Morgunblaðið - 21.10.1954, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 21. okt. 1954
M O R G V /V & L 4 iH Ð
27
Fiskiskip og
verða að starfræ
Um bliakayp og siyrki iii iúivimi.
Efflr Fimsbogi &feM!dss@aj. útðerðaraiann
að
Kvennasíbo
Frh. af bls. 23 greiðir hver drengur kr. 1,50
heíur orðið geysi mikið ágengt í mánaðarlega sem tiilag og einnig
þessu starfi sínu og aukið mjög ljá ýmis fyrirtæki, verksmiðjur,
á vinsseldir sinar. Viðhorfið hef- verzlanir o. s. frv. stuðning sinn,
ur í rauninni geri.reytzt siðan með því að augljóst er að óknytt-
tómstundaheimili þess komu til. ir og afbrot barpa og unglinga
Börnin koma til lögreglunnar koma ekki hvað sizt niður á siík-
með trúnaðartrausti, sem vina og um stofnunum, svo að það er
verndara og aðsóknin að heimil- beinlínis í þeirra þágu, að komið
unura fer stöðugt vaxandi. Það sé í veg fyrir þau með einhverj-
er ekki óalgengt að lögreglu- um hætti. T.d. varð verksmiðja
þjónn sjái dreng i reiðileysi á göt ein fyrir barðinu á flokki óknytta
unni, fari til hans og bjóði hon- stráka, sem brutu liverja rúðu
uin að kcma með sér á tómstunda í verksmiðjubyggingunni. Verk-
heimiiið cg sjá það sem þar fer smiðjueigendur fengu greidd rétt
MIKIÐ hefir verið rætt um bíla-
innflutninginn og aukaskatt þann.
sem lagður hefir verið á ýmsar ^
tegundir bíla, til sjóðsmyndunar
í því augnamiði. að greiða niður
hluta af hallarekstri togaranna.
Flest af þvi, sem ég hefi séð á ný þegar, að þeir hafa ekki getað hvern skatt á jeppa, til þess
prenti um þetta mál, bendir til gtarfað með fullum afköstum gera togurunum kleyft að selja
þess, að þeir sem um það hafa Vegna fjárhagserfiðleika og fólks áfram gjaldeyri til annarra þarfa,
rifað, hafi furðulega litla þekk- ekiu. þeirra á sama verði. Enda er ég
ingu á hagkerfi þjóðféiagsms,! En hverjar eru ástæðurnar 'yr- viss um, að fjöldinn allur af j fram þyrjunarkynning er mæt skaðabótaiaun frá aðstand-
eða skilmng a þyðingu sjavar- ir því> að framleiðslukostnaður- bændum hefðu tekið þessu með | oftast upphafið af þvi að dreng- endum drengjanna, en þeir létu
utvegsins fynr þjoðarbuið. Sama inn er orðinn svona hár hjá okk- fyllstu sanngirni og víðsýni, ef j urinn ,ist skráður meðiimUr þau öll renna til PUK og starf-
er að segja um sera Jakob Jons- ur? það hefði verið fyrir þá lagt, og I heimilisins og vcr þar önum tóm. semi þess.
son, sem ræam pess! mai í ut- ( Islendmgar búa nú almennt vlð sérstaklega ef mnflutnmgur | stundum sirlum> giaður og ánægð Aðspurður svaraði hr. Schwart
varpinu nylega, og er eg ekkert þetri Mfskjörum en flestar aðrar ieppa hefði þá verið gefinn frjáls ur _ zl0Se því til um staðsetningu tóm
ekkf afiaTSr^þekkinÍar^á þess17''AfalaStært3 viUftÞe«S’ f^ð t i + I Þessi tómstundaheimili á veg- stundaheimila, að heppilegast
ekki aílao ser þekkmgar a þess okkur neflr venð kleift að afla Það ma merkilegt vera ef menn um iogregiUnnar eru enn sem væri að velja þeim stað á leið-
um malum, þar sem hann hefir i okkur þessara lífskjara eru bau, vilja ekki frekar hafa tækifæri komið er aðeins til fyrir drengl inni frá íbúðarhverfi í áttina að
ymsu oðru að snuast en eg tel, að að vlð búum við einhver auðug- til þess að kaupa sér jeppa, þó _ en v(.nir eru til að { framtið. miðbiki borgarinnar, þar sem
hann hefði ekki att að minnast ustu fiskimið> sem þekkiast. og þeir séu það dýrir að menn verði. inni muni starfsemi þeirra einnig mest er um skemmtistaði, kvik-
a þao i utvarp. j að okkur heíir tekist að nýta þau að spara við sig ýmislegt annað ná fil stliikna Hliðstæð lögreglu- myndahús, kaffihús o. s. frv. —
Þá má einnig geta þess, að mað- ■ ’ vaxandi mæli. Það munu ekki á mcðan þeir eru að safna fyrir . starfsemi tiðkast t vmsurn öðrum en ekki í úthverfum. Það væri
ur hittir ótrúlega marga menn, j finnast víða atvinnuvegir, r,em þeim, fremur en búa við það fyr-1 stórborgum Evrópu svo sem oft þannig, að unglingur, sem í
sérstaklega hér í Reykjavík, sem ’ gefa meira í fríðu fyrir hverja ii'komulag, sem við þekkjum allt
kasta fram þeirri spurningu í vinnustund en fiskveiðar og fisk- of vel, að svo til enginn gat feng-
fviis+u alvrirn Vivnrt nkki qp ré+t iðnaðurinn hjá okkur. Svo til ið sér jeppa, eða annað vegna
að selja togarana°úr iandi fyrst engin önnur starfsemi gefur gjaldeyrisskorts. En þannig hlýt-
ekki sé hægt að gera þá út nema' meira 1 friðu fyrlr hv’erja YinRU- ur að fara ef þjóðin vill ekki
með styrkjum. Aftur á móti stund> en fæst hia oðrum greiða framleiðslukostnaðarverð
finnst mér að sjómenn, verka- ‘ hjóðum fyrir salnskonar störf fyrir gjaldeyrisöflunina, að
menn og bændur, sérstaklega' Dyrtlðin °S hmn miku :cram- minnsta kosti til þeirra, sem afla
utan Reykjavíkur, hafi annan og' leiðsiukostnaður, sem er utflutn- hans ódýrast.
réttari skilning á þessum mál. ^ mgsframleiðendum urn megn, ( Það hefir risig upp allskonar að gripa tii nokkurra refsiað-1 — Já, ég var mjög hrifin af
um. Mér finnst því rétt að setja s a ar a_ pvl> a< aup£3ai a 1 iðnaður í landinu, sérstaklega hér j gerða: Rúiiuskautafaraldur gekk komunni þangað. Ég held að
' °r ‘ah„rraan hArnpnaT Ud 1 Reykjavík. Fróðlegt væri að yfir> sv0 að tii vandræða horfði ‘ „starfsleikvöllum" sé rétta orðið
hinum Norðurlöndunum Sein hiia upplýst, hvaða gengisskrán- j um umferð á götimurn. Lögreglan yfir hann. Hann er við Emdrups-
hó við betri lífqkiör e'n fleS‘ar in®u su framleiðsla þyrfti að fá j boðaði ti] allsherjar rúlluskauta- vej rétt við tvær stórar sam-
til þess að geta selt á erlendum keppni 1 skemmtigarði einum í byggingar, þar sem um það bil
London og Toulouse og í Ame- ieiðinni „i bæinn“ liti við á tóm-
ríku kom hún til þegar árið 1914. 1 stundaheimili, sem verður á vegi
: hans, opið og frjálst inngöngu,
EITT LÍTIÐ DÆMI j staldrar þar við allt kvöldið og
Hér er aðeins eitt litið dæmi hefur ekkert meira með ferðina
um það, hvernig lögreglan í Vest- j >J bæinn“.
erbro fékk sínu framgengt í við- j — En hvað nú um þennan
ureigninni við óstýrilæti og óráð- merkilega leikvöll, sem þér
þægni barna í hverfinu án þess rkomuð á i Kaupmannahöfn?
mál, ef vera kynni að einhverjir
vildu taka þau til athugunar.
Um nokkurt skeið hefir sala
sjávarafurðanna gengið mjög vel,
eða sennilega betur en nokkurn-
tima áður á friðartimum. Og
verðið hefir einnig verið frekar
hágstætt, ef tekið er tillit til
verðs á öðrum vörum á heims-
markaðinum, enda hefir verzl-
unarárferðið farið batnandi hjá
okkur. Þessir góðu sölumöguleik-
ar á sjávarafurðunum eru því að
þakka að fiskiðnaðurinn fram-
leiðir nú orðið mjög fjölbreyti-
legar og góðar vörur, og svo af
því, að vörukaupum okkar hefir
verið beint meira en áður inn á
þau lönd, sem eru kaupendur út-
flutningsafurða okkar. En þrátt
fyrir þessa mikiu sölumöguleika
og góða verð, nægir það ekki
fyrir framleiðslukostnaðinum.
Hann er nú orðinn svo hár, að
ekkert, eða svo til ekkert er hægt
að framleiða til útflutnings á
skráðu gengi. Frá ársbyrjun
1951, hefir bátaútvegurinn feng-
ið að ráðstafa hluta af gjaldeyri
þeim, sem fæst fyrir fiskafurðir
á sérstakan hátt, til hagsbóta
fyrir sig. En framleiðsla síldar-
afurðanna hefir hinsvegar ekki
notið þeirra réttinda og vegna
þess, að síldveiðar fyrir Norð-
urlandi hafa brugðist undanfarin
ár, hefir afkoma bátaútvegsins
verið mjög léleg, þrátt fyrir þess
ar ráðstafanir. Síldarafli í rek-
net hefir verið sæmilegur undan-
farin ár og góðir sölumöguleik-
ar sildarafurða, en þó hefir orðið
mikið tap á þessari framleiðslu,
bæði fyrir útvegsmenn og þá,
sem hafa verkað aflann í landi,
þ. e. fryystihús og sildarsaltend-
ur. Nauðsynlegt hefði verið að
fá svipuð gj aldeyrisréttindi fyrir
þessa framleiðslu eins og fisk-
framleiðsluna, enda hefir L.Í.Ú.
farið fram á það. Ef þessi fram-
leiðsla hefði notið fyrrnefndra
réttinda eða fengið afkomu sína
mætta á annan hátt og þá verið
starfrækt með fyllstu afköstum,
héfði verið framleitt miklu meira
af saltaðri og frystri síld til út-
flutnings og hefði gjaldeyris-
skuld okkar við Finnland senni-
lega verið jöfnuð að fullu í ár,
og gjaldeyristekjur okkar hjá
öðrum þjóðum einnig aukist veru
lega.
Um afkomu' togaranna mun nú
flestum vera orðið kunnugt, en
hinsvegar mun fáum kunnugt um
hve mikið tjón hefir orðið af því
aðrar þjóðir.
markaði og fengið framleiðslu-
Þá er ríkisveltan hér orðin allt kostnað sinn uppborinn. Hvernig
of stór. Það er að vísu æskilegt er þessu varið með t. d. Gler-
að geta gert sem allra mest fyrir verksmiðjuna, sem sagt er að hafi
borgarana í einu eða öðru formi, fengið kr. 2.000.000.00 í stofnlán
en þessi miklu útgjöld ríkisins hjá Framkvæmdabankanum? Má
krefjast telma, sem að endingu gera ráð fyrir að saumaiðnaður-
leggjast með "axandi þunga á inn> sælgætisiðnaðurinn, gos-
undirstöðuatvinnuveginn, enda drykkjagerðirnar, sultugerðirnar !
er þeirra mest aflað með álagi á eða hin nýja naglaverksmiðja
gjaldeyristekjurnar í einu eða geti seR afurðir sinar á erlend-
öðru íormi. Og síðast en ekki um morkuðum þó ekki væri nema
síst á hin óðelilega þróun inn- tii greiðsiu á efnivörum til eigin
lenda neyzluvöruiðnaðarins stór- þarfa,
an þátt í dýrtíðarskrúfunni. Það þvi miður eru ekki sjáanleg
er því furðulegt að vera að tala nein merki þess
um styrki til þess atvinnuvegar, Þo þeim fjölgi stöðugt, sem
sem skapar grundvöllinn undir hafa atvinnu við önnur störf en
velmegun allrar þjóðarinnar og höfuðatvinnuvegi okkar, sjávar-
gerir henni kleift að lifa við betri útveginn og landbúnaðinn, hafa
lífskjör en flestar aðrar þjóðir enn ekki myndast
neinir nýir
verða að sætta sig við. | a+vinnuvegir, sem geta selt fram-
Allar leiðréítingar til sjá'var- (leiðslu sína á erlendum mörkuð
útvegsins eru því engir styrkir, um.
heldur er þá aftur skilað ein- j Þar sem gjaldeyrisþarfir þjóð-
hverju af þvi, sem aðrar stéttir arinnar fara stöðugt vaxandi
hafa tekið af honum. Hvernig með aukinni uppbyggingu, er
getur bóndinn eða launamaður-' nauðsynlegt að fiskveiða og
inn kallað það styrk til útvegs- fiskiðnaðartækin séu starfrækt
ins þó hann þurfi að greiða kr. með fullum krafti.
55.00—60.00 fyrir £ 1-0-0 að Bankarnir hafa nú nýlega gert
meðaltali til kaupa á aðfluttum auknar kröfur um innborganir
nauðsynjum, ef enginn annar at- vegna gjaldeyriskaupa og enn
vinnuvegur getur selt gjaldeyri dregið úr útlánum. Þessar ráð-
á því verði og þyrftu t. d. kr. stafanir eru meintar til þess að
100.00 til 150.00 íyrir £ 1-0-0, draga úr eftirspurn eftir
ef þær ættu að afla gjaldeyris gjaldeyri og benda til þess, að
fyrir sínar afurðir? Áburðarverk nokkur gjaldevrisskortur sé fyr-
smiðjan hefir fengið mikið stofn- ir hendi. Ég tel að þessar ráðstaf-
fé og hlutfalls'lega miklu meira' anir séu rangar sem mótvægi
en fiskiðnaðurinn. Mér er sagt,' gegn gjaldeyrisskortinum. Aukin
að hún hafi nú framleitt nokkuð lánsfjárkreppa almennt veldur
magn af áburði. Fróðlegt væri útflutningsframleiðendum erfið-
að vita, hvað hún þarf að fá fyrir leikum ekki síður en öðrum og
grendinni. Allir rúliuskautagarp- ÞÚsund börn eiga heima og til-
ar fölmenntu til keppninnar. — heyrir völlurinn fyrst og fremst
„Hér megið þið — og eigið að þessum sambyggingum.
vera á rúlluskautum“, sagði lög- I í orstöðu- og' umsjónarkona
reglan — en ómöuglega á göt- I vallarins, Agnete Vesterleg, hefir
unum, það er bæði óleyfilegt og stjórnað vellinum undanfarin 7
stórhættulegt“. Eftir þetta voru ár — með miklum ágætum eftir
öll rúlluskautavandræði úr sög- þvi sem mér kom það fyrir sjónir.

FJARHAGSIÍLIÐIN
150 BORN A DAG
Völlurinn er opinn 7 mánuði
— Ég innti hr. Schwartlose eft- ; ársins og koma að jafnaði 150
ir, sagði frú Lára, — hvernig börn á hann daglega, stundum
hagað væri fjárhagslegum rekstri ! 250 300. Aldurstakmark er ekk-
þessara tómstundaheimila og ert> en yfirleitt koma þar ekki
kvað hann ríki og bæ greiða 80%
af rekstrarkostnaðinum, hin 20%
koma annars staðar frá. Þannig
gjaldeyrinn til þess að geta stað-
ið undir framieiðslukostnaði sín-
ef til vill fremur, þar sem þetta
verður til þess, að meira og
um og stofnkostnaði. Einnig! meira af fjármagni þjóðarinnar
væri íróðlegt að vita hve mikið fer á svokallaðan svartan markað
hærra gengi þeirra þyrfti að vera, ’ og er það auðséilið mál, að út-
ef þeir greiddu sömu vaxtakjör J flutningsframleiðslan getur ekki
af stofnkostnaði og sama verð keppt um fjármagnið á þeim
fyrir raforkuna og fiskiðnaður- ’ grundvelli. Innflytjendur eru
inn þarf að greiða. Landbúnað- J neyddir til þess, að binda mikið
arvörur eru yfirleitt auðseijan-. fé í
legar víða um heim. Fróðlegt; aðgérða og jafnframt er dregið
væri að vita hvaða verð bænd- j úr lánum til þeirra frá bönkun-
ur þyrftu að fá fyrir gjaldeyr-J um. Þeir neyðast því til að afla
inn, ef þeir ættu að selja sínar’sér aukins veltufjár á svarta-
afurðir á erlendum markaði og markaðnum, verða að hækka
fá framleiðslukostnað sinn upp- álagningu sínu og þar með hækk-
borinn. Bændur fá nú flestar að- ar verð á aðfluttri vöru til neyt-
fluttar nauðsynjar sínar á skráðu enda án þess að útflutningsfram-
gengi og get ég ekki séð að óeðli- leiðendur fái auknar tekjur.
legt hefði verið að leggja ein-
eidi en 16 ára unglingar.Aðalvið.
fangsefni barnanna eru bygg-
ingar úr gömlum efniviði, úr-
gangsefni, sem verksmiðjur og
ýmis fyrirtæki gefa til vallarins.
Hverju barni er afmarkaður viss
. mjög mikið við þessar aðgerðir reitur tii umráða og þar eru
. I en dýrtíðarskrúían eykst. j byggð hús, að visu ekki mjög
Ríkisstjórnin hcfir rtú lagt íram vonduð> flest þeirra eru opin
á Alþingi fjárlagafrumvai'p xyr- einum megin> og akafiega er mis.
ir næsta ár og er þar gert ráð jafnt hve mikil vandvirkni og
fynr tekjuöflun upp á ca. kr. I smekkvisi er [ verkinu, sum
500.000.000.00 og bendir það ekki eru einkar snotur og heimilis-
til þess, að ríkisbáknið ætli að leg
draga saman seglin.
Þjóðin hefir að undanförnu MATJURTARÆKT OG
gert stórfellt átak til uppbygg- j HÆNSNABÚ
ingar á öllum sviðum. Ég tel að I Hverju húsi fylgir smáreitur
við eigum að halda áfram á sömu Þar sem hægt er að rækta blóm
braut eftir því, sem mögulegt er.1 og annan gróður og auk þess á
Það á að halda áfram að rækta 1 völlurinn sjálfur allstórt svæði,
iandið, þar til allar þarfir okkar' þar sem ræktaðar eru matjurtir
af landbúnaðarafurðum eru fram j og einnig á hann þarna hænsna-
leiddar á ræktuðu landi. Það bú. Börnin sjá um þetta allt —.
þarf að halda áfram að byggjaj til skiptis — undir stjórn og um-
með svo miklum hraða sem kost- | sjá forstöðukonunnar. Völlurinn
ur er, þar til allir landsmenn J á og álitlegt safn af ýmiskonar
hafa viðunandi húsnæði. Og það áhöldum og verkfærum, sem
börnunum er lánað. Nafn þess,
sem fær eitthvað að láni, reku,
gaffal, hjólbörur eða annað slíkt,
er skráð í bók til þess að fylgj-
ast með því að öhöldunum sé
skilað og temja börnunum um
leið reglusemi og skilvísi.
Börnin höfðu þarna sem sé allt
möuglegt fyrir stafni. Drengirnir
smíðuðu hús og girðingar af
kappi, sþiluðu borðtennis og aðra
leiki, stúlkurnar fléttuðu tága-
körfur og fengust við allra handa
föndur, inni í húsum sínum. —
Smærri börnin fengust við leir-
mótun og annað við þeirra hæfi
— alls staðar var líf, starf og
öll fiskiskip og leikur. — Óskandi væri, segir frú
Lára að lokum, að við ættum
eitthvað af þessu tagi hér heima.
sib.
þarf að hraða sem mest virkj-
unarframkvæmdum, þar til raf-
orkan er komin til allra lands-
manna.
En allt þetta og miklu meira,
sem gera þarf verður ekki mögu-
legt ef undirstöðuatvinnuvegin-
um verður íþyngt svo að hann
lamast eða brestur. Það er því
undirstöðuatriði að efla svo sjáv-
bönkunum vegna þessara arútveginn að hann verði megn-
ugur að afla gjaldeyrisþarfanna
til uppbyggingarinnar og allra
þeirra miklu þarfa, sem okkar
góðu lífskjör krefjast.
Sjávarútvegurinn verður að
hafa svo góðan starfsgrundvöll á
næsta ári að
fiskvinnslustöðvar verði starf-
ræktar með fyllstu afköstum allt
Hinsvegar vex gróði bankanna árið.