Morgunblaðið - 21.10.1954, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 21. okt. 1954
M ORGVNBLAÐIÐ
21
HugsýfiIiMfivi inikia i FA
Frh. af bls. 20
STÆRRT FLUGVÉLAR
FYRIR HERINN
Þá gat að líta gríðarstóra fjög-
urra hreyfla flutningaflugvél fyr-
ir herinn og opnaðist sú öll að
aftan, þannig að aka má heilum
strætisvagni inn í hana. Heitir
hún Blackburn Beverley og er
sögð geta borið einhver feikn af
vörum. Bretar hafa smíðað þrjár
tegundir stórra sprengjuflugvéla
knúnar þrýstiloftshreyflum, sem
er ætlað það hlutverk að flytja
atom-sprengjur. Tvær þessara
flugvéla voru til sýnis, Avro
Vulcan, sem er þríhyrningslaga
(Delta), og Vickers Valiant, sem
hefur aftur-sveigðan væng. —
Þriðja flugvélin Handley Page
Victor var ekki á sýningunni, en
hún flaug yfir sýningarsvæðið
tvo síðustu daga sýningarinnar.
Að lokum má nefna tvær til-
raunaflugvélar frá Short-verk-
smiðjunum, sem athygli vöktu;
Sherpa, sem búin er aero-iso-
clinic væng (ég treysti mér ekki
til að íslenzka það orð), en það
þýðir, að áfallshorn vængjanna
við loftstrauminn helzt hið sama,
þótt þeir svigni. Auk þess er
flugvélinni stjórnað með því að
snúa upp á vængendana, sem
vinna bæði sem jafnvægisstýri
og hæðarstýri. Hin flugvélin er
Short SB 5 og er hún þannig
gerð, að sveigja má vængina aft-
ur að vild í tilraunaskyni. Enn-
þá eru nokkrar flugvélar ónefnd-
ar, sem á sýningunni voru, en ég
ætla að láta hér staðar numið.
þessi sama flugvél setti í fyrra
heimsmet í hæðarflugi, er hún
náði 63.688 feta hæð (rúmi. 20
km). Annars hafa Canberra flug-
vélarnar náð undraverðum ár-
angri á fleiri sviðum, m. a. ílogið
yfir Atlantshafið fram og til baka
á einum degi og í kappfluginu
frá Englandi til Nýja-Sjálands í
fyrra vann Canberra flugvél það
einstæða afrek að fljúga þessa
gífurlegu vegalengd á rúmlega
22 klst.
Gloster Meteor tveggja hreyíla
orustuflugvél sýndi einnig flug
með tveim örlitlum Rolls Royce
Soar þrýstiloftshreyflum, sem
fest er á vængendana. Er álitið,
að þeir séu aflmestu hreyflar,
sem til eru miðað við þyngd, en
þeir skila. 1800 punda þrýstingi,
þótt þeir séu aðeins 270 pund að
þyngd (á 375 mílna hraða jafn-
gildir eitt pund þrýstings einu
hestafli).
Næst sýndu þyrilflugurnar list-
ir sínar og 'þótti takast vel. Að
því loknu fóru herflugvélarnar
aftur að hugsa til hreyfings og
færðist nú líf í tuskurnar
fyrir alvöru. Þeir sem séð hafa
hina hvítu Avro Vulcan sprengju-
flugvél fljúga, gleyma því vart
aftur, svo sérkennileg og til-
komumikil sem hún er á flugi.
(Þess má geta hér, að lendingar-
hjól hennar eru 18 talsins). Önn-
hörmulegu slysi, eins og menn voru hreyflar af öllum stærðum
rekur minni til. Að. þessu sinni og gerðum. Voru margir þeirra
gerði hún engar taugaæsandi sundurskornir á hinn haganleg-
kúnstir heldur lét sér nægja að asta hátt, og látnir snúast hægt
fyrir rafmagni, þannig að fylgjast
fijúga framan við áhorfenda-[
svæðið með tiltölulega meinlaus- mátti með hverri hreyfingu, sem
um veltum. — Gloster Javelin, | átti sér stað inni í þeim, en Ijós-
tveggja hreyfla orustuflugvél! merki sýndu hvernig bruni fer
(þrihyrningur), rak svo lestina1 fram. Minnist ég ekki að hafa
á flugsýningunni. Voru fimm' séð jafn smekklegan frágang á
Javelin-flugvélar viðstaddar og slíkum hlutum fyrr, enda heíur
fiugu þær saman í hópflugi með unairbúningur syningarinnar
mikilli nákvæmni. Javelin er i vafalaust kostað of fjár og einsk-
.
Camberra: London — Nýja-Sjáland 23,12 klst.
mjög hraðflevg og sérkennileg í is látið ófreistað að gera hana
laginu og hlaut hún viðurnefnið sem glæsiiegasta. Fyrir forvitni
„múrskeiðin“ hjá okkur íslend- sakir spurði ég um kostnaðar-
ingunum. j verð á einum skrúfu-þrýstilofts-
.. , . . ,,, , ... , hreyfli (turbo-prop) af meðal-
Oll flugsýnmgm tokst mjog vel stærð< Napier Eland> sem skilar
3000 hestöflum, og trúað gæti ég,
» -m *
FLUGSYNINGIN
EFTIR hádegi hófst sjálf flugsýn
ingin, sem stóð yfir í tvæf klst
Tóku flugvélarnar sig upp frá
flugvellinum fyrir framan áhorf-
endasvæðið hver á fætur ann-
arri, komu síðan í lágflugi yfir
flugbrautina eða léku listir sínar
og lentu að því loknu á sama
stáð. Mátti af þessu ráða flug-
hæfni hverráf flugvélar fyrir sig,
einkum þó við- flugtak og lend-
ingu, og var það ekki alls ófróð-
legt. Fyrst í stað fóru hinar „ró-
legri“ flugvélar af stað, svo sem
Airspeed Ambassador, Heron o.fl.
Kom okkur á óvart, hve mjög
þær kliíu þegar eftir flugtak,
þótt þess beri að gæta, að þær
hafa verið tómar og sennilega
lítið eldsneyti í þeim. Öllum flug-
vélunum var ætlað að lenda við
ákveðið mark, sem málað hafði
verið á flugbrautina, og aldrei
skeikaði meiru en örfáum metr-
um, að þær snertu við markið.
Er slíkt þó ekki með
öllu vandalaust, sérstaklega er í
hlut eiga hraðfleygar flugvélar,
sem lenda með miklum hraða.
Of langt mál yrði að lýsa öllu,
sem fyrir augu bar, en mikla
hrifningu vakti Bifurinn, er sex
fullbúnir hermenn hlupu um
borð í hann auk flugmannsins,
og hann hóf sig til flugs á ör-
stuttu færi og steig síðan á bratt-
ann, eins og ekkert væri. Slík-
ir flugeiginleikar sjást ekki
nema hjá úrvalsflugvélum. Þá
var einnig gaman að sjá Prest-
\vick Pioneer, sem er smíðuð hjá
Scottish Aviation 1 Prestwick.
Þetta er njósna- og sjúkraflug-
vél fvrir herinn, sérstaklega gerð
til að hefja flug og lenda á litl-
um svæðum. Er hún búin öllum
tækjum til slíkra hluta á vængj-
unum, bæði að framan og aftan,
og virðist þjóna hlutverki sínu
með bezta móti. Að minnsta kosti
hóf hún flug beint af staðnum,
þar sem hún stóð, og erfitt var
að greina hvort varð fyrr, að hún
lénti eða stöðvaðist.
CAMBERRA VÉLARNAR
VÖKTU ÓSKTPTA ATHYGLI
Eftir því sem á leið kom stíg-
andi í sýninguna og voru nú
dregnar fram hraðfleygari ílug
vélar ma. 3 gerðirnar af Canberra
sprengjuflugvélunum og vakti
flug þeirra óskipta athygli, eink-
um þó þeirrar, sem knúin er
Olympus-þrýstiloftshreyflum, en
ur flugvél, sem vakti feykilega
athygli, var lítil og stutt þrí- og vakti verðskuldaða hrifning
hyrningsflugvél, Fairey Delta, sýningargesta. - Flugmennirnir að sumum þætu gripurinn dýr>
sem knum er þrystiloftshreyfli sýndu otrulegustu leikni og gaíu
og hefur eiginlega enga vængi góða mynd af því, sem í flugvél-
nema að nafninu til. Henni veitti unum bjó. Enda mátti oft heyra
heldur ekki af mestallri flug- undrunar- og hrifningaróp frá
brautinni til að hefja sig til flugs, áhorfendapöllum. Það segir sig
°g þegar hún bjó sig til lending- sjálft, að þegar 39 tegundir flug-
ar var hraðinn slíkur, að hkast véla eru sýndar á svo skömmum
var byssukúlu. í lendingunni tíma,
V | hleypti hún aftur úr teér fallhlíf
til að draga úr hraðanum. | flugmannanna má hvergi skeika. rakettur o. f!., sem of langí rnál
Ef til víll var þessi hlið sýning- yrði upp að íolja. Einnig voru
arinnar merkilegust og gætum Þar kynstur af alls konar verk-
við íslendingar margt af henni færum og vélum tii flugvéla-
Hámark flu.gsýningarinnar var lært. Aldrei kom hlé eða eyða í smiði og viðgerða. Þá virðist og
svo, er tvær orustuflugvélar sýninguna, alitaf var athygli vera lögð áherzla á að sýna ein-
steyptu sér úr . mikilli hæð og áhorfenda vakin á einhverju staka hluti úr flugvélum svo sem
rufu hljóðmúrinn með gný mikl- nýju. Um leið og ein flugvélin hjólaútbúnað, stjórntæki, sæti,
hafði rennt sér til ílugs kom önn- mælitæki, loftskeytatæki o. s. frv.
því að svarið hljóðaði upp á
25.000 Sterlingspund, en það ger-
ir á aöra milljón íslenzkra króna.
Af öðru, sem gat að líta á inni-
sýningunni, voru alls konar- ör-
yggistæki fyrir fiugvélar, svo
verður skipulagning að sem gúmmíbátar, björgunarvésti,
vera í góðu lagi og nákvæmni siökkviútbúnaður, neyðarblys,
| ílugmannanna má hvergi skeika.
GEGNUM
„HLJÓÐMÚRINN"
um. Sérstaklega tókst þetta
og ein verksmiðjan, Handley
Page, sýndi jafnvel heilan skrokk
af nýrri flugvél, Herald, sem
tekin verður í notkun á næsta
ári. Mun ég svo ekki eyða fleiri
orðum að innisýningunni.
Vickers Viscount er frábær flugvél.
riði sýningarinnar vel hjá fyrri j ur og lenti í kjölfar hennar og
flugvélinni, Vickers Supermarine þannig koll af kolli. Sýningin
525, sem Litgow stjórnaði. Flaug. hófst á fyrirfram auglýstri mín-
hún hraðar hljóðinu í lítilli hæð J útu og henni lauk nákvæmlega
fyrir framan áhorfendasvæðið tveim stundum síðar. Kynnir á
með slíkum ofsahraða, að maður flugsýningunni var Oliver Stew-
trúði vart sínum eigin augum, I art, sem er ritstjóri flugtímarits-
og óðar en varði var hún horfin
beint upp í loftið úr allri aug-
sýn. — Seinni vélin var Hawker
Hunter, sem Nevilie Duke stjórn,-
aði. Einhverra hluta vegna kom
sú flugvél ekki yfir flugvöllinn,
heldur flaug í áttina írá honum,
þótt þrumuhvellirnir tveir heyrð-
ust vel, er hún rauf hljóðmúr-
inn. Neville Duke bætti þetta þó
rækilega upp með fáséðu list-
flugi fyrir áhorfendur og vakti
það geysihrifningu.
ins Aeronautics.

INNISYNINGIN
ILLA HEFIR ARAH
Afarnborough-sýning-
UNNI að þessu sinni kom
ekki fram eins margt nýtt og
stundum áður. Flest af því, sem
sýnt var, hafði þegar komið fyrir
almenningssjónir. Þær flugvélar,
sem nú gat að líta í fyrsta sinn,
voru Comet 3, Folland Midge,
Vickers Supremarine 525.
Það hefur árað heldur illa fyrir
flugmálum Breta að undanförnu,
Comet-slysin og önnur óvænt
óhöpp hafa brugðið fæti fyrir
eðlilega framþróun þrýstilofts-
knúinna fai'þegaflugvéla og vald
ið Bretum miklum áhyggjum.
Þeim er ljóst, að svo kunni að
fara, að þeir missi forystuna á
þessu nýja sviði flugmálanna, ef
þeim tekst ekki að komast fyrir
un mjög fylgi, að flugvélar í
sinni núverandi mjmd séu ekki
það, sem æskilegast sé, einkum
vegna hins takmarkaða hraða-
sviðs. Að vísu hefur hámarks-
hraði flugvéla alltaf verið að
aukast, en um leið hefur einnig
lágmarkshraðinn færzt upp á við
og er slíkt mjög óæskilegt vegná
aukinnar slysahættu við flugt.ak
og lendingu. Til að ná hinum
mikla hraða þurfti að fórna öðr-
um kostum flugvélanna, sem
beinlínis snertu öryggi þeirra, og
er þar fyrst að nexna síminnkandi
vængi, sem stórlega skerða flug-
hæfni vélanna á litlum hraða.
Sáma máli gegnir einnig um aft-
ursveigða vængi. Nú hafa brezk-
ir flugvélasmiðir verið að brjóta
heilann um gagngera breytingu
á þessu fyrirkomUlagi, þannig að
flugvélar geti hafið flug og lent
með litlum eða engum hraða, án
þess þó að skerða hámarkshrað-
ann. Takist þeim að gera þessa
hugmynd að veruleika táknar
það byltingu í flugtækninni. Og
ekki er að vita nema slík bylting
kunni að vera skammt undan.
Sú frétt hefur flogið fyrir, að
Rolls-Royce verksmiðjurnar í
1 Englandi. hafi smíðað flugvél,
sem hvorki hefir værígi né
lofískrúfu, en getur hafið flug
og lent lóðrétt með þeim hraða,
j sem henta þykir. Nýlega hafa
birzt myndir af þessu furðuverki,
j sem nefnist „fljúgandi rúmstæð-
ið“ (flying bedstead)
I þessu er fólkin hin róttæka
breyting, og skerðir hún þó í
engu hámarkshraðann. Hér skil-
ur á milli þessarar nýju hugmynd
ar og t. d. þyrilflugunnar, sem
einnig getur hafið flug Jóðrétt
og hangið kyrr í loftinu, að þyril
flugan nær aðeins mjög takmörk
um hraða.
Fróðlegt verður að fylgjast
rneð þróun og framförum þessar-
ar nýjungar flugsins. Ef svo
vindur fram sem hc-rfir, kunna
hinir stóru og dýru flugvellir
að verða óþarfir :! framtíðinni
'og öryggi í Tugsamgöngum mun
stórlega aultast.
En vissulega mun reyns’an
skera úr um, hvort hér er um
tálmanir að ræða eða merkilega
uppgötvun og má með sanni
segja, að í útliti líkist hún lítt
venjulegum flugvélum. Þess ber
þó að gæta, að þetta er aðeins
tilraunasmið, sem ætlað er það
hlutverk. að sanna nýja kenningu.
og fá af hagnýta reynslu. Senni-
legt þvkir, að síðari flUgvélar
þessarar tegundar verði kringlu-
lega eða byggðar sem vængur.
„Flúgandi rúmstæðið“ er knú-
in af þrýstiloftshreyflum og með
því að breyta legu þeirra í flug-
vélinni eða snúa til útblásturs-
opunum má hefja flugvélina
beint upp eða láta hana fljúga
áfram. Hreyfilorkan er þannig
beinlínis notuð til að iyfta flug-
vélinni, þar sem venjulegar flug-
vélar nota hana hinsvegar til að
hraða í flugtaki, unz þær geta
lyft sér frá jörðu.
Á INNISÝNINGUNNI sýndu 293 orsakir Comet-slysanna og leið
firmu úr brezka flug-iðnaðinum j rétta gallana í tæka tíð, því að
framl. s.na og tæki. Öllu var aðrar þjóðir eru þegar vel á veg
mjög haganlega fyrir komið í
sýningartjaldino og hafði hvert
fii’ma afmarkað svæði eða bás,
en um tjaldið þvert og endilangt
lágu maibikaðar götur. Sitthvað
kann að hafa íarið xram hjá
nianni á innisýningunni, þar var
komnar með smíði svipaðra flug-
véla. Þó hefur hin ágæta reynsla
með Vickers Viscount flugvélarn-
ar glaett vonirnar í þessu mót-
læti.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
tóku Bretai' ásamt öðrum að sér
mm |
FLUGVÉL frá brezka flugfélag-
inu BOAC tafðist hér s.l. laugar-
dag vegna vélabilunar. Var hún
'ullskipuð farþegum
Það er nú orðin venja flugfé-
iaganna, er slíkt kemur fyrir, að
fá hér fylgdarmann, sem sýnir
GUÆSILEGUSTU VELAE ---«... „ ----------- ^ ™---------- ------------ „
HÁLOFTANNA saman komið allt, sem hugsazt j forustu um farþegaflug, sem þeir . urnil11 ■‘'1™ um vm í
Þessu næst hófu sig íil flugs getur í sambandi við ílug. Það misstu svo í hendur Bandaríkja- .P,Vi.fem '',1”ns ? ,
Comet 2 og Comet 3 og sást þé gerði líka erfiðara fyrir, að geysi. mönnum í kringum 1930. Nú eru þeaa orcio hin bex.a land-
bezt hve fallegar og tilkomu- legur mannfjöldi safnaðist þang-1 allar horfur á, að Bretar ætli sér 'vnnmg, e* ve, texst til. Meðal
miklar þessar flugvélar eru. Er að eftir flugsýninguna, svo að aftur forustuhlutverkið, þótt við unnars sáu farþegarnir her mál-
áreiðanlega ekki ofmæit, þótt af varð nokkur þröng. | ramman reip sé að draga og þeim verxasyningu Kjarvals,
haldið sé fram, að tignarlegri Einu hjó ég eftir sé nokkur vandi á höndum í bili.' Meðal farþega með BOAC-vél-
flugvélar geti ekki að líta á lofts- á sýningunni, sem köm mér á Ekki skortir þá hugvit og áræði, ihni a leugardaginn var Edv.
ins vegum. — DeHavilland 110, óvart. Þar stóð, að flugiðnaður- það sern háir þeim mest er hin Johnson, sem var forstjóri Metro
tveggja hrcyfla orustuflugvél,. inn í Bretlandi væri þriðji stærsti lélega framleiðslugeta, sem stenzt poíitan operunnar í 20 ár, en lét
var næstsíðust á dagskrá. Það vinnuveitandinn þar í landi, svo ekki samkeppni við þá amerísku. af því starfi fyrir 3 árum og
ótrúlegt sem það kann að virðast. j stjórnar nú Tónlistarskólanum í
Fróðlegasta einið á sýningunni KOSTIR OG GALLAR | Torcnto, scm er deild í háskólan-
og það, sem.vakti mesta athygii,' í Bretlandi vex nú þeirri skoð- um þar.
var flugvél af þessari gerð, sem
fórst á flugsýningu í Farn-
borough fyrir tveim árum og olli