Morgunblaðið - 30.12.1954, Blaðsíða 2
2
.41 ORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 30. des. 1954 ]
Við höfni
og
Mjög hefur skipunum fækkað í Reykjavíkurhöfn frá því um hátíðarnar, en Tungufoss lá baðaður
Ijósum við hafnarbakkann í fyrrakvöld. — Þá var cinnig í fyrsta skipti sem hinir elztu menn muna,
að framhlið hins virðulega Menntaskóla var öl! upp ýst með ljóskösturum. Þá héldu menntaskólanem
endur jólagleði sína, sem er hinn árlegi sameigin egi stórfagnaður allra nemenda skólans.
UIVI ÞEGNSKYLDtjViMftiU OG ELEiRA
Sextug í dag:
Óloi Guðmnnds
OUÐURNESJAVEGUR (Kefla-
»3 víkurbraut) er og verður al-
þjóðabraut. Gjöra þarf fuílkomna
akbraut. Græða og prýða um-
hverfið. Þegnskylduvinna er það
sem koma skal. Æskumönnum fs-
lands ber að gjöra skyldu sína
við fósíurjörðina, sem sonum
annara þjóða.
★
Eins og alþjóð er kunnugt, er
ísland nú orðin miðstöð flugsam-
gangna millum Bandaríkja Ame-
ríku og Evrópu — og það í svo
stórum stíl, að þess má geta að í
einum mánuði nú í haust lentu
á Keflavíkurflugvelli á fjórða
hundrað flugvéla. Margt af því
ferðafólki sem á hér leið um,
iýsir að sjá höfuðborg íslands,
sem og kynnast fegurð landsins,
sem nú er að verða rómuð víða
um lönd. Meðal gesta eru ýms
stórmenni, sem erindi eiga við
xíkisstjórn íslands. samanber nú
fyrir skemstu er kanslari Þýzka-
lands kom hér til að kynnast
landi og þjóð og leiðin liggur í
flestum tilfellum um Suðurnesja-
braut.
Umhverfi Keflavíkurvegar ein
ömurlegasta sýn, sem getur í
landinu. Vegurinn versta þjóð-
brautin.
Það var í júnímánuði 1952 að
leið mín lá fyrst á Keflavíkur-
flugvöll. — Ég notaði þessa ferð
sem allar aðrar til að hugsa um
og athuga, hvað bæta mætti og
fegra þetta gróðurdauða um-
' hverfi. Samtímis flaug mér í hug.
— Það hljóta að verða dapur-
leg áhrif sem ferðafólk frá gróð-
ursælum og skógivöxnum lönd-
um, vant eggsléttum og beinum
brautum, fá um gróður og fegurð
landsins, sem og um þjóðbrautir
þess. Keflavíkurvegur er að al-
manna dómi stórhættulegur og
sætir mestu furðu, að þessi þjóð-
braut, sem hið bandaríska setulið
hefur flutt nauðsynjar sínar um
— í magni og verðmætum, sem án
efa nemur milljörðum í krónum,
auk hins stríða daglega straums
farþega, skuli enn vera í miðalda-
stíl. Sannkölluðu ófremdar-
ástandi miðað við notkun. Það
xná segja: Það „flýtur á meðan
ekki sekkur“ — að hér skuli ekki
hafa orðið stórslys, miðað við
hina miklu umferð, enda oft
munað mjóu.
um. Heyíeng er fóðrað gæti
hundruð kúa. Auk þess má gjöra
nokkurn gróður frá Vogum að
Vatnsievsuvík. Loks má prýða
hraunið frá Kúagerði að Hafnar-
fjarðarhæð, með allskonar trjá-
gróðri, en flytja þarf að mold í
gjótur — meðfram þessum vegar-
Æskan geri skyldu sina við
íósturjörðina. Þegnskylduvinna
verði lögboðin. Eanðið fegrað og
klætt.
ísland mun vera einasta þjóðf.,
auk Færeyinga og Grænlendinga,
sem ekki kallar sonu sína til hern
aðarskyldu, en nú á síðustu tím-
um er herskyldan komin upp í
! allt að tveim árum. meðal liinna
| vopnum búnu þjóða. Hér hefur
! æskan enga skyldu við föður-
j landið, allt frjálst — og eftir eigin
vali, meðan æskumenn annarra
þjóða verða að hlýða hinni köldu
köllun áð eyða 2 árum æsku sinn-
ar til þess að hagræða sem bezt j
hinum ógnarlegu morðtólum. j
Þegnskylduvinna hér, kæmi í stað ^
herskyldu annara þjóða, sem hef- j
ur annan og göfugri tilgang, sem j
sé að fegra, klæða og græða
landið. Lanðið, sem æskan á að |
crfa, elska og varðveita að and- j
legum og veraldlegum efnum.
Það er hugsjón mín að þegn-1
skylduvinna verði nú þegar lög- j
beðin á íslandi. Að hinar f
áminnstu, aðkallandi fram-(
kvæmdir á Suðurnesjum, verði j
hafnar og framkvæmdar mest-1
megnis með því vinnuafli. Að
æskumenn á aldrinum 17—20 ára |
-'“rði í citt skipti fyrir öll skyld-
aðir til að ynna af hendi 6 mán.
störf fyrir þjóðlífið. Að þegn- •
skyldustarfinu sé fyrst og fremst
kafla. Trjágróður er framkvæm-
anlegur á umgetnu svæði Saman
ber álit og áhuga hr. læknis
Ófeigs Ófeigssonar, um skógrækt
á Reykjanesskaga.
★
Suðurnesjamenn framlciða ckki
nægilega mjólk.
Að kunnugra sögn framleiða1 varið til gróðurs og fegrunar
Suðurnesjamenn 500 lítra mjólk- j landsins. Eins og alþjóð er kunn
ur daglega, sem beir flvtja inn j ugt _ Cr aðal atvinnulifið, sjáv-
til Reykjavíkur til gerilsnevð- arútvegurinn og landbúnaöurinn,
ingar — og flytja sama magn til: rekinn með styrk hins opinhera.
G0ð KONA er gulli betri. Góð
móðir, góð amma, leggur
grundvöll að gæfu samtíðarinn-
ar og tengir traustum böndum
hverja kynslóð. A þessu byggist
fyrst og fremst þor og þrif ein-
staklinganna með hverri kynslóð.
Þetta eru bárufleygar og björg-
unartæki þjóðanna öllu öðru
fremur. Heimilin, þar sem krist-
in kona ræður ríkjum er hald-
reipi þjóðfélagsins. Engin vá er
svo mikil við þær dyr að ekki
bjargist. An þessara hetja, með
hverri kynslóð, væri hin litla
íslenzka þjóð löngu þurrkuð út,
grafin og gleymd.
Það er vel hægt að viðhafa
slíkan formála er minnast skal
með fám orðum ævistarfs Olafar
Guðmundsdóttur sextugrar. Hún
hefur þegar innt af höndum mik-
ið og veglegt ævistarf; sem hús-
móðir á athafnasömu heimili
bónda síns, framsækins dugnað-
armanns hins nýja Islands. Sem
hin grandvara dyggðum prýdda
12 barna móðir, þar sem heimilið
og hamingja barnanna var henn-
ar aðal lífsviðhorf. Hvert bæjar-
félag, hvert þjóðfélag þarfnast
slíkra mæðra, sem flestra slíkra
heimila. Þá er engin hætta á að
þau kali, eða einstaklingarnir
villist langt af leið. Komi það
fyrir, munu þeir oftast fljótlega
rata aftur á þann veg sem elsku-
leg móðir hefur lagt í skjóli síns
konungsríkis, sem gott heimili
er.
Olöf Guðmudsdóttir er fædd
að Gelti í Súgandafirði 30. des.
1894, dóttir Guðmundar ríka
Asgeirssonar bónda þar og konu
hans Guðrúnar Olafsdóttur. Þar
ólst hún upp hjá kjarnafólki að
gömlum og góðum íslenzkum sið.
Hinn 20. marz 1913, giftist Olöf
hinum kunna atgerfis- og dugn-
aðarmanni Sigurði Hallbjarnar-
sýni, kennara Oddssonar, prests
Hallgrímssonar, prests að Görð-
um Jónssonar, prests Magnús-
sonar á Staðastað, en Jón var
bróðir Skúla Magnússonar land-
fógeta.
Þau Sigurður og Olöf íæistU
bú á Suðureyri í Súgandafirði og
bjuggu þar, til þess er þau ílutt-
ust á Akranes árið 1927. Tíu aí
börnum þeirra hjóna komust til
aldurs, og niu þeirra eru enn á
lífi. Það gefur því auga leið að
ekki mátti alltaf sofa, né heldup
að fara illa með það sem í bú
var borið, enda kom hvorugt til
greina. Húsbóndinn var vakinrt
Er hægt að græða og fegra um-
Íiverfið meðfram Keflavíkurvegi?
i Ég hefi nú farið þessa leið viku
lega í meira en 2 ló ár, en ekki
getað viðráðið að hugsa um hve
ánægjulegt og nauðsynlegt það
er — að fegra og græða þennan
hrjóstruga hluta landsins — um-
hverfi hinnar fyrrnefndu alþjóða-
brrautar. Eftir að hafa athugað
jarðveginn, sem cg tel að sé nægi
]§ga djúpur til ræktunar (að vísu
víða mjög grjótugur) fullyrði ég
að með nútíma jarðyrkjutækjum
iwá gjöra stórfeldar jarðabætur,
allt frá Ytri Njarðvíkum að Vog-
baka, auk þess sem þeir kaupa
af Mjólkursamsölunni 500 ltr. til
daglegrar neyzlu, auk eigin fram
leiðslu. Þessir mjólkurflutningar
kosta að kunnugra manna sögn
daglega fram og til baka kr.
1400,00 — eða kr. 511 þúsur.d ár-
lega. S.ié þessi mjólkurflutnings-
kostnaður reiknaður yfir 50 ára
skeið, eða tæpl. mannsalrtur,
næmi þessi kostnaður 25)4 millj.
króna. N.ú er vitað að Keflavíkur
bær og Suðurnes, byggjast örar
en -nokkur önnur byggðarlög
landsins. Það er því auðsætt að
mjólkurskortur í þessum hluta
landsins er á næsta leiti, — bví
aukin mjólkurkauo —- og enn
meiri kostnaður. Allt ræktanlegt
land á umgetnu svæði ber því að
rækta og það með framtíð fvrir
augum -— og hefja þessar nytja-
og fegurðarframkvæmdir hið
allra fyrsta. — Þegar ræktun er
komin vel á veg, bæri að hefja
byggingu samyrkjubús, eða ný-
býla. ásamt gerilsneyðingar- og
mjólkurstöð á sem hagkvæmust-
um stað á gróðursvæðinu. Á
þennan hátt mætti spara megnið
af ofan greindum kostnaði. Að
sjálfsögðu félli þctta jarðræktar
lantí.nám til hinnar dugmiklu sjó-
mannastéttar og annara er Suð-
urnes byggja, allt eftir kostnaði
framkvæmdanna — og löggjöf er
þar um yrði gjörð.
mm~ - —1“
— Það er þvi auðsætt að bjóðar-
nauðsyn Ilggur við að gjöra at-
■"innulífið fjölbætt og arðbært. í
framhalrti af því — má fullvrða
að bæta megi aðstöðuskilyrði í
okkar fagra landi. svo að vænta
mætti stórra tekna af ferða-
mannastraum til landsins, þegar
snmbærileg skilyrði við aðrar
bióðir eru fyrir hendi. En til þess
að svo megi verða vrði begn-
skylduvinnan mjög styrk stoð.
NIÐURLAGSORÐ
Þegar litið er yfir 2—3 síðustu
áratugi gætir stórfeldra breytinga
í þjóðlífi voru og segja má að (
þessari „nýju mynd“ megi líkja ^
við náttúruna sjálfa: „ljós og ;
skugga“. En sérstaklega ber nú á
hve æska landsins er til umræðu, I
samanber mjög athyglisverða
grein í Morgunblaðinu í dag, I
sunnud. 12. des. um fundarboð
Heimdallar, fél. ungra Sjálfstæð-
ismanna, þar sem 2 kunnir kenni-
menn eru tilkallaðir sem frum-
mælendur um hið þýðingarmikla
málefni: Æskan og kirkjan. —
Það er fyllsta ástæða til að vona, 1
að hér sé að „renna nýr dagur“,
því það eru æskumenn sjálfir,
sem ákveðið hafa að staldra við
— líta um öxl og athuga hvar i
þeir eru á vegi staddir. En með
því að þessi grein varðar fyrst ■
og fremst æskumenn landsins og
það sem þeir geta lagt að mörk-
um til þjóðlífsins, áður þeir
sjálfir hefja eigið framkvæmda-
líf, er óhætt að minna á: Að
vinnan göfgar manninn, sérstak-
lega er jarðargróður; að breyta
dauðri náttúru í grænar grundir
— og ryðja steinum úr vegi mjög
göfgandi starf. — Það má því
fullyrða að þegnskyldan yrði
æsku íslands, eins og nú er kom-
ið málum, til mikillar gæfu — og
þjóðlífinu ómetanlegt gagn. Loks
nota ég hér skoðun minni til
styrktar og með leyfi höf. hr.
próf. Þorkels Jóhannessonar há-
skólarektors, hin gagnmerku nið-
urlagsorð hans í setningarræðu
Háskólans í haust. Rektor farast
m. a. orð á þessa leið: „Við okkur
blasir hið tröllaukna hlutverk fs-
lendingsins, nú og um alla fram-
tíð .... Hér má enginn af sér
draga, enginn liðsmaður fara for-
görðum. — Engin þjóð, sem ég ]
get bent á, á ríkari kröfu til sona j
sinna og dætra um manndóm í ,
öllum greinum, hvar í stöðu sem j
er . . . .“ Ég vil bæta við þessi |
merku orð háskólarektors hr. Þ.
J. —■ að af hinum mætu kynnum
er ég hefi um meginhluta æfi
minnar haft af fyrrv. háskóla-
rektor, prófessar Alexander Jó-
hannessyni, eru þessi tilvitnunar-
orð einnig hans bjargfasta skoð-
un. Það er því gott að geta vitn-
að í orð og skoðun slíkra merkis-
manna. — Ásamt því að á Alþingi
sitja ýmsir merkir þjóðhollir
menn, sem unna heill — gagn-
semi og velferð lands og þjóðar.
Og vonandi má þess vænta af
þingheimi öllum að ekki verði
deilt um málefni, sem fyrr eður
síðar verður talið lífrænt vel-
Framh, á bls. 12
og soíinn að hugsa um þarfir og
úrræði hins stóra heimilis, óg
konan lét heldur ekki sitt eftir
liggja. Með rósemi, festu og
dugnaði gekk hún að hinum
mikla verkahring ótrauð og æðru
laus. Olöí hefur verið gædd
miklu þreki, enda hefur hún off.
þurft á því að halda. 1 byrjun
árs 1946 misstu þau elsta son sinn
Magnús, frá konu og 4 ungum
börnum. Hinn 3. júlí það sama
ár missti Olöf svo Sigurð mann
sinn, og hinn 24. júlí 1950 Andrés
Níelsson tengdason sinn frá konu
og tveim ungum börnum.
Þrátt fyrir hið erfiða hlutverk
húsfreyjunnar og hin þungu áföll
lífsins í sambandi við ástvina-
missi, er Olöf ekki með neitt vol
eða víl, né blæs enn í kaun.
Barnahópurinn er nú kominn
upp og stendur við hlið móður
sinnar, sem sjá svo um að húm
geti leyft sér að fara hægara og
létta hinum þungu áhyggjum.
Hinn stóri hópur skyldmenna
og vina munu í dag hugsa hlýtt
til Olafar Guðmundsdóttur (í
Tungu), eins og hér er oft sagt,
og óska honni til hamingju á
þessum heiðursdegi hennar, og
gæfu og gengis á ógenginni ævi-
braut, hvort sem það verður iangt
eða skammt.
Ó. B. B.
Skagstrendlngar
taka með sér beit*
ingarsfétana
SKAGASTROND, 29. des. - As-
mundur Magnússon vélsmiður
hér, hefur að úndanförnu smíðað
stóla undir línubala og eru þeir
talsvert ólíkir því sem áður hef-
ur þekkst á þessu sviði. Hefur
mikil eftirspurn verið eftir stól-
um þessum og hafa þeir gefizt
mjög vel. Hafa þeir verið pantað-
ir jafnvel frá Vestfjörðum og
Suðurlandi.
Beitingamenn sem héðan íara
á vertíð til Suðurnesja í vetur
ætla að hafa stóia þessa með sér,
og telja þeir þá hið mesta þarfa-
þing við beitingarnar. Talið er að
á stólum þessum sé hægt auð-
veldlega að beita 5 bjóð, er 4
voru beitt áður.
Eins og fyrr segir er eftirspurn
mikil eftir stólum þessum, og
mun Asmundur reyna að full-
nægja henni eftir getu á komandi
vertíð. ■—Jón.
v i..