Morgunblaðið - 17.12.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 17. des. 195ís
MORGUTSfíLAÐlÐ
5
Ræðn Ingólfs Jónssonnr viðskiptamálaráðherrn
Framh. aí bls. 4.
að magnið hefur miðazt við eft-
irspurnina, en bankarnir og inn-
flutningsstofnun ákveðið hvaðan
varan er keypt. Þannig hlýtur
þetta að vera, meðan viðskipti
okkar eru bundin við clearing-
lönd í jafn ríkum mæli og nú
gerist. Þótt gjaldeyrisástandið
sé ekki eins og bezt verður á
kosið er það þó betra nú en fyrir
ári síðan. Nú eru % af innflutn-
ingnum á frílista og er það mikill
munur frá því sem áður var,
þegar allt var bundið við leyfi
og flestar vörur voru skammt-
aðar. Hagur þjóðarinnar byggist
á því að takast megi að auka
framleiðsluna ög afla á þann
hátt meiri gjaldeyris og tryggja
nægilega atvinnu fyrir alla lands
menn. Framleiðslan hefur að
þessu sinni selzt sæmilega og
má fullyrða að finna mætti mark
aði fyrir miklu meira vörumagn
heldur en þjóðin hefur að bjóða
að þessu sinni. Samningarnir við
Rússland hafa auðvitað greitt
znjög fyrir sölunni. Er ánægju-
legt að viðskipti hafa tekizt á ný
við þetta fjölmenna ríki. Er von-
andi að framhald megi verða á
þeim viðskiptum báðum þjóðun-
um til gagns.
Þótt skoðanamunur sé á stjórn
skipulagi milli þjóða á það ekki
að koma í veg fyrir viðskipti eða
vinsamleg samskipti ríkja á
milli.
VIÐSKIPTIN VIÐ RÚSSA
Brynjólfur Bjarnason taldi að
samningurinn við Rússland væri
í nokkurri hættu vegna þess, að
íslenzkir innflytjehdur væru
tregir til að kaupa rússneskar
vörur. Þetta er misskilningur og
tilefnislaus ásökun. Innflytjend-
ur hafa sýnt fullan skilning á
nauðsyn þessara viðskipta og er
unnið að því að auka vörukaup
frá Rússlandi til tryggingar á-
framhaldandi viðskiptum. Ríkis-
stjórnin hefur þegar og mun
gera það sem í hennar valdi
stendur til þess að þessi viðskipti
geti haldið áfram. í sambandi við
olíuverðið og það sem Brynjólfur
Bjarnason sagði um það er rétt
að upplýsa að olíuvérðið hefur
lækkað og álagning á olíu og
benzíni hefur ekki verið hækkað.
Verð á olíu í Reykjavík í
júní 1952 var kr. 0.79
des. 1952 — — 0.75
! maí 1953 — — 0.71
' ág. 1953 — — 0.74
iVerð á benzíni í Reykjavík í
júní 1952 — kr. 174
des. 1952 — — 1.70
maí 1953 — — 1.65
ág. 1953 — — 1.69
okt. 1953 — — 1.72
Hækkun í ágúst s.l. stafar af
verðjöfnun, sem gerð var um
land allt. Lækkun fragtanna hef-
ur komið fram í verðinu hér.
Sú staðreynd að markaðir eru
fyrir hendi fyrir íslenzkar fram-
leiðsluvörur, ætti að ýta undir
Sukningu framleiðslunnar og
framkalla nýja krafta og aukna
orku, sem áður hefur verið bund-
án, m.a. vegna hafta og vantrúar
á möguleikum til framkvæmda
og athafna. Aukið athafnafrelsi
og vaxandi skilningur á gildi
framleiðslunnar ætti að verða
mönnum hvatning til þess að
leggja fram fjármuni og orku til
framleiðsluþarfa og uppbygging-
ar að fjölbreyttara atvinnulífi í
landinu.
RAFORKUMÁLIN OG
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
í málefnasamningi rikisstjórn-
arinnar er ákveðið að taka raf-
Orkumálin föstum tökum. Verja
gkal til raforkumála, annarra en
gtórvirkjana, árlega minnst 25
jnillj. króna í næstu 10 ár, og
margfalda þannig þá fjárhæð,
gem áður hefur verið varið til
þessara mála í fjárlögum. — Á
iandsfundi Sjálfstæðisflokksins
s.l. vor, var gerð ályktun í raf-
orkumálunum. Er þar mörkuð
skýrt sú stefna, sem flokkurinn
telur nauðsynlegt að fara eftir í
þessum málum. í landsfundar-
ályktuninni segir svo:
„Til þess að flýta fyrir fram-
kvæmd raíorkumálanna telur
fundurinn nauðsynlegt:
1) Að framlag til raforkusjóðs
verði stóraukið frá því sem
nú\ er. En hlutverk rafórku-
sjóðs er m.a. að lána með góð-
um kjörum til einkaráfstöðva
(díselstöðva og vatnsafls-
stöðva) á þeim býlum, sem
vegna legu sinnar ekki geta
fengið raforku frá stærri virkj
unum.
2) Að framlag á fjárlögum til
nýrra raforkuframkvæmda
verði margfaldað, enda flest-
um orðið ljóst, að þessi liður
fjárlaganna er mun lægri,
miðað við kaupmátt krónunn-
ar, heldur en var fyrst eftir
að raforkuiögin komu til
framkvæmda.
3) Fundurinn telur, að afla megi
fjár til að hraða framkvæmd-
um með lántökum innan-
lands eða utan og telur miður
farið, að ekki skyldi verða
samþykkt frumvarp það um
lántöku handa Rafmagnsveit-
um ríkisins, er borið var fram
af Sjálfstæðismönnum á ný-
afstöðnu Alþingi. Fundurinn
telur lántökur óhjákvæmileg-
ar í þessu skyni vegna þess
hversu nauðsynlegt er að
hraða framkvæmdum, en
greiðslugeta ríkissjóðs tak-
mörkuð“.
Þegar viðræður hófust s.l. sum
ar. um myndun núverandi ríkis-
stjórnar, lagði formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Ólafur Thors,
forsætisráðherra, fram tillögur
um það að árlegt framlag til raf-
orkumála yrði hækkað um 20
millj. krónur úr 4—5 millj., sem
verið hefur í fjárlögum. 'Tillaga
þessi er í samræmi við áskorun
Landsfundar Sjálfstæðisflokks-
ins s.l. vor.
Er óþarft og ekki hreinn leik-
ur, þegar framsóknarmenn lóta í
það skína, að Sjálfstæðismenn
hafi verið tregir til samninga
um raforkumálin og önnur hags-
munamál fólksins, sem samið var
um.
ÁÆTLUN UM
FRAMKVÆMDIR
Gera má ráð fyrir að á næsta
ári verði hafizt handa með virkj-
un á Vestfjörðum og Austur-
landi. Þá verður hafizt handa
um að leggja rafmagnslínur um
þær byggðir landsins, sem liggja
bezt við og hafa stytzta vega-
lengd milli bæja. Hefur raforku-
málastjóri samið áætlun um
framkvæmdir, sem ætla má að
taki 5 ár að framkvæma. Raf-
orkuráð hefur samþykkt þessa
áætlun og þær framkvæmdir,
sem þar eru nefndar. Verða til-
lögurnar sendar til raforkumála-
ráðherra. Hin óhagstæðari veitu-
svæði verða tekin þegar fram-
kvæmd þeirrar áætlunar, sem ég
nefndi, er lokið. Raforkumála-
skrifstofan mun gera heildar-
áætlun á þessum vetri um raf-
orkuframkvæmdir í landinu, og
einnig taka til athugunar, hvern-
ig unnt verði að raflýsa þau býli,
sem vegna strjálbýlis fá ekki raf-
orku frá samveitum. Með því að
koma rafmagninu út um sveitir
og kauptún er verið að tryggja
jafnvægi í byggð landsins og
koma í veg fyrir að fólkið flvtj-
ist á einn stað. Rafmagnið gerir
margt í senn, að létta störfin. að
færa yl og birtu inn á heimilin
í stað myrkurs og kulda og á
mikinn þátt í að afstýra þjóðar-
voða með því að koma í veg fvrir
flótta og fólksflutninga úr hin-
um ýmsu byggðum landsins,
FOSSAFLIÐ
Það er talið að hér séu ekki
verðmæti í jörðu. Þjóðm á þvi
ekki námur og engir skögar eru
hér heldur. Það mætti því ætla,
að hér væru ekki góð lífsskilyrði
og framtíðarhorfur því slæmar
fyrir þessa fámennu þjóð. En eigi
að síður er Island auðugt land,
afl íslenzkra fossa er ef til vill
meira virði en allir skógar Nor-
egs. Það er nauðsynlegt að
beizla meira af þessu mikla afii,
sem alltaf er ónotað. Það verður
að vinna að því að hæfilega mik-
ið af þeim forða, sem þjóðin á af
vatnsafli, verði notað til þess að
tryggja nægilega gjaldeyrisöfl-
un, bætt lífskjör og atvinna fyrir
alla landsmenn. Með iðnaði, sem
byggist á stórvirkjun, skapast sú
fjölbreytni í atvinnulífinu að
trj'ggt ætti að vera, að þjóðin
væri fjárhagslega sjólfstæð og
velmegandi. Byrjunarspor hafa
.verið stigin í stóriðju með bygg-
ingu Áburðarverksmiðjunnar í
Gufunesi. Mun áburðarverk-
smiðjan bvrja framleiðslu áburð-
ar í byrjun næsta árs. — Allir
munu fagna því, ekki aðeins
bændur og þeir sem vinna að
landbúnaði, heldur einnig iðnað-
armenn, sem sjá marga mögu-
leika í sambandi við rekstur
verksmiðjunnar. Áburðarverk-
smiðjan er framfaraspor, sem
vonandi verður til hagsældar
fyrir þjóðarheildina.
BYGGING
SEMENTSVERKSMIÐJU
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
beita sér fyrir því að Sements-
verksmiðjan komist upp sem
fyrst. Verður væntanlega unnið
að byggingu hennar á næsta ári.
Er það einnig mikilvægt fram-
faramál. Bæði þessi fyrirtæki
munu verða máttarstoðir undir
rekstri þjóðarbúsins, með því að
frámleiða vörur, sem áður hafa
verið keyptar frá útlöndum og
veita mörgu fólki atvinnu. Verk-
efni næstu ára verður að finna
leiðir til þess að taka í notkun
hæfilega mikið vatnsafl miðað
við þarfir þjóðarinnar. Er ekki
ólíklegt að þau byrjunarspor
sem nú eru tekin í stóriðju hér á
landi, geti vísað veginn i þessu
efni.
ísland á einnig fleiri verðmæti
en vatnsaílið. Fiskimiðin kring-
um landið hafa verið það forða-
búr, sem þjóðin hefur notfært
sér. Með víkkun landhelginnar
má vænta þess að komið sé í veg
fyrir að miðin verði eyðilögð og
að þau megi áfram veita þjóð-
inni nauðsynlega björg.
BEZTI VARASJÓÐURINN
Gróðurmoldin íslenzka og öll
þau rækanlegu landflæmi, sem
hér eru, gefur ekki síður vissu
fyrir mikium möguleikum. Hér
má rækta nytjaskóga, sem að
visu koma ekki til nota í tíð okk-
ar, sem nú erum í starfi, en þessi
möguleiki varpar óneitanlega
birtu'yfir ókomna tima. Eg hef
heyrt raddir, sem harma það
hversu mikið land er hér órækt-
að. En sé athugað, að íslenzkir
bændur hafa ekki legið á liði
sínu, og að ræktað land er orðið
mjög mikið hér, miðað við þann
stutta tíma, sem liðinn er síðan
ræktun landsins hófst, þá vil ég
segja, að það er gleðiefni að vita
hversu miklir möguleikar eru
hér á' sviði landbúnaðar. Þetta
óræktaða land er varasjóður, sem
þjóðin mun taka til nota, eftir
því sem þörf krefur. Er það mik-
ill munur sé miðað við þær þjóð-
ir, sem hafa ræktað hvern blett
og verða að flytja fólk úr landi
árlega vegna þess að landið get-
ur ekki tekið við fólksfjölgun-
inni. En þannig er þetta í ýms-
um þéttsettnum löndum, sem
hafa nýtt alla möguleika, sem
fyrir hendi eru. Það er eðlilegt
að fjármagni sé beint til upp-
byggingar sveitanna og framfara
þar. Þess mun öll þjóðin njóta í
framtíðinni. Eg hef drepið hér á
nokkur atriði, sem sýna hina
geyglmiklu möguleika, sem þjóð-
in hefur til þess að búa sér góða
framtíð. Það er því ekki ástæða
til svartsýni, enda þótt nauðsyn-
legt sé að hafa raunsæi og úr-
ræði, ásamt fullkominni gætni í
meðferð fjármála og atvinnu-
mála landsins. Stjórnarfarið þarf
að hvíla á föstum grunni og
byggjast upp á lýðræði, frjáls-
um kosningarétti, réttlæti og
virðingu fyrir lögum og stjórnar-
skránni. Kjördæmaskipuninni
má aldrei breyta nema með
stjórnarskrárbreytingu eftir að
væntanleg breyting hefur verið
borin undir kjósendur. Því gegn-
ir það furðu að nokkrir Alþýðu-
flokksmenn hafa borið hér fram
frumvarp um kosningabandalög,
serú gæti, ef það yrði að lögum,
raskað styrkleikahlutföllum
flokka á Alþingi meira en nokk-
ur kjördæmabreyting. Kosninga’-
bandalögin hugsa flutningsmenn
sér að fá lögfest án þess að bera
málið undir kjósendur, án stjórn-
arskrárbreytingar. Mál þetta er
svo furðulegt að ég tel ástæðu
til að skýra það nokkuð.
STJÓRNARSKRÁIN
SNIÐGENGIN
Gert er ráð fyrir að tveir eða
fleiri flokkar geti gert með sér
kosningabandalag, þannig að þeir
bjóði hver um sig fram í kjör-,
dæmunum, en nái engin fram-
bjóðandi bandalagsflokkanna
kosningu í kjördæminu, þá skal
leggja saman atkvæðatölur þeirra
frambjóðenda, sem féllu frá
bandalagsflokkunum og séu þær
samanlagt hærri en atkvæða-
magn þess frambjóðanda, sem
fékk flest atkvæði og var kos-
inn, skal þá fallni frambjóðand-
inn bandalagsflokkanna, sem
fékk flest atkvæðin, verða þing-
maður kjördæmisins, en sá sem
fékk flest atkvæðin sitja heima.
Þess skal getið, að Hannibal
Valdimarsson og Gylfi Þ. Gísla-
son gerðust talsmenn frumvarps-
ins. Hafa ýmsir virt þeim það
til vorkunar eins og aðstaða
þeirra er í íslenzkum stjórnmál-
um. En tæplega verða þeir tald-
ir íþróttamenn eða meistarar í
kúluvarpi þótt þeir, Hannibal og
Gylfi, gætu kastað kúlunni 8
metra hvor, og þannig samanlagt
kastað lengra en Huseby. En það
er samskonar regla, sem þetta
frumvarp boðar í kosningum á
íslandi til Alþingis. Hvort frum-
varpið hefir nokkurt fylgi er
ekki enn vitað. Heyrst hefir að
sumir Framsóknarmenn hafi
samúð með því. Verður því ekki
trúað fyrr en á reynir. Frumvarp
þetta gæti, ef að lögum yrði, j
tekið valdið af sveitunum, það
vald sem ekki mun af þeim nást,
með kjördæmabreytingu og
stjórnarskrárbreytingu. — Það
kom fram í umræðunum í gær-
kvöldi að ýmsum alþýðuflokks-1
mönnum finnst hlutur sveitanna
of góður. Skyldu flutningsmenn
hafa með þessu frumvarpi kom-
ið auga á leið til þess að rýra ]
vald sveitanna með því að breyta
lögum um kosningar til Alþingis
á þann hátt að sniðganga stjórn- i
arskrána, samanber ummæli
Haraldar Guðmundssonar hér
áðan. Alþingi gegnir mikilvægu j
hlutverki. Það þarf að njóta
trausts hjá þjóðinni. Ákvarðanir
Alþingis eru bindandi og snerta
hvern einstakling í landinu.
STÓRFELLDAR
FRAMKVÆMDIR
Veigamesta mál hvers þings er
fjárlögin og afgreiðsla þeirra.
Afgreiðslu fjárlaga fyrir 1954 er
nú að verða lokið. Verður að við-
urkenna að fjárlögin eru mjög
há. Eru þau nokkru hærri en
fjárlög fyrir yfirstandandi ár.
Verklegar framkvæmdir hafa
hækkað nokkuð og er þar helst
að geta hækkunar framlags til
raforkumála.
Ríkisstjórnin hefir þá stefnu
að afgreiða greiðsluhallalaus
fjárlög og eru líkur til þess að
• það takist. Fjárlög með greiðslu-
halla myndu innleiða hættu I
fjármála- og atvinnulífinu og
setja það fjárhagskerfi, sem við
búum við, úr skorðum. Ég tel
ómaklegar ásakanir stjórnarand-
stöðunnar í garð hæstv. fjár- .
málaráðherra fyrir tekjuáætlun
fjárlaganna nú. Það væri mjög
óvarlegt að áætla tekjurnar
hærri en nú er gert. Það gæti
leitt til þess að greiðsluhalli yrði
á fjárlögunum í framkvæmd.
Það er nauðsynlegt að finna leið-
ir til lækkunar á rekstrarkostn-
aði ríkissjóðs og ríkisstofnana.
Gjaldþoli landsmanna má ekki
íþyngja um of og hafa stjórnar-
flokkarnir skilið það með því að
lækka skatta eins og hæstv. for
sætisráðherra og hæstv. fjármála
ráðherra hafa greint frá. Ríkis-
sjóður þarf vitanlega miklar
tekjur, ekki sízt fyrir það að
allir gera kröfur um framkvæmd
ir. Þarfirnar eru miklar fyrir
framkvæmdir í landi sem vantaði
allt fyrir fáum tugum ára.
Núverandi ríkisstjórn vinnur
að því að koma áleiðis stórfelld-
um framkvæmdum og mun gera
allt sem í hennar valdi stendur
til þess að það megi gerast fljótt.
Við Sjálfstæðismenn vitum, að
um leið og losað er um höftin og
atháfnafrelsi aukið muni leys-
ast úr læðingi orka og nýr kraft-
ur dugandi manna í þjóðfélag-
inu, og þannig renna upp tíma-
bil athafna, framfara og mikilla
framkvæmda í landinu, til heilla
fyrir alia iandsmenn.
Fjöibreyii befii af
ÍSfefni komið úf
FYRIR nokkru er komið út fjöl-
breytt hefti af Stefni, tímariti
Sambands ungra Sjálfstæðis-
i manna. Hefst það á Víðsjá, eftir
1 Magnús Jónsson frá Mel. Þá er
grein eftir Gunnar G. Schram,
stud. jur. um Sameiningu Ev-
rópu og grein, sem nefnist Sagan
af Syngman Rhee, eftir William-
C. Bullit.
Næst er greinin Innlend stjórn-
mál eftir Sigurð Bjarnason.
Aðrar greinar í heftinu em
þessar:
i Eru karlmenn að verða óþarfir
til viðhalds mannkyninu, erlent
stjórnmálayfirlit eftir Magnús
Jónsson, Sandur af peningum,
smásaga eftir P. G. Woodhouse,
Hægri og vinstri, ræðukafli eftir
Jón Pálmason aiþingismann og
Undan okinu, bókarkafli eftir
Gregory Klimov.
Margar myndir eru í heftinu.
og er það hið glæsilegasta.
Allir þeir, sem vilja fylgjast.
með innlendum og erlendum.
stjórnmálum ættu að kaupa og
lesa Stefni.
Ritstjórar Stefnis eru eins og
kunnugt er alþingismennirnir
Magnús Jónsson og Sigurður
Bjarnason.
Höfundalaunin og
Keilavíkursföðin
VEGNA rangra blaðafregna urm
kröfur STEFs á hendur útvarps-
, stöð Bandaríkjanna hér á landi,
vill framkvæmdastjórn félagsin*
! ekki láta hjá líða að taka fram.
þetta:
STEF gerir ekki hærri kröfur
á hendur útvarpi þessu en á
I hendur Ríkisútvarpinu miðað vig
( tímalengd flutnings. Félagið vill
. hgr eftir sem hingað til kosta
] kapps um að sýna öllum notend-
( um fylistu sanngirni og hæ-
, versku, en verður að fylgja föst-
' um reglum til að reyna a5
tryggja tónskáldum og rétthöfum
mannsæmandi laun.
i Hinsvegar er félaginu skylt aðt
! innheimta með áföllnum kostn-
aði og viðaukum full gjöld hjá
öllum þeim, er flytja tónlist í
heimildarleysi og safna skuldum
við STEF. — (Frá STEFI).