Morgunblaðið - 03.12.1954, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 3 desember 1954
Þorvarður Steindórsson
húsasmíðameistari
píanólsikari fær | a o -
góða dóma í Höfn tan
Fæddur 24. okt. 1894.
Dáinn 15. nóv. 1954.
HANN bné niður við vinnu
sína þ. 15. nóv. s.l. og nokkrum
tímum síðar var þessi tápmikli
maður liðið lík.
Haft er eftir samverkamönnum
iÞorvarðs, er fluttu hann í sjúkra
liúSið, að á leiðinni þangað hafi
liann mælt gamanyrði við þá,
eins og hans var vani, því að hann
var léttur í lund og gamansam-
■ur, en jafnfram alvörugefkm og
trúrækinn maður, en „glaðr og
reifr skyli gumna hverr, unz
sinn bíðr bana“. — Hann var jarð
settur 18. nóv. s.l.
Þorvarður fæddist að Egils-
stöðum í Ölfusi, 24. okt. 1894,
sonur Steindórs Steindórssonar,
lireppstjóra, og konu hans Sig-
xíðar Þorvarðardóttur. Hann
missti móður sína 16 vikna
gamall, en var þá tekinn í fóstur
af ömmu sinni og afa, Svanhildi
Þórðardóttur og Þorvarði Guð-
mundssyni, hreppstjóra, Litlu-
Sandvík í Flóa.
Þorvarður kvæntist Dagbjörtu
Þorsteinsdóttur, 28. nóv. 1917.
Þau eignuðust tvær dætur og
einn son. Sambúð þeirra varð
ekki löng, því að Dagbjört and-
aðist 28. okt. 1930.
Nokkru síðar stofnaði Þorvarð-
ur heimili með Sólveigu B. Sig-
urðardóttur, og tveim kornung-
um dætrum hennar, er hann
ávallt reyndist sem bezti faðir.
Þorvarður lærði trésmíði hjá
Samúel Jónssyni, trésmiðameist-
ara, föður próf. Guðjóns Sam-
■úelssonar, húsameistara, og út-
skrifaðist rúmlega tvítugur að
aldri. Þá sneri Þorvarður sér að
skipasmíði, þar sem lítið var um
húsbyggingar þér á landi, vegna
lieimsstyrjaldarinnar 1914—18 og
'vann í Skipasmíðastöð Reykja-
'víkur og víðar. Árið 1917 fór
hann utan, til Kolding í Dan-
mörku, ásamt fimm skipasmiðum,
til þess að smíða skonnortuna
Njál, og dvaldi þar í rúmt ár.
Eftir heimkomuna fékkst Þor-
varður enn nokkuð við skipa-
smíði, og varð því þaulvanur
þeirri iðn, þótt hann útskrífaðist
ekki sem skipasmiður.
Hin fjölbreytta menntun Þor-
varðs í trésmíði, kom hoTTum síð-
ar góðum notum við verkstjórn,
á margs konar mannvirkjum, sem
hann gerði síðar að æfistarfi
sínu.
Nú blasti við hinum unga og
vel menntaða trésmíðameistara,
hin svonefnda „öld steinsteypu-
húsanna“ hér á landi, en þá ger-
breyttist byggingarmáti og venj-
ur, er hingað til höfðu tíðkast,
því að þá fyrst geta íslendingar,
almennt, byggt hús úr varanlegu
■efni, og þá fyrst er hægt að tala
um að stórhýsi séu reist hér, á
okkar mælikvarða.
Þau eru mörg stórhýsm hér í
borg og önnur mannvirki, er Þor-
varður var verkstjóri eða yfir-
smiður við, og skulu nokkur
þeirra upptalin hér á eftir.
Um langan tíma var Þorvarður
yfirsmiður hjá Kornelíusi heitn-
um Sigmundssyni, múrarameist-
ara, er var einn þekktasti og
umsvifamesti byggingameistari í
Reykjavík, meðal annars við
smíði á verzlunarhúsi Marteins
lEjnarssonar, Mjólkurfélagshús-
inu og Þjóðleikhúsinu, er mun
vera mesta stórhýsi hér í borg.
Þá var hann yfirsmiður við
mótasmíði, hjá Höjgaard &
Schultz A.S., við fvrstú virkjun
Sogsins og Hitaveitu Reykja-
vikur.
Mér er kunnugt um, að K. Lang
vad, verkfræðingur, rómaði mjög
verkhyggni hans og stjórn.
Frá 1944 var hann yfirsmiður
hjá byggingarfélaginu Brú h.t,
Hinningarorð
meðal annars við smíði á Fæð-
ingardeild Landsspítalans, Gagn-
fræðaskóla Austurbæjar og Lang
holtsskólanum.
Ég kynntist Þorvarði árið 1949,
er smíði Langholtsskólans hófst.
Auðséð var strax, á skipulagn-
ingu og fyrirkomulagi á vinnu-
stað, að hér var reyndur og mik-
ilhæfur byggingameistari að
verki, og sjaldan hef ég séð jafn
þrifalega umgengni á vinnustað.
Öll verkefni sín krufði hann
til mergjar, og ef honum virtist
eitthvað mætti betur fara, að
hans áliti, þá ræddi hann þau
atriði, hreinskilnislega, við okkur
húsameistarana, og er gott að
vinna með slíkum mönnum. Þessi
hugsunarháttur er enn mjög rík-
ur meðal íslenzkra iðnaðar-
manna, og er það aðalsmerki
þeirra, að vera sjállfstæður í hugs
un og verki, en það verður, því
miður, ekki um alla sagt, nú á
tímum.
Ánægjulegt var að sjá Þorvarð
stjórna vinnu, ávallt var hann að
finna, þar sem vandasömustu
verkefnin voru fyrir hendi, enda
hæfðu þau bezt hugkvæmni hans,
reiknisgáfu og reynslu. Hann var
meistári við alla mótsmíði, og ég
hygg, að fæstar þjóðir eigi eins
góða trésmiði á því sviði og við
íslendingar, enda höfum við
byggt íbúðarhús úr steinsteypu
mun lengur en aðrar þjóðir.
Þorvarður var víðlesinn maður
og hafði yndi af kvæðum, enda
fóru samverkamenn hans ekki
varhluta af þessari kunnáttu
hans, því að ýmislegt var skrafað
í kaffitímunum, og kunnu þeir
vel að meta fróðleik hans og gam
ansemi.
Hið mikla traust, er forráða-
menn byggingafél. Brú h.f., báru
til Þorvarðs, sést bezt á því, að
hann var yfirsmiður við flestar
stórbyggingar, er það félag hefur
reist, og þótt maður komi i manns
stað, verður erfitt að skipa hans
sess, að fullu.
Engan grunaði, að Langholts-
skólinn yrði síðasta stórhýsið, er
Þorvarði auðnaðist að fullgera,
en um örlög manna tjáir ekki að
ræða, en þakka ber það, er vel
er gert, og skal þess getið, að við
húsameistararnir veittum því
snemma athygli-, hversu annt hon
um var um smíði þessi skólahúss,
enda ber það órækan vott um
vandvirkni hans sem bygginga-
meistara.
Fjölskyldu Þorvarðar vil ég
votta mína fyllstu samúð við hið
sviplega fráfall þessa mæta
manns.
Ég kveð þennan mikilhæfa
byggingameístara og góða dreng,
hinztu kveðju, með þakklæti fyr-
ir samstarf okkar, þess fullviss,
að hann muni skipa sess sinn, í
hinum nýju heimkynnum sínum,
með sömu prýði og hér á jörðu.
Blessuð sé minning hans.
Einar Sveinsson.
Einkaskeyti frá fréttaritara
Mbl. í Kaupmannahöfn,
1. desember.
GUÐRÚN Kristinsdóttir, Þor-
steinssonar deildarstjóra á Akur-
eyri, hefir lokið prófi við hljóm-
listarskólann í Kaupmannahöfn
eftir nokkurra ára nám. Guðrún
hélt hljómleika í gærkvöldi í sal
hljómlistarskólans og hlaut
ágæta blaðadóma.
Berlingske Aftenavis segir, að
Guðrún hafi verið duglegur nem-
andi í hljómlistarskólanum, hafi
þó notið kennslu í fá ár, en hafi
náð góðum árangri á stuttum
tíma. Er Guðrún fer heim til ís-
lands skilur hún eftir minningar
um mjög sérstæða tónlistarhæfi-
leika. Viðfangsefnin á hljómleik-
unum gáfu henni tækifæri til að
sýna hæfni sína í ýmgum mynd-
um.
Blaðið segir ennfremur, að
athyglisverðust hafi verið hin ó-
venju þroskaða hæfni hennar til
hljómríkrar túlkunar, hafi hún
spilað Bach með ríkri tilfinningu
og Mozart með ljóðrænum hrein-
leik, en bezt hafi henni þó tekist
upp, er hún lék Beethoven. Is-
lendingar geta verið mjög ánægð
ir með þennan upprennandi
píanóleikara.
Poíitiken segir, að ekkert í
leik hennar hafi borið þess vitni,
að þetta væru hennar fyrstu
hljómleikar að loknu námi. —
Tækni hennar, tónlistargáfa og
hversu eðlilega hún lék, ber vott
um listamannseðli í grósku-
miklum vexti. Hún á eftir að kom
ast langt á listamannsbrautinni.
— Páll.
Hyndir og minning-
ar frá fsiandi
KOMIN er út myndabókin ís-
land, myndir og minningar. Er
bókin í allstóru broti með rúm-
lega 100 ljósmyndum og ítarleg-
um textum, sem Jón Eyþórsson,
veðurfræðingur, hefur samið, en
þeim síðan snúið á dönsku og
ensku. Langsamlega flestar mynd
irnar eru landslagsmyndir, en
einnig eru þar myndir frá at-
vinnulífinu til sjávar og sveita.
Jón Eyþórsson skrifar formála
og segir þar m.a.: „Hún (bókin)
kemur víða við eins og maður á
langri vegferð. Hér eru myndir,
sem minna á hugþekka skógar-
lunda, sólglituð vötn, svipmikla
tinda, gneypar fjallabrúnir, fall-
andi fossa, lax í straumi, læk í gili.
Hér eru annars vegar öldungar
og húsakynni, sem þjóðin hefur
búið við öldum saman. Hins veg-
ar ung kynslóð, bjartari húsa-
kynni og enn getur að líta vinnu-
brögð feðra okkar með orf og
Ijá á þýfðum sláttuteig og strit-
andi vélar á sléttu og grasgefnu
landi“.
Frágangur bókarinnar er góð-
ur, en bókaútgáfan Skjaldbreið
gefur hana út.
Sfúkan Þingey nr.
102 á Húsavík
endurvakin
HÚSAVÍK, 2. des. — Stúkan
Þingey nr. 102, var endurvakin á
Húsavík í gær. 70 manns gengu
í stúkuna. Æðstitemplar var kos-
inn séra Friðrik A. Friðriksson.
Það var Guðmundur G. Hagalín
rithöfundur, sem að undanförnu
hefur verið hér, sem vann að
endurvakningu stúkunnar.
]|ÖKLAMÆLINGAR, sem fram
að allflestir þeir jöklar, sen
undanhaldi, enda þótt veturinn 1
og jöklum.
Jöklamælingarnar hófust hér á
landi árið 1930 og hefur Jón Ey-
þórsson veðurfræðingur, haft
með höndum yfirumsjón með
mælingum þessum. Eftir vetur-
inn mældist sjónlagið á Vatna-
jökli í júnímánuði síðastl. milli
6—7 metrar, er grafið var gegn-
um vetrarsnjóinn.
TVÖ DÆMI
Jöklamælingar voru í sumar
framkvæmdar á rúmlega 40 stöð-
um. Hafa Jóni nú borizt skýrsl-
ur um 40 staði. Þær sýna, að á
33 stöðum hafa jöklarnir eyðzt,
en á sjö stöðum gengið fram og
í einstaka tilfellum talsvert mik-
ið. Einna mest mun Snæfellsjök-
ull hafa eyðzt eða frá 30—260 m
og er það mjög mikið. Aftur á
móti hefur Breiðamerkurjökull á
stöku stað gengið fram um 80
til 200 m á síðustu tveim árum,
svo nefnd séu tvö dæmi frá mæl-
ingunum.
Á HOFSJÖKLI
Mælingar á Hofsjökli, sem er
eini jökullinn á miðhálendinu,
sem mælingar hafa farið fram á,
sýna að svonefndur Nauthaga-
jökull, sem er vestan Arnarfells
hefur staðið í stað, en Múlajökull
aftur á móti ruðst fram af mikl-
um ki'afti á síðastliðnu ári og
hefur jökullinn lengzt um tæpl.
260 m.
JÖKLARANNSÓKNAFÉLAGIÐ
Sem fyrr segir, hefur Jón Ey-
þórsson haft með höndum jökla-
mælingar hér á landi frá því
Gunnar Dal.
„Þeir spóðn
í stjörnnrnnr"
Ný bók
eftir Cunnar Dal
GUNNAR DAL nefnir sig ungt
skáld, sem þegar hefur getið sér
frægðarorð fyrir Ijóðabækur og
jafnframt fyrir bókina „Rödd
Indlands", sem fjallar um ind-
verska trú- og heimspeki, en þar
eystra dvaldist skáldið um skeið.
Nú hefur hið unga skáld sent
frá sér enn eina bók: „Þeir spáðu
í stjörnurnar“. Heldur hann þar
áfram að segja frá mestu hugs-
uðum mannkynsins, allt frá
heilögupi Ágústínusi ti Hegels.
Hann segir æfisögur þessara
manna, sem svo mjög hafa mótað
allan hinn andlega heim okkar,
skýrir frá lífsviðhorfum þeirra
og baráttu. Hér er um stórfróð-
lega bók að ræða, skrifaða þannig
að ungir sem gamlir geti haft
bæði ánægju og fróðleik af lestr-
inum. — Norðri gefur út.
fóru í sumar, bera það með sér
rannsakaðir voru, eru á hröðu
afi verið snjóamikill í háfjöllum
1930. En nú mun taka við þeim
athugunum- Jöklarannsóknafélag-
ið, en þetta unga félag hefur á
dagskrá sinni mörg verkefni í
sambandi við rannsóknir á jökl-
um landsins.
— 11 milljónir
Framh af bls. 1
fólki lætur alls ekki skrásetja
sig hjá ábyrgum flóttamanna-
stofnunum, heldur fara sína
eigin leið, eftir að það kemur
á frjálsa grund, er óhætt að
fullyrða að tala þessi sé all-
miklu hærri. Fróðustu menn
um þessi efni hafa gizkað á,
að þessi tala sé einhvers stað-
ar á milli 9 og 11 milljónir
manna.
GEGNUM
MIKLAR TÁLMANIR
Á fyrstu níu mánuðum þessa
árs hefur 6,079 manns tekizt að
flýja frá Sovétríkjunum og Aust-
ur-Evrópu, að Austur-Þýzkalandi
undanskildu, í gegn um jarð-
sprengj ubelti, gaddavírsgirðingar
og öflugan vörð, sem umlykur
þessi lönd. f Þýzkalandi, þar sem
flótti frá austri til vesturs er
töluvert auðveldari, hafa meir en
800 menn flúið að jafnaði á degi
hverjum það sem af er þessu
ári.
Þær 156 þúsundir manna, sem
hafa verið skrásettar sem flótta-
menn frá Sovétríkjunum og lepp
ríkjum þeirra fyrstu níu mánuði
þessa árs, skiptast niður eftir
löndum eins og hér segir: Frá
Sovétríkjunum 1,273; Albaníu
506; frá baltnesku löndunum
(Eistlandi, Lettlandi og Litháen)
30; Búlgaríu 437; Tékkóslóvakíu
1,480; frá Ungverjalandi 1,021;
Póllandi 1,001; Rúmeníu 331; frá
Austur-Þýzkalandi 150.000.
ENN FLÝR FÓLKIÐ
Við þetta má svo bæta, að meir
en 515.000 manna hafa flúið
Norður-Vietnam síðan Viet-Minh
stjórn kommúnista tók þar við
völdum, og opinberir starfsmenn
eru þeirrar skoðunar, að hundr-
uðum þúsunda sé varnað að kom-
ast þaðan.
DAUÐADÓMUR VOFIR YFIR
Stöðugt heldur áfram straum-
ur flóttamannanna í Evrópu
vestur á bóginn, enda þótt líf-
lát liggi við, ef til þeirra næst,
bæði í Sovétríkjunum sjálfum
og flestum lcppríkjunum. —
Þeir sem gera tilraun til flótta
eru dæmdir sem landráða-
menn. Árið 1952 voru gefini
út ný lög í Búlgaríu, þar sen*
svo er ákveðið að ekki liggi
aðeins líflátsdómur við því að
gera tilraun til flótta úr landi,
heldur eigi þeir sem úr landi
fara með leyfi stjórnarvald-
anna og ekki koma aftur á til-
settum tíma, einnig dauðadóm
yfir höfði sér. Lögin, sem
einnig ná til vina og ættingja
þeirra, sem flýja eða gera til-
raun til þess að flýja, eru
jafnframt látin ná til þeirra*
er farnir voru úr Iandi áður
en kommúnistar tóku þar við
stjórn og synjað er um leyfi
til að hverfa heim aftur.
SÝNIR HVERNIG STJÓRN
KOMMÚNISTA ER
Þrátt fyrir slík lög og svipað-
ar tilraunir af hálfu Sovétstjórn-
arinnar og leppríkja hennar til
að koma í veg fyrir að fólk geti
flúið þangað, sem það getur um
frjálst höfuð strokið, vex tala
flóttamanna stöðugt, og er húrj
bezti vitnisburðurinn um þau
kjör réttleysis og kúgunar, sem
fólk í, þessum löndum verður að
búa við. .