Morgunblaðið - 07.09.1954, Blaðsíða 8

8
MORGUISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. sept. 1954

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.)
Stjómmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigtur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
E*eir, sem Bsókum nnna eru tengd
ir bræðrubandi
Úr ræðum brezka sendiherrans og formanns
Angliu við opnun brezku bókasýningarinnar
Vlálefnalaus glundroðaflokkur
FYRIR síðustu alþingiskosning-
ar mynduðu nokkrir menn
með sér samtök, sem þeir kölluðu
„þj óðvarnarflokk“ Flestir þeirra
komu rakleitt úr röðum komm-
únista en aðrir úr svonefndum
„vinstra armi“ Framsóknar. —
Nokkrir menn, sem verið hafa á
hlaupum milli allra flokka töldu
sig nú einnig hafa himinn hönd-
um tekið er nýr flokkur var
stofnaður. Loks settust þar að
fáeinir menn, sem ævinlega eru
á móti öllu og halda uppi nei-
kvæðu nuddi og nöldri.
Af þessu liði var hinn nýi
flokkur stofnaður. Hann fékk tvo
fulltrúa kjörna á þing og þar
með tækifæri til þess að sýna
svart á hvítu, hvaða mál og hug-
sjónir honum lægju á hjarta.
Á Alþingi kom það í Ijós,
sem að vísu var fyrirfram vit-
að, að flokkurinn var gersam-
lega snauður að málefnum. —
Andstaðan gegn vörnum og
öryggi landsins var han> eina
„hugsjón". Við hlið hálf-
bræðra sinna, kommúnistanna,
tók hann upp harða baráttu
gegn þeirri utanríkisstefnu,
sem Iýðræðisflokkarnir hafa
mótað á undanförnum árum.
Hann hjálpaði kommúnistum
ennfremur til þess að fá full-
trúa kjörna í útvárpsráð og
menntamálaráð.
Þar með eru afrek „Þjóð-
varnarflokks íslands" öll upp-
talin. „Þjóðvarnir“ hans hafa
með öðrum orðum verið fólgn
ar í því til þessa, að elta
kommúnista og hjálpa þeim
til þess að halda áhrifum í
nokkrum menningarstofnun-
um.
Til þess er fyllsta ástæða, að
íslenzka þjóðdn hugleiði það með
sjálfri sér, hvort líkur séu til
þess að stjórnmálalíf hennar
verði heilbrigðara við það að
halda lífi í slíkum flokki. —
Reynsla allra annara lýðræðis-
þjóða er sú, að þess fleiri sem
stjórnmálaflokkar þeirra eru,
þeim mun glundroðakenndara og
verra verði stjórnarfar þeirra. í
þeim löndum, þar sem flokkarn-
ir eu fæstir er stjórnarfarið hins
vegar heilbrigðast og lýðræðið
fullkomnast. Að sjálfsögðu er
hér ekki átt við þau lönd, sem
banna alla flokka nema einn,
eins og kommúnistar gera þar
sem þeir hafa sölsað undir sig
völdin með blóðugu ofbeldi og
svikráðum. Til þess að fólkið
eigi kost á að velja og hafna
þurfa flokkarnir að vera a.m.k.
tveir, eins og t.d. í Bretlandi og
Bandaríkjunum.
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur, að eðlilegasta
flokkaskiptingin hér á landi
væri, að hér væru aðeins tveir
flokkar, frjálslyndur borgaraleg-
ur lýðræðisflokkur eins og Sjálf-
stæðisflokkurinn er annars veg-
ar, og lýðræðissinnaður sósíal-
istaflokkur hins vegar. Kommún-
istar hafa sjálfir haslað sér völl
uta garðs í íslenzkum stjórnmál-
um og þjóðlífi með skilyrðis-
lausri Rússadýrkun sinni og of-
beldisstefnu. Það fólk, sem fyllir
Framsóknarflokkinn á langsam-
lega flest heima annað hvort í
Sjálfstæðisflokknum eða Alþýðu-
flokknum.
En hvernig, sem þjóðin kýs að
skipa sér í flokka í framtíðinni
er það þó víst, að það samrýmist
engan veginn hagsmunum henn-
ar og lýðræðisskipulagsins að
flokkunum fjölgi. — íslendingar
hafa ekkert að gera með málefna
lausa flokka eins og hinn svo-
kallaða „þjóðvarnarflokk", sem
skortir alla hugsjónalega undir-
stöðu. Á því fer þess vegna bezt
að hann koðni niður og hverfi
við næstu kosningar. Benda og
allar líkur til þess að svo fari.
Hann hefur sjálfur kveðið upp
sinn eiginn dauðadóm.
fslendingar verða einnig að
gera sér það ljóst, að þeir
verða að kunna sér hóf í deil-
um og átökum milli flokka.
Gagnrýni á stjórnvöldin er að
vísu sjálfsögð og nauðsynleg
á hverjum tíma. En sú gagn-
rýni verður að byggjast á á-
byrgðartilfinningu og trúnaði
við þjóðarhag. Ef hún gerir
það þá ber þeim, sem með
völdin fara að taka tillit til
hennar. Gagnrýni stjórnar-
andstöðunnar á með öðrum
orðum að vera trygging þess
að valdhafarnir misbeiti ekki
valdi sínu.
íslendingar vilja að lýðræð-
isskipulag þeirra standi sem
traustustum fótum, sé heil-
brigt og óspillt. Eðlileg flokka
skipting er einn af hyrningar-
steinum þess. Þess vegna er
það mjög þýðingarmikið að
málefnalausir glundroðaflokk
ar nái ekki fótfestu i landinu.
IVfoskvuför
Einars
NEMMA í sumar hélt Einar
Olgeirsson til Moskvu. Þar hef-
ur hann dvalið síðan. Um svipað
leyti h'urfu kommúnistaleiðtog-
ar annara landa í Vestur-Evrópu
þangað austur og eru sumir enn-
þá í Moskvu.
Auðsætt er, að Sovétstjórnin
hefur stefnt riðilsstjórum sínum
í hinum ýmsu löndum til fundar
við sig. Um fundarefni verður að
sjálfsögðu ékkert fullyrt á þessu
stigi málsins. En ekki er ólíklegt,
að það sé Moskvumönnum nokk-
urt áhyggjuefni, hversu fylgi
kommúnistaflokka Evrópu hefur
farið hraðminnkandi undanfarin
ár. Mun því nokkuð þykja við
liggja, að finna úrræði til þess
að stöðva skriðuna.
Það er því engan vegin ólíklegt
að Einar Olgeirsson og félagar
hans frá öðrum löndum komi
með nýja „línu“ frá fundinum í
Moskvu.
Það er ómaksins vert, að rifja
það lauslega upp, að í stefnuskrá
„Sameiningarflokks alþýðu, sós-
íalistaflokksins" segir svo, að
flokkurinn sé engum háður nema
kjósendum sínum, „íslenzkri al-
þýðu“. Þrátt fyrir þessa fögru
yfirlýsingu hefur leiðtogum
flokksins hvað eftir annað verið
stefnt til Moskvu til þess að taka
þar við fyrirskipunum „félag-
anna“ í Kreml.
Auðvitað er þetta í full-
komnu samræmi við eðli og
uppbyggingu hins íslenzka
kommúnistaflokks. Hann er
aðeins deild í hinum alþjóð-
Iega kommúnistaflokki. Þess
vegna verður Einar að fara
til Moskvu þegar hann er kall
aður þangað, til þess að taka
við nýrri „línu“.
Þessi mynd var tekin við opnun brezku bókasýningarinnar s.l.
laugardag. Til vinstri sést menntamálaráðherra Islands Bjarni
Benediktsson og brezki sendiherrann Mr. J. T. Henderson.
VeU avicli óhripar:
Tvær sýningar
í Þjóðminjasafninu.
KRUMMI skrifar:
„Ég var einn hinna mörgu,
sem röltu upp í - Þjóðminjasafn
um helgina til að skoða sýning-
arnar tvær, sem þar standa yfir
um þessar mundir, norsku list-
sýninguna og brezku bókasýn-
inguna. Það fer að líða að þeim
tíma ársins, þegar fólkið hugsar
sér ekki lengur til hreyfings til
ferðalaga á frídögum sínum eins
. og yfir sumarið, þegar helzt er
] góðra veðra von. Það heldur sér
. heima við, skoðar listsýningar
j eða aðrar sýningar af einhverju
tagi — Þeir sem áhuga hafa á því
I sviði. Aðrir fara í leikhús, í bíó
eða á ball — hver eftir því sem
hugurinn stefnir helzt til — og
svo eru líka hinir, sem una sér
bezt heima í þægilegum stól með
góða bók.
Eitt sameiginlegt.
EN mér datt í hug, þarna er ég
rölti um norsku listsýning-
j una í Listasafni ríkisins, að það
er eiginlega alveg sérstök tilfinn-
ing sem maður verður gripinn
undir slíkum kringumstæðum —
andrúmsloftið er með dálítið sér-
stökum hætti. Þarna er saman
komið ýmislegt og alla vega fólk.
Ég þekki máske ekki eina sálu
meðal þess, ég veit það eitt, að
mér og öllu þessu fólki er einn
hlutur sameiginlegur: að það er
hingað komið af því að það hef-
ir langað til að sjá. það sem hér
er til sýnis.
Hvernig stendur á því?
EN svo getur það verið dæma-
laust misjafnt og margvíslegt
hvaða afstöðu — hvað tilfinning-
ingar allir þessir sýningargestir
hafa gagnvart því, sem þeir eru
að skoða. Mig hefir oft langað til
að víkja mér að þeim, sem ég
sé, að stendur mér næstur og
1 spyrja hann hreinlega: Af hverju
1 staldraðirðu svona lengi við þessa
mynd hérna — eða svona st|utt
við þessa þarna? hvað er það, sem
þú ert að leita að? — og hvernig
stendur á því, að mynd, sem ég
ætlaði aldrei að geta slitið mig
frá þykir verð aðeins augnabliks-
athugunar þín og annarra sýning-
argesta?
Mennirnir eru misjafnir.
EN hverskonar grillur — og
hnýsni er þetta? Eins og við
vitum ekki allir, hve furðulega
ólíkar mannskepnurnar eru sín
á milli. Sumir eru með uppbrett
nef, aðrir með króknef, enn aðrir
með kartöflunef — eða brenni-
vínsnef! Sumir vilja eggið lin-
soðið, aðrir grjóthart, sumir eru
mogunsvæfir, aðrir upp með
hröfnunum á hverjum degi.
Alveg eins er þetta vafalaust með
okkar innri mann og tilfinningar.
Frammi fyrir listaverki.
JÁ, það er einmitt þetta með til-
finningarnar, það er ákaflega
misjafnt, hve tilfinninganæmir
menn eru, hve gjarnt þeim er að
láta hrífast — snertast af því, sem
orkar á okkur utan frá og af
hverju helzt þeir láta hrífast. Ein
mitt hér er fólgin skýringin á
þvi, hve afstaða okkar gagnvart
listaverkum er misjöfn, hvort
heldur sem um er að ræða mál-
verk, tónverk eða ritverk. Sami
litur eða lína í málverkinu, sami
tónn eða tónheild í tónsmíðinni,
sama setning eða kafli í bókinni
snertir mismunandi strengi í hin-
um mismunandi einstaklingum
— já, er það ekki auðséð — og
auðfundið, þegar við erum stödd
á listsýningu — eða bara hvar
sem er?
Krummi."
Enginn sundbolur til.
UNG stúlka, stödc( austur í
Hverðagerði, ætlaði að taka
rögg á sig og synda þar 200 metr-
ana. Hún lagði leið sína í því
skyni upp í sundlaugina.
Var hægt að fá þar sundbol lán
aðan eða leigðan?
Nei, sundbolur var ekki til, en
hún gat fengið handklæði og
skýlu.
„Hvað er að tarna?“ — varð
stúlkunni að orði — „var sund-
laugin aðeins ætluð karlmönnum
eða eru þeir þarna austur frá
þessu frjálslyndari en almennt
gerist? — En, nei takk — stúlkan
afþakkaði boðið og fór heim án
þess að synda 200 metrana. —
„Mestu vandræði“ — sagði hún —
„ég var svo ljómandi upplögð
þarna fyrir austan — og það er
bara eftir ein vika af sundkeppn-
inni“, ___
VIÐ opnun brezku bókasýningar-
innar s.l. laugardag flutti meðal
annars brezki sendiherrann í
Reykjavík, Mr. J.T. Henderson,
ræðu. Fórust honum m.a. orð á
þessa leið:
-------Þeir, sem bókum unna
eru tengdir bræðrabandi. Þeir
eru aldrei einmana vegna þess,
hve þeir eiga marga vini sameig-
inlega. Ef manni þykir vænt um
eina bók og hann mætir öðrum
manni, sem eins er farið, þá er
hann honum ekki ókunnur, þeir
eru innan sama hringsins, þeir
eiga eitthvað sameiginlegt —
eitthvað, sem þeir báðir eiga hlut
deild í. Bókin er sameiginlegur
og gagnkvæmur vinur þeirra og
það, að þeir báðir njóta hennar,
leiðir þá hvern fyrir sig í sann-
leika um, að þeir hafa hitt fyrir
mann, sem hefur til að bera góð-
an smekk og heilbrigða hugsun.
Þekki þeir báðir höfund bókar-
innar verður það til að styrkja
enn frekar sambandið þeirra á
milli.
— — — Þessar bækur koma
hingað frá Bretlandi, ásamt hlýj-
um óskum frá brezku þjóðinni,
þar sem Íslendingar eiga margt
vina. Öll vinátta á sér bæði skin
og skugga og oft er það svo, að
skýið, sem dregur í bili fyrir sól-
ina, gerir skin hennar enn bjart-
ara eftir á. Og við vitum að á
skýjuðum degi er sólin samt sem
áður á bak við skýin og ef við
notum töfratjald ímyndunarafls-
ins þá getum við hafið okkur til
flugs upp fyrir þessi ský í hina
sólbjörtu heima, sem ofar eru
öllum áhyggjuskuggum hinna
daglegu anna.
Þessar bækur munu hjálpa
yður í þessu efni. Þær eru töfra-
tjald, sem við þurfum allir á að
halda til þess að flytja okkur inn
í land þekkingar, frama og and-
Íegrar frjósemi — og einnig til
að fræðast um heimkynni okkar
og hina venjulegu hluti í kring-
um okkur. Og það er rúm fyrir
bæði íslendinga og Breta á töfra-
tjaldinu, því að við erum allir
samferðamenn í þessum heimi
og við njótum ferðarinnar í rík-
ari mæli, ef við gefum meiri
gaum þeim hlutum, sem við get-
um verið óskiptir um, heldur en
hinum, sem við erum deildir um.
Heiðruðu gestir — sagði sendi-
herrann að lokum — Við færum
ykkur þessa vini okkar í þeirri
von, að þeir megi verða vinir
ykkar einnig og megi gera sitt
til að styrkja vináttuna milli
Breta og íslendinga.
FORMAÐUR ANGLIA
ÞAKKAÐI
Formaður Anglia, Hallgrímur
Fr. Hallgrímsson, flutti og ávarp
og þakkaði hann fyrir hönd fé-
lagsins þeim aðilum, sem stutt
hafa starfsemi þess. Sérstakar
þakkir færði hann og brezka
sendiherranum, Mr. Henderson,
fyrir frumkvæði hans og stuðn-
ing við þessa bókasýningu og
British Council fyrir prýðilega
samvinnu og hina veglegu bóka-
gjöf þess til bókasafns Anglia í
sambandi við sýninguna.
„Félagið“, sagði Hallgrímur,
„metur mikils þessa höfðinglegu
gjöf og fagnar því að mega nú
gefa félagsmönnum sínum, jafnt
sem öllum almenningi, sem þess
óskar frjálsan aðgang að þessu
glæsilega safni, sem ég tel, að
muni vera bæði fróðlegt og
skemmtilegt til lestrar".
Höfðingleg gjöf iil
Dvalarheimilis
DVALARHEIMILI aldraðra sjó-
manna barst 10 þús. kr. gjöf til
minningar um hjónin Helgu Haf-
liðadóttur og Bergþór Þorsteins-
son á 100 ára ártíð hans þ. 4. sept.
Gjöfin er frá börnum þeirra
hjóna. Byggingarnefndin þakkar.
þeim þessa höfðinglegu gjöf, j