Morgunblaðið - 17.12.1953, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 17. des. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
13
Jéla sjóSar „stóru
rr
FYRIR skömmu afhenti ónefnd-
ur maður formanni Kvenfélags
Óháða fríkirkjusafnaðarins, Álf-
heiði Guðmundsdóttur, nokkra
fjárupphæð með þeirri ósk, að
öðrum yiði gefinn kostur á að
bæta við hana, en ' fénu á að
verja til að kaupa jólaglaðning
handa vistmönnum í nýja Kópa-
vogshælinu. Sjóðurinn nefnist
Jólagjafasjóður stóru barnanna.
Hinn ónefndi maður bað undir-
ritaðan jafnframt að vekja opin-
berlega athygli á þessu málefni
og er mér það ljúft og skylt.
í nýja Kópavogshælinu eiga
heima allmargir fulltíða óvitar,
og er þessara stóru barna gætt
þar vel og að þeim hlúð af kunn-
áttu og mannkærleika. Nú líður
að jólum og þótt ýmsir þeirra
kunni að fá jólagjafir frá ætt-
ingjum, eru aðrir, sem fáa munu
eiga að. En flestum stóru börn-
unum er það óblandin ánægja,
eftir því sem þeim er gefið að
gleðjast, að fá persónulegar gjaf-
ir, finna í fylgsnum sálar sinnar,
að einhver man eftir þeim. Börn
in finna ávallt, hvað að þeim
snýr og gleðjast hjartanlega af
litlu tilefni, þótt ekki nema vikið
að þeim sælgæiispoka, jóla-
skrauti eða leikföngum. Alla er
yndi að gleðja en fáa fremur en
þessi stóru börn, sem þó eru allt-
af jafn lítil og varnarlaus.
Ákveðið hefur nú verið að
skrifstofa Óháða fríkirkjusafnað
arins, í bakhúsinu að Laugavegi
3, taki við framlögum í Jólagjafa
sjóö stóru bamanna, til kl. 5 í
dag og á morgun. Konur úr kven
félagi safnaðarins kaupa síðan
jólagjafir fyrir söfnunarféð og
foistöðukona hælisins, Jóna Guð-
mur.dsdóttir, hefur góðfúslega
lofazt til að leggja seinustu hönd
á verkið og úhluta þessum litlu
jólagjöfum. Verði afgangur af
söfnunarfénu á að geyma það til
næstu jóla og reyna þá að gleðja
enn vistmenn í Kópavogi um jól-
in og aðra vistmenn í samskonar
hælum.
A5 svo mæltu þakka ég öllum,
- NOREGSBREF -
S4FE og SAS — Wjésnimar í Norður-Woregi —
Rússar svívirða mætan IMorðmann — Leikhúsin
eiga erfitt uppdráttar — íslenzk bokasýning
Samsöngur
SAFE OG SAS
HINN 13. nóv. kom endurnýjað
ovar ríkisstjórnarinnar til Ludv
Braathens útgerðarmanns, við-
víkjandi umsókn hans um endur-
nýjun á sérleyfi til flugferða
milli Noregs og Hongkong. Ný
neitun.
Ríkisstjórnin hafði áður neitað
um sérleyfi þetta í vor sem leið.
En þá skarst Stórþingið í málið
og 8. júlí í sumar samþykkti það
áskorun til stjórnarinnar um að
íhuga málið betur. Það verður
að vísu ekki sagt. að þessi sam-
þykkt hafi verið bein skipun til
stjórnarinnar um að veita Braat-
hen sérleyfið, en hitt er þó aug-
ljóst að þingið hefur haft annan
vilja en stjórnin. Það hefur verið
gefið í skyn, að stjórnin hafi
gengizt undir ýmsa skilmála, sem
ekki eru almenningi kunnir, er
hún gerði samninginn við S. A. S.
en á Stórþinginu 1951, er samn-
ingurinn lá fyrir þinginu til sam-
þykktar lýsti þáverandi sam-
göngumálaráðherra, Nils Lang-
helle yfir því, að í samningnum
við S. A. S. væru engin ákvæði
því til fyrirstöðu, að Ludv.
Brathen gæti fengið sérleyfi sitt
samþykkt þegar þar að kæmi. En
hvað sem því líður þá hefur
stjórnin og núverandi samgöngu-
málaráðherra hennar, Jakob M.
Pettersen, ekki þótzt gcta annað
en láta undan kröfum S.A.S., sem
heimtar að hann sé sviptur sér-
leyfi á flugleið, sem hann hefur
sjálfur skapað, með miklum til-
kostnaði. Elin opinbera afsökun
stjórnarinnar fyrir þessu tiltæki
er sú, að Danmörk og Svíþjóð,
hinir aðilarnir að S.A.S. leyfi
ekki einstökum flugfélögum að
reka áætlunarflug í samkeppni
við S.A.S. Og nú er spurningin:
hefur norska stjórnin undirgeng-
izt sömu skilmálana gagnvart
S.A.S. eða er þetta flugfélag svo
sem leggja kunna þessu málefni | votduft, að það geti sett ríkis-
lið.
Gleðileg jól!
Emil Björnsson.
Mafreiðslubók
— Barnabók
„ÁNÆGJUSTUNDIR í eldhús-
inu“ heitir snotur og skemmtileg
bók, sem ekki fer hjá, að við veit-
um eftirtekt, þó að bókaflóðið sé
mikið þessa dagana. Eins og
nafnið bendir til er hér um mat-
reiðslubók að ræða — matreiðslu
bók fyrir börn óg er svipur og
snið bókarinnar allt í samræmi
við það. Fremst eru myndir af
öllum helztu áhöldum, sem not-
uð eru víð matreiðslu og borð-
hald. Þá eru skýrðar hinar ýmsu
aðferðir við matreiðslu, hvernig
á að hræra, brytja, þeyta, baka,
steikja o. s. frv. Næst koma ýms-
ar öryggisreglur, hvernig forð-
ast á óhöpp og slys af völdum
elds og hita. Því næst ýmsar ráð-
leggingar um undirbúning matar
gerðarinnar og notkun mæli-
tækja. Að lokum eru svo all-
margar uppskriftir af algengum
og einföldum réttum og leiðbein-
• ingar um tilbúning þeirra.
Bókin er 80 bls. að stærð, prent
uð á vandaðan pappír og búin
fjolda teiknlmynda, til skýringar
og skrauts. Hér er um að ræða
mjög svo þarfa og skemmtilega
bók, sem ástæða er til að vekja
athygli á og er áreiðanlega hverri
lítilli stúlku kærkomin jólagjöf.
Hún er þýdd úr ensku af Rann-
veigu Löve og prentuð í Ingólfs-
prenti.
stjórninni stólinn fyrir dyrnar og
látið hana taka fyrir kverkar
dugnaðarmanni, sem hefur rekið
áætlunarflug í frjálsri samkeppni
við félag, sem ríkisstjórnir Norð-
urlanda hafa borgað stórfé msð.
SAFE Braathens hefur eigi þeg-
ið eins eyris opinberan styrk til
sinna ferða.
En það hefur skapað landinu
tekjur og er stór vinnuveitandi.
Flugvélaverkstæði SAFE á Sola-
flugvelli er hið stærsta í Noregi,
og háttsettir menn í norska flug-
hernum hafa bent á að hernum
væri stórmein að því að það hyrfi
úr sögunni. Þar vinna að stað-
aldri um 200 menn, sem vitan-
lega verða atvinnulausir ef
Braathen hættir starfsemi sinni.
Af samþykkt Stórþingsins 8.
júlí má ráða, að meiri hluti þings-
ins er á Braathens bandi í sér-
leyfismálinu. Stjórnin fór sér
hins vegar hægt í að finna nýjar
leiðir og athuga málið, eins og
Stórþingið hafði lagt fyrir hana.
Það var komið fram undir haust,
er samgöngumálaráðherrann l»ð-
aði fulltrúa SAS og SAFE ó.sinn
fund, sami maðurinn, sem áður
hafði neitað SAFE um sérleyfið.
Vitanlega hafðist ekkert upp úr
þeirri tilraun. Loks talaði Torp
forsætisráðherra við aðilja, án
nokkurs árangurs og í næstu viku
á eftir var kveðinn upp úrskurð-
urinn: Braathen skal ekki fá end-
urnýjun á sérleyfinu.
ÓÁNÆGJA MEÐ SAS
Norskur almenningur lætur sér
fátt um finnast. Hann hefur yf-
irleitt ýmigust á SAS, finnst það
orðið of heimaríkt og einokun-
eða „trust“-kennt. Þráfaldlega
berast líka kvartanir yfir því
hvernig SAS reki flugleiðir sínar
til Norður-Noregs og láti ferðir
falla niður oftar en góðu hófi
gengi. Og auk þess finnst mörg-
um Norðmönnum, sem þeir ;séu
hafðir útundan í auglýsingastarf-
semi SAS. Það" þarf að vísu ekki
að vera félaginu að kenna þó
margir Ameríkumenn haldi að
stafirnir SAS þýði „Swedish Air-
ways System“ en ekki „Scan-
dinavian Airways System“. En
hitt er verra, er SAS auglýsir
heilsíðu í „New York Times“ og
gleymir þar að nefna að það
fljúgi á stað sem heitir Osló, en
birtir hins vegar myndir frá
Kaupmannahöfn og Stokkhólmi
og lýsir því hve skemmtilegt sé
að koma í þessar borgir. Að vísu
hefur SAS afsakað þetta og sagt
að það væri „af vangá“, en það
eru ekki allir, sem taka þá af-
sökun gilda.
Við íslendingar megum líka
muna SAS í sambandi við um-
mæli þau, sem danskur forstjóri
lét falla í sambandi við það að
,,Loftleiðir“ lækkuðu fargjöld
vestur til Ameríku verulega. Það
átti að vera brot á alþjóðlegum
samningi (sem „Loftleiðir" eru
alls ekki aðili að!) og ósvífni
gegn hátigninni SAS.
Deila SAS við SAFE Braat-
hens er málefni, sem íslendingar
hafa ástæðu til að fylgjast með,
sérstaklega vegna samstarfs þess
sem er milli Bi'aathens og „Loft-
leiða“. og sem þeir aðilar báðir
hafa haft hag af. Málið er ekki
útkljáð enn; það er mjög senni-
legt að það verði eitt af þeim
fyrstu, sem norska Stórþingið
fær til meðferðar, er það kemur
saman eftir nýárið.
NJÓSNARMÁLIN
I FINNMÖRKU
Hinn 22. júlí í sumar barði lú-
inn vegfarandi að dyrum hjá trú-
boða einum, Andreas Börresen í
Suður-Varangri. Hann kvaðst
vera fiskimaður frá Vardö, en
meðgekk bráðlega að hann væri
rússneskur flóttamaður og héti
Edvin Bernardovitsj Hansen. —
Hann gaf sig fram við lögregl-
una og það kom á daginn að
hann mundi eiga að hitta ýmsa
menn í nágrenni við Vardö, en
þar hafði hann verið áður. Þetta
varð til þess að lögreglan fór að
hnýsast eftir ýmsu norður þar.
Afleiðingin varð sú, að nú hafa
verið handteknir átta menn, sum
ir þeirra hafa að vísu verið látn
ir lausir, en lögreglan þykist hafa
sannanir fyrir að hópur manna
í Varanger starfi að njósnum fyr
ir Rússa. Lögreglan telur þó ekki
að hér sé um stórvægilegar
njósnir að ræða, því að til þeirra
væru mennirnir sem hlut eiga
að máli of miklir einfeldningar.
Að svo stöddu er talið að aðal-
hlutverk njósnaranna hafi verið
HINN 13. nóv. kom endurnýjað
það að gefa upplýsingar um
landamæralögregluna norsku,
niðurskipun hennar og liðstyrk.
Lögreglan þykist hins vegar viss
Um, að hún hafi ekki náð í höf-
uðpaurinn ennþá, en hvort hann
er í Rússlandi eða Noregi veit
hún ekki heldur. Norskur maður,
sem Jörgensen heitir og hefur
aði til að rannsaka nauðungar-
vinnu í ýmsum löndum, og var
sú skýrsla til umræðu á UNO-
þinginu í nóvember. — Þar eru
Rússar sakaðir um að hafa fjölda
stríðsfanga og „pólitískra saka-
manna“ í þvingunarvinnu. Það
var í umræðunum um þetta mál,
sem Saksin réðst á Berg hvað
SAMSÖNGUR „Fóstbræðra" i
kvikmyndasal Austurbæjarbíó
29. nóv., bar þess nýjan og greini-
legan vott um nákvæma þjálfun,
smekkvísi og fagra meðferð á öll-
um verkunum sem flutt voru.
undir stjórn Jóns Þórarinssonar,
söngstjóra þeirra Fóstbræðra.
Var þar áberandi hinn mjúki
blær raddarinnár í veikum söng
—- píanissimo, svo og hinn fagri
og sterki hljómur kórsins þegar
mest átti á að taka í fortissimo.
Ennfremur var vel og myndar-
lega gengið frá vaxandi styrk-
eftir annað með óþ'vegnurn lej?a _ (cressendo) og dyín
skömmum og kallaði hann ' (dumnnuendo), þar sem slikt atti
.quisling, sem skriðið hafi fyrir
við.
Söngurinn var svo sléttur og
fágaður, raddirnar svo vel sam-
stilltar, að ég þori að halda því
fram, að þeir „Fóstbræður" geti
staðið jöfnum fæti við hvern
þann erlendan úrvals karlakór
fótum Hitlers" og síðan kallaði
hann hann „fasistiskan hráka-
sleikir“. Pólskur fulltrúi á þing-
inu kvað ekki við betra að bú-
ast af nefndinni en raun bæri |
vitni, því að Trygve Lie hefði jJ , , . , , ......
ráðið skipun hennar og hann fem er, ekki sizt ef tekið er tilht
væri ekki annað en senditík jW hms hrema, bjarta og karl-
Bandaríkjaauðvaldsins! Svo að
hann fékk sinn skammt af góð-
gætinu líka.
Norski fulltrúinn Aase Lionæs
andmælti þessum ummælum og , , , , . . ... ,
var þungorð, þó að ekki notaði jland yort ekki ems fjarlægt oðr-
hún fúkyrði. Og norska stjórnin um on um'
mannlega hreims íslenzkra karl-
radda. íslendingar eru fyrsta
flokks söngþjóð og hafa það lengi
verið. Myndi enn betur á því bera
ef fólksfjöldi væri þar meiri og
hefur krafizt að Rússar gerðu
afsökun. Þeir ættu nú ekki annað
eftir!
BÁGT LEIKHÚSÁR
Leikhúsin í Osló eiga erfitt
uppdráttar. Og ekki batnaði hag-
ur þeirra, er nýtt og stórt leik-
hús, „Folketeatret“ bættist í
hópinn. — Það nýtur opinbers
styrks og það gera Þjóðleikhúsið
og Norska leikhúsið líka.
Fyrir nokkru birti „Det norske
Teatret“ reikninga sína fyrir síð-
asta leikár, og þeir gefa tilefni
til umhugsunar. Leikhúsið hefur
fengið 971.900 krónur af opin-
beru fé á leikárinu, en fyrir
miðasölu hefur það aðeins fengið
273.825 krónur! Hinn opinberi
styrkur nemur þó ekki svo miklu
sem framangreind upphæð til-
Söngurinn hófst á djörfu og
hressandi lagi Páls ísólfssonar
„Söngbræður", við ljóð Bjarna
Thorarensen og svo tók við hvert
lagið af öðru. Voru þar fremst
í flokki þessi íslenzku þjóðlög:
„Blástjarnan“, radds. af Emil
Thoroddsen, „Bára blá“, radds.
af Sigf. Einarssyni. Þá kom
kórlag Sigf. Einarssonar „Af
himninum háa“, blítt og fagurt
lag. — Þá tóku við erlend lög:
„Den flydde“ eftir Járnefelt,
„Peter Svinaherde“, hið alkunna
sænska þjóðlag, en einsöng í því
söng Ásgeir Hallsson, „Vorsól“,
eftir Kremser.
Eftir stutt hlé sungu þeir Fó.st-
bræður „Bátsför í Feneyjum“
eftir Schubert, með undirleik
Carls Billich, ,Náktergalen“ eft-
ir finnska tónskáldið Pacius, en
það lag var með flautu-einleiks
greinir, því að leikhúsið hefur Ernst Normann’s, skemmtilegt og
lipurt lag. Þá kom „Móðurmálið“
(Muttersprache) eftir E. S.
Engelsberg. Var það með einsöng
hinna seldu aðgöngumiða hafi Gunnars Kristinssonar, tilkomu-
fengið alls 225.000 kr. sem „for-
skot“ af þessa árs styrkjum.
Ef áætlað er að meðalverð
verið 5 nkr. og að 50—60 þúsund
manns hafi komið í leikhúsið á
árinu, hefur ríki og bær raun-
verulega borgað yfir 15 krónur
mikið og fagurt lag. Síðast söng
kórið hinn snjalla og skemmti-
lega lagaflokk Aust Söderman’s
„Ett bond-brollop“, sem segja má
með hverjum miða, sem selzt j að sé skemmtileg frásögn í tón-
hefur! Og það er meira en hægt. um af brúðkaupssiðum sænskra
er að ætlast til að opinberir að-
ilar geti gert til lengdar.
bænda fyrr á dögum og senni-
lega enn í dag. Kórinn gjörði
þessum lagaflokki hin beztu skil.
Einsöngvarar voru allir hinir
prýðilegustu, þeirra á meðal Sig-
urður Björnsson, sem söng ein-
söng í „Bára blá“.
Ekki þarf að taka fram, að
BÓKASÝNING
Hinn 1. des. var opnuð 1 há-
skólanum í Osló sýning íslenzkra
bóka, blaða og handrita. Það er
bæði gamalt og nýtt, sem saman. .. .., , .
er komið á sýnineunni sem í alla songmenn og stlornandl Þelrra
er Komio a symngunm, sem 1 aiia hiutu hið mesta lófatak áheyr-
staði er hin smekklegasta. Ha- , *
skólabókasafnið sjálft hefur lagt enda og urðu h™ð eftlr
margt til sýningarinnar, einkumlað endurtaka eða gefa aukalog
eldri bækur (safnið á gott ís-'' ?g. hef heyrt °^m..
lenzkt. bókasafn síðan bað kevnti ?eir -.Fostbræður hafi i huga
a gott ís
lenzkt bókasafn síðan það keypti
bókasafn dr. Jóns heitins Þor-
I kelssonar þjóðskjalavarðar), en
! hitt er aðallega frá Helga Briem
sendiherra í Stokkhólmi og frá
Bjarna Ásgeirssyni sendiherra.
Um 60 manns voru viðstaddir
opnun sýningarinnar. Dr. Wil-
mikla söngför næsta sumar til
ýmissa Evrópulanda — og óska
ég þeim frægð og frama. Þeir
hafa áður lagt út íslíkar farir —•.
auk annara kóra okkar og gjört
landi og þjóð vorri hinn mesta
sóma og verfið ein hin bezta
dvalizt árum saman í Murmansk he]m Munthe bókasafnsvörður menningarlandkynning vor
sem túlkur, er talinn mikið rið-
inn við njósnirnar, en þó ekki
álitið að hann sé aðalmaðurinn.
Mál þetta er enn á undirbún-
ingsstigi og enn hafa aðeins farið gat'þessTræðu
tram braðabirgðayfirheyrslur
fyrir lokuðum dyrum. En þess er
átti frumkvæðið að þessari sýn-
I ingu og_ er það síðasta verk þessa
j ágæta Islandsvinar, því að hann
j lét af embætti þennan sama dag.
sinni,
að sér hefði lengi leikið hugur
á að vekja athygli á íslenzkum
A. Th.
vænzt að opinber réttarhöld bókum fif ^ mœtti að það
hefjist i þessum manuði. gæti orðið til þess að Norðmenn
færu að leggja stund á að læra
íslenzku frekar en þeir gera nú.
Það væri ekki íslendingum að
ARASIR A PAAL BERG
Árásir þær sem rússneski full-
trúinn Saksin hefur gert á Paal kenna að þjóðin væri nú ólæs á
Berg, fyrrum forseta hæstarétt- | þá tungu, sem fyrrum hefði verið
ar, hafa vakið mikla gremju í þeirra eigin.
Noregi. Berg var á stríðsárunum
öndvegismaður andstöðuhreyfing
arinnar í Noregi og skipulagði
hana að mestu leyti. Nú hefur
hann komizt í ónáð hjá Rússum,
vegna þess að hann var meðlim-
ur nefndar þeirrar er UNO skip-
Bjarni Ásgeirsson sendiherra
talaði einnig við þetta tækifæri
og þakkaði yfirbókaverðinum
hug hans í þessu máli og til fs-
lands yfirleitt. Hann skýrði frá
lestrarhneigð íslendinga, sem
Framh. á bls. 15.
Iðnskólinn
í Slykkishólmi
STYKKISHÓLMI — Iðnskóli er
sfarfræktur hér í Stykkishólmi
í vetur og það í fyrsta sinn. Var
hann stofnaður í haust af hálfu
Iðnaðarmannafélagsins hér. Eru
þeir Kristmann Jóhannsson,
Kt-istjáíi Guðmundsson og Kristj-
án Rögnvaldsson í skólanefnd
hans, en kennarar Þorgeir Ibsen'
skólastjóri, Ólafur Haukur Árna-í'
son, kennari og Ásgeir Ágústsson
vélsmiður.