þessi samningur við Banda-
ríkin hefur nú staðið í 2Vz ár.
Ekkert var eðlilegra en að
með reynslunni mundi ýmislegt
koma í ljós er þyrfti lagfæring-
ar og leiðréttingar við, einkum
það er lýtur að samskiftum þjóð- J
anna, íslendinga og varnarliðs- >
ins. Báðir aðilar hafa reynt að
bæta úr ýmsum misfellum í þessu j
efni, sem vitanlega er sjálfsagt.
Þó að eitthvað hafi farið öðru
vísi en bezt hafði verið ákosið,
réttlætir það ekki, það fullkomna
ábyrgðarleysi og þá hættulegu
ráðstöfun að segja varnarsamn-
ingnum upp á þessum uggvæn-
legu tímum og svifta þjóðina
þannig því öryggi sem varnarlið-
ið veitir. Enda er það sem betur
fer ekki krafa annarra flokka og
manna en þeirra er láta sig ann-
að meira máli skifta en hag ís-
lenzku þjóðarinnar.
★ ★ FLESTIR hafa heyrt getið
um „Vespurnar", litlu
ítölsku mótorhjólin sem fram-
leidd hafa verið í Italíu undan-
farið og farið hafa sigurför um
heim allan á þessum síðustu og
verstu tímum. Gífurlegur hávaði
heyrist í þessum litlu „kvikind-
um“ og setur hann sannarlega
sinn svip á stórborgir Evrópu um
þessar mundir. — En ekki alls
fyrir löngu var hafin framleiðsla
í Pavía á hljóðdunkum fyrir
,,Vespurnar“, svo að þær vekja
nú ekki eins mikla atHygli og í
fyrstu. Hins vegar virðist það alls
ekki vinsælt í föðurlandi þeirra,
Ítalíu, að láta þær aka um götur
stórborganna svo til hljóðlausar,
og eru nýju hljóðdunkarnir síð-
ur en svo vinsælir þar í landi,
enda eru Italir hávaðamenn mikl
ir, ef svo ber undir og kunna illa
við sig í deyfð og drunga.
lcmó jf^iacjújioó
„ 'Ueópumar
★ ★ SVO MIKIL hefur eftir-
spurnin verið eftir „Vesp-
unum“, að verksmiðjur hafa ver
ið settar upp í fjórum Evrópu-
löndum auk Italíu — Bretlandi,
Frakklandi, Þýzkalandi og Spáni
— og er áætlað, að um 10 þús.
,,Vespur“ verði framleiddar á
mánuði hverjum næsta ár.
Brezku „Vespurnar" eru fram-
leiddar í Bristol og eru þær til
sýnis á mótorhjólasýningu sem
opnuð var í Lundúnum hinn 14
nóvember siðastliðinn.
—★—
★ ★ „VESPURNAR“ eiga upp-
runa sinn að rekja til lítill-
UeíuaLandi ábrifar:
Ki
í
Hlufverk
i
FYRIR nokkru ákváðu Svíar að
kaupa í Bretlandi 80 þunga skrið-
dreka af svonefndri Centurion-
gerð. Þeir kostuðu hvorki meira
né minna en 300 milljónir ísl. kr.
Þessi kaup eru sannarlega mikil
fjárhagsleg byrði á allri sænsku
þjóðinni og samt er hún öll sam-
mála um að leggja þessar byrð-
ar á sig og aðrar enn þyngri til
að halda uppi sterkum landvörn- j
um. I
Nei, bíðum við. Það eru ekki
allir sammála um þetta í Sví-
þjóð. Þarna er lítill hópur manna
(sem þó fer óðfluga minnkandi),
sem vill engar landvarnir. Það
eru kommúnistar. Hvers vegna
hafa þeir þessa sérstöðu? Er það (
vegna þess að þeir eru svo miklir
friðarsinnar? I
Fyrir tveimur árum varð
uppvíst um stórkostlegt
njósnamál í Svíþjóð. Komm- ,
únistinn Niels Enbom og stór
klíka annarra kommúnista
hafði haldið uppi skipuiögð-
um njósnum í þágu Rússa.
Er það svo tilviljun að það
eru einmitt fylgismenn þessarar
sömu austrænu ofbeldisstefnu,
sem voru handteknir í Norður-
Noregi fyrir 10 dögum sannir að
því að hafa njósnað fyrir erlent
stórveldi. — Og síðustu fregnir
segja frá hernaðarnjósnum í
Jyveskyle í Finnlandi.
Það eru nú liðin 10—14 ár síð-
an fylgismenn annarrar skyldr-
ar hernaðar- og ofbeldisstefnu
gerðust föðurlandssvikarar víða
í hlutlausum smáríkjum Evrópu
og opnuðu hliðin innanfrá að
næturlagi fyrir árásarliðinu.
Nú er það að gefnu tilefni, sem
almenningur í smáríkjunum
krefst svars af kommúnistum,
hvort þeir séu nú reiðubúnir á
sama hátt að gegna hlutverki ■
svikaranna, Þetta er nærgöngul
spurning en fylgismenn komm-
únismans standa sakaðir og grun-
aðir meðan þeir reyna ekki að
þvo hendur sínar.
Meðan kommúnistum tekst
ekki að hreinsa sig af þessum
grun, hlýtur allur almenning-
ur og að líta það alvarlegum
augum þegar fylgismenn ann-
arra flokka gerast „samstarfs-
menn“ og „erindrekar“ komm
únista. ...I
Slæm hegðun í leikhúsi.
ÆRI Velvakandi-
Stundum kemur fyrir, að ég
fer í leikhús. Ég er iðulega sár-
óánægður með leikritið, sem sýnt
er, einnig oft mjög ánægður.
Hinsvegar hafa áhorfendurnir
sjálfir — eða leikhúsgestir hing-
að til ekki valdið mér neinnar
sérstakrar umhugsunar.
Fyrir nokkrum dögum fór ég
ásamt kunningja mínum að hoi'fa
á leikritið „Sumri hallar“ sem
mjög hefir verið hrósað í leik-
dómum dagblaðanna (Ég undan-
skil þó Tímann, þ. e. mér er ór
kunnugt um skoðanir þess blaðs
í menningarmálum).
Ég skal hreinskilnislega játa,
að ég varð fyrir nokkrum von-
brigðum með leikritið. Einkum
þótti mér nokkuð skort á góða
leikstjórn. — Engu að siður hefði
ég alls ekki viljað missa af leikn-
um.
Endemis framkoma.
HINSVEGAR var framkoma
leikhúsgesta með þeim
endemum, að ekki getur sæmi-
legt talizt að þegja með öllu yfir
því.
Á ótrúlegustu stundum heyrð-
ist hví utan úr salnum, líkast
hljóði því, sem merar gefa frá
sér á vordegi, og fylgdi því sam-
stundis kurr og gjamm nokkurra
% ■
fylgisveina ,,hvímeistarans“. Hér
var því auðsjáanlega að verki
skipulagður flokkur óeirðar-
manna. Mér er ókunnugt um,
hvaðan fólk þetta kom. Senni-
legast hefir það verið úr einum
skóla eða öðrum — en mér leik-
ur forvitni á að vita það. Með
þakklæti fyrir birtinguna.
Leikhúsgestur“.
Bréf frá ísrael.
MÉR hefir borizt bréf frá Tel-
Aviv höfuðborg Israelsríkis,
frá 15 ára gömlum pilti, sem
hefir mikinn áhuga á að kynnast
Islandi, og óskar eftir að komast
í bréfasamband við jafnaldra
sinn á íslandi.
„Astæðan til þess — segir hann
í bréfi sínu — er sú að ég dáist
að íslandi og þykir vænt um það
vegna þess að það hefir jafnan
sýnt landi mínu vináttu og veitt
því aðstoð, þegar það hefir staðið
í valdi ykkar íslendinga. Auk
þess held ég, að ísland sé sérstak
lega merkilegt land fyrir margra
hluta sakir og mig langar mjög
til að kynnast einhverjum, sem
þar á heima.“
Israels-búinn heitir Meir Shin-
itzky og heimilisíang hans er:
17 B, Gordon Street, Tel-AViv,
Israel. — Hann vill helzt skrifa
á ensku, hefir áhuga á landa-
fræði og frímerkjasöfnun og að
kynnast sögu og menningu ís-
lands — og láta í té samskonar
upplýsingar um sitt eigið land og
þjóð.
Þarna er gott tækifæri fyrir þá,
sem vilja kynnast fjarlægu landi,
og mörgu ólíku því, sem við eig-
um að venjast á íslandi.
Ætti að vera opinn
lengur.
A ¥ skrifar: ,,Hví er söluturn-
J inum á Lækjartorgi lokað
svona snemma? Mér finnst að
hann ætti að vera opinn á meðan
strætisvagnarnir ganga — eða að
minnsta kosti eitthvað fram eftir
kvöldinu, svo sem allir almenni-
legir söluturnar, eins og þeir al-
mennt gerast. Það væri mikið
hagræði að því að þessi háttur
væri hafður á. Það er oft, sem
mann vanhagar um eldspýtur,
sígarettur, eða annað smá-
vegis, sem turninn hefir á boð-
stólum, þegar allar búðir eru
lokaðar og ekki gefst tími til að
hlaupa niður í Austurstræti í
turninn þar eða á næstu „sjoppu“
— Takist góðfúslega til athug-
unar — og það snarlega.“
Ólund.
HÁUM helzt und öldum,
hafs á botni köldum,
vil ég lúin leggja bein,
á hálu hvílast þangi
í hörðum sjávargangi,
undir höfði unnarstein.
Og þó enginn gráti
yfir mínu láti i
hvorki sveinn né svanni neinn,
mun yfir mér þó dynja
mar — og þungan stynja
dökkur bylgjubarinn steinn.
(Grímur Thomsen)
t-<aasvj!
Hafðu tungu
þína að þjóni
en ekki hús
bónda.
ar borgar er stendur miðja megu
milli Pisa og Florence, Pontedera
að nafni. Og það var á þessum
óþekkta stað sem 500. þúsundasta
„Vespan“ var send á markað ekki
alls fyrir löngu. Var henni fagn-
að mikillega af bæjarbúum sem
eru mjög hreyknir af litlu „Vesp-
unum“ sínum.
—★—
★ ★ EIGANDI „Vespna“-verk-
smiðjanna er ítalinn dr.
Piaggio. — Þjóðsagan segir, að
signor Piaggio hafi í stríðinu séð
á berangi tvö flugvélahjól og
lítinn mótor meðal hrúgalds úr
flugvélaflaki. Hafi hann þá feng-
ið hugmyndina að þessu litla
vélhjóli sínu, sem svo mjög hef-
ur komið við sögu umferðar-
tækja upp á síðkastið. — En sann
leikurinn í málinu er ekki alveg
eins skáldlegur. í styrjöldinni
voru verksmiðjurnar í Pontedera
jafnaðar við jörðu, en eftir þrot-
lausa vinnu og miklar fórnir voru
þær endurreistar eftir styrjöld-
ina. Eigandi þeirra dr. Piaggio
var þá skuldum vafinn og sá ekki
fram á annað en gjaldþrot, ef
hann fyndi ekki upp á einhverju
sem hægt var að græða á með
lítilli fyrirhöfn. — Hann fékk
engan stuðning frá hinu opinbera
og aðstæður allar voru hinar erf-
iðustu, er fyrsta „Vespan“ var
framleidd. — Fékk hún þegar
hinar prýðilegustu móttökur og
árið 1946 framleiddi verksmiðja
signors Piaggios 2500 ,,Vespur“,
næsta ár voru þær komnar upp í
11 þúsund, 1948 var framleiðslan
orðin um 20 þús. „Vespur“, og
áður er getið væntanlegrar fram
leiðslu næsta árs. — í verksmiðju
Piaggios vinna nú um 4000 verka
menn og hefur hún um 40 hekt-
ara lands til umráða.
—★—
★ ★ ÞAÐ þótti ekki til neinna
tíðinda í Italíu, þegar erki-
biskupinn í Pisa blessaði yfir
einni ,,Vespunni“, er hann eitt
sinn hélt útiguðsþjónustu, — og
mátti jafnvel sjá tár á kinnum
sumra bæjarbúa. Bað hann guð
að halda verndarhendi sinni yfir
verkamönnunum — og „Vespun-
um“. Má og geta þess, að hann
ekur nú í sinni eigin „Vespu“ til
allra embættiserinda.
—★—
★ ★ SIGNOR Piaggios nýtur
geysilegra vinsælda verka-
manna sinna og ekki að furða,
eins og hann hugsar um þá og
skyldulið þeirra. — Hefur hann
byggt yfir þá lítil, en nýtízkuleg
hús. Hefur því risið þarna upp
smáþorp, og ekki nóg með það,
heldur hefur Piaggios einnig kom
ið upp verzlunum og skemmti-
stöðum í þorpinu fyrir verka-
mannafjölskyldur sínar. — Og
ykkur er óhætt að trúa því, að
atvinnuleysi þekkist ekki í
Pontedera. „Vespurnar“ sjá fyrir
því!
Boðað !il béka-
synmgar
DAGANA 1.—12. maí 1954 verð-
ur haldin alþjóðasýning bókiðn-
aðar og prentverks í Grand
Palais, Champs Elysées í París.
Verður þar sýnt allt, er lýtur að
prentun blaða, bóka og auglýs-
inga, þar á meðal vélar, tæki og
pappír, auk fullgerðra sýningar-
muna.
Þeim, sem taka vilja þátt í
sýningu þessari, ber að snúa sér
til undirbúningsnefndar: 4e
Salon International des Techni-
ques Papetiers et Graphiques,
Commissarriat General, 40 rue du
Colisée. Paris 8e.