Morgunblaðið - 26.11.1953, Side 9

Fimmtudagur 23. nóv. 1953
M O R G V ff B L .4 D 1 Ð
9
THQB THORS SENDIHERRA FIMMTUGUR í DAG
AljtinQismaintinn Thor Thors
ÞAÐ varð gifturíkt hlutskipti
Thor Thors, sendiherra íslands í
Bandaríkjunum, að stuðla öðrum.
fremur að mikium framkvæmd-
um hér í íæðingarbæ sínum, til
hagsbóta fyrir okkur Reykvik-
inga. Flestum er það kunnugt, að
allar vonir um hituveituí'ram-
kvæmdir hér í Reykjavík, urðu
að vonbrigðum vorið 1940, þegar
Danmörk var hertekin — og
bann lagt við flutningi margskon
ar efnisvara til hitaveitunnar frá
Danmörku til íslands.
Hinsvegar hefir það ekki verið
rómáð sem skyldi, hvernig úr
rættist, svo að hitaveitan varð
fullbúin haustið 1943, í stað þess
að ella hefði orðið að bíða fram
yfir stríðslok.
Kunnugir vita, að þar nutum
við fyrst og fremst Thors sendi-
herra.
Eftirá er kannske hægt að
segja, að þessu hefði hver sendi-
maður getað til ieiðar komið. Við,
sem fylgdumst með því svo til
daglega, hvað var að gerast, vit-
um hinsvegar vel, að þá þurfti
harðduglegan eftirreksturmann,
fyrst og fremst til þess að fá leyfi
til kaupa á efnivörum til hita-
veitunnar. Og svo þurfti að afia
leyfa til flutninga hingað.
Og enn þurfti að fyigja málinu
eftir. Tvisvar sinnum týndist all-
verulegur hluti efmsins til hita-
veitunnar. Þá reyndi mest á um-
boðsmann Islands — þar vestra.
Einmitt í þann mund voru
Bandaríkjamenn að gerbreyta
framleiðsluháttum sínum, í átt-
ina til hernaðarframleiðslu.
Eigj að síður tókst sendiherr-
anum að fá fyllt í skörðin, svo að
hitaveitan varð staðreynd, þægi-
Jeg staðreynd, þrátt fyrir ýmis-
konar annmarka, að þvi, er nú
eru taldir. Með sama áhuga,
sömu árvekni um okkar hag,
stóð Thor á verði um kaup og
fiutninga á vélasamstæðunni til
Bjósafossstöðvarinnar 1942—1943.
Um þessi verkefni og mörg
■önnur hagsmunamál okkar ís-
lendinga — var reyndar enginn I
ágreiningur á stríðsárunum, og 1
þá voru allir kunnugir sammála
um ágæta fyrirgreiðslu Thors í
hvívetna.
Þó að síðar hafi dregið til á-
greinings um stöðu íslands og1
hlutskipti í samtökum vestrænna
þjóða, þá hefi ég aidrei heyrt
dregið í efa,að Thor standi jafnan
vel á verði um hagsmuni íslands
í þeim skiptum öllum, og er
skemmst að minnast Sogsvirkj-
unarinnar nýju, Laxár, Áburðar-
verksmiðjunnar, fyrirhugaðrar
sementsverksmiðju o. s. frv.
Um öll þessi mál hefír Thor
staðið í ístaðinu fyrir íslands
hönd, og enda þótt margir aðrir
hafi lagt á gjörva hönd, þá skal
enginn vanmeta þann skerfinn,
sem vafalaust hefir orðið einna
drýgstur, er til úrslita kom.
★
Thor Thors er fimmtugur í
<dag.
Hann fæddist hér í Reykjavík,
nánar tilgreint rétt hjá Austur-
velii, hjarta bæjarins, sem kallað
hefir verið.
Hann fæddist í húsi, sem nú
stendur inni á Laugarnesi, en
stóð áður um langan aldur þar
sem nú er Hótel Borg.
Allir Islendingar, sem komnir
<eru til vits og ára, þekkja skil á
Thor Thors og ætterni hans.
Þó má enn einu sinni taka
fram, að faðir hans, Thor Jen-
sen, var einn mikilhæfasti land-
námsmaður hér á Islandi, og
langmestur brautryðjandi, ef um
skal ræða tækni þessarar aldar;
en móðir af góðum og gsldum
toændaættum.
Þegar í æsku fór eltki á milli
mála, að Thor Thors væri af-
bragð jafnaldra sínna.
Allur námsferill hans var með
mestu ágætum. Hann var dux
við stúdentspróf 1922 og síðan
kandidat í lögfræði frá Háskóla
fslands í ársbyrjun 1926, eftir
Thor Thors sendiherra
óvenju skammt háskólanám, en
þó með mun hærri einkunn eri^
nokkur annar hafði hlotið til
þess tíma. Það er oft svo, að
menn, sem ná miklum afrekum 1
við nám, koma síður við sögu á
öðrum sviðum skólalífsins
En því fór fjarri um Thor.
Á námsárunum var hann jafn-
an hrókur alls fagnaðar, i beztu
merkingu. Og svo var hann for-
ystumaður skólafélaga sinna um
öll meiri háttar félagsmál.
Hann var t.d. formaður Fram-
tíðarinnar, hins gamalfræga mál-
fundafélags Menntaskólans og á
öðru námsári við Háskólann var
hann kjörinn formaður stúdenta-
ráðsins.
Þar bar fundum okkar saman
til aivarlegra hluta, og þar kunni
ég vel að meta áhuga hans fyrir
málefnum stúdentanna og hæfni
til oddvitastarfa um þau mál-
efni.
Frá þeim árum má minnast
þess áhugamáls stúdenta að
safna fé til stúdentagarðs. Ekki
hvarflar að mér að bera hlut
annarra fyrir borð, en ég veit að
Thor Thors átti drjúgan þátt í
þeirri fjársöfnun, drýgri þátt en
haldið hefir verið á lofti.
Eftir formennsku í stúdenta-
ráði gegndi Thor ýmsum trúnað-
arstörfum fyrir stúdenta. Hann
I var fulltrúi á norræna stúdenta-
mótinu í Osló 1925 og framsögu-
maður íslendinganna þar.
i Hann var einnig formaður í
I Stúdentafélagi Reykjavíkur 1928
' —’30, og norræna stúdentamóts-
ins 1930, og var að orði haft, að
sú forysta hefði verið til sóma.
★
Það kom því engum á óvart,
þeim er höfðu kynni af Thor
Thors á yngri árum hans, að
hann yrði kallaður til æ meiri og
mikilvægari starfa. Það teljum
við eðlilegt og eftir því sem efni
stóðu til.
Það var einmitf gæfa íslands,
þegar við þurftum Jyrirvaralítið
að taka í okkár hendur að fullu
og öllu meðferð utaiiríkismál-
anna, að eigá þá völ nokkurra
úrvalsmanna, til að hafa þár í
fremstu víglínu.
Engum er gert rangt til, þó að
því sé haldið fram, að þar í flokki
hafi Thor staðið „primus inter
pares“, svo að ekki sé sterkara
að orði kveðið.
Aðrir, sem betur þekkja til,
munu geta skýrt fyrir þjóðinni
hin margþættu og erfiðu við-
fangsefni, sem Thor hefir orðið
að glíma við síðan hann gerðist
sendimaður okkar í Vesturheimi.
Hann heíir nú um 12 ára skeið
verið sendiherra í Bandaríkjun-
um og í fjölmörgum öðrum ríkj-
um þar vestra, og aðalfulltrúi hjá
Sameinuðu þjóðunum frá önd-
verðu.
Hann hefir hvað eftir annað
verið kjörinn framsögumaður
stjórnmálanefndar á allsherjar-
þingi S. Þ., og ætla ég, að þar
í felist órækur dómur um mat
þingfulltrúanna á hæfni Thors.
Það er mjög ósennilegt, að full-
trúi smæstu smáþjóðarinnar sé
valinn til slíkra trúnaðarstarfa,
nema vegna persónulegs mats.
Og það er reyndar vitað, að all-
ur starfsferill Thors þar vestra
hefir verið með miklum ágætum.
Þó er ótalið það, sem margir
munu vilja minnast nú, á merkis-
afmæli Thors. En það er viðmót
hans og þeirra hjóna við fjöl-
marga landa, sem komið hafa á
fund þeirra þar vestra. Ég hefi
bæði reynt það sjálfur og heyrt
um það vitnisburð margra,
hversu mjög þau hafa jafnan lagt
sig fram um að taka á móti og
greiða götu hinna mörgu Islend-
inga, sem léituðu vestur um haf,
í margvíslegum erindagerðum,
einkum á striðsárunum.
Kunnugir vita og, að svo
mjög sem Thor lætur sér annt
um allan almennan erindisrekst-
ur fyrir þjóð sína, þá þykir hon-
um ekki síður vænt um að geta
greitt fyrir mönnum persónulega.
Höfðingsskapur og bein greið-
vikni eru mjög rikir þættir í
fari hans, og nýtur hann þar
fulls stuðnings frúarinnar.
Það verða margir, sem senda
þéim hjónum og börnum þeirra
hlýjar kveðjur og árnaðaróskir
um þessar mundir.
Tómas Jónsson.
ÞEGAR merkir afburðamenn
standa á timamótum æfinnar og
eiga að baki glæsilegan feril, frá
einu nytjastarfi til annars, þá
verður vinum og frændum og
samstarfsmönnum hugsað til lið-
inna daga og genginna gleði-
stunda. Svo er það í dag þegar
Thor Thors sendiherra, er 50 ára,
enda þótt hann sé nú staddur á
fjarlægum slóðum.
Svo bar til fyrir fullum 20
árum, árið 1933, að við komum
í fyrsta sinn á Alþingi sem ný-
liðar. Hann 30 ára að aidri en ég
15 árum eldri. Nokkuð höfðum
við kynnst áður og varð ég brátt
hrifinn af hinum glæsilega unga
manni, sem var hlaðinn af
áhuga og björtum framtíðarhug-
sjónum.
Þegar á Alþingi kom tókst með
okkur ágæt samvinna þrátt fyrir
aldursmun og á hana bar engan
skugga á því 7 ára tímabili sem
hún stóð. En eins og kunnugt er
hætti Thor þingmennsku og gerð-
ist sendiherra árið 1940.
Mér varð það fljótt ljóst, að
Thor var sá maður sem mikill
fengur var að vinna með og njóta
góðra geisla frá. Hann var líka
einhver allra skörulegasti og
glæsilegasti þingfulltrúi, sem
verið hefir á okkar þingi á sið-
ustu áratugum. Veit ég, að þetta
viðurkenna flestir ef ekki allir
sem voru hans samþingsmenn.
Kjósendur hans í Snæfellsnes-
sýslu elskuðu hann og virtu, enda
fór fylgi hans ört vaxandi, og
hvar sem hann kom fram var
hann flokki sínum, kjördæmi
sínu og þjóðinni til sæmdar og
prýði.
Til þessa lágu orsakir sem
kunnugum eru Ijósar, en ókunn-
ugir vita minna um. Þær eru:
gneistandi mælska og rökfimi,
glæsilegt útlit og aðlaðandi fram-
koma, en þó fyrst og fremst ein-
beittar framfarahugsjónir, bjart-
sýni og frjálslyndar skoðanir,
samfara sterkum áhuga á því að
vérða landi sinu og þjóð að sem
mestu liði.
Þegar þessi maður hvarf af
þingi var mikill sjónarsviftir að,
en sú ein bót var í máli, að hann
tók við öðru þýðingarmiklu
starfi. Hefir hann á því sviði
orðið mikill nytjamaður, en á
þann þátt minnist ég ekki frekar
hér.
Ef segja ætti frá öllum þehn
störfum, sem Thor Thors vanrrífð
á Alþingi, þá yrði það of langt
mál hér. Þetta er heldur -ekki
neinn æfisöguþáttur, sem ekki
stendur til, um hraustan mann-á
miðjum aidri.
Þau málin sem hann lét mest
til sín taka voru f jármál, atviwm
mál og samgöngumál. Sjávarút-
vegsmálin voru honum af eðH-
legum ástæðum hugstæðust Ei>
hann var strax í byrjun mjög
vinveittur okkar landbúnaði og
öllum hans framfaramálum og
ein var sú hugsjón sem honum
var sérstaklega hjartfólgin, civ
það var að raforkuna væri hægt
að leiða um allar byggðir okkar
lands. Átti hann líka hlut að
merkilegum áfanga á því sviðt
með stofnun raforkusjóðs sero
hann flutti frumvarp um.
Án efa hefir hann unnið þess-
um sínum áhugamálum mikið
gagn síðan hann fór af þingi og
er það merkileg saga.
Á því tímabili sem Thor Thors
átti sæti á Alþingi, áttu vinir
hans margar ánægjulegar stund-
ir á hans ágæta heimili. Þar fór
saman skörungsskapur og vin-
semd húsfreyjunnar og húsbónd-
ans samfara fágætri rausn. Munu
og fá eða engin heimili þessa
bæjar hafa verið fjölsóttari af
gestum á þeirri tíð. Og þar var
andrúmsloftið hreint og heil-
næmt. Dagurinn 26. nóvember
var þar alltaf hátíðisdagur á ári
hverju og hann var jafnan minni-
stæður sem mikill gleðidagur.
Alls vegna leita nú hugheilar
þakkir, fyrir liðinn tíma, og ein-
lægar hamingjuóskir vestur um
haf á þessum degi, til hins glæsi-
lega fulltrúa íslands sem nú á
50 ára afmæli, og til hans ágætu
frúar og allrar fjölskyldu.
Þær þakkir og óskir eru af
minni hálfu fluttar hér. í blaðinu
nú, þó að þær verði alltof lengi
á leiðinni. Og ég veit, að undir
þær taka margir mínir þingbræð-
ur og aðrir vinir.
Við óskum þess að hamingju-
dísin verði Thor Thors og allri
hans fjölskyidu eins brosmild á
komandi tíma, eins og verið héf-
ir til þessa.
Af því mundi leiða meira en
persónuleg gæfa. Það yrði íslandi
og allri okkar þjóð líka til ham-
ingju.
Jón Pálmason.
Sendiherrann Thor Thors
FATT segir af einum, er íslenzkt
máltæki, og þó að undarlegt
kunni að virðast á það ekki hvað
sízt við um íslenzka sendiherra.
Því að oftast þégar þeir unnu
sína sigra fyrir málstað eða hag
landsins, voru þeir einir að verki
fyrir hönd þess, enginn landi
þeirra til frásagnar um hvernig
þeir beittu hæfileikum sínum, við
hverja örðugleika var að glíma,
hvernig það ávannst, sem að var
keppt. Verkfræðingur reisir
mannvirki, og allir geta séð það,
höfundur skrifar bók, allir geta
lesið hana, en um hitt er sjaldn-
ar nokkur til frásagnar hvernig
íslenzkum sendiherra, og konu
hans oft ekki síður, tekst að
skapa virðing fyrir landi sínu, og
góðvild í garð þess. Þó að segja
megi að verk og árangur tali sínu
máli um ágæti hvers sendiherra,'
þá er hins vegar flestu í þeim
efnum, sem mestu skiítir, þann
veg farið, að ekki verður um það
| rætt opinberlega — fyrr en þá
seint og síðar meir.
Þeir, sem bezt þekkja til, munu
þó á einu máli um, að Thor Thors
sé einn þeirra manna, sem gert
hafa þjóð sinni flesta og stærsta
greiða síðan ísland fór að hafa
beint stjórnmálasamband við
höfuðþjóðir heimsins. Staða hans
hefur gefið honum meiri tæki-
færi en flestum öðrum.
Þó að á ýmsu gangi finnst
manni stundum einhver ham
ingja fylgja íslandi, þar sem mest
á veltur. Við erum svo fáir,svo
fáliðaðir af afbragðsmönnum, að
það má í rauninni engu muna, að
illa fari. Það hefur áreiðanlega
verið mikil hamingja fyrir Island
að eiga á að skipa þessum vilja-
mikla, alvörumikla, vitmikla og"
höfðinglega manni, sem fyrsta
sendiherra landsins hjá voldug-
asta ríki heimsins, og fyrsta stöð-
uga fulltrúa okkar á þingi Sam-
einuðu þjóðanna.
Aðrir eru, fyrir kunnáttu sakir
á verki hans sem sendiherra, mér
færari að þakka það sem hann
hefur afrekað fyrir land sitt Ö[
Washington. Ég gríp pennan í dag
af því, að mér finnst það skylda
einhvers okkar, sem höfum setið
með Thor Thors á þjóðaþinginu,
að þakka honum fyrir þani*
sóma, sem við höfum haft af hon-
um í því sæti. Ég get sþarað mér
öll lýsingarorð með því að minna
á það eitt, að hann hefur nú f jór-
um sinnum verið einróma kosinn
framsögumáðúr stjórnmálanefnd
Framh. á bls. 10.